NGHỆ THUẬT VÀ PHONG CÁCH CỦA SÊCHXPIA

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

357
lượt xem 71
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi nói đến một vở kịch lý tưởng ĂngGhen có nói đó là một vở kịch "kết hợp tài tình tính chất sâu sắc về tư tưởng, nội dung lịch sử có ý thức… với cách kết cấu theo kiểu Sêchxpia", và chúng ta có thể thấy đó là một yêu cầu cao nhất về nội dung cũng như hình thức đối với một vở kịch. Đối với văn học thế giới, nghệ thuật Sêchxpia có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Ông là một trong những người có nhiều cống hiến to lớn đối với chủ nghĩa hiện thực....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: NGHỆ THUẬT VÀ PHONG CÁCH CỦA SÊCHXPIA

NGH THU T VÀ PHONG CÁCH C A SÊCHXPIA Khi nói đ n m t v k ch lý tư ng ĂngGhen có nói đó là m t v k ch "k t h p tài tình tính ch t sâu s c v tư tư ng, n i dung l ch s có ý th c… v i cách k t c u theo ki u Sêchxpia", và chúng ta có th th y đó là m t yêu c u cao nh t v n i dung cũng như hình th c đ i v i m t v k ch. Đ i v i văn h c th gi i, ngh thu t Sêchxpia có m t ý nghĩa đ c bi t quan tr ng. Ông là m t trong nh ng ngư i có nhi u c ng hi n to l n đ i v i ch nghĩa hi n th c. Theo nhi u h c gi Liên - Xô thì s phát tri n c a ch nghĩa hi n th c thành m t phương pháp hoàn ch nh, tri t đ và nh t quán g n li n v i s xu t hi n và phát tri n c a th gi i Tư b n, c a nh ng quan h Tư b n ch nghĩa. Ph i đ n th i đ i Ph c hưng, khi nh ng quan ni m cũ k trung c đ y tính ch t tôn giáo v vũ tr , xã h i, và cá nhân x p đ trư c quan ni m m i v vũ tr , xã h i và con ngư i, thì phương pháp hi n th c ch nghĩa - v i s chú ý đ c bi t đ n tâm lý, đ n đ i s ng bên trong c a cá nhân, đ n t nhiên và qu n chúng- m i xu t hi n tr n v n và có nh ng đ c đi m tiêu bi u trư c kia không có. Th gi i th n tho i trư c kia là cơ s c a văn h c Hy- l p và La-mã, không còn thích h p v i th i đ i m i; th gi i th n thánh c a Gia-tô giáo v i t t c m u s c th n bí c a nó r t xa l v i nh ng nhà nhân đ o ch nghĩa. Tuy nhiên h v n chưa có th tìm ngay m t phương pháp ngh
thu t th c m i m đ nói lên t t c cái khát v ng c a th i đ i. Nh ng tác ph m c a Đan tơ, Pêtrac và c a các nhà Ph c hưng Ý, v m t phong cách v n vay mư n r t nhi u văn h c Hy-L p và không kh i ch u nh hư ng c a s lý tư ng hoá Gia-tô giáo. Ngư i ta thư ng so sánh nh ng tác ph m này v i nh ng tác ph m điêu kh c, h i ho đương th i, tuy n i dung miêu t nh ng con ngư i s ng trong th c t v i t t c s c s ng c a h , nhưng v n ph i khoác hình th c tôn giáo v đ tài và nhân v t. Đ n Sêchxpia, văn h c hoàn toàn thoát kh i s lý tư ng hoá có tính ch t tôn giáo, con ngư i hi n ra trư c m t chúng ta trong cu c s ng hi n th c, không chút che đ y. Nguyên lý căn b n c a phương pháp ngh thu t y đã đư c Sêchxpia qui đ nh r t rõ r t. M c đích c a sân kh u "t xưa đ n nay v n là đưa m t t m gương ra trư c su c s ng, đ y đ o đ c có th t nh n ra mình, s kiêu ng o có th t khinh b mình và m i th h , toàn th th i đ i có th đánh giá b m t và tính cách c a nó". (L i c a Hămlet, h i III c nh 2). Trong t t c nh ng ngư i đã có nh hư ng t i phương pháp sáng tác ngh thu t c a Sêchxpia, trư c tiên ph i nói đ n Bây-cơn (1561- 1626). Nh ng lý thuy t cho r ng Sêchxpia là Bây-cơn đành r ng gi t o, nhưng nó cũng có đi m b t chúng ta chú ý vì chính Sêchxpia đã áp d ng nh ng l i khuyên c a nhà tri t h c duy v t m t cách tài tình vào sáng tác c a mình. Bây-cơn cho r ng nhi m v khoa h c là xây d ng "trong trí tu con ngư i m t th ki u m u c a th gi i gi ng như nó t n t i trong th c t , ch không ph i cái mà tư duy g i cho m i ngư i". Ông kêu g i xây d ng m t khoa h c" xu t phát t b n ch t các s v t", s d ng th c nghi m đ kh o sát tư tư ng t nhiên, Mác đã đánh giá r t cao nh ng ý ki n c a Bây-cơn và nói: Bây-cơn, ngư i sáng t o đ u tiên ra ch nghĩa duy v t, ch nghĩa duy v t mang trong mình nh ng m m m ng c a s
phát tri n toàn di n, dù là còn dư i hình th c m c m c. V i b t c ngư i nào, v t ch t đ u n cư i c m tình, tươi sáng và thơ m ng". "N cư i c m tình, tươi sáng và thơ m ng" th hi n không đâu rõ r t b ng trong k ch Sêchxpia và hi n tư ng Bâycơn và Sêchxpia cùng s ng m t th i m t nư c cũng không ph i m t s tình c . S c m nh c a ngh thu t Sêchxpia trư c h t là ch ông đã miêu t con ngư i đúng như nó t n t i trong th c t , miêu t xã h i đúng như xã h i trư c m t. Trư c Sêchxpia, trong văn h c Hy-l p đã có Exkhin và Xôphôc. Xét v m t ch t ch c a k t c u, k ch tính c a hành đ ng và tính ch t bi đát c a c nh ng , k ch c a Hy-L p là nh ng thành t u khó lòng vư t n i. Nhưng k ch c a Sêchxpia v n g n chúng ta hơn, b i vì chúng ta tìm th y con ngư i và xã h i c n đ i đ y. Bi k ch c a Hy- L p còn b chi ph i b i s c m nh c a đ nh m nh. Hành đ ng c a con ngư i b th n linh qui đ nh m t cách nghi t ngã. Cha gi t con, con gi t m , v gi t ch ng, .v.v…là đ u do đ nh m nh qui đ nh, b t bu c. Đành r ng k ch ch t ch và đơn gi n, nhưng cái t do, cái ph c t p c a hành đ ng con ngư i cũng b t. Đ i v i chúng ta, nh ng ngư i đã kh c ph c cái quan ni m c a th n bí v s m nh, thì nh ng v k ch kia tuy v n làm ta c m đ ng nhưng nh ng Agamenông, Orextet, Clitemnet, Mêđê v.v… không kh i xa l . Nh ng con ngư i c a Sêchxpia thì khác h n. Hămlet trư c h t là m t con ngư i b ng xương b ng th t, m t con ngư i suy nghĩ, cân nh c, tính toán, tin tư ng, ng v c, đau đ n, m a mai, thay đ i t ng phút m t. Con ngư i này có th gi t l m Pôlôniut mà chàng tư ng là k thù, có th xách ki m lên phòng k thù nhưng th y y đang c u nguy n thì d ng l i. Trong m t lúc tuy t v ng, chàng có th nghĩ đ n vi c t t , nhưng ngay sau đó l i kiên quy t thi hành nhi m v . H ng ngư i "bi n đ i và đa d ng" này chính là m t s n ph m m i c a l ch s . Đó là con ngư i c n đ i. Cái
không khí s m nh bao trùm k ch Hy-l p và k ch ngư i đ u tiên g p ph i… l i là cô gái Miranđa tuy t đ p, t xưa đ n nay chưa th y đàn ông. Vì tìm th y đư c cái đi n hình cá nhân, nên k ch c a Sêchxpia h t s c sinh đ ng và th c t . Trong m t b c thư g i cho Mác (ngày 19-12- 1873) Ăng Ghen vi t: " Cái tên đ n m t Rôđrich Bênêđich đã xu t b n m t cu n sách dày c p và khó ng i, ch ng cái b nh "sùng bái Sêchxpia" trong đó h n ch ng minh h t s c t m r ng Sêchxpia không th so sánh v i các nhà đ i thi hào nư c ta, cũng không th sánh ngay đư c v i các nhà thơ hi n đ i. Hình như là ph i l t Sêchxpia kh i đài k ni m đ bê cái đít to l n c a Bênêđich lên mà đ t vào đó thì ph i. Nhưng ch m t màn th nh t c a Nh ng ngư i v vui v Winxơ cũng th y có nhi u sinh đ ng và nhi u th c t hơn là toàn b văn h c Đ c: ch riêng Laxơ và con chó Crap c a y cũng còn hay hơn t t c nh ng hài k ch Đ c c ng l i". Có th nói nh cách bám sát th c t cho nên tác ph m c a Sêchxpia không ph i đưa ra m t lý thuy t khuôn sáo mà chính đã đưa ra đư c m t m nh c a cái cây đ i mãi mãi tươi xanh. M t đi m càng làm n i b t tính ch t hi n th c c a Sêchxpia là ông không có khu bi t r ch ròi biên gi i bi k ch và hài k ch. Trư c Sêchxpia ranh gi i gi a hai lo i này r t rõ. Sêchxpia không nh ng là ngư i đ u tiên đã vi t c bi k ch và hài k ch thành công như nhau, l i còn sáng t o ra m t l i k ch đ c bi t. Ông th y rõ trong xã h i c n đ i cái cao thư ng, vĩ đ i và cái ti ti n hèn m t c nh nhau, nư c m t và ti ng cư i hoà l n nhau trong cu c s ng. Do đó, nh ng v k ch c a ông cũng đa d ng như cu c đ i. Trong Rômêô và Juliet, nh ng cu c g p g c a Rômêô và Juliet chan ch a s c m nh c a thơ tr tình, đ y c cái tha thi t c a m i tình đ u, xen l n v i nh ng đo n lâm ly xé ru t. Chàng Rômêô mơ màng bao nhiêu thì chàng Mơkiuxiô l i càng vui nh n b y nhiêu. Ông già Capiulet ích k bên
c nh tu sĩ Lôrân cao quí. Juliet ngây thơ l i có nhũ m u thi t th c đ n ti ti n. Nó là bi k ch hay hài k ch? Th gi i k ch c a Sêchxpia là th gi i bi n o như v y. Đ c m t v k ch c a Xôphôc, c a Raxin, ta có th đoán g n đúng các v k ch khác t k t c u, đ n ngôn ng , phong cách. Nhưng không ai đ c màn trư c c a Hămlet mà đoán đư c màn sau s như th nào. Ngư i ta ch bi t ng c nhiên và đ c nhi u l n thì s ng c nhiên s bi n ch t và bi n thành s thán ph c. Không ng u nhiên mà m t s gia nói: "V t cao quí nh t nh ng ngư i nư c Anh chúng ta đã s n xu t ra chính là cái anh chàng Sêchxpia này v y". V m t này, Sêchxpia đã thu đư c t t c các l i tán dương mà m t ngư i có th có. Huygô vi t m t tác ph m v Sêchxpia và g i Sêchxpia là m t "con ngư i đ i dương", Cơlơrit g i Sêchxpia là "con ngư i có m t v n tâm h n", Hainơ g i k ch c a Sêchxpia là "Kinh thánh c a th t c". Gơtơ nói: "Tôi không nh có quy n sách nào hay có bi n c nào trong đ i s ng c a tôi mà l i gây cho tôi m t n tư ng mãnh li t như là nh ng v k ch c a Sêchxpia… Đó không ph i là tác ph m thơ n a. Khi đ c nó ngư i ta s hãi th y trư c m t ta là quy n sách c a v n m nh con ngư i và ngư i ta nghe cơn l c c a cu c s ng đang l t m nh các trang". S thán ph c c a nhà văn hào th c là vô b b n. Gơtơ nó: "Trang đ u tiên c a Sêchxpia mà tôi đư c đ c đã chinh ph c tôi su t đ i… Tôi nh n th y và c m th y m t cách sinh đ ng r ng cu c s ng c a tôi nhân thêm lên đ n vô cùng; t t c đ i v i tôi đ u m i m , kỳ o; và m t lu ng ánh sáng m i là làm cho m t tôi nh c nh i. K ch Sêchxpia, đó là nơi trưng bày nh ng v t hi m có mà trong l ch s th gi i dư ng như di n ra trư c m t chúng ta theo s i dây th i gian mà ta không th y đư c… Và tôi th t lên: t nhiên! t nhiên! có cái gì có th t nhiên hơn là nh ng con ngư i c a Sêchxpia!".
S xu t hi n c a phương pháp xây d ng nhân v t c a Sêchxpia là m t hi n tư ng quan tr ng b c nh t trong l ch s c a k ch. Mác và Ăng Ghen g i đó là cách "Sêchxpia hoá" và khuyên các nhà vi t k ch nên đi theo con đư ng y. Trong b c thư g i cho Latxan ngày 16-4-1859 phê bình v k ch Franxơ Phôn Xickingen c a ông ta, Mác vi t: "Rõ ràng là lúc y anh nên Sêchxpia hoá hơn n a, còn bây gi đây thì tôi nh n đ nh r ng khuy t đi m l n nh t c a anh là Sile hoá t c là bi n nhân v t thành ra ch là nh ng phát ngôn nhân c a tinh th n th i đ i". Trư c đ y m t ngày ĂngGhen đã vi t cho Latxan cũng v v n đ y: "Tuy v y, theo tôi thì hình như tính cách c a cá nhân không nh ng đư c di n t b ng vi c mà cá nhân làm, mà còn b ng cách mà cá nhân y làm vi c đó n a, mà v m t này, thì n i dung tư tư ng c a v k ch c a anh có th không b t n thương chút nào c , tôi tin như th n u đ c tính c a các nhân v t đư c phân bi t và đ i l p nhau m t cách rõ r t hơn n a. L i th hi n c a ngư i xưa bây gi không đ n a, và đây tôi nghĩ, thì có l không khó khăn l m, anh có th chú tr ng nhi u hơn đ n tác d ng quan tr ng c a Sêchxpia trong l ch s ngành k ch". Vì Sêchxpia cá tính hoá tri t đ nhân v t cho nên tư tư ng c a Sêchxpia không ph i có th tìm d dàng qua l i nói c a m t vài nhân v t. Phương pháp trích d n nh ng l i nói c a nhân v t cho đó là tư tư ng c a Sêchxpia, đã đưa đ n m i nh n đ nh trái ngư c nhau mà ngư i ta có th tư ng tư ng đư c. Ch có cách nhìn toàn b quá trình sáng tác, n m l y tính nhân dân sâu s c c a tác gi và d a trên nh ng l i đánh giá c a các nhà kinh đi n c a ch nghĩa Mac-Lê, chúng ta m i có th có m t cái nhìn sâu s c toàn di n v thiên tài c a nhà vi t k ch vĩ đ i. M t đi u c n nói v s cá tính hoá c a Sêchxpia là Sêchxpia không phóng đ i nhân v t đ n n i bi n nó thành quái g , hay miêu t nh ng
tr ng thái b nh lý c a tâm h n đ cho nó thành đ c đáo. R t nhi u nhà ngh sĩ và h c gi đ i sau c ý kh o sát xem Sêchxpia đã dùng nh ng th đo n ngh thu t gì đ làm cho tác ph m c a mình sinh đ ng đ n th . Câu tr l i đúng nh t có l là cái kh u hi u vi t r p hát "Globus" c a Sêchxpia: "Totus mundus agit histrionem" (t t c th gi i di n k ch). Trong các v k ch Sêchxpia, thư ng nh c đ n s so sánh cho r ng th gi i là m t t n k ch mà c nhiên t n k ch c a Sêchxpia: là di n l i cái t n k ch tác gi th y trong cu c đ i. Trong lúc di n t dù khung c nh là Anh, Pháp, hay Đan-M ch, hay ch là m t gi c mơ, dù th i gian là hi n t i hay là quá kh , bao gi Sêchxpia cũng c t làm sao cho ngư i xem th y r ng k ch c a mình làm cho h th y rõ th gi i và con ngư i m t cách đúng đ n và trung thành. Còn v qui t c th hi n thì ông r t r ng rãi. Ông có th vi t m t v k ch h t s c ch t ch v lu t tam duy nh t (duy nh t v th i gian, v v trí và v hành đ ng) như v Cơn bão, l i có th vi t m t v k ch hành đ ng kéo dài hàng ch c năm và v trí luôn luôn thay đ i như nh ng v biên niên s . Ông có th vi t v hài k ch vui t đ u đ n cu i, không có chút bi k ch nào, như Nh ng ngư i v vui v Winxo, l i có th vi t m t v trong đó cái vui k t h p v i cái bu n c a t ng h i m t. Ngư i th y c a Sêchxpia là cu c s ng th c ngoài xã h i và qu n chúng nhân dân. Trư c Sêchxpia, Anh cũng đã có nh ng k ch tác gia l n, nhưng Sêchxpia đã làm m nh t t t c b i cái thiên tài đa d ng c a mình. Ông đã th hi n nhân lo i dư i t t c m i phương di n, v i t t c m i s c thái. T t c nh ng v k ch c a ông ch là m t v k ch duy nh t, đ yt tc m i ngư i, t ông vua đ n ngư i ăn mày, t nhà thông thái cho đ n ngư i điên, t tu i tr say xưa b ng b t đ n tu i già ích k nh nhen, g p nhau làm thành m t b c tranh h p d n, mênh mông. Huygô nói m t cách say xưa: "Sêchxpia là cái gì? Ngư i ta h u như có th tr l i r ng: Đó là trái đ t… Trong Sêchxpia chim hót, các b i r m xanh mơn m n, nh ng con tim yêu, nh ng linh h n đau kh , làn mây bay, tr i nóng, tr i l nh, đêm
xu ng, th i gian qua, r ng rú và qu n chúng nói, gi c mơ vĩnh vi n mênh mông b ng b nh… Hôme đánh d u s ch m d t n n văn minh c a Châu Á và s kh i thu c a Châu Âu, Sêchxpia đánh d u s ch m d t c a th i trung c . S ch m d t này Rabơle và Xecvantet cũng làm; nhưng vì h ch châm bi m mà thôi nên h ch đưa ra m t phương di n h n ch ; tinh th n c a Sêchxpia đưa ra m t cái toàn v n… trên Sêchxpia, không còn ai n a… Ch riêng m t mình ông ta, ông ta đã b ng c th k XVII đ p đ c a nư c Pháp chúng ta và g n c th k XVIII". Phương pháp hi n th c c a Sêchxpia l i có nh ng đi m n i b t mà các nhà hi n th c khác trong th i Ph c hưng như Xecvantet, Rabơle không có. Sêchxpia là ngư i đ u tiên nói đ n s ph n nhân dân, đưa nhân dân lên sân kh u v i t t c tinh th n t hào, trí thông minh s c s ng d t dào c a h . Nh ng nhân v t c a Sêchxpia đ u có m t ý th c rõ r t v nhi m v c a mình đ i v i tương lai. Đ c bi t Sêchxpia đã di n t đúng đ n đư c tinh th n l ch s c a th i đ i. Nhưng s dĩ Sêchxpia đã có đư c nh ng c ng hi n to l n như v y chính là vì ông là m t ngh sĩ c a nhân dân trong ý nghĩa v n toàn c a danh t . Puskin đã th y rõ đi u đó khi nói: "Trong bi k ch Sêchxpia nói lên cái gì? M c đích c a bi k ch là cái gì? Đó là con ngư i và nhân dân. Đó là s ph n c a nhân lo i, s ph n c a nhân dân… Chính ch đó làm cho Sêchxpia vĩ đ i". Nh ng v k ch c a ông đ u vi t đ ph c v qu n chúng r ng rãi trong đó đa s là dân lao đ ng. Đi u ông nh m trư c h t là làm sao là làm sao cho qu n chúng r ng rãi thư ng th c đư c t t c n i dung nhân đ o c a tác ph m. Chính vì v y ông đã s d ng m t ngh thu t r t sát nhân dân và ông đã thành nhà văn đư c qu n chúng Anh yêu quí nh t. Đi u đó có th th y rõ r t trong ngôn ng c a tác gi . Ngôn ng c a Sêchxpia là ngôn ng đ di n. Nó có m c đích v lên trư c m t khán gi m t hình nh quen thu c nh đó h đi sâu vào n i
dung tư tư ng. Như nhà thơ Grây nói, m i l i c a ông là m t b c tranh". Đi u đó là m t vi c thi t y u trong hoàn c nh di n k ch lúc b y gi . Trong th i Sêchxpia, sân kh u ch v n v n có cái sàn g , m i trang trí dàn c nh đ u không có. Sân kh u b khán gi bao quanh ba m t. cu i sân kh u có m t cái gác theo ki u bao lơn, đó là nơi Juilet s ch Rômêô. Ánh sáng là ánh sáng ban ngày và k ch thư ng b t đ u vào kho ng ba gi chi u. Mu n hình dung m t nơi nào, thì ngư i ta treo m t t m b ng đ tên nơi y, sân kh u không có "màn", ch có m t cái bàn và m t cái gh . Vì không có màn, không có c nh gì c , cho nên trong nguyên b n không phân chia ra nh ng c nh khác nhau, cũng không nói đ n bài trí sân kh u (nh ng đi u này đ u do nh ng ngư i nghiên c u thêm vào đ theo dõi v k ch cho d ). Các vai n đ u do đàn ông đóng, vì đàn bà không đư c phép di n k ch. Trong hoàn c nh y, nhà vi t k ch đã l y ngôn ng đ v l it t c và th hi n s ph i h p đ y đ nh t gi a ngư i và c nh. Sêchxpia đã làm đi u đó thành công đ n n i nh c đ n tên ngư i là ngư i ta nh ngay đ n hoàn c nh. Nói đ n Juilet là ngư i ta nh đ n cái đêm d h i tưng b ng, cái bao lơn nhu m ánh trăng, nói đ n Porxia ngư i ta nh ngay đ n mái tóc vàng c a nàng, nói đ n Hămlet là hình nh cái sân thư ng c a l u Enxơnơ đã hi n ra trong đêm trư ng tĩnh m ch. Ch c n vài câu thơ là cái đêm bão táp đã hi n ra, ánh ch p l p lòe trên đ u b c phơ c a Lia, ch c n vài ch là ta đã th y cái bàn tay đ m máu c a v Macbet. Ngôn ng c a Sêchxpia c th đ n n i đã làm cơ s cho r t nhi u tác ph m h i ho đ c s c, nó đã thay th t t c m i trang trí, m i ch g n li n v i m t hành đ ng và nâng đ r t nhi u cho ngư i di n viên trong khi tìm phương pháp th hi n. Ngôn ng c a Sêchxpia vô cùng phong phú. Trư c Sêchxpia, các nhà vi t k ch như Lili ch vi t k ch cho "gi i thư ng lưu" cho nên dùng m t v n ch r t h n ch . Không nh ng th , ngôn ng các nhà vi t k ch l i đ y tính ch t bác h c v i nh ng đi n tích trong văn h c Hy-l p. Sêchxpia là ngư i đ u tiên đã đưa vào văn h c Anh m t v n t đ s : trên
hai v n t (theo nghiên c u c a Xmit), trong đó m t ph n đáng k đã đư c Sêchxpia l n đ u tiên đưa th ng t ngôn ng qu n chúng vào ngôn ng văn h c. Sêchxpia đã m c a c a ngôn ng văn h c Anh cho ngôn ng sinh đ ng c a qu n chúng nhân dân vào, và ph n l n nh ng t này đ n nay v n còn s ng. "Các t p quán, cách chào h i, nh ng đ c đi m v y ph c, tên g i đ v t, giáp tr , lu t l , đ i s ng nhà trư ng, nh ng bi u tư ng đ c bi t v t nhiên, thiên nhiên văn h c, chiêm tinh h c, nh ng tín ngư ng nhân dân v ma qu , t t c đã đư c ph n nh trong ngôn ng Sêchxpia". (Đao đơn). Nh ng t c a Sêchxpia là nh ng t nhân dân hi u, h u như Sêchxpia không đ đ ng đên nh ng t chuyên môn ch có m t nhóm ngư i hi u, hay nh ng t đ a phương m c d u lúc b y gi nh hư ng c a ti ng đ a phương r t m nh. Đ cho nhân dân hi u, Sêchxpia đã s d ng r ng rãi nh ng câu đ , t c ng , bài hát, tóm l i t t c văn h c truy n kh u c a nhân dân. đây Sêchxpia th c là táo b o. "Nh ng tác ph m c a Sêchxpia h t s c phong phú nh ng đo n văn c a văn h c dân gian… Ch riêng trong hài k ch, ngư i ta có th rút ra m t tuy n t p phong phú v t c ng " (Wan- tơ Rali). Sêchxpia r t xa l v i vi c v n d ng ngôn ng c u kỳ. Trong các tác ph m c a ông, ngư i ta nh n th y Sêchxpia đã vay mư n nhi u văn h c c đ i, các nhà nhân đ o ch nghĩa th i Ph c hưng như Rabơle, Môntenhơ, nhưng bao gi ông cũng trình bày nh ng câu văn hay nh ng đi n tích dư i hình th c d hi u nh t đ i v i qu n chúng. Chính phương pháp s d ng ngôn ng này đã làm cho nhi u ngư i phê bình văn h c thích ngôn ng "tao nhã", "thanh l ch", thu n tuý", chê r ng ngôn ng Sêchxpia ít chau chu t, có nh ng l i thô t c. Nhưng xét như v y là tách r i ngôn ng ra ngoài n i dung c a tác ph m. Trái l i, ngôn ng c a Sêchxpia là ngôn ng thành công nh t c a k ch, vì nó ph i h p đư c t t c m i cách di n d t. Nó đã ph i h p đư c tính ch t tr tình nh nhàng, ngây ng t v i tính ch t s thi trang tr ng, hùng vĩ; nó k t h p đư c cái sâu s c c a tri t h c v i cái bình d c a l i nói h ng ngày. Khi
nói đ n m t v k ch lý tư ng ĂngGhen có nói đó là m t v k ch "k t h p tài tình tính ch t sâu s c v tư tư ng, n i dung l ch s có ý th c… v i cách k t c u theo ki u Sêchxpia", và chúng ta có th th y đó là m t yêu c u cao nh t v n i dung cũng như hình th c đ i v i m t v k ch.