| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Moät soá ñaëc ñieåm chaán thöông giao thoâng khi<br />
ñi xe maùy cuûa caùc naïn nhaân ñeán<br />
khaùm/ ñieàu trò taïi trung taâm y teá huyeän<br />
Löông Sôn - Hoøa Bình naêm 2002<br />
Bùii Thò<br />
Thӏ Tú<br />
Th.S. Buø<br />
TuùQuyên<br />
Quyeân<br />
<br />
Chaán thöông lieân quan ñeán giao thoâng ñang laø vaán ñeà söùc khoeû, xaõ hoäi ñaùng quan taâm ôû Vieät Nam,<br />
haøng naêm coù haøng chuïc ngaøn tröôøng hôïp töû vong, thöông tích xaûy ra. Chaán thöông giao thoâng<br />
cuõng gaây neân nhöõng maát maùt lôùn veà taøi saûn cho naïn nhaân, gia ñình vaø taïo ra nhöõng gaùnh naëng<br />
cho xaõ hoäi. Vôùi muïc tieâu goùp phaàn moâ taû hieän traïng tình hình chaán thöông giao thoâng, ñoàng thôøi<br />
ñöa ra ñöôïc nhöõng moâ taû ban ñaàu veà möùc ñoä traàm troïng vaø nhöõng chi phí bò maát ñi do chaán thöông<br />
giao thoâng gaây ra, nghieân cöùu naøy ñaõ ñöôïc tieán haønh taïi huyeän Löông Sôn, tænh Hoaø Bình naêm<br />
2002.<br />
Ñaây laø moät ñieàu tra moâ taû hoài cöùu döïa treân 93 naïn nhaân ngöôøi thuoäc ñòa baøn huyeän Löông Sôn bò<br />
chaán thöông giao thoâng khi ñi xe maùy trong khoaûng thôøi gian 1/1/2002-31/12/2002 ñeán khaùm/ñieàu<br />
trò taïi Trung taâm Y teá Huyeän (TTYTH) Löông Sôn trong voøng 24h. Caùc soá lieäu ñöôïc thu thaäp döïa<br />
treân vieäc phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi bò naïn hoaëc ngöôøi nhaø, caùc soá lieäu veà laâm saøng cuõng ñöôïc söû<br />
duïng ñeå tính toaùn caùc möùc ñoä traàm troïng döïa treân caùc chæ soá chuaån: ISS, RTS, TRISS.<br />
Keát quaû cuûa nghieân cöùu cho thaáy, chaán thöông giao thoâng (CTGT) haàu heát xaûy ra trong nhöõng ñieàu<br />
kieän giao thoâng thuaän lôïi vaø ngöôøi tham gia giao thoâng thöôøng khoâng chaáp haønh ñuùng luaät giao<br />
thoâng. Haàu heát caùc tröôøng hôïp chaán thöông (CT) ñeàu khoâng quaù traàm troïng, vò trí CT chuû yeáu laø<br />
ñaàu maët coå, loaïi CT hay gaëp nhaát laø CT phaàn meàm. Thôøi gian naèm ñieàu trò taïi cô sôû y teá (CSYT)<br />
trung bình laø 3,45 ngaøy, thôøi gian nghæ hoïc/laøm trung bình laø 19,1 ngaøy vaø chi phí trung bình cho<br />
moät vuï va chaïm laø 2,6 trieäu ñoàng. Nghieân cöùu cuõng cho thaáy raèng coù moái lieân quan giöõa trình ñoä<br />
hoïc vaán (TÑHV) vaø vieäc coù giaáy pheùp laùi xe, vaø ñaëc bieät laø theå hieän roõ coù moái lieân quan chaët cheõ<br />
giöõa ñoäi muõ baûo hieåm (BH) khi bò CTGT vaø vò trí chaán thöông ñaàu maët coå.<br />
Road traffic injury is an emerging health and social problem in Vietnam. There were thousands<br />
deaths or injured cases every year. Road traffic injury also causes a huge economic loss for victims<br />
and their families and creates a social burden for social welfare. This study was carried out in<br />
Luong Son district, Hoa Binh province in 2002 with the objective to provide more evidence on the<br />
severity and economic loss of road traffic injury victims.<br />
This is a retrospective study based on the information collected from 93 road injury victims who<br />
were admitted to Luong Son district health center during the period from Jan 1, 2002 to December<br />
31, 2002. Eligible victims to the study were interviewed with a structured questionnaire; three different injury severity scores: ISS, RTS and TRISS, were also calculated based on medical diagnosis.<br />
The results showed that most of cases took place in fine weather conditions, in a quite good road;<br />
and in most of the cases the victims violated the traffic law. Most of injuries were moderate<br />
injuries; the majority of injury locations are face/head or legs. All of the victims were hospitalized<br />
for about 3.5 days, and about 19 days off from work or school. More than 90% of them needed help<br />
<br />
26<br />
<br />
Taïp chí Y teá coâng coäng, 8.2004, Soá 1 (1)<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
from family members at least one more day. The results also showed that average cost of each<br />
crash is about 2.6 millions Vietnam Dong (about 180$US); and there is a relationship between education level and having drive license, and especially the study confirmed that not wearing helmet<br />
is a risk factor of head/face injury.<br />
<br />
Ñaët vaán ñeà<br />
<br />
Theo baùo caùo cuûa toå chöùc y teá theá giôùi<br />
(WHO) thì CTGT ñöùng thöù 9 trong caùc nguyeân<br />
nhaân gaây gaùnh naëng beänh taät toaøn caàu naêm 1998,<br />
ñöùng thöù naêm ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp cao vaø thöù<br />
10 ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp vaø trung bình. Coù<br />
500.000 tröôøng hôïp töû vong do CTGT haøng naêm<br />
trong ñoù coù 350.000 tröôøng hôïp laø ôû caùc nöôùc ñang<br />
phaùt trieån, chi phí cho CTGT chieám 1-3% GDP1.<br />
Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây ôû VN cho thaáy<br />
CT laø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán töû vong vaø laø<br />
nguyeân nhaân haøng ñaàu cuûa gaùnh naëng beänh taät2.<br />
Trong caùc loaïi CT thì CTGT laø nguyeân nhaân<br />
thöôøng gaëp nhaát. Tính töø naêm 1990 sau 9 naêm<br />
CTGT taêng 339% soá vuï, soá ngöôøi cheát taêng 282%,<br />
soá bò thöông taêng 464%, trung bình coù 30 ngöôøi<br />
cheát vaø 60 ngöôøi bò thöông trong voøng 24h vaø haøng<br />
ngaøn phöông tieän bò phaù huyû1. Coù tôùi 49% tröôøng<br />
hôïp CTGT phaûi naèm taïi CSYT ít nhaát laø 1 ngaøy,<br />
tính toaùn gaùnh naëng beänh taät theo YPLL65 thì töû<br />
vong do CTGT chieám khoaûng 28%. CTGT lieân<br />
quan ñeán xe maùy chieám tyû leä lôùn nhaát, nguyeân<br />
nhaân caùc vuï CT do xe maùy laø treân 70% 3.<br />
Ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu veà CT noùi chung vaø<br />
CTGT noùi rieâng ôû coäng ñoàng tuy nhieân khoâng chæ<br />
ra ñöôïc möùc ñoä traàm troïng cuûa CT. Ñaëc bieät vôùi<br />
phöông phaùp xaùc ñònh möùc ñoä traàm troïng cuûa CT<br />
döïa vaøo vieäc cho ñieåm theo thang ñieåm ISS, RTS,<br />
TRISS4,... thì chöa coù nghieân cöùu naøo ñeà caäp tôùi.<br />
Ñaây laø heä thoáng ñaùnh giaù möùc ñoä CT töông ñoái<br />
hoaøn chænh döïa vaøo soá lieäu ôû beänh vieän, vieäc tính<br />
toaùn ñieåm khoâng chæ döïa vaøo toån thöông thöïc theå<br />
maø coøn caân nhaéc ñeán caùc toån thöông veà tinh thaàn<br />
töø ñoù ñöa ra döï ñoaùn veà khaû naêng soáng soùt cuûa naïn<br />
nhaân.<br />
Ñeå goùp phaàn xaùc ñònh gaùnh naëng saùt thöïc cuûa<br />
CTGT cuõng nhö vieäc xaây döïng chieán löôïc phoøng<br />
ngöøa vaø kieåm soaùt CTGT chuùng toâi tieán haønh<br />
nghieân cöùu naøy vôùi muïc ñích nhaèm moâ taû hoaøn caûnh<br />
xaûy ra CTGT khi söû duïng xe maùy cuûa caùc naïn nhaân<br />
ñeán khaùm/ñieàu trò taïi TTYTH Löông Sôn, Hoaø Bình<br />
naêm 2002, ñoàng thôøi tieán haønh xaùc ñònh möùc ñoä<br />
traàm troïng chaán thöông vaø chi phí cho CTGT cuûa<br />
caùc naïn nhaân.<br />
<br />
Phöông phaùp<br />
<br />
Ñaây laø moät nghieân cöùu moâ taû hoài cöùu vôùi<br />
ñoái töôïng nghieân cöùu bao goàm taát caû caùc naïn nhaân<br />
cö truù taïi Löông Sôn bò chaán thöông giao thoâng khi<br />
ñi xe maùy trong khoaûng thôøi gian 1/1/200231/12/2002 ñeán khaùm/ñieàu trò taïi TTYTH Löông<br />
Sôn trong voøng 24h sau khi xaûy ra chaán thöông.<br />
Toaøn boä caùc naïn nhaân chaán thöông giao<br />
thoâng phuø hôïp caùc tieâu chuaån cuûa nghieân cöùu<br />
ñöôïc löïa choïn ñeå nghieân cöùu, caùc tieâu chí ñeå löïa<br />
choïn ñoái töôïng ñöôïc ñöa ra töø ñaàu ñeå saøng loïc caùc<br />
ñoái töôïng phuø hôïp. Caùc naïn nhaân ñöôïc phoûng vaán<br />
thoâng qua moät boä caâu hoûi ñöôïc thieát keá vaø thöû<br />
nghieäm nhieàu laàn tröôùc khi nghieân cöùu. Caùc thoâng<br />
tin lieân quan coù trong hoà sô beänh aùn löu tröõ taïi<br />
TTYTH cuõng ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu naøy.<br />
Taát caû caùc naïn nhaân ñeàu ñöïôc ñaùnh giaù möùc<br />
ñoä traàm troïng cuûa chaán thöông döïa treân ba thang<br />
ñieåm chuaån ñöôïc Susan Baker4 phaùt trieån laø: ISS<br />
(Injury Severity Score), RTS (Revised Trauma<br />
Score) vaø TRISS (Trauma and Injury Severity<br />
Score). Caùc döõ lieäu duøng ñeå tính toaùn caùc thang<br />
ñieåm traàm troïng ñeàu döïa treân caùc chaån ñoaùn laâm<br />
saøng do trung taâm y teá huyeän Löông sôn tieán haønh.<br />
<br />
Keát quaû<br />
<br />
Coù 93 naïn nhaân CTGT phuø hôïp vôùi caùc<br />
tieâu chuaån cuûa nghieân cöùu ñöôïc löïa choïn. Tuoåi<br />
trung cuûa caùc naïn nhaân laø 36,2, ngöôøi lôùn tuoåi nhaát<br />
laø 62 tuoåi. Naïn nhaân CTGT chuû yeáu thuoäc nhoùm<br />
tuoåi 21-40 (55%), nhoùm tuoåi treû 0,05).<br />
CTGT chuû yeáu xaûy ra trong nhöõng ñieàu kieän<br />
giao thoâng thuaän lôïi: ñöôøng toát (ñöôøng quoác loä vaø<br />
thò traán), maät ñoä ngöôøi tham gia GT khoâng nhieàu,<br />
taàm nhìn khoâng bò haïn cheá (57,1%), trôøi khoâng<br />
möa ñöôøng khoâ raùo (88,2%). Loaïi xe maùy do<br />
<br />
Taïp chí Y teá coâng coäng, 8.2004, Soá 1 (1)<br />
<br />
27<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Trung Quoác saûn xuaát chieám moät tyû leä lôùn trong<br />
toång soá caùc loaïi xe va chaïm (64,5%), caùc ñoái<br />
töôïng chuû yeáu söû duïng xe coù phaân khoái lôùn (töø<br />
100cm3 trôû leân) (91,4%).<br />
Baûng 1. Ñieàu kieän tham gia giao thoâng<br />
<br />
Caùc haønh vi lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän<br />
luaät an toaøn GT cuûa ñoái töôïng vaãn chöa toát, vaãn<br />
coøn nhieàu ñoái töôïng coù haønh vi vi phaïm luaät<br />
ATGT nhö söû duïng röôïu bia tröôùc khi ñieàu khieån<br />
xe (31,2%), chôû quaù qui ñònh (6,5%), vi phaïm toác<br />
ñoä (36,6%) vaø ñaëc bieät coù tôùi 83,9% caùc ñoái töôïng<br />
khoâng söû duïng muõ BH khi bò CT.<br />
Soá naïn nhaân trung bình trong 1 vuï va chaïm<br />
laø khoaûng 2 ngöôøi, vuï ít nhaát coù 1 ngöôøi lieân quan<br />
vaø vuï nhieàu nhaát coù tôùi 5 naïn nhaân. Soá vuï va chaïm<br />
lieân quan töø 2-4 ngöôøi chieám 68,8%.<br />
Haàu heát caùc naïn nhaân ñeàu bò CT phaàn meàm<br />
(96,8%), caùc toån thöông naëng nhö chaán thöông soï<br />
naõo, gaõy xöông, ña chaán thöông cuõng chieám moät<br />
tyû leä töông ñoái cao. Vò trí bò toån thöông nhieàu nhaát<br />
laø ñaàu maët coå vaø chi döôùi (71,0% vaø 50,5%). Tieáp<br />
theo laø chi treân vôùi tyû leä 33,3; loàng ngöïc, buïng,<br />
Baûng 2. Loaïi thöông toån<br />
<br />
28<br />
<br />
Taïp chí Y teá coâng coäng, 8.2004, Soá 1 (1)<br />
<br />
khung chaäu chòu thöông toån ít hôn. Treân 90% caùc<br />
naïn nhaân vaøo vieän trong tình traïng tænh taùo<br />
(93,5%), coù 6,5% naïn nhaân vaøo vieän trong tình<br />
traïng hoân meâ.<br />
Haàu heát caùc naïn nhaân CTGT ñeàu phaûi naèm<br />
vieän trong voøng moät tuaàn (töø 1-7 ngaøy), ít nhaát laø<br />
1 ngaøy, vaø nhieàu nhaát laø 15 ngaøy. Trung bình thôøi<br />
gian ñieàu trò taïi CSYT laø 3,5 ngaøy.<br />
Phaàn lôùn caùc ñoái töôïng chaán thöông phaàn naøo<br />
vaãn coøn chòu aûnh höôûng cuûa chaán thöông giao thoâng<br />
cho söùc khoeû hieän taïi (81%). Treân 90% (91,4%) soá<br />
naïn nhaân sau khi xuaát vieän vaãn caàn thieát phaûi nhôø<br />
ñeán ngöôøi khaùc chaêm soùc trong caùc hoaït ñoäng haøng<br />
ngaøy, söï chaêm soùc naøy ít nhaát laø 1 ngaøy vaø coù nhieàu<br />
tröôøng hôïp phaûi chaêm soùc treân 1 thaùng.<br />
Soá ngaøy ít nhaát ngöôøi nhaø phaûi boû ra ñeå<br />
chaêm soùc thaân nhaân bò chaán thöông laø 1 ngaøy,<br />
nhieàu nhaát laø 120 ngaøy, trung bình moät ngöôøi<br />
chaêm soùc phaûi daønh 9,1 ngaøy ñeå chaêm soùc ñoái<br />
töôïng chaán thöông.<br />
Trung bình moät vuï va chaïm giao thoâng ñoái<br />
töôïng phaûi chi tôùi 2.607.193,6 ñoàng, ngöôøi coù möùc<br />
chi thaáp nhaát laø 180.000 vaø ngöôøi coù möùc chi cao<br />
nhaát laø 15.700.000 ñoàng. Chuû yeáu caùc ñoái töôïng<br />
phaûi chi khoaûng gaàn 1.000.000 ñoàng (61,3%), coù<br />
36,6% caùc ñoái töôïng phaûi chi töø 5.000.00010.000.000 ñoàng.<br />
Baûng 3. Chi phí tröïc tieáp<br />
<br />
Trung bình chi phí tröïc tieáp cuûa caùc ñoái<br />
töôïng chaán thöông laø 2.098.806,5 ñoàng, möùc chi<br />
thaáp nhaát laø 10.000 vaø möùc chi cao nhaát laø<br />
5.000.000 ñoàng. Chi phí tröïc tieáp khoâng cho ñieàu<br />
trò lôùn hôn chi phí tröïc tieáp cho ñieàu trò. Chi phí<br />
giaùn tieáp trung bình moät ñoái töôïng chaán thöông<br />
maát laø 508.387,1 ñoàng, möùc chi thaáp nhaát laø 0 vaø<br />
cao nhaát laø 3.000.000 ñoàng.<br />
Ñieåm ISS trung bình laø 9,41 ? 3,481 ñieåm,<br />
ñieåm thaáp nhaát laø 4 vaø cao nhaát laø 22, caùc ñoái<br />
töôïng coù soá ñieåm ISS = 8 chieám tyû leä cao nhaát<br />
22,6%.<br />
Theo thang ñieåm RTS soá ñoái töôïng chaán<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
thöông coù soá ñieåm laø 7,841 chieám tyû leä cao nhaát<br />
(82,8%), ñieåm RTS chaïy töø 2,784 ñeán 7,841<br />
(Bieåu ñoà 1)<br />
<br />
ngöôøi coù hoïc vaán thaáp hôn thì tyû leä coù giaáy pheùp<br />
laùi xe thaáp hôn (p
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
