Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị viêm tụy cấp tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG<br /> VÀ ĐIỀU TRỊ VIÊM TỤY CẤP TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA<br /> TRUNG TÂM TIỀN GIANG<br /> Lê Phúc Trường Thịnh*, Tạ Văn Trầm*<br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề và mục tiêu: Viêm tụy cấp là một quá trình tổn thương cấp tính của tụy, bệnh thường xảy<br /> ra đột ngột với những triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp. Ở Việt Nam, qua một số nghiên cứu và<br /> thống kê cho thấy viêm tụy cấp ngày càng gia tăng. Hiện nay đã có rất nhiều nghiên cứu cũng như phác đồ<br /> điều trị viêm tụy cấp nhưng tỉ lệ biến chứng và tử vong do viêm tụy cấp nặng còn cao là từ 20 - 50%. Vì<br /> thế, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm đánh giá tình hình bệnh cũng như kết quả điều trị bệnh<br /> tại đơn vị.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, chọn bệnh nhân viêm tụy cấp theo tiêu<br /> chuẩn Atlanta 2007.<br /> Kết quả: Có 97 trường hợp được chọn. Nam 77%, nữ 23%. Tuổi trung bình: 40 ± 9,89 tuổi, 31-50 tuổi<br /> chiếm đa số (67%). Tiền sử liên quan đến rượu 77%, đái tháo đường 8%, rối loạn lipid 27%, viêm tụy cấp<br /> 6%. Triệu chứng cơ năng: đau bụng 100%, buồn nôn và nôn 31%, bí trung đại tiện 22%, tiêu lỏng 7%.<br /> Triệu chứng thực thể: chướng bụng 41%, đau điểm sườn lưng 22%. Có 65/97 (67%) bệnh nhân được đo áp<br /> lực ổ bụng, áp lực ổ bụng trung bình là 14,3 ± 4,6 cmH2O, có 19% trường hợp tăng áp lực ổ bụng, trong đó<br /> 17% độ I và 2% độ II, không có độ III, IV. Amylase máu trung bình là 530,4 ± 28,3 U/L. 42/97 (43%) bệnh<br /> nhân được làm xét nghiệm lipid máu, trong đó 57% có rối loạn lipid máu và 14% có tăng triglycerid. 34%<br /> trường hợp có hình ảnh viêm tụy cấp trên siêu âm. Tỉ lệ khỏi bệnh 94%, có 1 trường hợp viêm tụy cấp nặng,<br /> biến chứng suy đa tạng và tử vong.<br /> Kết luận: Viêm tụy cấp gặp chủ yếu ở nam giới (77%), lứa tuổi 31 - 50 (67%), có tiền sử liên quan đến<br /> bia rượu (77%). Triêu chứng điển hình là đau bụng (100%), bụng chướng (41%). Bệnh nhân được do áp<br /> lực ổ bụng chiếm 67%, áp lực ổ bụng tăng chiếm tỉ lệ 12% (11% độ I, 1% độ II). Bệnh nhân viêm tụy cấp<br /> được xét nghiệm lipid máu chiếm 43%, trong đó rối loạn lipid và tăng triglicerid chiếm tỉ lệ cao (57% và<br /> 14%). Hình ảnh siêu âm có viêm tụy cấp chiếm tỉ lệ 34%. Tỉ lệ khỏi bệnh là 94%, tử vong 1%.<br /> Từ khóa: Viêm tụy cấp, Atlanta 2007, áp lực ổ bụng.<br /> ABSTRACT<br /> SURVEY OF CLINICAL, PARACLINICAL FEATURES AND TREATMENT OF ACUTE<br /> PANCREATITIS AT TIEN GIANG CENTRAL GENERAL HOSPITAL<br /> Le Phuc Truong Thinh, Ta Van Tram<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 5- 2018: 33 – 38<br /> Background and Objectives: Acute pancreatitis is an acute damning process of pancreas, which<br /> usually occurs suddenly with complex clinical features. In Vietnam, a number of studies and statistics show<br /> that acute pancreatitis is increasing. Currently there are many studies and treatment regimens for acute<br /> pancreatitis but the rate of complications and death from severe pancreatitis is still high is from 20 to 50%.<br /> Therefore, we conduct research on this topic to assess the disease status as well as the outcome of treatment at<br /> <br /> * Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang,<br /> Tác giả liên lạc: BS Lê Phúc Trường Thịnh, ĐT: 01686267201, Email: lptthinhy35@gmail.com<br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 33<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> the unit.<br /> Methods: Across – sectional study. Collected samples were patients with acute pancreatitis according<br /> to Atlanta 2007.<br /> Results: 97 patients were selected. Male 77%, female 23%. Average age: 40 ± 9.89 years old, 67%<br /> patient is between 31-50 years old. Amanesis: 77% drinking alcohol, 8% diabetes, 27% dyslipidemia, 6%<br /> acute pancreatitis. Functional symptoms: 100% abdominal pain, 41% nausea and vomiting. Physical<br /> symptoms: 41% abdominal distention. Average abdominal pressure: 14.3 ± 4.6 cmH2O. 19% patients have<br /> abdominal pressure increasing (17% level I, 2% level II). Average blood amylase was 530.4 ± 28.3 U/L. 57%<br /> patients have hyperlipidemia and 14% ones have hypertriglyceridemia. 34% patients have ultrasound<br /> picture of acute pancreatitis. The rate of cure is 94% and mortality rate is 1%.<br /> Conclusions: Acute pancreatitis is prevalent in men (77%), between 31 - 50 years old (67%), with<br /> amanesis of drinking alcohol (77%). Typical symptoms include: abdominal pain (100%), abdominal<br /> distension (41%), abdominal pressure increasing (19%). The rate of cure is 94% and mortality rate is 1%.<br /> Key words: Acute pancreatitis, Atlanta 2007, intra abdominal pressure.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Viêm tụy cấp là một quá trình tổn thương Tất cả bệnh nhân viêm tụy cấp tại khoa<br /> cấp tính của tụy, bệnh thường xảy ra đột ngột Hồi sức tích cực – chống độc, bệnh viện Đa<br /> với những triệu chứng lâm sàng đa dạng, khoa Trung tâm Tiền Giang từ tháng 01 đến<br /> phức tạp. Ở Mỹ hàng năm có khoảng 250.000 tháng 09/2017.<br /> trường hợp viêm tụy cấp. Ở Việt Nam, qua Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp được:<br /> một số thống kê cho thấy viêm tụy cấp ngày tiêu chuẩn Atlanta 2007(1).<br /> càng gia tăng. Hiện nay đã có rất nhiều nghiên Tiêu chuẩn loại trừ<br /> cứu cũng như phác đồ điều trị viêm tụy cấp<br /> Bệnh nhân xin về.<br /> nhưng tỉ lệ biến chứng và tử vong do viêm tụy<br /> cấp nặng còn cao là từ 20 - 50%(5). Thiết kế nghiên cứu<br /> Vì thế, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> tài này nhằm đánh giá tình hình bệnh cũng Cỡ mẫu<br /> như kết quả điều trị viêm tụy cấp tại đơn vị Tất cả bệnh nhân đủ tiêu chuẩn chọn và<br /> với các mục tiêu sau: không thuộc tiêu chuẩn loại trừ. Thực tế chọn<br /> Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng được 97 mẫu.<br /> viêm tụy cấp. Nội dung nghiên cứu<br /> Đánh giá kết quả điều trị viêm tụy cấp tại Đặc điểm dân số, tỉ lệ sống, tỉ lệ tử vong,<br /> khoa Hồi sức tích cực – chống độc, bệnh viện triệu chứng lâm sàng, kết quả cận lâm sàng.<br /> Đa khoa Trung tâm Tiền Giang từ tháng Xử lí và phân tích số liệu<br /> 01/2017 đến tháng 09/2017.<br /> Bằng phần mềm SPSS 16.0.<br /> PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> KẾTQUẢ<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> KẾT QUẢ<br /> Phương pháp chọn mẫu<br /> Từ tháng 01 đến tháng 09/2017, chúng tôi ghi<br /> Chọn mẫu thuận tiện, thu thập số liệu từ<br /> nhận được 97 trường hợp viêm tụy cấp phù hợp<br /> bệnh án và các xét nghiệm trong bệnh án theo<br /> tiêu chuẩn chọn.<br /> phiếu thu thập số liệu.<br /> <br /> <br /> 34 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đặc điểm chung nhóm bệnh nhân nghiên cứu 31 - 50 (67%). Tuổi trung bình là 40 ± 9,89 tuổi,<br /> Đặc điểm giới tính nhỏ nhất là 21 tuổi, lớn nhất là 62 tuổi (Biểu đồ 2).<br /> Nam giới chiếm tỉ lệ 77%, cao hơn tỉ lệ nữ giới Đặc điểm tiền sử<br /> (Biểu đồ 1). Đa số bệnh nhân viêm tụy cấp đều có tiền<br /> Phân bố theo tuổi sử uống nhiều rượu và có 27% bệnh nhân có<br /> Bệnh nhân viêm tụy cấp chủ yếu ở lứa tuổi rối loạn lipid (Biểu đồ 3).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 1: Đặc điểm giới tính<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Biểu đồ 2: Phân bố theo tuổi Biểu đồ 3: Đặc điểm tiền sử<br /> Đặc điểm lâm sàng nhóm bệnh nhân nghiên cứu Bảng 3: Áp lực ổ bụng<br /> Bảng 1: Triệu chứng cơ năng Áp lực ổ bụng n Tỷ lệ %<br /> Các dấu hiệu n Tỷ lệ % Không tăng (34cmH2O) 0 0<br /> 100% bệnh nhân nhập viện vì đau bụng. Tổng 65<br /> Bảng 2:Triệu chứng thực thể Có 65 bệnh nhân được đo áp lực ổ bụng. Áp<br /> Các dấu hiệu n Tỷ lệ %<br /> lực ổ bụng trung bình: 14,3 ± 4,6 cmH2O. Bệnh<br /> Bụng chướng 41 42<br /> nhân không tăng áp lực ổ bụng chiếm tỉ lệ cao<br /> Đau điểm sườn lưng 22 23<br /> nhất 81%. Có 19% trường hợp tăng áp lực ổ<br /> Tràn dịch màng phổi 1 1<br /> bụng, trong đó 17% độ I và 2% độ II, không có<br /> Triệu chứng chướng bụng chiếm tỉ lệ cao<br /> độ III, IV.<br /> nhất 42%.<br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 35<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Bảng 4: Triệu chứng toàn thân Trong nghiên cứu của chúng tôi chỉ có 42/97<br /> >90 25% bệnh nhân được làm xét nghiệm lipid máu,<br /> Mạch (lần/phút)<br /> Trung bình 97 ± 5,9 trong đó 57% có rối loạn lipid máu và 14% có<br /> >38 18%<br /> o<br /> Nhiệt độ ( C) tăng triglycerid.<br /> Trung bình 37,8 ± 7,3<br /> Huyết áp tâm thu