LUẬN VĂN: Vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Nguyen Hai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nền kinh tế nước ta sau những năm đổi mới đã đạt được nhiều kết quả rất to lớn. Đất nước đã vượt qua những khó khăn, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện. Những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước đã tạo ra những điều kiện, tiền đề quan trọng ban đầu đưa nước ta chuyển sang thời kỳ phát triển mới, đó là đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá với mục tiêu: “... ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN: Vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam

LUẬN VĂN: Vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam
Mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nền kinh tế nước ta sau những năm đổi mới đã đạt được nhiều kết quả rất to lớn. Đất nước đã vượt qua những khó khăn, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện. Những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước đã tạo ra những điều kiện, tiền đề quan trọng ban đầu đưa nước ta chuyển sang thời kỳ phát triển mới, đó là đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá với mục tiêu: “... Sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại” [9, tr. 76]. Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi cần phải có vốn. Vốn là một trong những yếu tố quyết định của quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm qua, với chức năng trung tâm tài chính, các Ngân hàng thương mại đã thực hiện tốt phương châm “ Đi vay để cho vay”, nổ lực thu hút nhiều nguồn vốn nhàn rỗi để cung ứng vốn cho các dự án đầu tư, cho vay các doanh nghiệp, hộ gia đình, góp phần kích thích sản xuất, lưu thông hàng hoá và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, trước xu hướng hội nhập nền kinh tế thế giới và nhu cầu tăng trưởng kinh tế của đất nước đã đặt các Ngân hàng thương mại cần phải nổ lực, cải tiến hơn nữa để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được đặt ra. Thực tiễn công tác huy động và quản lý, sử dụng nguồn vốn trong hệ thống Ngân hàng đang là vấn đề bức xúc trên nhiều mặt đòi hỏi cần phải được củng cố, từng bước có những giải pháp đồng bộ, hữu hiệu nhằm huy động, quản lý, sử dụng nguồn vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội một cách hiệu quả. Tiên Phước là một huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam, có nhiều tiềm năng, nhiều thế mạnh cho phát triển kinh tế nông - lâm nghiệp - công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp - thương mại và dịch vụ, đặc biệt là điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng rất phù hợp cho việc phát triển kinh tế vườn, trang trại, chăn nuôi, phát triển ngành nghề... do đó nhu cầu về vốn để phát triển kinh tế - xó hội của huyện là rất lớn.
Vì vậy việc chọn đề tài “Vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam” có ý nghĩa hết sức cấp thiết. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế được nhiều nhà kinh tế trên thế giới quan tâm và đã có nhiều công trình nghiên cứu, luận bàn trong nhiều tác phẩm. ở nước ta vấn đề nguồn vốn nói chung, thu hút vốn huy động và quản lý, sử dụng vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong hệ thống ngân hàng nói riêng được nhiều người quan tâm nghiên cứu. Một số công trình nghiên cứu của các tác giả đã được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng... như: - Năm 1997, Ngân hàng nhà nước Việt Nam xuất bản “Ngân hàng Việt Nam với chiến lược huy động vốn phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”, với nhiều tác giả đề cập đến các giải pháp nhằm đẩy mạnh thu hút mọi nguồn vốn vào ngân hàng để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. - Hà Thị Sáu: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn trong dân”, Tạp chí Ngân hàng tháng 7/2002, đã đưa ra một số vấn đề để tăng cường công tác huy động vốn trong khu vực dân cư. - Đề án huy động vốn trong dân cư (Ngày 08/6/2004) của Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam về thực trạng, mục tiêu và giải pháp huy động vốn trong dân cư giai đoạn 2004 - 2010. - Nguyễn Văn Lâm: “Vốn và đầu tư vốn của các tổ chức tín dụng phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn”, Tạp chí Ngân hàng tháng 2/2006. - Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế của Trần Đức Thuấn về Huy động vốn để phát triển kinh tế ở Đà Nẵng - Thực trạng và giải pháp, Hà Nội, 1998. Mục tiêu của luận án là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc huy động vốn để đề xuất một số giải pháp huy động các nguồn vốn tiền tệ cho phát triển các ngành kinh tế - kỹ thuật ở Đà Nẵng, để Đà Nẵng thực sự là thành phố trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài tuy phong phú, đa dạng nhưng chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống và trùng lắp với đề tài: “Vốn
huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam” Xuất phát từ yêu cầu thực tế đó, là người trực tiếp tham gia công tác trong Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn, bản thân tôi lựa chọn đề tài này để đi sâu nghiên cứu, góp phần làm rỏ cơ sở lý luận và thực tiễn trong công tác thu hút vốn huy động để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng thu hút vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Tiên Phước, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh huy động vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Để đạt được mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ: - Phân tích, làm rỏ khái niệm về vốn huy động và vai trò của nó đối với việc phát triển kinh tế - xã hội. - Phân tích thực trạng thu hút vốn huy động để phát triển kinh tế - xã hội tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. - Đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh thu hút vốn huy động để phát triển kinh tế - xã hội tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam đến năm 2010. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu vốn huy động tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Số liệu được tính từ năm 2001 đến nay. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận của luận văn dựa vào những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, các quan điểm của Đảng bộ tỉnh Quảng Nam, của huyện Tiên Phước về vốn và huy động vốn nói chung, huy động vốn để phát triển kinh tế - xã hội nói riêng.
Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác -Lênin, coi trọng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê, hệ thống, kết hợp với phương pháp điều tra, khảo sát thực tiễn và kinh nghiệm về vấn đề huy động vốn tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn để phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. 6. Những đóng góp của luận văn Góp phần hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về vốn huy động và vai trò của vốn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình hiện nay. Phân tích thực trạng thu hút vốn huy động để phát triển kinh tế - xã hội tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh thu hút vốn huy động để phát triển kinh tế - xã hội tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển huyện Tiên Ph ước, tỉnh Quảng Nam. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có 3 chương, 8 tiết. Chương 1 Vốn huy động và vai trò của nó trong việc phát triển kinh tế - xã hội 1.1. Vốn huy động, các hình thức thu hút vốn huy động Như chúng ta đã biết, muốn tiến hành quá trình sản xuất thì phải có vốn, vốn là điều kiện quyết định để tạo ra của cải vật chất và tiến bộ xã hội. Vốn có vai trò to lớn đối với phát triển sản xuất và tăng trưởng kinh tế, vốn là một trong những điều kiện có ý nghĩa quyết định đế thực hiện CNH, HĐH đất nước. Sự gia tăng về vốn làm tăng năng lực sản xuất trong nước, thúc đẩy gia tăng sản lượng và năng suất lao động, chất lượng hàng hoá sản xuất ra, tạo khả năng thu hút và sử dụng có hiệu quả các nhân tố tài nguyên và lao động. Vốn trở thành nhân tố cơ bản của quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. 1.1.1 Khái niệm về vốn
Vốn là phạm trù kinh tế, đã được các nhà kinh tế học đề cập từ lâu với nhiều quan niệm thể hiện trong các học thuyết kinh tế khác nhau. . Theo quan niệm của kinh tế học Mác xít, trong bộ “Tư bản” Các Mác đã nghiên cứu và khái quát phạm trù vốn thông qua nghiên cứu phạm trù tư bản. Nguồn gốc chủ yếu của tư bản (vốn) là lao động. Để tái sản xuất mở rộng đòi hỏi phải tích luỹ vốn. Các Mác đã chỉ ra rằng: Thực chất của tư bản tích luỹ là việc chuyển hoá một phần ngày càng lớn giá trị thặng dư thành tư bản và sử dụng phần đó vào quá trình tái sản xuất mở rộng. Trong quá trình vận động, bất kỳ tư bản nào cũng vận động trải qua ba giai đoạn: mua - sản xuất - bán hàng hoá, tương ứng với mỗi giai đoạn, tư bản mang một hình thái: Tư bản tiền tệ - tư bản sản xuất - tư bản hàng hoá. Ba hình thái tư bản này sắp xếp kề nhau trong không gian và vận động liên tục trong thời gian. Bộ phận thứ nhất tồn tại dưới dạng tiền và luôn sẳn sàng đi vào lưu thông để mua các yếu tố của sản xuất, bộ phận thứ hai gồm sức lao động và tư liệu sản xuất theo quan hệ tỷ lệ thích hợp sẳn sàng đi vào quá trình sản xuất, bộ phận thứ ba là những hàng hoá sẳn sàng đem ra thị trường bán để thu tiền về và tiếp tục chu trình mới. Từ những luận điểm Các Mác về tuần hoàn của tư bản, có thể rút ra kết luận: Vốn là những đại lượng giá trị tồn tại dưới ba hình thái kế tiếp nhau: tiền, các yếu tố của quá trình sản xuất, hàng hoá. Sự vận động của vốn là sự chuyển hoá của các hình thái từ hình thái này sang hình thái kế tiếp. Ngày nay, do yêu cầu cao của sự phát triển, vốn là yếu tố đóng vai trò quan trọng của hầu hết các quốc gia đang phát triển và kém phát triển. Vì vậy, phạm trù vốn trong phát triển kinh tế vẫn được các nhà kinh tế học tiếp tục nghiên cứu và tiếp cận nó trên nhiều bình diện khác nhau. Như vậy, vốn là những đại lượng giá trị, là kết tinh lao động xã hội. Tiền giấy do Nhà nước phát hành là những ký hiệu của giá trị. Nó chỉ trở thành một hình thức của vốn khi được bảo đảm bằng giá trị tài sản thật. Tiền được phát hành đưa vào lưu thông trên thị trường, chúng ta không thể phân biệt đâu là tiền được bảo đảm bằng tài sản thật, đâu là tiền không được bảo đảm bằng tài sản thật, điều đó đã tạo ra cơ hội cho lạm phát, làm cho sức mua đồng tiền giảm sút.
Quá trình phát triển lưu thông hàng hoá làm xuất hiện nhiều hình thức tiền tệ. Có thể nói tiền tệ là toàn bộ các phương tiện lưu thông, phương tiện thanh toán (tiền mặt, séc, thẻ tín dụng, thẻ thanh toán) và phương tiện cất trữ. Khái niệm tiền tệ theo nghĩa hẹp chỉ là tiền mặt, và theo nghĩa rộng là bao gồm toàn bộ các phương tiện nói trên thực hiện một số chức năng của tiền tệ, trong đó kể cả chứng khoán. Tiền chỉ trở thành vốn khi thoả mản hai điều kiện: Thứ nhất, tiền phải đại diện cho một lượng giá trị tài sản thực. Thứ hai, tiền phải vận động trong môi trường đầu tư, kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. Tiền đem ra tiêu dùng hằng ngày hay đưa vào cất trữ thì không phải là vốn. Việc đưa tiền vào cất trữ chẳng những làm mất lợi nhuận do nó đem lại, mà còn không tạo ra sự phát triển của nền kinh tế. Vốn đưa vào hoạt động, dù lĩnh vực kinh doanh nào thì điểm xuất phát vốn đều tồn tại dưới hình thức tiền tệ. Trong nền kinh tế thị trường, hình thức vận động của tiền với tư cách là vốn do phương thức đầu tư cụ thể quyết định. Trên thực tế, sự vận động của vốn có ba hình thức: a) T - H...SX...H’ - T’: Đây là hình thức vận động của vốn trong các doanh nghiệp sản xuất. Thực chất, đó cũng chính là mô hình tái sản xuất xã hội nói chung. b) T - H - T’: Đây là hình thức vận động của vốn trong các doanh nghiệp thương mại - dịch vụ. c) T - T’: Đây là hình thức vận động của vốn trong các tổ chức tài chính trung gian. Trong đó: T: Lượng tiền ứng ra để đầu tư phát triển. H: Hàng hoá với tư cách là tư liệu sản xuất, sức lao động, hàng hoá dự trữ... SX: Quá trình sản xuât - kinh doanh. H’: Hàng hoá thu được sau quá trình sản xuất - kinh doanh. T’: Lượng tiền thu được khi kết thúc chu kỳ kinh doanh [T’>T và T’= T+t] ( t là lượng giá trị tăng thêm). Hình thức bề ngoài sự vận động của vốn ở các lĩnh vực kinh doanh tuy có khác nhau, song sự vận động của vốn các tổ chức tài chính trung gian, của các doanh nghiệp thương mại - dịch vụ chỉ là những hình thái đặc thù được tách ra từ sự vận động của vốn các doanh
nghiệp sản xuất. Sự vận động của vốn trong các hình thức kinh doanh trên đây có điểm giống nhau là qua vận động, vốn trở về điểm xuất phát và “lớn lên” sau một chu kỳ vận động. Vì vậy, từng doanh nghiệp, từng ngành, từng địa phương và chung cho cả nền kinh tế phải tìm mọi giải pháp làm cho vốn luôn hoạt động. Xét về mặt cụ thể, vốn được biểu hiện rất phong phú, đa dạng và còn được bao gồm tài sản hữu hình, tài sản vô hình. Tài sản hữu hình là những tài sản tồn tại dưới dạng cụ thể của vật chất, tài sản hữu hình bao gồm hai bộ phận: Một là, những tài sản hữu hình phục vụ trực tiếp sản xuất, như: nhà xưởng, máy móc, thiết bị, công cụ, nguyên - nhiên vật liệu, bán thành phẩm... Về thực chất, những tài sản hữu hình này chính là sự cụ thể hoá năng lực sản xuất của một đơn vị kinh tế cơ sở hay xét trên phạm vi rộng lớn: toàn bộ nền kinh tế quốc dân, quyết định tới hiệu quả sản xuất - kinh doanh. Hai là, những tài sản hữu hình phục vụ gián tiếp cho sản xuất, nh ư: trụ sở văn phòng, trang bị nội thất văn phòng, phương tiện đi lại, nhà ở...Mặc dù những tài sản hữu hình này là cần thiết cho hoạt động sản xuất - kinh doanh nhưng chỉ tác động gián tiếp đến việc gia tăng sản lượng đầu ra, đóng vai trò gián tiếp đối với hiệu quả sản xuất - kinh doanh. Việc phân biệt rõ hai loại tài sản hữu hình như trên cho ta phương pháp luận đúng đắn khi huy động, sử dụng chúng đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Tài sản vô hình là những tài sản không tồn tại dưới dạng cụ thể của vật chất, bao gồm những sản phẩm trí tuệ, như: bằng phát minh, sáng chế, bản quyền; thương hiệu sản phẩm, uy tín kinh doanh, vị trí kinh doanh; chi phí đào tạo nguồn nhân lực (kỷ năng lao động, tri thức quản lý).v..v. Nền kinh tế thị trường càng phát triển, giá trị tài sản vô hình càng trở nên quan trọng trong cơ cấu vốn đầu tư. Bởi lẽ, khi đã huy động được những tài sản vô hình vào phát triển kinh tế, sử dụng chúng hợp lý sẽ đem lại lợi nhuận, thậm chí là siêu lợi nhuận cho các nhà đầu tư. Chẳng hạn Nhật Bản là một điển hình thành công khi tạo bước đột phá trong khai thác giá trị tài sản vô hình để đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế. Người Nhật Bản không ngần ngại trả giá cao cho những phát minh, sáng chế mới của các nhà khoa học trên khắp các châu lục, đồng thời đem những tài sản - trí tuệ đó ứng dụng vào sản xuất - kinh doanh,
nhờ đó nền kinh tế Nhật Bản cất cánh thật ngoạn mục. Nếu như sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, nền kinh tế Nhật bị kiệt quệ, lạm phát phi mã, thất nghiệp gia tăng...thì chỉ trong vòng hai mươi năm, Nhật Bản đã trở thành một siêu cường kinh tế thế giới, chỉ đứng sau Mỹ và liên minh châu Âu (EU), thành công đó có sự đống góp không nhỏ của việc khai thác tốt yếu tố vô hình - sản phẩm trí tuệ của loài người vào phát triển kinh tế. Như vậy, về mặt nhận thức, có thể thấy rằng, vốn tồn tại dưới nhiều hình thái cụ thể, nhưng hình thái giá trị - tiền tệ với tư cách vốn là loại vốn linh hoạt, biến hoá nhất trong nền kinh tế thị trường. Thị trường không những là nơi diễn ra các hoạt động đa dạng của vốn mà còn là nơi để vốn bộc lộ khả năng sinh lời của chúng. Khả năng sinh lời vừa là mục đích cuối cùng của việc đầu tư kinh doanh đồng vốn, vừa là phương tiện để vốn tiếp tục vận động với quy mô ngày càng được mở rộng ở chu kỳ kinh doanh tiếp theo. Sự vận động của vốn trên thị trường tuân thủ quy luật khách quan của nền kinh tế thị trường. Song, với khả năng nhận thức, con người có thể nắm bắt, vận dụng quy luật khách quan, tạo ra những kênh huy động vốn một cách có hiệu quả, đáp ứng mục đích sản xuất - kinh doanh của mình. Vốn có vai trò to lớn trong việc tạo ra của cải vật chất, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế. Huy động vốn có hiệu quả, cung ứng vốn đầy đủ và kịp thời cho nền kinh tế là một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên, trong mỗi quyết định đầu tư cụ thể lại đòi hỏi không chỉ lượng vốn đủ lớn mà còn yêu cầu một hay nhiều loại vốn khác nhau. Thực tiễn luôn đặt ra yêu cầu phân chia và xác định rõ từng loại vốn để có giải pháp huy động, sử dụng và quản lý vốn có hiệu quả. Tuỳ theo cách tiếp cận và đặc điểm vận động của vốn trong quá trình đầu tư sản xuất - kinh doanh, mà có các tiêu thức phân loại vốn khác nhau. - Căn cứ vào biên giới lãnh thổ quốc gia, vốn chia thành hai loại, đó là: vốn trong nước và vốn ngoài nước. - Căn cứ vào đặc điểm chu chuyển của vốn, có vốn cố định và vốn lưu động. - Căn cứ vào quan hệ sở hữu trong quá trình sử dụng vốn, người ta phân chia vốn hoạt động thành hai loại: vốn chủ sở hữu (vốn tự có) và vốn vay (huy động từ bên ngoài). + Vốn chủ sở hữu là vốn thuộc quyền quản lý, sử dụng của một hoặc nhiều chủ thể sở hữu. Chẳng hạn, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp nhà nước được hình thành trên cơ sở
ngân sách nhà nước cấp và vốn tự bổ sung; vốn chủ sở hữu của công ty cổ phần được hình thành thông qua huy động vốn góp của cổ đông; vốn chủ sở hữu của công ty trách nhiệm hữu hạn được hình thành thông qua vốn góp của các thành viên... + Vốn vay là vốn huy động được từ bên ngoài để bổ sung, làm tăng lượng vốn của chủ thể kinh doanh, đảm bảo tính liên tục và hiệu quả của quá trình sản xuất. Vốn vay có thể huy động từ vay trong nước và vay ngoài nước. Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, vay vốn ngoài nước để phát triển kinh tế không phải là công việc quá khó đối với các nước đang phát triển. Song, vấn đề quan trọng là quản lý và sử dụng vốn vay ngoài nước đảm bảo có hiệu quả vẫn còn là vấn đề nan giải đối với các nước nghèo và kém phát triển. - Căn cứ vào thời gian tham gia của vốn vào quá trình hoạt động gồm có vốn ngắn hạn, vốn trung hạn và vốn dài hạn. Ngoài ra, còn có một số cách thức phân loại khác như: vốn đầu tư trực tiếp, vốn đầu tư gián tiếp; vốn với mục đích sinh lời trực tiếp và vốn để đảm nhiệm các dịch vụ công cộng; vốn thực (tư bản thật), vốn ảo (tư bản giả)... Trong nền kinh tế thị trường, mỗi cách tiếp cận khác nhau cho ta những quan niệm khác nhau về vốn, song, nhận thức về vốn, xét về bản chất là thống nhất. Việc phân chia vốn thành nhiều loại khác nhau nhằm mục đích hiểu rõ bản chất của phạm trù vốn - vốn là hình thái giá trị, là thứ hàng hoá đặc biệt, có mối liên hệ mật thiết với thời gian. Cùng với việc hiểu rõ bản chất của vốn còn nhận thức được tính đa dạng, nhiều vẻ và rất phức tạp của vốn trong nền kinh tế thị trư ờng. Đó là những căn cứ khoa học giúp các chủ thể kinh doanh nắm bắt kịp thời và chủ động trong kế hoạch huy động, quản lý, sử dụng các lo ại vốn, đẩy mạnh sản xuất - kinh doanh, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển. 1.1.2. Các hình thức thu hút vốn huy động 1.1.2.1. Khái niệm về vốn huy động Nguồn vốn của NHTM bao gồm vốn tự có, vốn huy động, vốn đi vay, các nguồn vốn khác. - Vốn tự có: Ngân hàng là một tổ chức kinh doanh đặc biệt, vì vậy quan niệm vốn tự có của ngân hàng cũng có điểm khác với các tổ chức kinh doanh khác. Có thể hiểu vốn tự có của ngân hàng theo hai cách tiếp cận sau:
Về khía cạnh kinh tế, vốn của ngân hàng là vốn do các chủ sở hữu đóng góp và vốn được tạo ra trong quá trình kinh doanh dưới dạng lợi nhuận được giữ lại. Theo pháp luật Việt Nam, vốn ngân hàng trong trường hợp này được gọi là vốn chủ sở hữu hay còn gọi là vốn điều lệ và các quỹ dự trữ. Về khía cạnh quản trị, vốn tự có của ngân hàng bao gồm vốn chủ sở hữu, vốn thặng dư và các tài sản nợ khác có thể coi như vốn tự có. Luật các Tổ chức tín dụng quy định: “Vốn tự có gồm giá trị thực có của vốn điều lệ, các quỹ dự trữ, một số tài sản “nợ” khác của tổ chức tín dụng theo quy định của Ngân hàng nhà nước. Vốn tự có là căn cứ để tính toán các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng” [19, tr.6]. Vốn điều lệ: là vốn riêng do các chủ sở hữu đóng góp được ghi trong điều lệ ngân hàng, vốn điều lệ tối thiểu phải bằng vốn pháp định (vốn pháp định là mức vốn tối thiểu phải có để thành lập ngân hàng do pháp luật quy định). Đối với các NHTMQD, vốn điều lệ là vốn đã được ngân sách cấp dưới hình thức bằng tiền và trái phiếu chính phủ; đối với các NHTM cổ phần, vốn điều lệ là vốn do các cổ đông đóng góp; đối với các tổ chức tín dụng hợp tác là vốn do các xã viên đóng góp... Vốn khác: gồm lợi nhuận giữ lại, chênh lệch do đánh giá lại tài sản( chênh lệch tỷ giá ngoại tệ, chênh lệch giá vàng, kim khí quý, đá quý); Vốn đầu tư xây dựng cơ bản, trái phiếu hùn vốn. Nguồn vốn tự có ở các NHTM ổn định nhưng chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn, chủ yếu được dùng để xây dựng trụ sở văn phòng, mua sắm trang thiết bị phục vụ cho hoạt động kinh doanh và bù đắp rủi ro nhưng không vượt 50% vốn tự có, mức độ tăng trưởng vốn tự có thể hiện thế và lực của NHTM trên thị trường. Vốn tự có là điều kiện pháp lý cơ bản, đồng thời là yếu tố tài chính quan trọng nhất trong việc bảo đảm các khoản nợ đối với khách hàng. Chính vì vậy, quy mô vốn là yếu tố quyết định quy mô huy động vốn và quy mô tài sản có. - Vốn huy động là những phương tiện tiền tệ do NHTM huy động được bằng nghiệp vụ nhận tiền gửi và các nghiệp vụ khác của ngân hàng để làm vốn kinh doanh. Các khoản tiền gửi tạm thời nhàn rỗi này không thuộc quyền sở hữu của NHTM, nhưng NHTM được quyền sử dụng chúng. Đây là nguồn vốn lớn nhất, chủ yếu nhất trong hoạt động kinh doanh
của ngân hàng, thường chiểm khoảng trên 80% trong tổng cơ cấu hoạt động của ngân hàng. NHTM dùng nguồn vốn nầy để cấp tín dụng hay đầu tư vào các nghiệp vụ sinh lợi trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Vỡ vậy, khi sử dụng NHTM luụn phải dự trữ để đảm bảo khả năng thanh toán, chi trả. Vốn huy động của NHTM bao gồm các loại tiền gửi và các nguồn vốn huy động khác. Trong nghiệp vụ huy động vốn, các NHTM cung cấp nhiều sản phẩm tiền gửi khác nhau, chẳng hạn như: tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi dưới hình thức phát hành kỳ phiếu ngân hàng...Mỗi loại sản phẩm lại có những đặc điểm riêng phù hợp với những nhu cầu đa dạng của khách hàng. Hiện nay, các NHTM đang áp dụng các loại huy động tiền gửi là: tiền gửi thanh toán, tiền gửi các tổ chức kinh tế, tiền gửi tiết kiệm, phát hành giấy tờ có giá. Luật pháp cũng quy định rừ trách nhiệm và quyền lợi của ngân hàng trong việc nhận tiền gửi. Theo luật các TCTD Việt Nam: “Tiền gửi là số tiền của khách hàng gửi tại tổ chức tín dụng dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các hình thức tiền gửi khác. Tiền gửi được hưởng lãi hoặc không được hưởng lãi và được hoàn trả cho người gửi tiền” [19, tr.6]. Việc duy trì và mở rộng tiền gửi có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc mở rộng kinh doanh và gia tăng lợi nhuận của ngân hàng. Vì lý do đó, các ngân hàng đã tập trung mọi nỗ lực trong việc khai thác thường xuyên mọi nguồn vốn trong xã hội nhằm gia tăng nguồn vốn huy động của mình. - Vốn vay các ngân hàng : Trong quá trình hoạt động kinh doanh, các NHTM có thể thiếu vốn trong thanh toán hoặc thiếu vốn đáp ứng các nhu cầu tín dụng của nền kinh tế thì có thể đi vay của NHTW hoặc các NHTM và các TCTD khác. Các nguồn vốn khác: Ngoài các nguồn vốn chủ yếu trên, NHTM còn có thể có những khoản vốn khác như vốn trong thanh toán, vốn phát sinh từ nghiệp vụ đại lý, nghiệp vụ uỷ nhiệm..., NHTM có thể sử dụng tạm thời các khoản vốn này vào hoạt động kinh doanh của mình. 1.1.2.2. Các hình thức huy động vốn * Tiền gửi thanh toán
Tiền gửi thanh toán là tiền gửi không kỳ hạn của các cá nhân, doanh nghiệp và các tổ chức khác gửi tiền vào tài khoản của mình tại ngân hàng để sử dụng bất kỳ lúc nào để chi trả cho các nghiệp vụ trong tương lai hoặc các nghiệp vụ phát sinh trước đó. Mục đích của loại tiền gửi này là nhằm đảm bảo an toàn về tài sản và thực hiện các khoản chi trả phát sinh trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, thông qua đó được hưởng các dịch vụ tiện ích mà ngân hàng có thể cung cấp cho họ, khách hàng không có ý định để dành và không chú trọng đến tiền lãi. Tuy nhiên, ngân hàng có thể không trả lãi hoặc trả lãi (tính theo phương pháp tích số) cho khách hàng hằng tháng với lãi suất theo quy định, đồng thời phải đáp ứng kịp thời, chính xác khi khách hàng có yêu cầu chi trả bất cứ lúc nào. Ngân hàng theo dõi tiền gửi thanh toán trên hai tài khoản; tài khoản tiền gửi thông thường và tài khoản vãng lai. Tài khoản tiền gửi thanh toán có những đặc điểm sau: + Tiền gửi thanh toán là nguồn vốn có chi phí rẻ nhất của ngân hàng. Chi phí cho việc huy động nguồn tiền gửi này ngoài lãi suất còn có chi phí quản lý tài khoản, chi phí in ấn xử lý séc, nhưng do ngân hàng không phải trả lãi hay chỉ phải trả với mức lãi suất thấp nên có chi phí thấp hơn nhiều so với tiền gửi các tổ chức kinh tế, tiền gửi tiết kiệm. Ngoài ra, ngân hàng còn thu thêm được khoản phí dịch vụ khi khách hàng thực hiện thanh toán chi trả qua ngân hàng. Do đó, ngân hàng nào có số dư tiền gửi thanh toán lớn thì sẽ có thu nhập cao hơn ngân hàng có số dư tiền gửi thanh toán ít. + Bản chất của loại tiền gửi thanh toán không có tính ổn định cao, tuy nhiên, nếu xét trong một thời gian nào đó, các nhu cầu rút tiền của khách hàng thường diễn ra không đồng thời, nên tại thời điểm đó số dư tổng tiền gửi thanh toán vẫn đủ lớn, tạo nên nguồn vốn ổn định cho ngân hàng. Mặt khác, nếu người thụ hưởng cũng có tài khoản tại ngân hàng thì tiền vẫn không ra ngoài hệ thống ngân hàng, khả năng sử dụng vốn của ngân hàng sẽ cao hơn. + Do khả năng chuyển đổi của loại tiền gửi thanh toán sang tiền mặt rất nhanh, vì vậy các NHTM phải chấp hành một tỷ lệ dự trữ bắt buộc theo quy định của ngân hàng trung ương theo từng thời kỳ nhằm đáp ứng kịp thời các yêu cầu của khách hàng. * Tiền gửi các tổ chức kinh tế (hay tiền gửi của pháp nhân)
Tiền gửi các tổ chức kinh tế là loại tiền gửi được ký thác vào ngân hàng trên cơ sở có sự thoả thuận về thời gian rút tiền giữa khách hàng với ngân hàng. Đối tượng chủ yếu gửi vào tài khoản này là các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội có thu nhập tạm thời chưa sử dụng trong một thời gian nhất định có thể gửi vào ngân hàng dưới hình thức ký thác có kỳ hạn Đối với loại tiền gửi này được ngân hàng trả lãi theo mức lãi suất do ngân hàng ấn định cố định trong suốt thời gian gửi. Tiền gửi của các tổ chức kinh tế có nhiều kỳ hạn khác nhau; tiền gửi có kỳ hạn càng dài, lãi suất sẽ càng cao; ngân hàng có thể dùng tiền gửi tương đối ổn định này để cho vay và có lợi tức cao hơn các loại tiết kiệm và phát hành trái phiếu do chi phí huy động vốn loại tiền gửi này tương đối thấp. Vì vậy, các ngân hàng rất chú trọng đến việc nâng cao tỷ trọng tiền gửi có kỳ hạn trong cơ cấu nguồn vốn huy động của mình. Về nguyên tắc, khách hàng gửi tiền chỉ được rút tiền ra khi đến hạn như đã thoả thuận trước. Trên thực tế, do nhu cầu vốn cho thị trường ngày càng cao và do cạnh tranh để thu hút khách hàng, các ngân hàng vẫn chấp thuận cho khách hàng rut tiền trước thời hạn, đồng thời khách hàng phải chấp nhận hưởng một mức lãi suất thấp hơn so với mức lãi suất thoả thuận ban đầu (thường được trả bằng mức lãi suất tiền gửi thanh toán). - Tiền gửi tiết kiệm Tiền gửi tiết kiệm là khoản tiền để dành của dân cư được gửi vào ngân hàng với mục đích tích luỹ để đáp ứng nhu cầu chi tiêu trong tương lai, người gửi được hưởng lãi từ khoản tiền đó và đáp ứng nhu cầu an toàn về tài sản. Tiền gửi tiết kiệm gồm những loại sau: - Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: giống với tiền gửi thanh toán, người gửi được quyền gửi vào và rút tiền ra bất kỳ lúc nào, được ngân hàng trả lãi, chỉ khác ở chổ là khách hàng không được sử dụng các phương tiện thanh toán của ngân hàng. Mục đích của loại tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn nhằm khuyến khích những người có thu nhập ít nhưng tương đối ổn định, muốn tích luỹ dần những khoản tiền nhỏ để đáp ứng nhu cầu tiết kiệm hoặc chi tiêu trong tương lai.
- Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: Về cơ bản giống tiền gửi có kỳ hạn, khách hàng gửi tiền vào ngân hàng với mục đích hưởng lãi và an toàn tài sản. Lãi suất tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn cao hơn lãi suất tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn. Đây là nguồn vốn ổn định, giúp cho ngân hàng hàng chủ động lập kế hoạch đầu tư cho vay với thời hạn dài mang lại lợi nhuận cao. - Tiền gửi tiết kiệm khác: Đây là loại tiền gửi ngoài mục đích tích luỹ còn đi kèm với mục đích của người sử dụng và của người gửi. Ví dụ như: Tiết kiệm gửi góp, tiết kiệm dự thưởng, tiết kiệm để mua nhà ở, tiết kiệm giáo dục... người gửi tiền, ngoài mục đích hưởng lãi còn được ngân hàng hỗ trợ để thực hiện mục tiêu đã định. Ngoài ra, để thu hút, khuyến khích khách hàng gửi tiền, tạo lợi thế cạnh tranh, các ngân hàng còn đưa ra những sản phẩm khác mới hơn như tiền gửi tiết kiệm bậc thang, khách hàng có thể chọn lựa một kỳ hạn ban đầu dài hạn, nhưng nếu vì lý do cần chi tiêu đột xuất thì ngân hàng có thể chi trả cho người gửi theo các kỳ hạn ngắn hơn với mức lãi suất thoả thuận. - Phát hành giấy tờ có giá Để chủ động thực hiện huy động vốn nhằm đáp ứng nhu cầu cho vay, đầu tư theo kế hoạch trong từng thời kỳ, các NHTM có thể phát hành các loại giấy tờ có giá bán cho công chúng. Giấy tờ có giá là một loại giấy nhận nợ của ngân hàng nh ư: chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu, được phát hành từng đợt với lãi suất thường cao hơn lãi suất tiền gửi tiết kiệm thông thường nên có sức hấp dẫn lớn đối với người gửi tiền. Các ngân hàng có thể ngưng phát hành các loại giấy tờ có giá khi đã huy động đủ số vốn theo nhu cầu của mình. Việc huy động vốn dưới hình thức phát hành giấy nợ thường được thực hiện theo hai phương thức sau: - Phát hành theo mệnh giá: Người mua giấy nợ trả tiền theo mệnh giá đã được ghi trên giấy nợ. Khi đến hạn thanh toán, ngân hàng sẽ hoàn trả cho khách hàng vốn gốc (mệnh giá) và phần lãi được hưởng ghi trên giấy nhận nợ. - Phát hành dưới hình thức chiết khấu: Người mua giấy nợ sẽ trả tiền bằng mệnh giá trừ đi số tiền chiết khấu và khi đến hạn thanh toán ngân hàng sẽ hoàn trả cho khách hàng theo đúng mệnh giá (hay nói một cách khác ngân hàng trả lãi trước khi khách hàng đến gửi,
tức là ngân hàng chỉ thu về số tiền bằng mệnh giá trừ đi tiền lãi phải trả, khi đến hạn thanh toán ngân hàng chỉ phải thanh toán phần gốc theo đúng mệnh giá). Đối với hình thức chiết khấu, khách hàng được lợi hơn vì lãi suất thực tế mà họ được hưởng cao hơn lãi suất danh nghĩa ghi trên giấy nợ. Vì vậy, hình thức này thu hút được khách hàng hơn, nhưng đối với ngân hàng thì chi phí thực tế phải trả cho việc sử dụng vốn cao hơn. Do đó, các ngân hàng ch ỉ sử dụng hình thức này trong trường hợp cần huy động vốn trong một thời gian nhất định để phục vụ cho kế hoạch kinh doanh của mình. 1.2. Các yếu tố ảnh hưỏng đến thu hút vốn huy động Trong nền kinh tế thị trường, các ngân hàng phải đối mặt với nhiều yếu tố bất lợi và rủi ro trong hoạt động ngân hàng nói chung, cũng như hoạt động huy động vốn nói riêng. Khi một ngân hàng gặp rủi ro, điều đó có thể đi đến phá sản, hoặc sẽ bị thiệt hại về thu nhập, mất uy tín với khách hàng . Vì vậy, nhiệm vụ quan trọng của các nhà quản trị ngân hàng là hoạch định được một cơ chế, chiến lược và biện pháp kinh doanh phù hợp nhằm hạn chế mức độ rủi ro, giảm thiểu hậu quả đến mức thấp nhất có thể chấp nhận được. Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thường chịu tác động bởi những nhân tố tài chính đặc thù như thanh khoản, lãi suất, rủi ro tín dụng và nhiều yếu tố khác, trong đó yếu tố thanh khoản và lãi suất mang tính quan trọng hơn cả. 1.2.1. Thanh khoản Vấn đề chủ yếu mà các ngân hàng phải đương đầu trong quá trình hoạt động của mình là xác định nhu cầu thanh khoản và làm thế nào để đáp ứng được nhu cầu đó một cách hiệu quả nhất. Cái khó ở đây là phải xử lý mối quan hệ giữa rũi ro và lợi nhuận, tức là phải đáp ứng nhu cầu thanh toán kịp thời cho người gửi tiền với chi phí thấp nhất. Một ngân hàng có đủ vốn, chất lượng tín dụng tốt nhưng nếu không quan tâm xây dựng chiến lược và phương pháp quản trị thanh khoản tốt hoặc xây dựng thanh khoản không hợp lý, không kiểm soát được khả năng thanh khoản sẽ dẫn đến rủi ro thanh khoản. Rủi ro thanh khoản phát sinh khi ngân hàng có sự thiếu hụt về ngân quỹ để đáp ứng nhu cầu chi trả cho người gửi tiền, thanh toán các khoản nợ đến hạn mà ngân hàng đã vay hay giải ngân cho các hợp đồng tín dụng đã thoả thuận. Những nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro thanh khoản, đó là:
- Ngân hàng quá chú trọng đến lợi nhuận nên đầu tư vào những tài sản sinh lời quá mức, chưa quan tâm đến công tác quản trị thanh khoản. - Xuất hiện những biến cố bất thường như khách hàng mất niềm tin vào khả năng chi trả của ngân hàng hay do những tin đồn thất thiệt có dụng ý xấu. - Do hiệu ứng dây chuyền, một ngân hàng phá sản, khách hàng của ngân hàng khác sẽ đổ xô đến ngân hàng để rút tiền. - Do ảnh hưởng trực tiếp của các loại rủi ro khác như rủi ro tín dụng, ngoại hối, thị trường... Trong các loại nguồn vốn huy động thì tiền gửi thanh toán có độ rủi ro lớn nhất, tiền gửi không kỳ hạn có rủi ro cao hơn tiền gửi có kỳ hạn và các loại giấy tờ có giá. Nếu khối lượng các loại tiền gửi thanh toán và tiền gửi không kỳ hạn càng lớn thì nguy c ơ rủi ro là rất cao. Do ngân hàng không biết trước được khách hàng sẽ gửi bao nhiêu cũng như không biết khi nào sẽ chi trả cho khách hàng và chi trả bao nhiêu. Khi khách hàng đến rút tiền gửi không kỳ hạn, ngân hàng không được quyền từ chối, nếu vào thời điểm đó ngân hàng không dự trữ đủ tiền, ngân hàng sẽ gặp rủi ro trong thanh khoản. Việc ngân hàng mất khả năng thanh khoản, bị phá sản có ảnh hưởng tiêu cực rất lớn đối với toàn bộ nền kinh tế, đến đời sống xã hội và cả chế độ chính trị của mỗi quốc gia. Vì vậy, trong luật lệ ngân hàng của các nước đều được quy định rất cụ thể, chặt chẽ các yêu cầu về đảm bảo an toàn cho hoạt động của hệ thống ngân hàng. ở Việt Nam, Luật các TCTD quy định các tỷ lệ đảm bảo an toàn và buộc các TCTD phải duy trì, trong đó có tỷ lệ về khả năng chi trả. Luật các TCTD quy định: “Khả năng chi trả được xác định bằng tỷ lệ giữa tài sản “Có” có thể thanh toán ngay so với các loại tài sản “Nợ” phải thanh toán tại một thời điểm nhất định của tổ chức tín dụng” [19, tr.22]. 1.2.2. Lãi suất Cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng diễn ra vừa đa dạng, vừa phức tạp và quyết liệt; không chỉ giữa các NHTM mà còn có các định chế tài chính khác; không chỉ cạnh tranh trong việc cung cấp các dịch vụ sản phẩm tài chính mà còn trong yếu tố lãi suất (mặc dù lãi suất không phải là yếu tố cạnh tranh). Lãi suất là một trong những yếu tố của chi phí huy động vốn (ngoài các chi phí khác như tuyên truyền, quãng cáo, quản lý...); các ngân hàng
đặc biệt quan tâm đến chi phí huy động vốn, bởi vì trong các khoản mục chi phí thì đây là loại chi phí lớn nhất đối với hầu hết các ngân hàng. Tuy nhiên, việc xác định chi phí đối với nguồn vốn huy động sẽ giúp cho nhà quản trị nguồn vốn có cơ sở để định giá các dịch vụ tài chính, bao gồm xác định lãi suất tiền gửi, lãi suất cho vay. Nếu chi phí huy động vốn cao thì khả năng sinh lời sẽ giảm nhưng nguồn vốn sẽ ổn định và tăng; ngược lại, nếu chi phí huy động vốn thấp thì khả năng sinh lời tăng nhưng khả năng thu hút và duy trì nguồn vốn ổn định lại thấp. Việc xác định một chính sách huy động vốn hấp dẫn, linh hoạt và hợp lý là hết sức cần thiết, có ý nghĩa quyết định đến quy mô nguồn vốn để đảm bảo khả năng sinh lời tăng, đảm bảo sự tăng trưởng và ổn định của nguồn vốn huy động. 1.2.3. Rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng xảy ra khi có sự sai hẹn của người đi vay trong việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo hợp đồng (bao gồm cả gốc và lãi). Rủi ro tín dụng không tác động trực tiếp đến hoạt động huy động vốn của ngân hàng mà tác động một cách gián tiếp thông qua việc tác động đến khả năng thanh khoản. Nếu các khoản nợ quá hạn tồn đọng cao, tổn thất tín dụng cao sẽ làm giảm nguồn thanh khoản của ngân hàng và tất nhiên việc đáp ứng nhu cầu rút tiền của người gửi có thể không thực hiện được. Ngân hàng huy động vốn là để cho vay, nếu cho vay không hiệu quả, không thu được nợ vay thì ngân hàng sẽ không có tiền để chi trả cho những khoản tiền gửi khi khách hàng đến rút. Bên cạnh việc mở rộng cho vay nhằm đem lại lợi nhuận thì các ngân hàng cũng có chính sách tín dụng thích hợp, cố gắng phân tán giảm thiểu rủi ro liên quan đến hoạt động cho vay bằng cách: sàng lọc và giám sát khách hàng vay, quy định các mức cho vay, thế chấp và hạn chế tín dụng... Ngoài ra, NHTW còn có quy định cho phép các NHTM được trích lập quỹ dự phòng rủi ro để bù đắp cho các khoản tín dụng tổn thất, mua bảo hiểm tiền gửi cho người gửi tiền. Các giải pháp trên đã giúp cho các ngân hàng hạn chế rủi ro tín dụng, góp phần bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền, tao được niềm tin của khách hàng khi gửi tiền vào ngân hàng. Đối với các nhà quản trị ngân hàng, vấn đề khó khăn là lựa chọn nguồn vốn để huy động. Chi phí huy động vốn và rủi ro của nguồn vốn huy động tương quan tỷ lệ nghịch với
nhau, nguồn vốn huy động có chi phí cao có thể có rủi ro thấp và ngược lại những nguồn vốn huy động có chi phí thấp lại có thể có rủi ro cao cho ngân hàng. Vì vậy, các ngân hàng cần xem xét tính chất rủi ro của từng loại nguồn vốn để huy động, vừa đáp ứng đủ trong việc đầu tư cho vay và có lợi nhuận, vừa đảm bảo yêu cầu thanh khoản và nhu cầu chi trả kịp thời cho người gửi tiền. 1.2.4. Các yếu tố khác - Cơ sở vật chất, mạng lưới của ngân hàng: cơ sở vật chất là yếu tố đầu tiên để khách hàng đặt niềm tin vào ngân hàng. Một trụ sở khang trang, bề thế, có trang bị tiện nghi hiện đại tạo cho dân chúng một hình ảnh giàu có của ngân hàng. Các ngân hàng có nhiều chi nhánh được bố trí thuận tiện cho khách hàng khi giao dịch sẽ tạo điều kiện thu hút khách hàng yên tâm gửi tiền vào ngân hàng ngày càng nhiều hơn. - Các sản phẩm dịch vụ ngân hàng: phong phú, đa dạng, có nhiều tiện ích đáp ứng nhu cầu của khách hàng sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng nhiều hơn. - Đội ngũ nhân viên ngân hàng: Đội ngũ nhân viên trực tiếp giao dịch với khách hàng phải trung thực, niềm nở, có trình độ không chỉ trong lĩnh vực ngân hàng mà còn phải có kiến thức tổng hợp, biết các lĩnh vực khác để tư vấn, thuyết phục khách hàng là cần thiết. Song, sự quen biết, thân thích với khách hàng bao giờ cũng rất quan trọng, khách hàng có thể đem tiền của mình đến gửi cho ngân hàng và khách hàng cũng có thể rút vốn khỏi ngân hàng, làm giảm uy tín, hình ảnh của ngân hàng. - Các chính sách cơ bản của ngân hàng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn của ngân hàng. Các ngân hàng phải đưa ra được những mục tiêu kinh doanh nhất quán, lâu dài; xây dựng chiến lược, chính sách cơ bản của mình (chính sách con người, chính sách khách hàng, chính sách tín dụng...), vấn đề là các chiến lược, chính sách đó có phù hợp hay không và được thực hiện như thế nào trong quá trình kinh doanh. Một chính sách cho vay năng động, hiệu quả với nhiều phương thức cho vay, lãi suất đa dạng, thủ tục nhanh gọn tạo thuận lợi cho khách hàng là điều kiện thu hút vốn vào ngân hàng, bởi vì những người gửi tiền sẽ trở thành những người vay tiền của ngân hàng hay ngược lại, khi những ý tưởng và ham muốn kinh doanh của họ hình thành.
Chính sách khách hàng phải luôn được các ngân hàng quan tâm từ việc tiếp cận, thu hút khách hàng ban đầu đến việc duy trì và phát triển lâu dài đối với khách hàng truyền thống của mình. Việc khai thác các khía cạnh tâm lý việc thu hút khách hàng trong quan hệ giao dịch đến trong cuộc sống đời thường của khách hàng có tác dụng rất lớn; do đó các khó khăn, vướng mắc giữa khách hàng và ngân hàng sẽ được giải quyết có tình, có lý, vừa đạt ý muốn của ngân hàng vừa làm vừa lòng khách hàng. 1.3. Vai trò của vốn huy động trong việc phát triển kinh tế - xã hội 1.3.1. Vốn tiền tệ là điểm xuất phát của mọi hoạt động kinh doanh Khi nghiên cứu về quá trình lưu thông của tư bản, Các Mác đã đưa ra công thức vận động của tư bản công nghiệp - TLSX T-H ... SX...H’ - T’ - SLĐ ở tuần hoàn này, điểm xuất phát là T và điểm kết thúc là T’(T’>T). T (vốn tiền tệ) là phương tiện ứng ra trong lưu thông, T’ là mục đích đạt được trong lưu thông của tư bản tiền tệ, còn sản xuất chỉ là khâu trung gian. Như vậy, trong kinh tế hàng hoá vận động của vốn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng đều lấy tiền tệ làm điểm xuất phát của sự biến hoá. Qua đây chúng ta thấy rằng: hình thái tuần hoàn của tư bản tiền tệ là phương thức vận động của vốn tiền tệ trong nền sản xuất hàng hoá nói chung chứ không phải chỉ riêng trong nền sản xuất hàng hoá tư bản chủ nghĩa. Nghĩa là, vốn tiền tệ trong nền sản xuất hàng hoá vận động theo tuần tự: trước tiên, vốn tiền tệ phải là điểm xuất phát, được ứng ra với tư cách là giá trị trong hình thái tiền dùng để chuyển hoá thành giá trị dưới hình thái các yếu tố của quá trình sản xuất. Quá trình sản xuất là quá trình tiêu dùng tư liệu sản xuất và sức lao động tạo ra sản phẩ m hàng hoá (làm tăng giá trị), cuối cùng bán sản phẩm hàng hoá để thu về một lư ợng tiền lớn h ơn lư ợng tiền ứng ra ban đầu. Nhưng nếu xét theo một khía cạnh khác thì lưu thông hàng hoá ( bao gồm tư liệu sản xuất, sức lao động và hàng hoá thành phẩm) quyết đ ịnh lưu thông vốn tiền tệ. Ngư ợc lại, lưu thông của vốn tiền tệ có tác động mạnh mẽ đến lưu thông hàng hoá, nghĩa là lưu thông tiền tệ có thể làm cho lưu thông hàng hoá