Câu: Quy lu t chuy n hóa t nh ng s thay đ i v l ng thành nh ng s thayậ ể ừ ữ ự ổ ề ượ ữ ự
đ i v ch t và ng c l iổ ề ấ ượ ạ
* Đây là m t quy lu t c b n c a phép bi n ch ng duy v t, nó v ch ra cách th c c aộ ậ ơ ả ủ ệ ứ ậ ạ ứ ủ
s v n đ ng, phát tri n.ự ậ ộ ể
* N i dung quy lu t:ộ ậ
- M i s v t, hi n t ng đ u là m t th th ng nh t c a 2 m t ch t và l ng và chúngỗ ự ậ ệ ượ ề ộ ể ố ấ ủ ặ ấ ượ
có quan h h u c v i nhau. Phép bi n ch ng duy v t đã đ a ra và s d ng các kháiệ ữ ơ ớ ệ ứ ậ ư ử ụ
ni m: ch t, l ng, thu c tính, đ , đi m nút, b c nh y đ di n đ t m i quan h gi aệ ấ ượ ộ ộ ể ướ ả ể ễ ạ ố ệ ữ
ch t và l ng trong s v n đ ng và phát tri n c a s v t, hi n t ng – cách th c v nấ ượ ự ậ ộ ể ủ ự ậ ệ ượ ứ ậ
đ ng, phát tri n.ộ ể
- M i quan h bi n ch ng gi a ch t và l ngố ệ ệ ứ ữ ấ ượ
+ T nh ng thay đ i v l ng d n đ n nh ng thay đ i v ch t. S th ng nh t gi aừ ữ ổ ề ượ ẫ ế ữ ổ ề ấ ự ố ấ ữ
ch t và l ng t n t i trong m t đ nh t đ nh khi s v t còn là nó ch a tr thành cáiấ ượ ồ ạ ộ ộ ấ ị ự ậ ư ở
khác. Trong m i quan h gi a ch t và l ng thì ch t là m t t ng đ i n đinh, cònố ệ ữ ấ ượ ấ ặ ươ ố ổ
l ng là m t bi n đ i h n. S v n đ ng và phát tri n c a s v t bao gi cũng b tượ ặ ế ổ ơ ự ậ ộ ể ủ ự ậ ờ ắ
đ u t s thay đ i v l ng. Song không ph i b t kỳ s thay đ i nào v l ng cũngầ ừ ự ổ ề ượ ả ấ ự ổ ề ượ
d n đ n s thay đ i v ch t ngay t c kh c, m c dù b t kỳ s thay đ i nào v l ngẫ ế ự ổ ề ấ ứ ắ ặ ấ ự ổ ề ượ
cũng nh h ng đ n tr ng thái t n t i c a s v t. Ch khi nào l ng bi n đ i đ nả ưở ế ạ ồ ạ ủ ự ậ ỉ ượ ế ổ ế
m t gi i h n nh t đ nh (đi m nút) thì m i d n đ n s thay đ i v ch t. S thay đ iộ ớ ạ ấ ị ể ớ ẫ ế ự ổ ề ấ ự ổ
căn b n v ch t đ c g i là b c nh y. Nh v y, khi l ng bi n đ i đ n đi m nútả ề ấ ượ ọ ướ ả ư ậ ựợ ế ổ ế ể
thì di n ra b c nh y, ch t m i ra đ i thay th cho ch t cũ, s v t m i ra đ i thay thễ ướ ả ấ ớ ờ ế ấ ự ậ ớ ờ ế
cho s v t cũ, nh ng r i nh ng l ng m i này l i ti p t c bi n đ i đ n đi m nút m iự ậ ư ồ ữ ượ ớ ạ ế ụ ế ổ ế ể ớ
l i x y ra b c nh y m i. C nh v y, quá trình v n đ ng, phát tri n c a s v t di nạ ả ướ ả ớ ứ ư ậ ậ ộ ể ủ ự ậ ễ
ra theo cách th c t nh ng thay đ i v l ng d n đ n nh ng thay đ i v ch t m tứ ừ ữ ổ ề ựợ ẫ ế ữ ổ ề ấ ộ
cách vô t n. Đó là quá trình th ng nh t gi a tính tu n t , ti m ti n, liên t c v i tínhậ ố ấ ữ ầ ự ệ ế ụ ớ
gián đo n, nh y v t trong s v n đ ng, phát tri n.ạ ả ọ ự ậ ộ ể
+ S tác đ ng tr l i c a ch t đ i v i l ng. Khi ch t m i ra đ i, nó không t n t iự ộ ở ạ ủ ấ ố ớ ượ ấ ớ ờ ồ ạ
m t cách th đ ng, mà có s tác đ ng tr l i đ i v i l ng, đ c bi u hi n ch ,ộ ụ ộ ự ộ ở ạ ố ớ ượ ượ ể ệ ở ỗ
ch t m i s t o ra m t l ng m i cho phù h p v i nó đ có s th ng nh t m i gi aấ ớ ẽ ạ ộ ượ ớ ợ ớ ể ự ố ấ ớ ữ
ch t là l ng. S quy đ nh này có th đ c bi u hi n quy mô, nh p đ và m c đấ ượ ự ị ể ượ ể ệ ở ị ộ ứ ộ
phát tri n m i c a l ng.ể ớ ủ ượ
* Ý nghĩa ph ng pháp lu nươ ậ
- Trong nh n th c và ho t đ ng th c ti n ph i chú ý tích lũy d n nh ng thay đ i vậ ứ ạ ộ ự ễ ả ẫ ữ ổ ề
l ng, đ ng th i ph i bi t th c hi n k p th i nh ng b c nh y khi có đi u ki n chínượ ồ ờ ả ế ự ệ ị ờ ữ ướ ả ề ệ
mu i.ồ
- Ch ng l i quan đi m t khuynh: ch quan, nóng v i, duy ý chí, khi l ng ch a bi nố ạ ể ả ủ ộ ượ ư ế
đ i đ n đi m nút đã th c hi n b c nh y.ổ ế ể ự ệ ướ ả
- Ch ng l i quan đi m h u khuynh: b o th , trì tr , khi l ng đã bi n đ i đ n đi mố ạ ể ữ ả ủ ệ ượ ế ổ ế ể
nút nh ng không th c hi n b c nh y.ư ự ệ ướ ả
- Ph i th y đ c tính đa d ng c a các b c nh y, nh n th c đ c t ng hình th cả ấ ượ ạ ủ ướ ả ậ ứ ượ ừ ứ
b c nh y, có thái đ ng h b c nh y, t o m i đi u ki n cho b c nh y đ cướ ả ộ ủ ộ ướ ả ạ ọ ề ệ ướ ả ượ
th c hi n m t cách k p th i.ự ệ ộ ị ờ
- Ph i có thái đ khách quan và quy t tâm th c hi n b c nh y khi h i đ các đi uả ộ ế ự ệ ướ ả ộ ủ ề
ki n chin mu i.ệ ồ
--------------------------------------------
Câu: Quy lu t th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l pậ ố ấ ấ ủ ặ ố ậ
•Quy lu t th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l p là quy lu t c b n vàậ ố ấ ấ ủ ặ ố ậ ậ ơ ả
quan tr ng nh t – h t nhân c a phép bi n ch ng duy v t. Quy lu t này v ch raọ ấ ạ ủ ệ ứ ậ ậ ạ
ngu n g c, đ ng l c c a s v n đ ng, phát tri n. ồ ố ộ ự ủ ự ậ ộ ể
•N i dung quy lu t ộ ậ
- T t c các s v t, hi n t ng đ u ch a đ ng nh ng m t trái ng c nhau, t c nh ngấ ả ự ậ ệ ượ ề ứ ự ữ ặ ượ ứ ữ
m t đ i l p trong s t n t i c a nó. Các m t đ i l p c a s v t v a th ng nh t v aặ ố ậ ự ồ ạ ủ ặ ố ậ ủ ự ậ ừ ố ấ ừ
đ u tranh v i nhau t o thành ngu n g c, đ ng l c c a s v n đ ng, phát tri n c a sấ ớ ạ ồ ố ộ ự ủ ự ậ ộ ể ủ ự
v t. Phép bi n ch ng duy v t đã đ a ra và s d ng các khái ni m: m t đ i l p, mâuậ ệ ứ ậ ư ử ụ ệ ặ ố ậ
thu n bi n ch ng, s th ng nh t c a các m t đ i l p, đ u tranh c a các m t đ i l pẫ ệ ứ ự ố ấ ủ ặ ố ậ ấ ủ ặ ố ậ
đ di n đ t m i quan h gi a th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l p trong b nể ễ ạ ố ệ ữ ố ấ ấ ủ ặ ố ậ ả
thân s v t – t o thành ngu n g c, đ ng l c c a s v n đ ng và phát tri n c a sự ậ ạ ồ ố ộ ự ủ ự ậ ộ ể ủ ự
v t.ậ
- M i quan h gi a s th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l pố ệ ữ ự ố ấ ấ ủ ặ ố ậ
+ S th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l p là hai xu h ng tác đ ng khác nhauự ố ấ ấ ủ ặ ố ậ ướ ộ
c a các m t đ i l p t o thành mâu thu n. Nh v y mâu thu n bi n ch ng bao hàm củ ặ ố ậ ạ ẫ ư ậ ẫ ệ ứ ả
“s th ng nh t” l n “đ u tranh” c a các m t đ i l p. S th ng nh t g n li n v i sự ố ấ ẫ ấ ủ ặ ố ậ ự ố ấ ắ ề ớ ự
đ ng im, v i s n đ nh t m th i c a s v t. S đ u tranh g n li n v i tính tuy t đ iứ ớ ự ổ ị ạ ờ ủ ự ậ ự ấ ắ ề ớ ệ ố
c a s v n đ ng và phát tri n.ủ ự ậ ộ ể
+ S phát tri n c a s v t, hi n t ng g n li n v i quá trình hình thành, phát tri n vàự ể ủ ự ậ ệ ượ ắ ề ớ ể
gi i quy t mâu thu n. Trong s tác đ ng qua l i c a các m t đ i l p thì đ u tranh c aả ế ẫ ự ộ ạ ủ ặ ố ậ ấ ủ
các m t đ i l p quy đ nh s thay đ i c a các m t đang tác đ ng và làm cho mâu thu nặ ố ậ ị ự ổ ủ ặ ộ ẫ
phát tri n. Khi hai m t đ i l p xung đ t gay g t đã đ đi u ki n, chúng s chuy n hóaể ặ ố ậ ộ ắ ủ ề ệ ẽ ể
l n nhau, mâu thu n đ c gi i quy t. Nh đó mà th th ng nh t cũ đ c thay thẫ ẫ ượ ả ế ờ ể ố ấ ượ ế
b ng th th ng nh t m i; s v t cũ m t đi s v t m i ra đ i thay th .ằ ể ố ấ ớ ự ậ ấ ự ậ ớ ờ ế
•Ý nghĩa ph ng pháp lu nươ ậ
- Vì mâu thu n là ngu n g c, đ ng l c c a s v n đ ng, phát tri n c a s v t và làẫ ồ ố ộ ự ủ ự ậ ộ ể ủ ự ậ
khách quan trong b n thân s v t nên c n ph i phát hi n ra mâu thu n c a s v tả ự ậ ầ ả ệ ẫ ủ ự ậ
b ng cách phân tích s v t tìm ra nh ng m t, nh ng khuynh h ng trái ng c nhau vàằ ự ậ ữ ặ ữ ướ ượ
m i liên h , tác đ ng l n nhau gi a chúng.ố ệ ộ ẫ ữ
- Ph i bi t phân tích c th m t mâu thu n c th , bi t phân lo i mâu thu n và tìmả ế ụ ể ộ ẫ ụ ể ế ạ ẫ
cách gi i quy t c th đ i v i t ng mâu thu n.ả ế ụ ể ố ớ ừ ẫ
- Ph i n m v ng nguyên t c gi i quy t mâu thu n – phù h p v i t ng lo i mâu thu n,ả ắ ữ ắ ả ế ẫ ợ ớ ừ ạ ẫ
trình đ phát tri n c a mâu thu n. Không đ c đi u hòa mâu thu n. Ph i tìm raộ ể ủ ẫ ượ ề ẫ ả
ph ng th c, ph ng ti n và l c l ng đ gi i quy t mâu thu n khi đi u ki n đãươ ứ ươ ệ ự ượ ể ả ế ẫ ề ệ
chín mu i.ồ
----------------------------------------------
Câu: M i quan h bi n ch ng gi a cái riêng và cái chungố ệ ệ ứ ữ
Cái riêng là ph m trù ch m t s v t, m t hi n t ng, m t quá trình nh t đ nh.ạ ỉ ộ ự ậ ộ ệ ượ ộ ấ ị
Cái chung là ph m trù tri t h c dùng đ ch nh ng m t, nh ng thu c tính không nh ngạ ế ọ ể ỉ ữ ặ ữ ộ ữ
có m t k t c u v t ch t nh t đ nh, mà còn đ c l p l i trong nhi u s v t, hi nở ộ ế ấ ậ ấ ấ ị ượ ặ ạ ề ự ậ ệ
t ng hay quá trình riêng l khác.ượ ẻ
Cái đ n nh t là ph m trù dùng đ ch nh ng nét, nh ng m t, nh ng thu c tính… chơ ấ ạ ể ỉ ữ ữ ặ ữ ộ ỉ
có m t s v t, m t k t c u v t ch t, mà không l p l i s v t, hi n t ng, k tở ộ ự ậ ộ ế ấ ậ ấ ặ ạ ở ự ậ ệ ượ ế
c u v t ch t khác.ấ ậ ấ
* M i quan h bi n ch ng gi a cái riêng, cái chung và cái đ n nh tố ệ ệ ứ ữ ơ ấ
Phép bi n ch ng duy v t cho r ng cái riêng, cái chung và cái đ n nh t đ u t n t iệ ứ ậ ằ ơ ấ ề ồ ạ
khách quan và có m i liên h h u c v i nhau. Đi u đó th hi n ch :ố ệ ữ ơ ớ ề ể ệ ở ỗ
- Cái chung ch t n t i trong cái riêng, thông qua cái riêng mà bi u hi n s t n t i c aỉ ồ ạ ể ệ ự ồ ạ ủ
mình.
- Cái riêng ch t n t i trong m i liên h v i cái chungỉ ồ ạ ố ệ ớ
- Cái riêng là cái toàn b , phong phú h n cái chung (vì ngoài nh ng đ c đi m gia nh pộ ơ ữ ặ ể ậ
vào cái chúng, cái riêng còn có nh ng đ c đi m riêng bi t mà ch riêng nó có – t c cáiữ ặ ể ệ ỉ ứ
riêng còn có cái đ n nh t). Cái chung là cái b ph n nh ng sâu s c h n cái riêng (vì nóơ ấ ộ ậ ư ắ ơ
ph n ánh nh ng m t, nh ng thu c tính, nh ng m i liên h n đ nh, t t nhiên, l p l i ả ữ ặ ữ ộ ữ ố ệ ổ ị ấ ặ ạ ở
nhi u cái riêng cùng lo i. Do v y, cái chung là cái g n li n v i cái b n ch t, quy đ nhề ạ ậ ắ ề ớ ả ấ ị
ph ng h ng t n t i và phát tri n c a cái riêng)ươ ướ ồ ạ ể ủ
- Cái đ n nh t và cái chung có th chuy n hóa l n nhau trong quá trình phát tri n c aơ ấ ể ể ẫ ể ủ
s v t. S chuy n hóa cái đ n nh t thành cái chung là bi u hi n c a ti n trình phátự ậ ự ể ơ ấ ể ệ ủ ế
tri n ti n lên. Ng c l i, s chuy n hóa cái chung thành cái đ n nh t là bi u hi n c aể ế ượ ạ ự ể ơ ấ ể ệ ủ
quá trình cái cũ, cái l i th i b ph đ nh.ỗ ờ ị ủ ị
* Ý nghĩa ph ng pháp lu nươ ậ
- Vì cái chung là cái sâu s c, b n ch t h n cái riêng, do đó trong nh n th c và ho tắ ả ấ ơ ậ ứ ạ
đ ng th c ti n ph i bi t phát hi n ra cái chung, v n d ng cái chung đ c i t o cáiộ ự ễ ả ế ệ ậ ụ ể ả ạ
riêng. N u không hi u bi t cái chung s r i vào tình tr ng mò m m, mù quáng.ế ể ế ẽ ơ ạ ẫ
- Vì cái chung ch t n t i trong cái riêng, nên b t kỳ cái chung nào khi áp d ng vàoỉ ồ ạ ấ ụ
tr ng h p riêng cũng c n đ c chú ý đ n các đ c đi m c th , n u không s r i vàoườ ợ ầ ượ ế ặ ể ụ ể ế ẽ ơ
b nh r p khuôn, giáo đi u. Ng c l i, n u xem th ng cái chung, tuy t đ i hóa cáiệ ậ ề ượ ạ ế ườ ệ ố
riêng s r i vào b nh c c b , đ a ph ng ch nghĩa.ẽ ơ ệ ụ ộ ị ươ ủ
- C n ph i t o đi u ki n cho cái đ n nh t và cái chung chuy n hóa l n nhau theoầ ả ạ ề ệ ơ ấ ể ẫ
chi u h ng ti n b , có l i.ề ướ ế ộ ợ
------------------------------------------------
Câu: Quan ni m c a tri t h c Mác – Lênin v b n ch t con ng iệ ủ ế ọ ề ả ấ ườ
- Tri t h c Mác đã k th a quan ni m v con ng i trong l ch s tri t h c, đ ng th iế ọ ế ừ ệ ề ườ ị ử ế ọ ồ ờ
kh ng đ nh con ng i hi n th c là m t th c th th ng nh t gi a y u t sinh h c vàẳ ị ườ ệ ự ộ ự ể ố ấ ữ ế ố ọ
y u t xã h iế ố ộ
- Quan ni m c a tri t h c Mác – Lênin v b n ch t c a con ng i:ệ ủ ế ọ ề ả ấ ủ ườ
+ B n ch t c a con ng i là: trong tính hi n th c c a nó, b n ch t con ng i là t ngả ấ ủ ườ ệ ự ủ ả ấ ườ ổ
hòa các quan h xã h i.ệ ộ
+ Khi kh ng đ nh b n ch t con ng i là: trong tính hi n th c c a nó, b n ch t conẳ ị ả ấ ườ ệ ự ủ ả ấ
ng i là t ng hòa các quan h xã h i, tri t h c Mác không tuy t đ i hóa m t xã h iườ ổ ệ ộ ế ọ ệ ố ặ ộ
trong con ng i, mà cho r ng con ng i là th c th th ng nh t c a cái sinh v t và cáiườ ằ ườ ự ể ố ấ ủ ậ
xã h i. Cái sinh v t là toàn b các quá trình sinh v t di n ra trong con ng i và c c uộ ậ ộ ậ ễ ườ ả ấ
t o gi i ph u c a nó. Cái xã h i là các ph m ch t xã h i c a con ng i do các quanạ ả ẫ ủ ộ ẩ ấ ộ ủ ườ
h xã h i t o ra nh bi t lao đ ng, có ngôn ng , có ý th c, t duy. Đ i v i con ng i,ệ ộ ạ ư ế ộ ữ ứ ư ố ớ ườ
cái sinh v t là ti n đ , đi u ki n c a cái xã h i. Thi u cái sinh v t, cái xã h i khôngậ ề ề ề ệ ủ ộ ế ậ ộ
th t n t i và bi u hi n ra đ c. Song, cái sinh v t trong con ng i b bi n đ i b i cáiể ồ ạ ể ệ ượ ậ ườ ị ế ổ ở
xã h i và mang tính xã h i. Ng c l i, khi ra đ i, cái xã h i có vai trò quy t đ nh, chộ ộ ượ ạ ờ ộ ế ị ế
c cái sinh v t và quy đ nh b n ch t xã h i c a con ng i. ướ ậ ị ả ấ ộ ủ ườ
V i quan đi m nh t nguyên lu n coi con ng i là m t th c th sinh v t – xã h i, tri tớ ể ấ ậ ườ ộ ự ể ậ ộ ế
h c Mác đã kh c ph c c hai quan ni m sai l m trong v n đ con ng i: tuy t đ iọ ắ ụ ả ệ ầ ấ ề ườ ệ ố
hóa m t sinh v t, không th y vai trò quy t đ nh c a m t xã h i; tuy t đ i hóa m t xãặ ậ ấ ế ị ủ ặ ộ ệ ố ặ
h i, không th y đ c c s t nhiên, sinh v t trong con ng i.ộ ấ ượ ơ ở ự ậ ườ
+ B n ch t con ng i không nh t thành b t bi n, mà s hình thành b n ch t conả ấ ườ ấ ấ ế ự ả ấ
ng i là m t qúa trình con ng i không ng ng hoàn thi n kh năng t n t i c a mìnhườ ộ ườ ừ ệ ả ồ ạ ủ
tr c các l c l ng t phát c a t nhiên và xã h i. B n ch t y hình thành trong quáướ ự ượ ự ủ ự ộ ả ấ ấ
trình ho t đ ng c a con ng i. ạ ộ ủ ườ