Mối liên quan giữa vệ sinh môi trường, nguồn nước hộ gia đình và hành vi chăm sóc trẻ của bà mẹ với tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu được phát triển từ một phần kết quả của Điều tra giám sát dinh dưỡng toàn quốc năm 2008 và được thực hiện tại 6 tỉnh Nam Định, Điện Biên, Hà Tĩnh, Kon Tum, Ninh Thuận và An Giang. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra một số bằng chứng khoa học về mối liên quan giữa các điều kiện môi trường vệ sinh cộng đồng, hộ gia đình và các thực hành vệ sinh của bà mẹ chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi đối với tình trạng suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và thấp còi. Cụ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mối liên quan giữa vệ sinh môi trường, nguồn nước hộ gia đình và hành vi chăm sóc trẻ của bà mẹ với tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam

CỤC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG Y TẾ - BỘ Y TẾ QUỸ NHI ĐỒNG LIÊN HỢP QUỐC BAÙO CAÙO TOÙM TAÉT
TOÙM TAÉT Moät trong caùc noäi dung cuûa chöông trình phoøng choáng SDD treû em laø thöïc hieän veä sinh moâi tröôøng, söû duïng nguoàn nöôùc saïch, taåy giun ñònh kyø, röûa tay tröôùc khi aên vaø sau khi ñi ñaïi, tieåu tieän. Tuy nhieân, cho ñeán nay, caùc nghieân cöùu veà moái lieân quan giöõa SDD treû döôùi 5 tuoåi vôùi yeáu toá veä sinh moâi tröôøng, söû duïng nöôùc saïch vaø kieán thöùc, thöïc haønh cuûa ngöôøi chaêm soùc treû veà veä sinh caù nhaân cho treû chöa ñöôïc nghieân cöùu ñaày ñuû. Ngay trong thieát keá nghieân cöùu cuûa ñieàu tra giaùm saùt dinh döôõng toaøn quoác naêm 2009 cuûa Vieän Dinh döôõng Quoác gia thì moái lieân quan giöõa ñieàu kieän cung caáp nöôùc sinh hoaït, nhaø tieâu hoä gia ñình, kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh veä sinh caù nhaân cuûa caùc baø meï vôùi tình traïng suy dinh döôõng treû em cuõng chöa ñöôïc ñeà caäp tôùi. Nghieân cöùu naøy ñöôïc phaùt trieån töø moät phaàn keát quaû cuûa ñieàu tra giaùm saùt dinh döôõng toaøn quoác naêm 2009. Cuï theå laø tieán haønh ñieàu tra veà tình traïng VSMT, nguoàn nöôùc hoä gia ñình vaø haønh vi veä sinh chaêm soùc treû cuûa 3356 treû döôùi 5 tuoåi ñaõ ñöôïc caân ño taïi 72 xaõ thuoäc 6 tænh Nam Ñònh, Ñieän Bieân, Haø Tónh, Kon Tum, Ninh Thuaän vaø An Giang. Vôùi vieäc ñieàu tra vaø phaân tích tình traïng nguoàn nöôùc, nhaø tieâu gia ñình vaø moät soá haønh vi veä sinh caù nhaân, veä sinh trong chaêm soùc treû cuûa ngöôøi meï/ngöôøi chaêm soùc treû cuûa nhöõng treû ñaõ ñöôïc caân ño trong cuoäc giaùm saùt dinh döôõng, caùc taùc giaû ñaõ söû duïng moâ hình hoài quy logistic ñôn bieán vaø ña bieán ñeå xaùc ñònh moái lieân quan giöõa caùc yeáu toá VSMT, nguoàn nöôùc hoä gia ñình vaø haønh vi veä sinh trong chaêm soùc treû cuûa baø meï/ngöôøi chaêm soùc treû chính vôùi tình traïng suy dinh döôõng treû em döôùi 5 tuoåi. Khi phaân tích ñôn bieán, caùc taùc giaû ñaõ söû duïng test ÷2 ñeå phaân tích moái lieân quan, tính tyû soá cheânh OR ñeå xaùc ñònh ñoä maïnh cuûa söï keát hôïp khi ñaõ hieäu chænh sai soá chuaån theo quyeàn soá, chuøm vaø taàng. Döïa treân keát quaû phaân tích ñôn bieán, caùc bieán coù moái lieân quan vôùi tình traïng SDD treû em ñöôïc ñöa vaøo moâ hình hoài quy ña taàng vaø ña bieán ñeå kieåm soaùt caùc yeáu toá nhieãu. Phöông phaùp moâ hình phaân tích ña taàng (multilevel or hierarchically) ñöôïc aùp duïng trong nghieân cöùu naøy nhaèm khai thaùc toái ña caùc yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán tình traïng dinh döôõng cuûa treû. Trong moâ hình naøy bao goàm 3 taàng phaân tích: 1) taàng caù theå cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu; 2) taàng hoä gia ñình; vaø 3) taàng coäng ñoàng (xaõ phöôøng). Tuy nhieân, ñaây laø ñieàu tra caét ngang neân chæ cho pheùp xaùc ñònh moái lieân quan chöù khoâng xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân. 3
Keát quaû ñieàu tra cho thaáy: - Tyû leä suy dinh döôõng ôû ñòa baøn ñieàu tra coøn ôû möùc cao vaø cheânh leäch nhieàu giöõa caùc theå suy dinh döôõng cuõng nhö giöõa caùc ñòa phöông: Tyû leä suy dinh döôõng theå thaáp coøi theo tuoåi chung cuûa treû em döôùi 5 tuoåi ôû 6 tænh ñöôïc ñieàu tra laø 35,4% vaø tyû leä suy dinh döôõng theå nheï caân laø 21,3%. Caû 2 tyû leä naøy ñeàu cao nhaát ôû Kon Tum (46,4% vaø 27,8%) vaø thaáp nhaát ôû Nam Ñònh (23,9% vaø 14,9%). Tyû leä treû SDD theå thaáp coøi vaø theå nheï caân coù xu höôùng taêng leân khaù roõ theo ñoä tuoåi, keå töø khi treû ñöôïc 1 tuoåi trôû leân. Tyû leä treû SDD theå thaáp coøi vaø theå nheï caân ôû daân toäc Kinh thaáp hôn so vôùi caùc daân toäc khaùc; ôû caùc gia ñình ngheøo cao hôn ôû caùc gia ñình khoâng ngheøo; ôû khu vöïc mieàn nuùi cao hôn khu vöïc ñoàng baèng. Tyû leä treû SDD theå thaáp coøi vaø theå nheï caân coù xu höôùng giaûm daàn theo trình ñoä hoïc vaán cuûa meï/ngöôøi chaêm soùc treû, vaø taêng daàn theo soá con cuûa meï. 40 35.4 35 31.9 30 6 tỉnh 25 21.3 Toàn quốc 18.9 20 15 10 5 0 SDD thể thấp còi SDD thể nhẹ cân Tyû leä SDD ôû 6 tænh trong ñieàu tra so vôùi keát quaû toaøn quoác naêm 2009 - Ñieàu kieän nguoàn nöôùc, nhaø tieâu hoä gia ñình ôû caùc ñòa baøn ñieàu tra khoâng ñoàng ñeàu vaø coøn nhieàu khoù khaên: 15,1% soá gia ñình hieän vaãn ñang söû duïng nöôùc soâng suoái/ao hoà laøm nguoàn nöôùc chính cho aên uoáng vaø sinh hoaït; 30,4% hoä gia ñình coù nguoàn nöôùc chính khoâng HVS; 4,6% vaø 15,3% nguoàn nöôùc coù nguy cô oâ nhieãm cao vaø raát cao. Tænh vôùi tyû leä nguoàn nöôùc hoä gia ñình coù nguy cô oâ nhieãm cao vaø raát cao: cao nhaát laø An Giang (54,1%) vaø thaáp nhaát laø Haø Tónh (3,6%); 4
100 88.1 90 77.8 80 74.7 69.6 70 63.2 61 60 51.3 50 40 30 20 10 0 Nam Định Ninh Thuận Hà Tĩnh Điện Biên Kon Tum An Giang Tính chung Tyû leä gia ñình coù nguoàn nöôùc chính ñöôïc ñaùnh giaù caûm quan laø hôïp veä sinh 59% hoä gia ñình coù xaø phoøng baùnh/gel taïi choã röûa tay, trong ñoù thaáp nhaát laø ôû Ñieän Bieân (29,1%); 30,9% soá hoä gia ñình coù nhaø tieâu HVS. Ñieän Bieân vaø Kon Tum coù tyû leä nhaø tieâu HVS thaáp nhaát laø 4,3% vaø 10,2%. Nam Ñieän Kon Ninh An Haø Tónh Chung Loaïi nhaø tieâu Ñònh Bieân Tum Thuaän Giang (n=506) (n=2869 (n=489) (n=494) (n=403) (n=482) (n=495) Töï hoaïi 56,0 1,8 15,0 8,9 35,9 14,7 22,3 Hai ngaên 0,8 2,2 9,9 0,2 0,2 0,0 2,3 Chìm coù oáng thoâng hôi 0,0 0,0 0,0 0,2 0,4 0,0 0,1 Thaám doäi nöôùc 1,6 0,2 0,6 0,5 9,3 21,8 5,8 Biogas 1,2 0,0 0,4 0,2 0,0 0,0 0,3 Tính chung 59,7 4,3 25,9 10,2 45,9 36,6 30,9 Tyû leä nhaø tieâu ñaït tieâu chuaån veä sinh veà xaây döïng, söû duïng vaø baûo quaûn tính treân toång soá hoä ñieàu tra - Nhieàu baø meï/ngöôøi chaêm soùc treû chính thieáu hieåu bieát vaø khoâng thöïc hieän caùc haønh vi veä sinh caù nhaân, veä sinh trong chaêm soùc treû: 23,8% baø meï/ngöôøi chaêm soùc treû chính thænh thoaûng môùi röûa tay; 36,2% thöôøng xuyeân röûa tay baèng xaø phoøng sau ñaïi tieän, 22,8% röûa tay xaø phoøng tröôùc khi aên, 19% röûa tay xaø phoøng tröôùc vaø sau khi cheá bieán thöùc aên, vaø 14,9% röûa tay xaø phoøng sau khi ñoå boâ, röûa cho treû; 41,2% baø meï/ngöôøi chaêm soùc treû chính ñaõ khoâng xöû lyù ñuùng phaân cuûa treû, nhö: ñeå cho choù, lôïn aên (21,1%), ñoå ra vöôøn (16,3%), ñoå ra ñoàng/soâng (13,6%)…; Tyû leä bieát nhöõng coâng vieäc caàn laøm ñeå ñaûm baûo veä sinh khi cheá bieán 5
thöùc aên, khi söû duïng vaø baûo quaûn thöùc aên ñeàu thaáp: tyû leä bieát caàn röûa tay tröôùc khi cheá bieán vaø tröôùc khi aên laø 36,4%, bieát caàn ngaâm kyõ thöïc phaåm, röûa saïch rau quaû khi aên soáng laø 38,9%, bieát thöùc aên soáng, chín phaûi ñeå rieâng laø 13,8%. Sau đại tiện Trước khi ăn Trước và sau chế biến thức ăn Sau đổ bô, rửa cho trẻ 70 57.7 60 50 48 36.5 40 36.9 35.2 36.2 32.6 29.1 28.3 30 25.1 25.2 24.3 22.5 21.7 22.8 24.7 19.6 19 20 14.6 14.6 14.9 11.2 10.7 8.3 7.1 6.7 10 6.2 4.7 0 Kon Tum Hà Tĩnh Điện Biên Ninh Thuận An Giang Nam Định Tổng Tyû leä thöôøng xuyeân röûa tay xaø phoøng tính treân toång soá ñoái töôïng ñöôïc phoûng vaán - Keát quaû phaân tích ñôn bieán cho thaáy coù moái lieân quan giöõa moät soá yeáu toá sau vôùi tình traïng suy dinh döôõng cuûa treû em döôùi 5 tuoåi: 1) ÔÛ caáp ñoä coäng ñoàng: Khu vöïc soáng (noâng thoân mieàn nuùi - noâng thoân ñoàng baèng); ñieàu kieän kinh teá (xaõ ngheøo - khoâng ngheøo); chæ soá phuùc lôïi xaõ hoäi; soá hoä coù nhaø tieâu HVS trong xaõ; 2) ÔÛ caáp ñoä gia ñình: ñieàu kieän nhaø ôû, nguoàn nöôùc, nhaø tieâu, nhaø taém, nôi röûa tay vaø xaø phoøng röûa tay; 3) Ñoái vôùi ngöôøi chaêm soùc treû chính: yeáu toá daân toäc, trình ñoä hoïc vaán, soá con vaø caùc haønh vi veä sinh caù nhaân/ veä sinh chaêm soùc, nuoâi döôõng treû. - Keát quaû phaân tích hoài quy logistic ña bieán cho thaáy coù moái lieân quan thöïc söï giöõa tình traïng SDD cuûa treû vôùi caùc yeáu toá laø: 1) Caáp gia ñình: Nhaø ôû chaät choäi thieáu thoâng thoaùng, söû duïng nguoàn nöôùc aên uoáng khoâng HVS, khoâng coù nhaø tieâu hoaëc nhaø tieâu khoâng HVS; 2) Caáp caù nhaân ngöôøi chaêm soùc treû: khoâng röûa tay xaø phoøng tröôùc vaø sau khi cheá bieán thöùc aên, khoâng veä sinh vuù ngay tröôùc khi cho treû buù. - Döïa treân moâ hình hoài quy, theo tính toaùn PAR, ñoä tin caäy 95%, öôùc tính coù theå giaûm ñöôïc tyû leä SDD ôû treû vôùi nhöõng ñieàu kieän sau: Giaûm töø 0% ñeán 23% soá treû suy dinh döôõng theå nheï caân vaø 0 ñeán 33% soá treû suy dinh döôõng theå thaáp coøi ôû treû döôùi 5 tuoåi vôùi ñieàu kieän taát caû caùc hoä gia ñình ñeàu söû duïng nguoàn nöôùc hôïp veä sinh; Giaûm töø 1% ñeán 10% soá treû suy dinh döôõng theå nheï caân vaø 4 ñeán 16% soá treû suy dinh döôõng theå thaáp coøi ôû treû döôùi 5 tuoåi vôùi ñieàu kieän taát caû caùc hoä 6
gia ñình ñeàu söû duïng nhaø tieâu hôïp veä sinh; Giaûm töø 1% ñeán 10% soá treû suy dinh döôõng theå nheï caân neáu taát caû caùc baø meï vaø ngöôøi troâng treû ñeàu röûa tay xaø phoøng tröôùc vaø sau khi chuaån bò thöùc aên cho treû. Qua keát quaû ñieàu tra vaø phaân tích, caùc taùc giaû ñaõ ñöa ra caùc khuyeán nghò: Veà chính saùch: - CTMTQG NS&VSMT giai ñoaïn III caàn taäp trung vaøo lónh vöïc veä sinh moâi truôøng, veä sinh caù nhaân. Tyû troïng ñaàu tö theo thöù töï öu tieân: vuøng saâu vuøng xa, vuøng coù tyû leä bao phuû veà nhaø tieâu vaø chuoàng traïi hôïp veä sinh thaáp. - Caàn xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng toaøn dieän vaø loä trình roõ raøng cho vieäc thöïc hieän hôïp phaàn veä sinh trong CTMTQG NS&VSMT trong giai ñoaïn môùi. - Coù chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï cho vieäc hình thaønh thò tröôøng thieát bò vaø vaät lieäu phuïc vuï cho vieäc xaây döïng nhaø tieâu HVS, phuø hôïp vôùi vuøng mieàn vaø möùc soáng cuûa ngöôøi daân. - Coù chính saùch hoã trôï caùc gia ñình ngheøo coù con SDD, taäp trung vaøo vuøng ñoàng baøo daân toäc. - Loàng gheùp, phoái hôïp caùc hoaït ñoäng caûi thieän veä sinh moâi tröôøng, veä sinh caù nhaân vaøo caùc chöông trình phoøng choáng suy dinh döôõng treû em vaø caùc chöông trình khaùc ñang trieån khai taïi cuøng moät ñòa baøn. Veà can thieäp: - Tieáp tuïc phaùt huy vaø thöïc hieän nhöõng moâ hình khuyeán khích veä sinh ñang phaùt huy hieäu quaû nhö coäng ñoàng tham gia vaøo vieäc giaûi quyeát trieät ñeå vieäc phoùng ueá böøa baõi, veä sinh moâi tröôøng môû roäng…, nhaèm taêng nhanh tyû leä xaây döïng vaø söû duïng nhaø tieâu hôïp veä sinh. - Nghieân cöùu vaø xaây döïng theâm moâ hình tieáp thò veä sinh, phuø hôïp vôùi vuøng mieàn vaø möùc soáng cuûa ngöôøi daân. - Tö vaán ñeå ngöôøi daân bieát löïa choïn loaïi nhaø tieâu phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñòa lyù cuûa ñòa phöông vaø ñieàu kieän kinh teá cuûa gia ñình, ñaëc bieät höôùng daãn ñeå hoï xaây döïng, söû duïng vaø baûo quaûn nhaø tieâu ñaûm baûo caùc tieâu chuaån veä sinh. - Caûi thieän chaát löôïng truyeàn thoâng giaùo duïc veà veä sinh caù nhaân, veä sinh moâi tröôøng vaø chaát löôïng nöôùc nhaèm laøm cho ngöôøi daân coù nhu caàu söû duïng nhaø tieâu, söû duïng nöôùc saïch vaø caûi thieän haønh vi veä sinh caù nhaân. - Höôùng daãn cho caùc baø meï/ngöôøi chaêm soùc treû bieát vaø thöôøng xuyeân thöïc hieän caùc haønh vi veä sinh moâi tröôøng, veä sinh caù nhaân vaø veä sinh cho treû. 7