Một số kết quả Ghép tạng ở Việt nam

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày về một số kết quả Ghép tạng ở Việt nam. Trường hợp ghép tạng đầu tiên của Việt Nam được thực hiện thành công vào năm 1992 tại Bệnh viện 103, Học viện Quân y. Tính đến tháng 3 - 2012, đã có gần 600 trường hợp ghép thận được tiến hành tại 12 cơ sở y tế trong cả nước, 20 trường hợp ghép gan được triển khai ở 4 trung tâm và 4 trường hợp ghép tim tại 3 bệnh viện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số kết quả Ghép tạng ở Việt nam

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 Một số kết quả Ghép tạng ở Việt nam Phạm Mạnh Hùng*; Lê Thế Trung**; Phạm Gia Khánh**; Nguyễn Tiến Bình** Hoàng Mạnh An***; Lê Trung Hải***; Nguyễn Thanh Liêm**** và CS TÓM TẮT Trường hợp ghép tạng đầu tiên của Việt Nam được thực hiện thành công vào năm 1992 tại Bệnh viện 103, Học viện Quân y. Tính đến tháng 3 - 2012, đã có gần 600 trường hợp ghép thận được tiến hành tại 12 cơ sở y tế trong cả nước, 20 trường hợp ghép gan được triển khai ở 4 trung tâm và 4 trường hợp ghép tim tại 3 bệnh viện. Kết quả ghép tạng ở nước ta rất đáng khích lệ, giúp điều trị các bệnh lý tạng giai đoạn cuối, thúc đẩy phát triển nhiều chuyên ngành y học khác. Những năm gần đây, công tác ghép tạng đã có nhiều bước tiến đáng kể, đánh dấu sự phát triển vượt bậc của y học Việt Nam. Thực hiện tốt công tác tuyển chọn cặp ghép, hoàn thiện về kỹ thuật mổ và nhất là theo dõi, điều trị tốt sau ghép là những yếu tố quan trọng quyết định đến chức năng tạng ghép và sức khỏe bệnh nhân sau ghép. Tăng cường các nguồn cho tạng, đẩy mạnh công tác truyền thông và nâng cao năng lực chuyên môn của các cơ sở ghép tạng giúp cải thiện số lượng và chất lượng ghép tạng ở Việt Nam, góp phần nâng cao công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. * Từ khóa: Ghép tạng; Ghép thận; Ghép gan; Ghép tim. SOME RESULTS OF ORGAN TRANSPLANTATION IN VIETNAM SUMMARY The first case of organ transplantation (Tx) in Vietnam was successfully performed in 1992 in Hospital 103, Military Medical University. Until March 2012, nearly 600 cases of kidney Tx have been carried out in 12 hospitals, 20 cases of liver Tx in 4 centers and 4 cases of heart Tx in 3 hospitals. The results of organ transplantation in Vietnam were promising for treatment of end-stage organ failure and push up development of other medical specialities. In recent years, the organ transplantation has been remarkable improved and innovated. Improvements in patient and donor selection, surgical procedures and post-transplant management are required to achieve optimum outcomes for graft function and health of patient. Increasing of organ donation, communication and capacity of organ Tx centers will gain quickly the number of organ transplantation in Vietnam to improve taking care of health for people. * Key words: Organ transplantation: Kidney transplantation; Liver transplantation; Heart transplantation. * Bộ Y tế ** Học viện Quân y *** Bệnh viện 103 **** Bệnh viện Nhi TW Phản biện khoa học: GS. TS. Nguyễn Văn Mùi PGS. TS. Hoàng Trung Vinh 11 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 NHỮNG KẾT QUẢ CHUNG Ghép tạng là một trong mười thành tựu khoa học lớn nhất của thế kỷ XX. Đến nay, ghép tạng đã trở thành một biện pháp điều trị rộng rãi và có hiệu quả đối với các bệnh lý tạng giai đoạn cuối. Thành công của ghép tạng mang lại nhiều lợi ích to lớn cho người bệnh, đặc biệt nhất là chất lượng cuộc sống. Hiện nay, trên thế giới, mỗi năm có khoảng 50.000 trường hợp ghép tạng được tiến hành với tỷ lệ sống thêm sau ghép > 1 năm và 5 năm từ 80 - 90%. Tháng 6 - 1992, trường hợp ghép thận đầu tiên của Việt Nam được thực hiện tại Bệnh viện 103. Tháng 1 - 2004, ca ghép gan đầu tiên của Việt Nam đã được tiến hành tại Học viện Quân y. Đến tháng 6 2010, trường hợp ghép tim đầu tiên thực hiện thành công tại Bệnh viện 103. Tính đến tháng 3 - 2012, tại Việt Nam đã có gần 600 trường hợp ghép thận được tiến hành tại 12 bệnh viện (gồm Bệnh viện 103, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, Bệnh viện Nhân Dân 115, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Nhi đồng II, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đà Nẵng, Bệnh viện Kiên Giang và Bệnh viện 198), trong đó, 21 ca ghép thận lấy từ người cho chết não và gần 150 ca lấy thận ghép bằng phẫu thuật nội soi. 20 trường hợp ghép gan được thực hiện tại 4 trung tâm của cả nước, gồm 17 ca ghép gan từ người cho sống và 3 ca ghép gan lấy từ bệnh nhân (BN) chết não. Trong số đó, 4 ca ghép tim lấy từ người cho chết não được thực hiện tại 3 bệnh viện. Vấn đề ghép tụy đang bước đầu được triển khai nghiên cứu tại Bệnh viện 103, Học viện Quân y. Các kết quả nói trên là những tiến bộ rất đáng kể của công tác ghép tạng ở nước ta. Việc tăng cường các nguồn cho tạng, đẩy mạnh công tác truyền thông và nâng cao năng lực của các cơ sở ghép tạng giúp gia tăng nhanh số lượng ghép tạng ở Việt Nam, góp phần đáng kể trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Năm 2005, cụm công trình Ghép tạng đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ. Năm 2011, Bệnh viện 103 đã được nhận Kỷ lục Việt Nam là bệnh viện ghép thận, ghép gan và ghép tim đầu tiên tại Việt Nam. MỘT SỐ KẾT QUẢ VỀ GHÉP GAN VÀ GHÉP TIM TẠI VIỆT NAM 1. Ghép gan. - Từ 1 - 2004 đến 3 - 2012, 20 trường hợp ghép gan (trong đó, 17 ca ghép gan lấy từ người cho sống và 3 ca ghép gan lấy từ bệnh nhân chết não) được thực hiện tại 4 cơ sở y tế là Học viện Quân y, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Nhi Đồng II và Bệnh viện Việt Đức. - Lứa tuổi của người nhận gan: + 15 là trẻ em (trong đó, 5 ca tuổi từ 5 - 16, 10 ca < 1 đến 2 tuổi). + 5 ca người lớn. - Về chỉ định ghép gan: + Teo đường mật bẩm sinh: 10 ca. + Xơ gan: 5 ca. + Ung thư gan: 3 ca. + Suy gan cấp: 2 ca. - Đặc điểm người cho gan từ người cho sống (17 ca): + Người cho là mẹ đẻ 8 ca, bố đẻ 3 ca, bà nội 3 ca, cháu trai 1 ca, chú ruột 1 ca, anh họ 1 ca. + Tuổi người cho từ 28 - 56, trung bình 37,6 tuổi. + Mảnh gan lấy: thùy bên trái 11 ca (trong đó, 1 ca có 2 động mạch của thùy gan trái), thùy bên trái + thùy đuôi 1 ca, gan trái 1 ca, gan phải 4 ca (1 ca đường mật phân thùy sau gan phải đổ vào ống 13 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 gan trái, 1 ca có bất thường động mạch gan trái và 2 ca ghép cho người lớn). - Kết quả chung: 2. Hòa hợp miễn dịch. - Phù hợp HLA: đại đa số (77,6%) từ 1 halotýp trở lên. Xét nghiệm tiền mẫn cảm + Kết quả sau mổ đối với người cho gan từ người cho sống: 100% đều ra viện khỏe mạnh. hầu hết là âm tính hoặc dương tính < + Thời gian sống thêm sau ghép > 1 năm của người nhận gan 85%. cặp khác nhóm máu, song phù hợp theo 2. Ghép tim. - Từ tháng 6 - 2010 đến 3 - 2012 đã có 4 trường hợp ghép tim từ người cho chết não được thực hiện tại 3 trung tâm (Bệnh viện 103, Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Việt Đức). - Trong kỹ thuật ghép, 1 trường hợp thực hiện kỹ thuật nối 2 tâm nhĩ (biatrial) và 3 trường hợp nối 2 tĩnh mạch chủ (bicaval). - Kết quả chung: 4 trường hợp ghép tim hiện nay nhìn chung đều ổn định. - Theo ý kiến của các chuyên gia Đức: ghép tim là một biện pháp mang lại chất lượng cuộc sống tốt và kết quả lâu dài tới > 20 năm. KẾT QUẢ GHÉP THẬN TẠI BỆNH VIỆN 103 1. Đặc điểm chung. - Tính đến tháng 3 - 2012: đã có 100 trường hợp ghép thận, gồm 98 ca ghép thận lấy từ người cho sống và 2 ca ghép thận lấy từ tử thi. - Người nhận thận chủ yếu là nam giới (78%), tuổi trung bình của BN nhận thận là 34,4 tuổi (từ 17 - 65 tuổi), hay gặp nhất ở lứa tuổi 21 - 30. - Người cho thận nhiều nhất là bố mẹ (44%) và anh chị em ruột. 20%. - Phù hợp cùng nhóm máu 92%, có 8 nguyên tắc truyền máu. 3. Kỹ thuật mổ. - Phẫu thuật lấy thận ở người cho và rửa thận: ngoài BN chết não đã lấy cả 2 thận, còn lại 98 trường hợp lấy thận từ người cho sống: đa số lấy thận trái (97%). Đường mổ sử dụng gần đây là đường ngoài phúc mạc. Một số trường hợp đã sử dụng lấy thận ghép bằng phẫu thuật nội soi. 20 trường hợp thận ghép có nhiều động mạch và tĩnh mạch thận phải xử trí tạo hình trước khi nối mạch máu. Rửa thận gần đây bằng dung dịch ringer lactat. - Phẫu thuật ghép thận: vô cảm trong mổ người nhận thận bằng tê tủy sống có đặt lưu catheter ngoài màng cứng để giảm đau sau mổ. Nối động mạch thận ghép với động mạch chậu trong của người nhận theo kiểu tận-tận là chủ yếu (84%). Nối niệu quản-bàng quang theo phương pháp Lich Gregoir. Với các trường hợp có phù hợp miễn dịch thấp, ngoài phác đồ điều trị ức chế miễn dịch thông thường đều sử dụng thêm simulect. 4. Kết quả sau mổ. - Kết quả sớm sau ghép: gặp một số biến chứng ngoại khoa (chảy máu, hẹp miệng nối mạch máu, hoại tử niệu quản, thủng ruột, xì hoặc hẹp miệng nối niệu - Hầu hết BN đều đã phải chạy thận quản - bàng quang...), biến chứng thải nhân tạo (95%) và gần một nửa số BN ghép và một số biến chứng khác. Tỷ lệ tử (49%) chưa có truyền máu trước ghép. vong sớm sau ghép giảm rõ rệt, đặc biệt 14 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 trong 5 năm gần đây, tỷ lệ tử vong sớm số lượng tăng nhanh, có nhiều ngày ghép sau ghép 1,5%. 2 - 3 cặp/ngày, kỹ thuật có những đổi mới, - Theo dõi lâu dài sau ghép cho thấy: trong 5 năm gần đây, tỷ lệ sống thêm > 1 năm của BN là 97,1% và của thận ghép là 92,8%. Trường hợp lâu nhất đến nay là gần 19 năm với sức khỏe và chức năng thận ghép vẫn tốt. Đây là những kết quả rất đáng kích lệ. Nhìn chung sau ghép, BN đều tiếp tục làm việc, sinh hoạt và học tập bình thường. Những người cho thận phục hồi sức khỏe tốt, sinh hoạt và lao động bình thường. NGHIÊN CỨU VỀ GHÉP TỤY Tiểu đường là bệnh lý hay gặp ở nước ta. Hiện nay, tại Bệnh viện 103, Học viện Quân y đang bước đầu triển khai đề tài cấp Nhà nước về Nghiên cứu một số vấn đề ghép tụy thực nghiệm để tiến tới ghép tụy trên người tại Việt Nam (2011 - 2013). Việc ghép thận - tụy kết hợp sẽ được triển khai nhằm điều trị những BN tiểu đường týp I có biến chứng suy thận. KẾT LUẬN Kết quả ghép tạng ở Việt Nam trong những năm qua rất đáng khích lệ, giúp điều trị các bệnh lý tạng giai đoạn cuối, góp phần thúc đẩy phát triển nhiều chuyên ngành y học khác như ngoại khoa, nội khoa, miễn dịch, chẩn đoán hình ảnh, gây mê hồi sức, huyết học truyền máu... - Trong những năm gần đây, công tác ghép tạng ở nước ta đã có nhiều bước tiến đáng kể. Trình độ chuyên môn về ghép có nhiều tiến bộ, ở nhiều bệnh viện, việc ghép thận đã đi vào thường quy với sáng tạo và hoàn thiện hơn, kết quả sau ghép được cải thiện rõ rệt. Việc ghép tạng từ BN chết não đã bước đầu triển khai và mang lại kết quả khả quan. - Thực hiện tốt công tác tuyển chọn, hoàn thiện về kỹ thuật mổ và nhất là theo dõi, điều trị tốt sau ghép là những yếu tố quan trọng quyết định đến chức năng tạng ghép và sức khỏe BN sau ghép. - Tăng cường các nguồn cho tạng (đặc biệt từ nguồn cho chết não), thông qua công tác truyền thông (cho người dân biết được lợi ích của ghép tạng, giúp đưa Luật Hiến ghép mô tạng thực sự đi vào cuộc sống). Có chính sách đầu tư, nâng cao năng lực chuyên môn, cơ sở vật chất các trung tâm ghép tạng giúp đẩy nhanh số lượng và chất lượng ghép tạng ở Việt Nam, góp phần nâng cao chăm sóc sức khỏe cho nhân dân và bộ đội. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đỗ Tất Cường và CS. Nhận xét đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị các BN sau ghép thận và cho thận. Tạp chí Y học quân sự. 2000, tr.51-54. 2. Lê Trung Hải, Trần Đông A, Trần Minh Điển, Nguyễn Quang Nghĩa và CS. Tình hình ghép gan từ người cho sống ở châu Á và Việt Nam hiện nay. Tạp chí Y học Việt Nam. Số 12/2006, tr.264-267. 3. Lê Trung Hải và CS. Ghép thận tại Việt Nam. Tạp chí Y học thực hành. Bộ Y tế. Số 12/2001, tr.47-50. 4. Lê Trung Hải. Ghép tạng - Một số kiến thức chuyên ngành và quy trình kỹ thuật. Nhà xuất bản Y học. Hà Nội. 2009. 5. Phạm Mạnh Hùng. Miễn dịch ghép. Bệnh học Ngoại khoa sau đại học tập I. Học viện Quân y. NXB Quân đội Nhân Dân. Hà Nội. 2002, tr.156-165. 15 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 6. Nguyễn Thị Ánh Hường. Nghiên cứu phẫu thuật lấy thận ghép ở người sống cho thận. Luận án Tiến sỹ Y học. Hà Nội. 2008. 7. Bùi Văn Mạnh. Nghiên cứu lâm sàng, cận lâm sàng và một số chỉ tiêu miễn dịch ở BN sau ghép thận. Luận án Tiến sỹ Y học. Hà Nội. 2009. 8. Bùi Đức Phú. Quy trình kỹ thuật và hệ thống tổ chức trong ghép tim lấy từ người cho chết não. Nhà xuất bản Đại học Huế. 2009, tr.55-78. 16 9. Trần Ngọc Sinh và CS. Kết quả ghép thận từ người cho sống tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Kỷ yếu Hội nghị Ngoại khoa Việt Nam 5/2002, Tạp chí Ngoại khoa. 2002, tr.481-483. 10. Lê Thế Trung. Ghép gan - Những khó khăn và các triển vọng. Tạp chí Thông tin Y Dược. số 7/2004, tr.6-9.