BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ N¤NG NGHIỆP Vµ PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
-----------------------
NGUYỄN VĂN THÀNH
nghiªn cøu ®Ò xuÊt biÖn ph¸p sö dông c«n trïng
thiªn ®Þch phßng trõ s©u rãm 4 tóm l«ng
(Dasychira axutha Collenettet) h¹i th«ng t¹i tØnh L¹ng S¬n
Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý b¶o vÖ tµi nguyªn rõng
M· số: 60.62.68
LUÂN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. NGUYỄN THẾ NHÃ
Hµ Néi, 2010
Lêi nãi ®Çu
rong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò dÞch s©u h¹i nãi chung, vµ dÞch s©u rãm
th«ng nãi riªng ®· lµm thiÖt h¹i lín cho nhiÒu khu vùc rõng trång trªn c¶
n- íc. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông vµo thùc tiÔn ®em l¹i hiÖu qu¶
nhÊt ®Þnh trong viÖc phßng trõ s©u bÖnh dÞch h¹i. XuÊt ph¸t tõ gãc ®é th©n thiÖn víi
m«i tr- êng vµ gãp phÇn vµo c«ng t¸c qu¶n lý rõng th«ng trªn ®Êt n- íc ta t«i ®· tiÕn
hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ®Ò xuÊt biÖn ph¸p sö dông c«n trïng thiªn ®Þch
phßng trõ s©u rãm 4 tóm l«ng h¹i th«ng t¹i tØnh L¹ng S¬n”.
Tr- íc tiªn t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o h- íng dÉn khoa
häc, Phã gi¸o s- . TiÕn sÜ. NguyÔn ThÕ Nh· ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i trong suèt qu¸
tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. Qua ®©y t«i còng xin bµy lêi c¶m ¬n tíi c¸c gi¶ng
viªn gi¶ng d¹y, Khoa ®µo t¹o sau ®¹i häc, l·nh ®¹o c¬ quan, c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp
vµ gia ®×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn, gióp ®ì vµ ®éng viªn t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ
thùc hiÖn ®Ò tµi tèt nghiÖp nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n H¹t kiÓm l©m Thµnh phè L¹ng S¬n, c¸n bé vµ nh©n
d©n 3 x· Hoµng §ång vµ Mai Pha (Thµnh phè L¹ng S¬n), x· Lîi B¸c (Léc B×nh),
tØnh L¹ng S¬n ®· gióp ®ì t«i trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi t¹i ®Þa ph- ¬ng.
V× ®iÒu kiÖn thêi gian nghiªn cøu cã h¹n vµ nh÷ng khã kh¨n kh¸ch quan kh¸c
nªn b¶n luËn v¨n nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®- îc
nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc vµ b¹n bÌ ®ång
nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®- îc tèt h¬n.
T«i xin cam ®oan nghiªn cøu nµy lµ cña riªng c¸ nh©n t«i. C¸c sè liÖu thu thËp,
kÕt qu¶ nghiªn cøu trong ®Ò tµi lµ hoµn toµn cã thËt. T«i xin chÞu hoµn toµn tr¸ch
nhiÖm vÒ nghiªn cøu cña m×nh.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
T¸c gi¶
T
i
1
§Æt vÊn ®Ò
B¶o vÖ m«i tr- êng ®· vµ ®ang trë thµnh yªu cÇu cÊp b¸ch cña toµn thÓ nh©n
lo¹i. Trong c¸c yÕu tè m«i tr- êng rõng lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu, mµ rõng
lu«n g¾n liÒn víi vïng n«ng th«n réng lín cña c¸c quèc gia. Do nhËn thøc ch-a
®Çy ®ñ vÒ vai trß cña rõng céng víi søc Ðp vÒ gia t¨ng d©n sè, nhu cÇu ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp… con ngêi ®· vµ ®ang lîi dông rõng vît qu¸ giíi h¹n cho phÐp,
¶nh h- ëng s©u s¾c tíi m«i tr-êng sèng trªn tr¸i ®Êt. Nh÷ng biÕn ®æi bÊt th- êng
cña khÝ hËu thêi tiÕt, thiªn tai b·o lôt ngµy cµng trÇm träng h¬n, x¶y ra liªn tiÕp
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nguyªn nh©n chñ yÕu vµ lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña t×nh
tr¹ng khai th¸c, tµn ph¸, ch¸y rõng, s©u h¹i ph¸t dÞch, bÖnh h¹i ph¸t dÞch…. VÊn
®Ò qu¶n lý tµi nguyªn rõng ®ang ®- îc rÊt nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c n- íc
®ang ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ hÕt søc quan t©m, gi¶i quyÕt th«ng qua rÊt
nhiÒu c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé.
ViÖt Nam lµ mét n- íc ®ang ph¸t triÓn, n»m trong khu vùc §«ng Nam ¸.
ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Æc biÖt quan t©m tíi ph¸t triÓn l©m nghiÖp g¾n víi b¶o vÖ
m«i tr- êng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói. LuËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ra
®êi n¨m 1991 vµ n¨m 2004, LuËt b¶o vÖ m«i tr-êng ra ®êi n¨m 1994 vµ n¨m
2005 cïng nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t- cho l©m nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®- îc
thùc hiÖn trong gÇn 20 n¨m qua ë ViÖt Nam ®· ®¹t ®- îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng
kÓ, rõng ViÖt Nam ®· v- ît qua thêi kú suy tho¸i víi diÖn tÝch rõng tõ 9,18 triÖu
ha n¨m 1990 ®é che phñ 27,2% ®· t¨ng lªn 12,62 triÖu ha, ®é che phñ ®¹t 37%
n¨m 2005 vµ t¨ng lªn 13,12 triÖu ha n¨m 2008 ®é che phñ 38,7% tÝnh ®Õn ngµy
31 th¸ng 12 n¨m 2008 (C«ng bè hiÖn tr¹ng rõng toµn quèc cña Bé N«ng nghiÖp
vµ ph¸t triÓn n«ng th«n c¸c n¨m 2005; 2008).
Trong chiÕn l- îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 2006-2020 ®·
x¸c ®Þnh 4 môc tiªu trong ®ã cã 2 môc tiªu lµ: “Ph¸t triÓn l©m nghiÖp ®ång bé tõ
qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn, sö dông hîp lý tµi nguyªn, tõ trång rõng, c¶i t¹o rõng
2
®Õn khai th¸c chÕ biÕn l©m s¶n, dÞch vô m«i trêng, du lÞch sinh th¸i… Vµ ph¸t
triÓn l©m nghiÖp ph¶i ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng vµo t¨ng tr- ëng kinh tÕ, xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo vµ b¶o vÖ m«i tr- êng”[18].
Trong rÊt nhiÒu nguyªn nh©n lµm suy gi¶m tµi nguyªn rõng cña n- íc ta
hiÖn nay, trong ®ã nguyªn nh©n dÞch s©u h¹i x¶y ra ®èi víi rõng trång lµ mét
trong nh÷ng hiÖn t- îng phæ biÕn th- êng b¾t gÆp ë nh÷ng rõng trång thuÇn
loµi Th«ng, Keo, B¹ch ®µn, L¸t hoa, SÕn... Trong ®ã dÞch S©u rãm 4 tóm l«ng
b¾t gÆp ë rÊt nhiÒu ®Þa ph- ¬ng trong c¶ n- íc. NhiÒu n¬i x¶y ra s©u, bÖnh dÞch
h¹i trªn mét diÖn réng lµm ¶nh h- ëng, thËm chÝ g©y chÕt hµng tr¨m ha rõng
trång. Theo trung t©m tin häc Bé NN&PTNT t×nh h×nh dÞch S©u rãm 4 tóm
l«ng n¨m 2007 ë c¸c tØnh §«ng B¾c nh- sau: S¬n §éng (B¾c Giang) lµ 105ha;
Léc B×nh, V¨n L·ng, V¨n Quan (L¹ng S¬n) lµ 2000ha, Ng©n S¬n (B¾c K¹n) lµ
985ha....
§Ó phßng trõ S©u rãm 4 tóm l«ng, c¸c t¸c gi¶ khuyÕn c¸o ¸p dông biÖn
ph¸p tæng hîp nh- : Trång hçn giao Th«ng m· vÜ víi Keo, dïng bÉy ®Ìn, rung
c©y thu b¾t s©u non, sö dông dimilin 25WP, sherpa 25EC, trebon 10EC, sö
dông ong m¾t ®á, ong ®en, ong cù vµng, bä xÝt, bä ngùa, kiÕn... Còng ®· cã
c¸c biÖn ph¸p phßng trõ S©u rãm 4 tóm l«ng cô thÓ nh- : Kü thuËt kinh doanh
rõng, biÖn ph¸p dïng nh©n lùc (biÖn ph¸p vËt lý c¬ giíi thu b¾t c¸c pha S©u
rãm 4 tóm l«ng), biÖn ph¸p sinh vËt vµ biÖn ph¸p ho¸ häc [20], [22].
T¹i tØnh L¹ng S¬n khi cã dÞch S©u rãm 4 tóm l«ng x¶y ra ®· cã nh÷ng
biÖn ph¸p phßng trõ cô thÓ nh- : BiÖn ph¸p c¬ giíi, thñ c«ng (thu b¾t s©u non,
dïng ®Ìn bÉy s©u tr- ëng thµnh, thu gom c¸c æ trøng...®Ó tiªu diÖt); BiÖn ph¸p
sinh häc (sö dông c¸c chÕ phÈm sinh häc nh- : Bitadin WP, Boverin,
Firibiotox...); BiÖn ph¸p ho¸ häc (phun c¸c lo¹i thuèc nh- Aremex 36 EC,
Reasgant 5 EC, Shepatin 36 EC, Cyperkill 10 EC...).
XuÊt ph¸t tõ gãc ®é th©n thiÖn víi m«i tr- êng vµ gãp phÇn vµo c«ng t¸c
qu¶n lý rõng th«ng trªn ®Êt n- íc ta, ®Ó cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p sinh häc cÇn
3
cã c¸c nghiªn cøu vÒ c«n trïng thiªn ®Þch cña S©u rãm 4 tóm l«ng. §Ò tµi
“Nghiªn cøu ®Ò xuÊt biÖn ph¸p sö dông c«n trïng thiªn ®Þch phßng trõ S©u
rãm 4 tóm l«ng h¹i th«ng t¹i tØnh L¹ng S¬n” ®- îc thùc hiÖn nh»m gãp phÇn
cung cÊp th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy.