Nâng cao tính minh bạch của thông tin kế toán doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế về kế toán

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Gia nhập các tổ chức kinh tế thế giới và khu vực như WTO, Hiệp định thương mại Việt - Mỹ, cam kết với các tổ chức tài chính như ADB, WB, IMF… đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải cung cấp thông tin có tính chuẩn mực, có khả năng so sánh và được quốc tế thừa nhận. Đồng thời, đòi hỏi phải tuân thủ theo lộ trình đã thoả thuận có cam kết về minh bạch hoá thông tin kế toán. Mặt khác, thông tin trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp cần chính xác và minh bạch theo thông lệ quốc tế. Bài viết khái quát tính minh bạch thông tin kế toán và giải pháp nâng cao tính minh bạch của thông tin kế toán doanh nghiệp Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao tính minh bạch của thông tin kế toán doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế về kế toán

NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 NÂNG CAO TÍNH MINH BẠCH CỦA THÔNG TIN KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP QUỐC TẾ VỀ KẾ TOÁN PGS.TS. Ngô Thị Thu Hồng* Gia nhập các tổ chức kinh tế thế giới và khu vực như WTO, Hiệp định thương mại Việt - Mỹ, cam kết với các tổ chức tài chính như ADB, WB, IMF… đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải cung cấp thông tin có tính chuẩn mực, có khả năng so sánh và được quốc tế thừa nhận. Đồng thời, đòi hỏi phải tuân thủ theo lộ trình đã thoả thuận có cam kết về minh bạch hoá thông tin kế toán. Mặt khác, thông tin trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp cần chính xác và minh bạch theo thông lệ quốc tế. Bài viết khái quát tính minh bạch thông tin kế toán và giải pháp nâng cao tính minh bạch của thông tin kế toán doanh nghiệp Việt Nam. • Từ khóa: tính minh bạch; thông tin kế toán; hội nhập quốc tế. Ngày nhận bài: 03/8/2023 Joining regional and world economic Ngày gửi phản biện: 05/8/2023 organizations such as the WTO, the Vietnam- Ngày nhận kết quả phản biện: 08/9/2023 US Trade Agreement, commitments with Ngày chấp nhận đăng: 12/9/2023 financial institutions such as ADB, WB, and IMF, etc., require Vietnamese businesses to bố càng đầy đủ thì tính minh bạch thông tin càng provide information. standard, comparable cao (Andrew Schnackenberg, 2000; Dipiazza và and internationally recognized. At the same time, it is required to comply with the agreed Ecccles, 2002). Vaccaro và Madsen (2009) cũng roadmap with a commitment to transparency cho rằng minh bạch thông tin là mức độ đầy đủ của of accounting information. On the other hand, thông tin được cung cấp liên quan đến hoạt động information on a business's financial statements kinh doanh của đơn vị. needs to be accurate and transparent according Mục tiêu chính của BCTC là cung cấp thông tin to international practices. The article outlines tài chính hữu ích về quyết định cho người ra quyết the transparency of accounting information định cả bên ngoài và bên trong. Sự lớn mạnh của and solutions to improve the transparency of liên minh kinh tế và thương mại thế giới là tiền Vietnamese corporate accounting information. đề và nguyên nhân của Liên minh châu Âu (EU), • Key words: transparency; accounting Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) information; international integration. và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) góp phần yêu cầu làm tăng sự quan tâm đến việc mở rộng JEL codes: M40, M41, M42 người sử dụng báo cáo tài chính quốc tế (Meek & Thomas, 2003; Saudagaran & Diga, 2000). Trong nhiều nghiên cứu kế toán trước đây cũng cho thấy 1. Khái quát về minh bạch thông tin kế toán thông tin kế toán cung cấp thông tin hữu ích cho người ra quyết định như nhà đầu tư, chủ nợ, nhà Minh bạch thông tin là một khái niệm rất trừu cung cấp, nhà quản lý, chủ sở hữu, nhân viên và tượng. Do vậy, có nhiều quan điểm khác nhau về những người khác (Beyer & cộng sự 2010; Meek minh bạch thông tin. Một số quan điểm cho rằng & Thomas, 2003; Naser & Nuseibeh, 2003; Socea, minh bạch thông tin là phản ánh mức độ công bố 2012). Vì vậy, các nhà xây dựng chuẩn mực kế thông tin. Minh bạch thông tin là số lượng thông toán liên tục cố gắng nâng cao tính hữu ích trong tin mà trên đó, các nhà kinh tế dựa vào để đưa ra quyết định của BCTC bằng cách nhấn mạnh tầm các quyết định và kỳ vọng của họ; thông tin công * Học viện Tài chính; email: ngothuhonghn@gmail.com 30 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI quan trọng của giá trị dự đoán của BCTC. Một Quản lý chặt chẽ, đồng bộ, tạo ra sự thống nhất cách để đánh giá giá trị dự đoán của các BCTC là trong toàn bộ nền kinh tế - đó là ưu điểm. Song, đánh giá mức độ minh bạch. quản lý quá chặt chẽ, chi tiết đôi khi lại tạo ra sự Từ các quan điểm trên, có thể thấy, minh bạch cứng nhắc, bị động và không hiệu quả. Mặt khác, thông tin không chỉ dừng lại ở việc xem xét mức nó còn tạo ra thói quen ỷ lại, đối phó, hình thức... độ công bố thông tin và còn bao gồm cả chất lượng cho phần lớn những người làm công tác kế toán. thông tin được công bố. Thực tế, chất lượng thông Ba là, tính minh bạch của thông tin kế toán tin công bố chỉ có thể được kiểm soát từ quá trình trong các Báo cáo tài chính chưa được coi trọng soạn lập, trình bày và công bố thông tin. Theo đó, đúng mức minh bạch thông tin được hiểu là việc thông tin Tính minh bạch của các thông tin kế toán trong được công bố đầy đủ về số lượng, đảm bảo về chất BCTC của các DN Việt Nam chưa được coi trọng lượng từ người cung cấp thông tin cho các đối đúng mức, vì: (i) Các cơ quan quản lý, các DN tượng sử dụng thông tin. chưa quan tâm đặc biệt đến chất lượng thông tin 2. Những hạn chế về tính minh bạch của cung cấp cho các đối tượng tham gia thị trường thông tin kế toán của doanh nghiệp Việt Nam (ii) Bản thân các nhà cung cấp thông tin cũng Một là, hầu hết các DN chưa có nhận thức chưa thấy được trách nhiệm cũng như lợi ích của đúng đắn về vai trò của kiểm toán nội bộ mình trong việc cung cấp thông tin có chất lượng; Trong những năm qua, bộ phận kiểm toán nội (iii) Trình độ hiểu biết của người dân về kế toán, bộ trong các DN nếu được thành lập cũng chỉ mang kinh tế, kinh doanh chưa cao nên họ cũng không tính hình thức, không có hiệu lực, hiệu quả thực coi trọng đến chất lượng thông tin được cung cấp. sự. Rất nhiều đơn vị sau một thời gian thiết lập Bốn là, độ tin cậy kết quả kiểm toán độc lập về đã dần thu hẹp và loại bỏ bộ phận kiểm toán nội Báo cáo tài chính chưa cao bộ, thay vào đó là sự lựa chọn dịch vụ kiểm toán Một nhân tố không thể thiếu để bảo đảm tính độc lập. Nguyên nhân có thể thấy từ hai phía: (i) minh bạch của thông tin tài chính là kiểm toán độc do chất lượng của kiểm toán nội bộ chưa đáp ứng lập. Thông thường, các kiểm toán viên chuyên yêu cầu của đơn vị; (ii) bản thân nhà quản trị cũng nghiệp có kiến thức sâu hơn về tài chính, kế toán chưa nhận thức rõ về vai trò của kiểm toán nội bộ. so với các thành viên Ban kiểm soát và Hội đồng Hoạt động kiểm toán nội bộ ở Việt Nam vẫn quản trị, cho phép họ có thể phát hiện ra những còn đang trong giai đoạn đầu phát triển; hệ thống thủ thuật tinh vi nhằm bóp méo thông tin tài chính. quản lý chưa đồng bộ; chất lượng hoạt động còn Kiểm toán viên cũng có tính độc lập cao hơn so thấp, chưa tương xứng với yêu cầu. Do vậy, khai với các thành viên Hội đồng quản trị và Ban kiểm thác hiệu quả bộ phận kiểm toán nội bộ là vấn đề soát. cần được quan tâm thích đáng từ góc độ quản lý Mức độ minh bạch công khai hóa thông tin của Nhà nước và từ các nhà quản trị doanh nghiệp. các DN còn thấp: ít thông tin được công bố, độ tin Hai là, chưa thực hiện đầy đủ các quy định cậy chưa cao... chính điều này đã làm cho các chủ chung của Chuẩn mực kế toán quốc tế về lập và thể trong nền kinh tế không có thói quen sử dụng trình bày Báo cáo tài chính. các BCTC và báo cáo kiểm toán cho công việc của Cụ thể là: (i) Thiếu báo cáo vốn chủ sở hữu; (ii) mình. Một số báo cáo quá chi tiết như BCĐKT, thuyết Năm là, hệ thống thông tin kế toán trong doanh minh BCTC nhưng cách trình bày lại chưa rõ ràng; nghiệp Việt Nam còn nhiều hạn chế không có nhiều loại số liệu để so sánh, đánh giá Hệ thống thông tin có vai trò vô cùng quan và không có thông tin bổ sung ngoài thước đo giá trọng đối với hoạt động của doanh nghiệp, tuy trị; không sử dụng các công cụ để phân tích ngay nhiên chưa được tăng cường đầu tư cho việc ứng trên các báo cáo; (iii) Nội dung công khai báo cáo dụng công nghệ mới. Việc cung cấp thông tin kế tài chính của Việt Nam ít hơn và thời hạn chậm toán chưa đa dạng, chưa coi trọng việc xây dựng, nhất phải công bố cũng ngắn hơn so với chuẩn khai thác hệ thống báo cáo nội bộ. Điều này thể mực quốc tế; (iv) Việc quản lý chặt chẽ, tập trung, hiện rõ qua thông tin không được cung cấp đầy đủ thống nhất với hoạt động kế toán trong toàn bộ nền cho người sử dụng thông tin; thông tin không chính kinh tế. Đây vừa là ưu điểm, vừa là nhược điểm. thống và thậm chí thông tin được công bố không Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 31
NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 nhất quán vẫn còn tồn tại khá nhiều. Một điểm nữa cần phải hoàn thiện chuẩn mực kế toán theo hướng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tính minh bạch là chọn lọc IAS/IFRS làm cơ sở. chất lượng thông tin chưa ổn, bởi thông tin được Đối với hệ thống chuẩn mực kế toán, cần: (i) công bố chung chung, không có giá trị; thông tin Đánh giá tình hình thực hiện các chuẩn mực kế toán thiếu diễn giải và khó hiểu; thông tin không đáng hiện hành và xác định các nội dung cần sửa đổi, bổ tin cậy và thông tin được công bố chậm. sung cho phù hợp với thực tiễn để phát hiện những 3. Giải pháp nâng cao tính minh bạch của bất cập cần được sửa đổi, bổ sung. Việc đánh giá thông tin kế toán doanh nghiệp Việt Nam trong không chỉ dừng lại ở các DN mà phải trên phương điều kiện hội nhập quốc tế về kế toán diện của những người sử dụng thông tin, người sử Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý về kế toán dụng kết quả của công tác kế toán trong việc đưa nhằm tăng cường tính minh bạch của thông tin kế ra các quyết định kinh tế. (ii) Ban hành mới và toán doanh nghiệp cập nhật các chuẩn mực kế toán đã ban hành nhằm Hoàn thiện Luật kế toán theo hướng tiếp cận hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về kế toán, đáp ứng thông lệ quốc tế yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. (iii) Bổ sung các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán Luật kế toán Việt Nam được ban hành tạo điều chưa có nhằm đáp ứng yêu cầu cần thiết cho hoạt kiện thuận lợi thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế động sản xuất kinh doanh của các DN vừa đáp ứng thế giới và khu vực. Tuy nhiên, trong thời gian áp các thông lệ về kế toán quốc tế như nguyên tắc tôn dụng, Luật kế toán đã bộc lộ nhiều bất cập và chưa trọng nội dung hơn hình thức. Bổ sung chuẩn mực có sự hoà hợp với thông lệ quốc tế. Chính vì vậy, trình bày công cụ tài chính, chuẩn mực tổn thất tài năm 2015 Luật kế toán số 88 đã ban hành sửa đổi sản, chuẩn mực trợ cấp của Chính phủ và trình bày bổ sung cho phù hợp với thực tiễn và xu hướng các khoản hỗ trợ của Chính phủ… (iv) Cập nhật phát triển kế toán quốc tế. Tuy nhiên từ đó đến nay, sửa đổi nội dung các chuẩn mực đã ban hành như kế toán trên thế giới có những thay đổi đáng kể. Để chuẩn mực về Báo cáo tài chính hợp nhất, trong đó hoà nhập với khu vực và thế giới thì kế toán Việt chú trọng sự phù hợp giữa tình hình thực tế Việt Nam nói chung, Luật kế toán Việt Nam nói riêng Nam và nội dung cơ bản của hệ thống chuẩn mực cũng cần phải hoàn thiện Luật kế toán theo hướng kế toán quốc tế IAS/IFRS có liên quan; cần ban tiếp cận và phù hợp với thông lệ quốc tế. hành văn bản hướng dẫn lập Báo cáo tài chính hợp Hoàn thiện chuẩn mực kế toán Việt Nam nhất đối với các tập đoàn, công ty mẹ hoạt động đa Việc áp dụng IAS/IFRS đã mở ra một thời kỳ ngành… (v) Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện môi mới làm thay đổi cách thức ghi nhận, đo lường và trường kinh tế và luật pháp phù hợp với yêu cầu trình bày các yếu tố của BCTC, loại trừ sự khác của chuẩn mực kế toán quốc tế IAS/IFRS. Chẳng biệt trong chuẩn mực kế toán, là điều kiện để đảm hạn như thị trường giao dịch tài sản cần phải minh bảo các DN và tổ chức trên toàn thế giới áp dụng bạch và hoạt động để có thể sử dụng giá trị hợp lý các nguyên tắc kế toán một cách thống nhất trong làm cơ sở đo lường giá trị của tài sản… lập và trình bày BCTC. IAS/IFRS được chấp nhận Hoàn thiện Chế độ kế toán doanh nghiệp như chuẩn mực lập BCTC cho các công ty tìm Hoàn thiện Chế độ kế toán doanh nghiệp phải kiếm sự thừa nhận trên thị trường chứng khoán dựa trên định hướng, chiến lược chung về phát thế giới. Việc áp dụng IFRS mang lại những lợi triển kế toán, kiểm toán từng thời kỳ. Theo đó, cần ích khá rõ như tiết kiệm chi phí soạn thảo chuẩn phải có những định hướng và nguyên tắc sau đây: mực, nhanh chóng hoà nhập với chuẩn mực kế toán quốc tế được chấp nhận, sự hội nhập về kế (i) Hoàn thiện chế độ kế toán doanh nghiệp toán giúp cho các công ty huy động vốn trên thị theo sự hội nhập quốc tế: thông tin do kế toán trường quốc tế. Đến nay đã có hơn 119 quốc gia cung cấp chỉ có giá trị pháp lý khi tuân theo các trên thế giới thực hiện yêu cầu (bắt buộc) hoặc cho quy định của khu vực, quốc tế, cũng như phản phép (không bắt buộc) các công ty niêm yết trên ánh được các điều kiện kinh tế cụ thể của Việt thị trường chứng khoán sử dụng IAS/IFRS khi lập Nam. Chế độ kế toán Việt Nam cần bổ sung quy và trình bày BCTC. Chính vì vậy, trong thời gian định về BCTC của các công ty niêm yết (CTNY), sắp tới, để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế nói cần trình bày số liệu của 3 hoặc 4 năm gần nhất chung, hội nhập về kế toán nói riêng, Việt Nam (năm hiện tại và 2 hoặc 3 năm trước). Điều này 32 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI tăng tính thuận tiện và tạo điều kiện thuận lợi cho và giám sát thị trường chứng khoán sẽ theo dõi và nhà đầu tư trong việc tiếp cận thông tin, đáp ứng có chế tài để các công ty công bố báo cáo tài chính được mục đích so sánh thông tin, việc phân tích trong phạm vi quy định và như vậy đảm bảo được xu hướng phát triển của công ty được dễ dàng sự minh bạch của thông tin. hơn. Bên cạnh đó, mẫu báo cáo kết quả kinh Giới hạn của hệ thống chuẩn mực kế toán là chỉ doanh cũng cần được xem xét, điều chỉnh lại theo ảnh hưởng và chi phối đến quá trình xử lý dữ liệu hướng tách chỉ tiêu doanh thu tài chính và chi thành thông tin trong kế toán, có nghĩa là chỉ đến phí tài chính ra thành mục riêng khỏi chỉ tiêu lợi khi hình thành các BCTC chưa kiểm toán. Đối với nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh. thị trường chứng khoán thì yêu cầu về minh bạch (ii) Ngoài ra, Bộ Tài chính nên quy định việc thông tin tài chính mang tính sống còn, do đó cần trình bày và công bố Báo cáo về vốn chủ sở hữu có những quy định về việc trình bày và công bố (Statement of changes in equity) vào trong bộ BCTC để đảm bảo mức độ minh bạch thông tin tài BCTC, xem đây như là một báo cáo riêng biệt chính một cách hợp lý. Điều này cho thấy, ngoài trong hệ thống BCTC dành cho các CTNY. Nếu hệ thống các chuẩn mực kế toán còn phải có những được tích hợp vào trong BCTC thì các thông tin quy định về công bố BCTC vì nếu thiếu tính bắt được công bố trong báo cáo này đã được kiểm buộc thì cho dù các chuẩn mực kế toán tốt nhất toán. Như vậy, nhà đầu tư có thể yên tâm khi tiếp cũng không mang lại hiệu quả. nhận, mức độ tin cậy về thông tin được công bố Cùng với quá trình phát triển của TTCK Việt trong báo cáo này sẽ được gia tăng. Nam, đòi hỏi các quy định về công bố thông tin (iii) Hài hòa với các chính sách tài chính: Chế (CBTT) của các CTNY cần được tiếp tục hoàn độ kế toán doanh nghiệp cũng nhằm mục tiêu điều thiện theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế hành và quản lý, cho nên cần hài hòa với các chính và những yêu cầu khách quan của thị trường, tập sách tài chính khác như thuế, tài chính, hải quan... trung các định hướng sau đây: nhằm hướng tới sự “hội tụ” của những quy định Một là, chính thức thừa nhận giá trị pháp lý này để vừa thuận lợi cho những người thực hiện và điều chỉnh hoạt động CBTT tự nguyện. Theo cũng như cung cấp được thông tin trung thực và đó, các chủ thể của TTCK ngoài việc thực hiện hợp lý nhất. nghĩa vụ CBTT các thông tin định kỳ, thông tin bất Thứ hai, hoàn thiện môi trường pháp lý về thường và thông tin theo yêu cầu còn được quyền công bố thông tin CBTT những thông tin khác liên quan đến các Các quy định do các tổ chức quản lý và giám hoạt động của công ty không nằm trong danh mục sát thị trường chứng khoán ban hành. Từ việc quy các thông tin bắt buộc phải công bố. Việc công bố định về thời gian, hình thức, phương tiện… công các thông tin này có thể thực hiện thông qua các bố báo cáo tài chính, cho đến các quy định về kiểm phương tiện thông tin đại chúng do pháp luật quy toán BCTC, kiểm soát nội bộ đối với BCTC… Các định hoặc các phương tiện khác không trái với quy định này cũng đa dạng theo từng thị trường pháp luật và phải đảm bảo tính trung thực, chính chứng khoán khác nhau. Các quy định liên quan xác, kịp thời. CTNY phải chịu trách nhiệm về nội đến công bố BCTC là mắt xích kiểm tra cuối cùng dung thông tin công bố. Việc CBTT tự nguyện đối với các thông tin trước khi thông tin được đưa cần có cơ chế khuyến khích như cộng thêm điểm đến người sử dụng. Các thông tin trên BCTC được thưởng khi xem xét chấm điểm đánh giá về QTCT các cơ quan quản lý và giám sát thị trường chứng hoặc đánh giá về tính công khai và minh bạch của khoán (Ủy ban chứng khoán, Sở giao dịch) kiểm CTNY. tra đối chiếu về hình thức, nội dung, thời gian công Hai là, cần có quy định mang tính bắt buộc bố so với các quy định để đảm bảo các thông tin tất cả các chủ thể trên TTCK thực hiện CBTT đến với người sử dụng mang tính hữu ích và minh phải bằng tiếng Việt và cả tiếng Anh. Sở dĩ cần bạch trong phạm vi hợp lý. Ví dụ: quy định về công quy định như vậy là vì, TTCK Việt Nam đã được bố báo cáo tài chính kịp thời, có liên quan đến tính thành lập và hoạt động được gần 20 năm với sự minh bạch, quy định báo cáo tài chính phải công tham gia ngày càng nhiều hơn các nhà đầu tư bố chậm nhất 90 ngày sau ngày kết thúc kỳ kế nước ngoài và đang trong giai đoạn kết nối với toán, dựa trên quy định này các cơ quan quản lý TTCK khu vực và quốc tế. Trong tương lai không Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 33
NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 xa, khả năng các nhà đầu tư nước ngoài có thể doanh nghiệp, cần nâng cao vai trò giám sát doanh truy cập thông tin về TTCK Việt Nam và đặt lệnh nghiệp, quyết định các vấn đề quan trọng của công giao dịch chứng khoán từ bất kỳ địa điểm nào ty theo thẩm quyền quy định tại Luật doanh nghiệp trên thế giới là hoàn toàn có thể. Ngoài ra, khi các và Điều lệ công ty để đảm bảo tính hiệu quả cho chủ thể trên TTCK phải thực hiện nghĩa vụ CBTT đồng vốn đầu tư của mình, cũng như giúp công ty bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh sẽ tạo điều kiện đại chúng hoạt động lành mạnh, hiệu quả, đặc biệt để nhà đầu tư nước ngoài được tiếp cận thông tin là trong huy động vốn và sử dụng vốn. cũng như nhà đầu tư trong nước, góp phần đáng Để giảm thiểu các sai sót trong lập và công kể vào việc nâng cao tính minh bạch của TTCK bố BCTC vì bất kể nguyên nhân nào, trước hết và đối xử công bằng giữa nhà đầu tư trong nước và quan trọng nhất là ý thức tuân thủ của doanh và nhà đầu tư nước ngoài. nghiệp cần được cải thiện vì lợi ích bền vững của Ba là, cần tiếp tục đa dạng hóa các phương tiện chính doanh nghiệp và các cổ đông của công ty. CBTT. Quy định hiện hành theo Quy định chi tiết Cùng với đó, cơ quan quản lý nhà nước cần hoàn về CBTT được nêu rõ trong Luật Chứng khoán thiện chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm để năm 2019, Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày đảm bảo tính răn đe. Tuy nhiên, tăng mức phạt tiền 31/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi là chưa đủ, việc tăng cường các chế tài xử phạt cần hành một số điều của Luật Chứng khoán, Thông được triển khai theo hai hướng là vừa tăng mức tư số 96/2020/ TT-BTC ngày 16/11/2020 của Bộ phạt tiền, vừa gia tăng các hình thức xử phạt bổ Tài chính hướng dẫn CBTT trên TTCK là còn bó sung mang tính răn đe cao, để khắc chế tình trạng hẹp, chưa bao quát hết các phương tiện truyền cứ nộp tiền phạt là xong. tải thông tin đến công chúng hiện nay. Bên cạnh Hiện nay, chế tài xử phạt liên quan đến vi phạm đó, các nhà làm luật cũng cần xem xét và chính chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp chưa rõ ràng và thức công nhận Bản tin TTCK là một phương tiện chưa được thực thi. Chế tài xử phạt chưa qui định CBTT quan trọng của thị trường. Điều này là hoàn rõ trách nhiệm các biên liên quan nếu trên BCTC toàn phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện của đã được kiểm toán vẫn còn có những sai phạm Việt Nam là không phải nhà đầu tư nào và lúc nào quan trọng gây thiệt hại tới các nhà đầu tư. Mặc dù cũng có thể truy cập internet để tiếp cận các thông các mức phạt cho mỗi loại vi phạm đã được nâng tin về TTCK nói chung và thông tin về các CTNY lên song vẫn chưa đủ sức răn đe, vì có thể số tiền nói riêng. Rút kinh nghiệm từ việc phát hành Bản nộp phạt thấp hơn nhiều so với lợi ích đem lại khi tin TTCK do các Sở giao dịch chứng khoán thực họ vi phạm. hiện trước đây gặp nhiều khó khăn trong khâu phát Thứ tư, các giải pháp khác hành, việc phát hành Bản tin này nên giao cho một đơn vị truyền thông có uy tín thực hiện để đảm bảo Nhận thức đúng về vai trò của kiểm toán nội bộ tính độc lập và tính chuyên nghiệp. Hệ thống kiểm toán nội bộ có vai trò vô cùng Thứ ba, hoàn thiện môi trường pháp lý về chế quan trọng đối với các quyết định của doanh tài xử phạt nghiệp, để nâng cao chất lượng hệ thống thông tin kế toán cần có sự thay đổi căn bản nhận thức từ cấp Vấn đề xử lý vi phạm trong lĩnh vực chứng quản lý về kiểm toán nội bộ. Bộ phận Kiểm toán khoán được quy định tại Nghị định số 156/2020/ nội bộ phải đảm bảo tách biệt và độc lập với các NĐ-CP ngày 31/12/2020 và Nghị định số bộ phận điều hành, tác nghiệp của doanh nghiệp. 128/2021/ NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính Ban Kiểm toán nội bộ phải có địa vị thỏa đáng phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định trong bộ máy tổ chức của DN để có thể hoàn thành số 156/2020/NĐ-CP. Trong quá trình giám sát, khi nhiệm vụ kiểm toán. Kiểm toán nội bộ phải được phát hiện ra các sai phạm của các CTNY và công sự ủng hộ của ban lãnh đạo doanh nghiệp để họ có ty kiểm toán trong việc lập, kiểm toán và công bố được sự cộng tác của các bộ phận được kiểm toán BCTC, UBCKNN xem xét xử lý nghiêm theo các và để công việc của họ không bị can thiệp của cán quy định của pháp luật, nhằm bảo vệ quyền và lợi bộ quản lý các cấp trong doanh nghiệp cũng như ích chính đáng của các nhà đầu tư, đảm bảo tính trong bộ phận được kiểm toán. minh bạch của thị trường chứng khoán. Đặc biệt, các cổ đông của CTNY với vai trò là chủ sở hữu Thiết lập kênh thông tin rõ ràng và phù hợp Nhà nước cần nghiên cứu xây dựng và ban 34 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 1 tháng 10 (số 249) - 2023 NGHIEÂN CÖÙU TRAO ÑOÅI hành Luật tiếp cận thông tin. Ở Việt Nam hiện nay thể việc thực hiện các văn bản pháp luật có liên chưa xây dựng được Luật Tiếp cận thông tin, nên quan đến hoạt động kiểm toán - đặc biệt là các chế chưa có những quy định cụ thể về quyền tiếp cận tài xử lý trong trường hợp vi phạm. thông tin của các chủ thể trong xã hội. Đề cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý Các DN cần nhận thức rõ hơn về lợi ích, cũng nhà nước - cơ quan chịu trách nhiệm trực tiếp về như xu thế tất yếu phải minh bạch thông tin để từ quản lý nhà nước đối với các hoạt động đầu tư nói đó có những hành động và các bước chuẩn bị phù chung và việc minh bạch hóa các thông tin kế toán hợp. Để đáp ứng yêu cầu minh bạch thông tin, các công khai trên thị trường đầu tư nói riêng. DN cũng cần hoàn thiện hệ thống quản trị thông Các cơ quan quản lý nhà nước phải xây dựng tin, đầu tư nguồn lực hoàn thiện các chức năng và ban hành đầy đủ, đồng bộ các văn bản pháp quy phân tích, dự báo, lập kế hoạch… về quản lý chặt chẽ việc minh bạch hóa các thông Hoàn thiện công tác kế toán - kiểm toán tin của các doanh nghiệp; thực hiện quyền kiểm tra Một là, cần phải tiếp tục hoàn thiện công tác kế giám sát về tính minh bạch các thông tin đã được toán ở các DN; tiếp tục hoàn thiện công tác quản công bố và xử lý các tổ chức, cá nhân vi phạm theo lý Nhà nước đối với hoạt động của hệ thống kiểm pháp luật. toán trong nền kinh tế quốc dân. Hai là, về hoạt động kiểm toán độc lập. Tuân Tài liệu tham khảo: thủ các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp là yêu cầu Nguyễn Thúy Anh, 2012. Minh bạch hóa thông tin trên thị luôn đặt lên hàng đầu. Đối với các doanh nghiệp trường chứng khoán Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế Quốc tế. Luận án tiến sỹ. Đại học Ngoại thương Hà Nội. kiểm toán nói chung chất lượng dịch vụ cần được Nguyễn Thúy Anh, 2012. Minh bạch hóa thông tin trên thị đặt lên hàng đầu. Hành lang pháp lý cho hoạt động trường chứng khoán Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế kiểm toán cũng là một vấn đề quan trọng. Quốc tế. Luận án tiến sỹ. Đại học Ngoại thương Hà Nội. Bộ Tài chính (2012), Thông tư số 121/2012/TT-BTC ngày Ba là, về tổ chức doanh nghiệp: (i) Bố trí nhân 26/7/2012 Quy định về quản trị doanh nghiệp áp dụng cho các sự và đào tạo cán bộ ở các bộ phận về các lĩnh doanh nghiệp đại chúng. vực kiến thức chung về doanh nghiệp, kiến thức Bộ Tài chính (2015), Thông tư số 55/2015/TT-BTC ngày về pháp luật, kinh tế, kế toán, kiểm toán, tin học 06/10/2015, hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.. và ngoại ngữ. (ii) Bản thân các doanh nghiệp phải Bộ Tài chính (2020), Thông tư số 96/2020/TT-BTC ngày nâng cao chất lượng quản lý kiểm soát chất lượng 16/11/2020 hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng dịch vụ được kiểm toán cung cấp nhằm nâng cao khoán. lòng tin của các nhà đầu tư vào Báo cáo tài chính Bộ Tài chính (2014), Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014. của doanh nghiệp đã được kiểm toán. Bộ Tài chính (2012), Thông tư số 52/2012/TT-BTC ngày Nâng cao chất lượng thông tin kế toán kiểm 05/4/2012. toán Bushman, Robert MPiotroski, Joseph D & Smith, Abbie J. (2004). What determines corporate transparency? Journal Bộ Tài chính tiếp tục ban hành đầy đủ hệ thống of Accounting Research, 42(2), 207-252. doi:10.1111/j.1475- Chuẩn mực kế toán, kiểm toán Việt Nam; chuẩn 679X.2004.00136.x mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán; rút Bushman, Robert M & Smith, Abbie J. (2003). Transparency, financial accounting information, and corporate governance. ngắn khoảng cách giữa các Chuẩn mực của Việt Financial accounting information, andcorporate governance. Nam so với các Chuẩn mực quốc tế, đồng thời Economic Policy Revi. hướng dẫn việc áp dụng các chuẩn mực phù hợp Robert Bushman, Abbie J. Smith, 2003. Transparency, với thực tế. financial accounting information and corporate governance. Economic Policy Review - Federal Reserve Bank of New Xuất phát từ yêu cầu chính đáng của nhà đầu tư York, page 65-87. [Pdf]. Library website là các Báo cáo tài chính có kiểm toán phải có chất [Accessed 12 June 2012]. Nguyễn Bích Liên, 2017. Hệ thống hoạch định nguồn lực lượng tốt, cung cấp thông tin chính xác cho người doanh nghiệp và chất lượng thông tin kế toán. Tạp chí Ngân sử dụng thông tin, việc lựa chọn các công ty kiểm hàng, số 21, 11/2017, trang 34- 39. toán có đủ năng lực, uy tín, đảm bảo kiểm toán là Nguyễn Đình Hùng, 2010. Hệ thống kiểm soát sự minh bạch điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng các thông tin tài chính công bố của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam. Luận án tiến sỹ. Đại học Kinh tế TP.HCM. thông tin kế toán. Các cơ quan chức năng cần sớm TS. Trần Hải Long (2015), Giải pháp nâng cao chất lượng ban hành những văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thông tin kế toán trong quá trình hội nhập, Đại học Thương mại. Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 35