Một số nội dung cơ bản của tư tưởng Triết học pháp quyền Christian Wolf (1679-1754)

MéT Sè NéI DUNG C¥ B¶N CñA T¦ T¦ëNG TRIÕT HäC PH¸P QUYÒN<br /> CHRISTIAN WOLFF (1679 - 1754)<br /> <br /> <br /> NG¤ THÞ Mü DUNG (*)<br /> <br /> <br /> µ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng næi hîp lý cña luËt tù nhiªn xuÊt ph¸t tõ<br /> L tiÕng cña thêi kú Khai s¸ng, nhµ<br /> triÕt häc §øc C. Wolff ®· ®Ó l¹i cho<br /> b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi ®−îc<br /> tæng hîp trong t¸c phÈm(*)“LuËt tù<br /> nh©n lo¹i nhiÒu t− t−ëng cã gi¸ trÞ, nhiªn theo ph−¬ng ph¸p khoa häc” (Jus<br /> trong ®ã cã t− t−ëng ph¸p quyÒn. Víi naturae methodo scientifica<br /> nh÷ng t¸c phÈm ®å sé nghiªn cøu vÒ pertractatum) tõ n¨m 1740 ®Õn 1748,<br /> luËt tù nhiªn, luËt ban hµnh, hÖ thèng cïng víi c¸c t¸c phÈm bµn vÒ hÖ thèng<br /> quyÒn lùc nhµ n−íc vµ luËt quèc tÕ, C. quyÒn lùc nhµ n−íc, luËt ban hµnh vµ<br /> Wolff ®· trë thµnh ng−êi s¸ng lËp thùc luËt quèc tÕ nh− “LuËt ban hµnh theo<br /> sù cña khoa häc luËt vµ triÕt häc ph¸p ph−¬ng ph¸p khoa häc” (Ius gentium<br /> quyÒn §øc thÕ kû XVIII. Víi nh÷ng methodo scientifica pertractatum)<br /> cèng hiÕn to lín trong nhiÒu lÜnh vùc, (1749); “C¸c tæ chøc, luËt tù nhiªn vµ<br /> nhµ t− t−ëng b¸ch khoa luËt quèc tÕ” (Institutiones Iuris<br /> (enzyklopädischer denker), C. Wolff Naturae et Gentium) (1750) vµ “Nh÷ng<br /> kh«ng chØ lµ mét trong nh÷ng triÕt gia nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn vµ<br /> quan träng nhÊt cña phong trµo Khai luËt quèc tÕ” (Grundsätze des Natur-<br /> s¸ng §øc, mµ cßn lµ mét trong nh÷ng und Völkerrechts) (1754), Wolff ®· trë<br /> ng−êi ®Çu tiªn s¸ng t¹o ra ng«n ng÷ thµnh mét trong nh÷ng ®¹i biÓu quan<br /> triÕt häc §øc (cïng víi Christian träng nhÊt cña t− t−ëng triÕt häc ph¸p<br /> Thomasius (1655-1728)) khi ®−a tiÕng quyÒn §øc thÕ kû XVIII.<br /> §øc vµo gi¶ng d¹y ë c¸c tr−êng ®¹i häc<br /> Bµi viÕt tr×nh bµy vµ ph©n tÝch mèi<br /> vµ viÕt c¸c t¸c phÈm cña m×nh.<br /> liªn hÖ gi÷a b¶n tÝnh tù nhiªn cña con<br /> HÖ thèng triÕt häc Wolff bao gåm ng−êi vµ luËt tù nhiªn, gi÷a quyÒn tù<br /> nhiÒu lÜnh vùc, tõ logic häc (1712), siªu nhiªn cña con ng−êi vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc<br /> h×nh häc (1719), ®¹o ®øc häc (1720), häc trong t¸c phÈm “Nh÷ng nguyªn t¾c c¬<br /> thuyÕt x· héi (1721) ®Õn môc ®Ých luËn b¶n cña luËt tù nhiªn vµ luËt quèc tÕ”<br /> (1725), trong ®ã triÕt häc ph¸p quyÒn<br /> chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Víi t¸m (*)<br /> TS., Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ nh©n<br /> tËp viÕt b»ng tiÕng La tinh bµn vÒ tÝnh v¨n, §¹i häc Quèc gia thµnh phè Hå ChÝ Minh.<br /> 32 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014<br /> <br /> <br /> (Grundsätze des Natur-und luËn cho luËt tù nhiªn (chung sèng<br /> Völkerrechts”) xuÊt b¶n n¨m 1754, qua thµnh x· héi; b¶o tån nßi gièng;…), tõ<br /> ®ã gãp phÇn lµm râ mét sè néi dung c¬ ®Êy kh¼ng ®Þnh quyÒn tù nhiªn cña con<br /> b¶n trong t− t−ëng triÕt häc ph¸p quyÒn ng−êi (quyÒn sèng, quyÒn tù do, m−u<br /> cña «ng. cÇu h¹nh phóc;...) vµ ®−a ra nh÷ng h×nh<br /> thøc vµ quyÒn lùc nhµ n−íc (thèng nhÊt<br /> 1. B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi vµ luËt tù nhiªn<br /> quyÒn lùc; ph©n chia quyÒn lùc;...) ®Ó<br /> Mét trong nh÷ng néi dung quan ®¶m b¶o cho nh÷ng quyÒn tù nhiªn ®ã.<br /> träng cña lÞch sö t− t−ëng triÕt häc ph¸p<br /> quyÒn ph−¬ng T©y lµ vÊn ®Ò luËt tù KÕ thõa nh÷ng t− t−ëng trªn, Wolff<br /> nhiªn, luËt ban hµnh (luËt thùc ®Þnh) vµ cho r»ng môc ®Ých t− t−ëng ph¸p quyÒn<br /> mèi quan hÖ gi÷a chóng. C¸c nhµ triÕt cña «ng kh«ng ph¶i lµ ®−a ra nh÷ng néi<br /> häc tõ thêi cæ ®¹i ®Õn thêi kú Phôc h−ng dung míi mµ lµ t×m c¸ch chøng minh vµ<br /> vµ cËn ®¹i ®Òu cho r»ng bªn c¹nh luËt hoµn thiÖn nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc c¸c<br /> ban hµnh cßn tån t¹i mét thø luËt cao nhµ triÕt häc ®i tr−íc ®Æt ra. Trong Lêi<br /> h¬n, ®ã lµ luËt tù nhiªn. LuËt tù nhiªn nãi ®Çu cña t¸c phÈm “Nh÷ng nguyªn<br /> lµ phæ biÕn vµ cã gi¸ trÞ ë mäi thêi ®¹i. t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn vµ luËt<br /> Tuy nhiªn, kh¸i niÖm luËt tù nhiªn (lex quèc tÕ”, «ng viÕt: “Môc ®Ých t¸c phÈm<br /> naturalis) ë mçi thêi ®¹i l¹i ®−îc hiÓu cña t«i lµ t×m nguån gèc cña tÊt c¶ ph¸p<br /> rÊt kh¸c nhau. Tr−íc thêi kú Phôc luËt trong b¶n tÝnh tù nhiªn cña con<br /> h−ng, c¸c nhµ triÕt häc th−êng cho r»ng ng−êi (die Quelle alles Rechts in der<br /> luËt tù nhiªn lµ Logos, ý niÖm hay ý chÝ menschlichen Natur gefunden), c¸i mµ<br /> tèi cao cña Th−îng ®Õ (A. Kaufmann, nh÷ng nhµ triÕt häc tõ thêi cæ ®¹i ®·<br /> 1997, tr.21); lµ “sù ph¶n chiÕu cña luËt lµm trong mét thêi gian dµi vµ nh÷ng<br /> Th−îng ®Õ th«ng qua lý trÝ cña con bËc thÇy tµi ba ®· tr×nh bµy l¹i, nh−ng<br /> ng−êi” nh− mong muèn b¶o toµn sinh kh«ng cã nghÜa lµ ®· ®−îc chøng minh.<br /> m¹ng, kÕ tôc nßi gièng vµ chung sèng T«i ®· kh«ng chØ bÞ thuyÕt phôc bëi<br /> thµnh x· héi. LuËt tù nhiªn kh«ng chØ nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c nhµ triÕt häc<br /> quyÕt ®Þnh sù vËn hµnh c¸c c¬ quan cña tõ tr−íc ®Õn nay, mµ cßn cã thÓ lµm râ<br /> con ng−êi mµ cßn chøa ®ùng trong nã ch©n lý cña nh÷ng nguyªn t¾c trªn b»ng<br /> nh÷ng chuÈn mùc lu©n lý, v× vËy, luËt c¸ch liªn kÕt chóng víi hµnh vi thùc<br /> tù nhiªn còng lµ luËt ®¹o ®øc (A. tiÔn cña con ng−êi” (C. Wolff, 1980, tr.12).<br /> Kaufmann, 1997, tr.23).<br /> Còng nh− c¸c nhµ triÕt häc Anh,<br /> Kh¸c víi nh÷ng t− t−ëng cña c¸c Ph¸p vµ §øc thÕ kû XVII-XVIII, Wolff<br /> nhµ triÕt häc thêi kú trªn, c¸c nhµ triÕt cho r»ng nguån gèc cña luËt tù nhiªn<br /> häc thêi phôc h−ng vµ cËn ®¹i nh− Hugo xuÊt ph¸t tõ b¶n tÝnh tù nhiªn cña con<br /> Grotius (1583-1642), Thomas Hobbes ng−êi. Tuy nhiªn, trong khi Hobbes cho<br /> (1588-1679), John Locke (1632-1704), r»ng b¶n tÝnh con ng−êi lµ tham lam,<br /> Montesquieu (1689-1755), Samuel von Ých kû, ®éc ¸c nh− sãi vµ gÊu, v× vËy,<br /> Pufendorf (1632-1694), Christian trong tr¹ng th¸i tù nhiªn, con ng−êi cã<br /> Thomasius (1655-1728),… ®Òu xuÊt thÓ lµm tÊt c¶ ®Ó tranh giµnh quyÒn lîi<br /> ph¸t tõ “b¶n tÝnh tù nhiªn” cña con c¸ nh©n, bÊt chÊp ®Õn tÝnh m¹ng hay lîi<br /> ng−êi (®éc ¸c, thiÖn, Ých kû,…) ®Ó lËp Ých cña ng−êi kh¸c, liªn tôc x¶y ra xung<br /> Mét sè néi dung c¬ b¶n… 33<br /> <br /> ®ét vµ chèng ph¸ lÉn nhau; vµ, theo tr¹ng th¸i tù nhiªn (naturzustand) cña<br /> Pufendorf, b¶n tÝnh con ng−êi võa tham con ng−êi. Trong tr¹ng th¸i nµy, mçi<br /> lam, võa cã xu h−íng lµm h¹i ng−êi ng−êi lµm theo ý chÝ cña m×nh mµ<br /> kh¸c, nh−ng ®ång thêi còng lµ sinh vËt kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo ý chÝ cña ng−êi<br /> yÕu ®uèi, kh«ng thÓ sèng næi nÕu kh«ng kh¸c. Tuy nhiªn, còng nh− Pufendorf,<br /> cã sù trî gióp cña ®ång lo¹i, v× vËy con Wolff cho r»ng c¸ nh©n kh«ng thÓ hoµn<br /> ng−êi lu«n cã nhu cÇu ®−îc sèng bªn thiÖn m×nh nÕu kh«ng cã c¸c mèi quan<br /> nhau, h×nh thµnh luËt tù nhiªn, sèng hÖ còng nh− sù gióp ®ì cña nh÷ng c¸<br /> thµnh x· héi gióp ®ì lÉn nhau cïng tån nh©n kh¸c. “Con ng−êi ph¶i sèng thµnh<br /> t¹i (Sammuel von Pufendorf, 2007, x· héi, ®ã lµ luËt tù nhiªn. LuËt tù<br /> tr.20), th× Wolff cho r»ng b¶n tÝnh tù nhiªn liªn kÕt mäi ng−êi víi nhau vµ tõ<br /> nhiªn cña con ng−êi lµ v−¬n tíi sù hoµn sù liªn kÕt tù nhiªn nµy kh«ng ai cã thÓ<br /> thiÖn (hoµn h¶o-vollkommenheit). Theo tho¸t khái sù rµng buéc cña luËt tù<br /> ®ã, sù hoµn thiÖn cña mét sù viÖc nh×n nhiªn (“das Gesetz der Natur verbinde<br /> chung n»m trong sù thèng nhÊt cña c¸i alle Menschen und von der natürlichen<br /> ®a d¹ng hoÆc nhiÒu c¸i trong mét tæng Verbindlichkeit könne kein Mensch<br /> thÓ sù vËt. Sù hoµn thiÖn cã thÓ th«ng befreit werden”), bëi luËt tù nhiªn cã c¬<br /> qua sù x¸c ®Þnh cña tÊt c¶ nh÷ng g× bao së cña nã trong con ng−êi vµ mäi sù vËt”<br /> hµm trong nã. Ch¼ng h¹n mét chiÕc (C. Wolff, 1980, tr.30).<br /> ®ång hå hoµn h¶o khi c¸c bé phËn cña<br /> nã ho¹t ®éng chÝnh x¸c. Ng−îc l¹i, sù B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ<br /> kh«ng hoµn h¶o (unvollkommenheit) lµ v−¬n tíi sù hoµn thiÖn, v× vËy, nguyªn<br /> thiÕu sù thèng nhÊt cña c¸i ®a d¹ng t¾c chung cña luËt tù nhiªn (principium<br /> (mangel der übereinstimmung) hoÆc juris naturae) lµ thóc ®Èy sù hoµn thiÖn<br /> nhiÒu c¸i trong mét tæng thÓ sù vËt. cña con ng−êi vµ t×nh tr¹ng cña con<br /> Ch¼ng h¹n mét con m¾t kh«ng hoµn ng−êi (menschenzustand), gióp con<br /> h¶o lµ con m¾t nh×n kh«ng râ hoÆc khã ng−êi tr¸nh xa nguy hiÓm. §Ó nu«i sèng<br /> nh×n do c¸i g× ®ã c¶n trë nã (C. Wolff, vµ hoµn thiÖn m×nh, con ng−êi cã quyÒn<br /> 1980, tr.12). V× vËy, sù hoµn thiÖn cña sö dông mäi ph−¬ng tiÖn. NÕu c¸c quy<br /> con ng−êi - theo Wolff - lµ sù ph¸t triÓn luËt tù nhiªn liªn kÕt chóng ta v× mét<br /> tæng thÓ (gesamheit) vµ hµi hßa cña môc ®Ých nµo ®ã, nã còng cho chóng ta<br /> nh÷ng tiÒm n¨ng ®a d¹ng (vielfalt der quyÒn ®èi víi ph−¬ng tiÖn, bëi sÏ lµ v«<br /> möglichkeiten) trong mçi c¸ nh©n trong lý nÕu tån t¹i môc ®Ých mµ kh«ng cã<br /> ®êi sèng céng ®ång (C. Wolff, 1980, ph−¬ng tiÖn ®Ó ho¹t ®éng (C. Wolff,<br /> tr.14). 1980, tr.35). §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ<br /> “quyÒn hoµn thiÖn lµ quyÒn bÈm sinh<br /> B¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ (recht auf vollkommenheit ist<br /> tù do vµ b×nh ®¼ng: “Tõ tù nhiªn tÊt c¶ angeborenes recht), v× vËy, kh«ng ai cã<br /> con ng−êi lµ tù do” - Von natur sind also quyÒn sö dông quyÒn cña m×nh ®Ó c¶n<br /> alle menschen frei (C. Wolff, 1980, trë quyÒn hoµn thiÖn cña ng−êi kh¸c”<br /> tr.46). “Tõ tù nhiªn, mäi ng−êi ®Òu b×nh (C. Wolff, 1980, tr.45).<br /> ®¼ng kh«ng ai cã ®Æc quyÒn tù nhiªn”<br /> (C. Wolff, 1980, tr.45). Sù tù do tù nhiªn Tuy nhiªn, còng nh− Thomas<br /> vµ b×nh ®¼ng tù nhiªn thÓ hiÖn râ trong Aquinas, Wolff cho r»ng luËt tù nhiªn<br /> 34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014<br /> <br /> <br /> chÝnh lµ luËt cña Th−îng ®Õ, bëi xÐt ®Õn vµ kiÒm chÕ mäi hµnh ®éng dÉn ®Õn sù<br /> cïng, b¶n chÊt cña mäi sù vËt, kÓ c¶ b¶n kh«ng hoµn thiÖn (C. Wolff, 1980, tr.32).<br /> tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi cã nguån<br /> gèc tõ Th−îng ®Õ (C. Wolff, 1980, tr.13). Trong tr¹ng th¸i tù nhiªn, quyÒn tù<br /> LuËt tù nhiªn liªn kÕt con ng−êi víi nhiªn cña con ng−êi, ®Æc biÖt lµ quyÒn<br /> nhau vµ lµm cho hµnh vi cña con ng−êi tù do ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m×nh<br /> phï hîp víi luËt tù nhiªn; nh− vËy sù lu«n bÞ ®e däa, bëi ai còng muèn dïng<br /> liªn kÕt tù nhiªn, còng lµ sù liªn kÕt mäi ph−¬ng tiÖn ®Ó b¶o vÖ quyÒn cña<br /> thÇn linh, luËt tù nhiªn, còng chÝnh lµ m×nh, v× vËy c¸c c¸ nh©n buéc ph¶i ®ång<br /> luËt thÇn linh (die natürliche ý tham gia mét khÕ −íc x· héi (pactum<br /> Verbindlichkeit ist auch eine göttliche, unionuis) ®Ó thµnh lËp mét céng ®ång<br /> und das natürliche Gesetz ist auch ein chÝnh trÞ - mét nhµ n−íc - nh»m ®¶m<br /> göttliches) (C. Wolff, 1980, tr.30). b¶o cho nh÷ng quyÒn trªn. Víi khÕ −íc<br /> x· héi, theo Wolff, c¸c c¸ nh©n mÊt ®i<br /> 2. QuyÒn tù nhiªn cña con ng−êi vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc quyÒn tù do tù nhiªn dïng mäi ph−¬ng<br /> KÕ thõa t− t−ëng cña Locke, tiÖn ®Ó hoµn thiÖn m×nh, nh−ng cã ®−îc<br /> Montesquieu, ®Æc biÖt lµ cña Pufendorf sù b×nh ®¼ng th«ng qua sù ®¶m b¶o cña<br /> vÒ quyÒn tù do tù nhiªn nhµ n−íc. KhÕ −íc còng quy ®Þnh sù tù<br /> (natürliche freieit) vµ b×nh ®¼ng tù do lùa chän c¸c h×nh thøc nhµ n−íc<br /> nhiªn (natürliche gleichheit) cña con (qu©n chñ chuyªn chÕ, qu©n chñ lËp<br /> ng−êi, Wolff còng kh¼ng ®Þnh r»ng, hiÕn, d©n chñ) dùa trªn ý chÝ chung.<br /> trong tr¹ng th¸i tù nhiªn mäi ng−êi ®Òu Trong khÕ −íc, c¸c quyÒn vµ nghÜa vô<br /> tù do vµ b×nh ®¼ng. Tõ tù nhiªn h×nh cña c¸c bªn (nhµ n−íc vµ ng−êi d©n)<br /> thµnh tr¸ch nhiÖm tù nhiªn (natürliche ®−îc quy ®Þnh râ rµng, theo ®ã nhµ n−íc<br /> rechtspflichten) vµ quyÒn tù nhiªn cã nhiÖm vô tháa m·n nhu cÇu sèng<br /> (natürliche rechte) cña con ng−êi. §ã lµ (lebensbedürfnissen), ®¶m b¶o an toµn<br /> tr¸ch nhiÖm víi chÝnh m×nh, tr¸ch ph¸p lý (rechtsicherheit) vµ h¹nh phóc<br /> nhiÖm víi Th−îng ®Õ vµ tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång (Wohlfahrt) (C. Wolff, 1980,<br /> nh÷ng ng−êi kh¸c (C. Wolff, 1980, tr.46). tr.21).<br /> <br /> Còng nh− Pufendorf, Wolff cho r»ng Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng<br /> con ng−êi kh«ng thÓ ph¸t triÓn vµ hoµn ®Ó nhµ n−íc cã thÓ thùc hiÖn tèt nhiÖm<br /> thiÖn m×nh nÕu kh«ng cã sù trî gióp cña vô trªn lµ luËt ban hµnh ph¶i phï hîp<br /> céng ®ång ngay c¶ khi hä cã mét cuéc víi luËt tù nhiªn, nghÜa lµ ph¶i ®¶m b¶o<br /> sèng tèt. “Mét ®iÒu hiÓn nhiªn lµ nhu nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó con ng−êi cã thÓ tù<br /> cÇu gióp ®ì cña con ng−êi rÊt lín, kh«ng do ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m×nh (C.<br /> ai cã thÓ tù hoµn thiÖn m×nh mµ kh«ng Wolff, 1980, tr.27). X©m ph¹m quyÒn<br /> cÇn sù gióp ®ì cña ng−êi kh¸c” (C. hoµn thiÖn cña con ng−êi d−íi bÊt kú<br /> Wolff, 1980, tr.32). LuËt tù nhiªn liªn h×nh thøc nµo - theo Wolff - còng lµ tr¸i<br /> kÕt con ng−êi víi nhau gióp con ng−êi víi luËt tù nhiªn. “Bëi kh«ng ai cã thÓ<br /> ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n vµ ng¨n chÆn ng¨n chÆn viÖc sö dông c¸c quyÒn cña<br /> sù kh«ng hoµn thiÖn, kÕt qu¶ cña sù t«i vµ còng kh«ng ai cã quyÒn lÊy nã ®i,<br /> liªn kÕt nµy lµ mçi ng−êi ®−îc kÕt nèi v× vËy t«i còng kh«ng ®−îc phÐp lµm<br /> víi sù hoµn thiÖn cña nh÷ng ng−êi kh¸c ®iÒu ®ã ®èi víi quyÒn cña ng−êi kh¸c.<br /> Mét sè néi dung c¬ b¶n… 35<br /> <br /> Mçi ng−êi cÇn ®¶m b¶o quyÒn cña m×nh t¹o viÖc lµm cho nh©n d©n, bëi theo<br /> vµ kh«ng x©m h¹i quyÒn cña ng−êi Wolff, trong lao ®éng con ng−êi cã thÓ tù<br /> kh¸c. Vi ph¹m quyÒn hoµn thiÖn cña hoµn thiÖn m×nh. Mét nhµ n−íc hîp lý<br /> ng−êi kh¸c lµ tr¸i luËt (injuria)” (C. tÝnh lµ mét nhµ n−íc mµ trong ®ã c¸c<br /> Wolff, 1980, tr.60). thµnh viªn b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ<br /> quyÒn lîi (homines aequalis). Nh÷ng<br /> Kh¸c víi quan ®iÓm cña Hobbes cho<br /> quan ®iÓm cña Wolff vÒ tr¸ch nhiÖm cña<br /> r»ng b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ<br /> nhµ n−íc thùc sù cã ý nghÜa to lín trong<br /> Ých kû, ®Çy tham väng vµ tr¹ng th¸i tù<br /> bèi c¶nh n−íc §øc chuyÓn tõ x· héi<br /> nhiªn lµ tr¹ng th¸i chiÕn tranh, v× vËy<br /> phong kiÕn sang x· héi d©n sù. KÕ thõa<br /> muèn tho¸t khái tr¹ng th¸i nµy ph¶i<br /> t− t−ëng cña Leibniz vÒ b¶n tÝnh cña<br /> chuyÓn giao toµn bé quyÒn lùc cho nhµ<br /> con ng−êi lµ lu«n mong muèn h−íng tíi<br /> n−íc vµ nhµ cÇm quyÒn cã quyÒn lùc<br /> sù hoµn thiÖn, Wolff ®· ®−a ra kÕt luËn<br /> tuyÖt ®èi ®èi víi ng−êi d©n, Wolff cho<br /> r»ng môc ®Ých cao nhÊt cña x· héi lµ<br /> r»ng quyÒn lËp ph¸p ph¶i thuéc vÒ<br /> lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ víi kh¶ n¨ng<br /> nh©n d©n. V× nhµ n−íc ®−îc h×nh thµnh<br /> cña m×nh v× sù hoµn thiÖn cña con ng−êi.<br /> trªn c¬ së “ý chÝ chung” nªn ng−êi d©n<br /> cã quyÒn trong viÖc ban hµnh, söa ®æi 3. KÕt luËn<br /> vµ b·i bá luËt, nÕu nh÷ng ®¹o luËt ®ã<br /> T− t−ëng ph¸p quyÒn Wolff ®Ò cËp<br /> kh«ng phôc vô cho “c¸i chung tèt nhÊt”<br /> ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò, tuy nhiªn næi bËt<br /> (C. Wolff, 1980, tr.78). Vµ, ®Ó ®¶m b¶o<br /> nhÊt vÉn lµ vÊn ®Ò luËt tù nhiªn, quyÒn<br /> cho nh÷ng quyÒn tù nhiªn (tù do, b×nh<br /> tù nhiªn vµ vÊn ®Ò nhµ n−íc. KÕ thõa<br /> ®¼ng, dïng mäi ph−¬ng tiÖn ®Ó hoµn<br /> t− t−ëng cña c¸c nhµ triÕt häc tiÒn bèi,<br /> thiÖn m×nh) ®−îc thùc thi, th× h×nh thøc<br /> triÕt häc ph¸p quyÒn Wolff còng xuÊt<br /> nhµ n−íc tèt nhÊt - theo Wolff - lµ nhµ<br /> ph¸t tõ b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi<br /> n−íc qu©n chñ lËp hiÕn.<br /> (v−¬n tíi sù hoµn thiÖn, tù do, b×nh<br /> KÕ thõa t− t−ëng cña Thomasius vÒ ®¼ng) ®Ó lËp luËn cho luËt tù nhiªn<br /> vÊn ®Ò h¹nh phóc céng ®ång (wohlfart (chung sèng thµnh x· héi) vµ quyÒn tù<br /> der gesellschaft), Wolff ®−a ra nhËn nhiªn cña con ng−êi (dïng mäi ph−¬ng<br /> ®Þnh r»ng h¹nh phóc c¸ nh©n kh«ng thÓ tiÖn ®Ó hoµn thiÖn m×nh, tù do, b×nh<br /> ®¹t tíi sù hoµn thiÖn nÕu kh«ng cã sù ®¼ng). LuËt tù nhiªn cã gi¸ trÞ phæ biÕn<br /> liªn kÕt víi h¹nh phóc céng ®ång, v× vµ lµ tiªu chÝ cña luËt ban hµnh. Ngay<br /> vËy, sù phån vinh hay h¹nh phóc céng c¶ luËt quèc tÕ còng ®−îc Wolff lËp luËn<br /> ®ång lµ môc ®Ých tèi cao cña nhµ n−íc. dùa trªn nguyªn t¾c cña luËt tù nhiªn<br /> KhÈu hiÖu ®−îc «ng ®−a ra lµ: “H·y lµm vµ ®−îc «ng xem nh− lµ luËt tù nhiªn<br /> tÊt c¶ nh÷ng g× thóc ®Èy h¹nh phóc (sù ®−îc më réng.<br /> phån vinh) céng ®ång; lo¹i bá nh÷ng g×<br /> NÐt næi bËt trong t− t−ëng ph¸p<br /> c¶n trë hay cã h¹i cho nã” (Tun, was die<br /> quyÒn Wolff lµ sù kÕt hîp gi÷a ý t−ëng<br /> wohlfart der gesellschaft befördert;<br /> vÒ b¶n chÊt x· héi (b¶n chÊt céng ®ång)<br /> unterlass, was ihr hinderlich oder sonst<br /> cña con ng−êi víi ý t−ëng vÒ sù hoµn<br /> nachteilig is) (C. Wolff, 1980, tr.21).<br /> thiÖn (perfectio) cña con ng−êi tõ<br /> Ngoµi ra, nhµ n−íc cßn ph¶i quan Leibniz, ®Æt môc ®Ých cuèi cïng cña con<br /> t©m ®Õn ®êi sèng v¨n hãa truyÒn thèng, ng−êi ë trung t©m cña häc thuyÕt luËt<br /> 36 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2014<br /> <br /> <br /> tù nhiªn. Nguyªn t¾c tèi cao cña nã lµ rationale Gesellschafts-und<br /> sù liªn kÕt tÊt c¶ lùc l−îng thóc ®Èy sù Staatslehre zur Förderung des<br /> hoµn thiÖn cña con ng−êi vµ kiÒm chÕ Gemeinwohls (DÉn nhËp. Häc thuyÕt<br /> c¸c hµnh ®éng ng−îc l¹i. MÆc dï t− nhµ n−íc - x· héi lý tÝnh cña<br /> t−ëng ph¸p quyÒn cña Wolff cßn h¹n Christian Wolff), Beck, München.<br /> chÕ khi cho r»ng luËt tù nhiªn cã gi¸ trÞ 3. Klaus-Gert Lutterbeck (2002), Staat<br /> phæ biÕn vµ nhµ n−íc ®−îc h×nh thµnh und Gesellschaft bei Christian<br /> dùa trªn khÕ −íc, nh−ng tinh thÇn nh©n Thomasius und Christian Wolff.<br /> v¨n cña nã (xuÊt ph¸t tõ con ng−êi ®Ó Eine historische Untersuchung in<br /> lËp luËn cho quyÒn tù nhiªn bÊt kh¶ t−íc systematischer Absicht (Nhµ n−íc vµ<br /> ®o¹t cña con ng−êi, nhiÖm vô cña nhµ x· héi cña Christian Thomasius vµ<br /> n−íc lµ h¹nh phóc céng ®ång…) ®· ¶nh Christian Wolff. Mét nghiªn cøu lÞch<br /> h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ sö mang tÝnh hÖ thèng), Frommann<br /> ph¸p quyÒn §øc tõ ®Êy vÒ sau
-Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt.<br /> 4. Sammuel von Pufendorf (2007), Von<br /> den Pflichten des Menschen und<br /> TµI LIÖU THAM KH¶o<br /> Bürgers nach dem Naturgesetz (VÒ<br /> 1. Christian Wolff (1980), Gesammelte nghÜa vô cña con ng−êi vµ cña c«ng<br /> Werke: Grundsätze des Natur-und d©n theo luËt tù nhiªn) (1673),<br /> Völckerrechts (Toµn tËp: Nh÷ng Frankfurt am Main, Klaus Luig,<br /> nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt tù nhiªn Suhrkamp.<br /> vµ luËt quèc tÕ), t.19, Newyorker,<br /> 5. Arthur Kaufmann (1997),<br /> Hildesheim.<br /> Rechtssphilosophie (TriÕt häc ph¸p<br /> 2. Karl Zimmermann (2004), quyÒn), Beck Publishing House,<br /> Einleitung. Christian Wolffs München.<br />