Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến nhồi máu não ở bệnh nhân dưới 50 tuổi

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của nhồi máu não (NMN) giai đoạn cấp và nhận xét một số yếu tố liên quan nhồi máu não ở bệnh nhân (BN) < 50 tuổi. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến nhồi máu não ở bệnh nhân dưới 50 tuổi

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017 NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN NHỒI MÁU NÃO Ở BỆNH NHÂN DƯỚI 50 TUỔI Nguyễn Minh Hiện*; Nguyễn Trọng Tuyền** TÓM TẮT Mục tiêu: mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của nhồi máu não (NMN) giai đoạn cấp và nhận xét một số yếu tố liên quan NMN ở bệnh nhân (BN) < 50 tuổi. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang có đối chứng 125 BN NMN giai đoạn cấp (nhóm nghiên cứu: 59 BN từ 20 - 50 tuổi; nhóm chứng: 66 BN từ 50 - 93 tuổi). Kết quả: cơn TIA trong giai đoạn tiền triệu (28,8%) và khởi phát sau nhiễm lạnh (13,6%) ở nhóm < 50 tuổi thấp hơn nhóm > 50 tuổi (40,9%) (p < 0,05). Chẩn đoán hình ảnh: 1 ổ tổn thương 83,1%, nhiều ổ tổn thương 16,9%; khác biệt với nhóm > 50 tuổi (1 ổ: 39,4%; 2 ổ: 60,6%) có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Lạm dụng rượu bia cao hơn nhóm > 50 tuổi 2,68 lần. Nghiện thuốc lá cao hơn nhóm > 50 tuổi 7,57 lần. Đái tháo đường thấp hơn nhóm > 50 tuổi 2,99 lần, rối loạn chuyển hóa lipid máu thấp hơn ở nhóm > 50 tuổi 2,17 lần. * Từ khóa: Nhồi máu não; Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng; Yếu tố nguy cơ. Research on Clinical, Paraclinical Feartures and Risk Factors of Ischemic Stroke in Patients under 50 Years Summary Objectives: To describe clinical and subclinical characteristics of acute phase ischemic stroke, comment some proportion of risk factors for ischemic stroke in patients under 50 years of age. Subjects and methods: prospective, cross-sectional descriptive controlled study on 125 patients with ischemic stroke in acute phase (the research group included 59 patients aged 20 < 50 years, the control group had 66 patients, aged 50 - 93 years). Results: The TIA signs in prodromal period (28.8%) and the onset after the sudden cold (13.6%) in under - 50s group were lower than of over 50 years old group (40.9%) (p < 0.05). The under 50 years patients groups: one lesion was 83.1% and multiple lesions were 16.9%, there was significant difference with over 50 years group (one lesion was 39.4 % and multiple lesions were 60.6%) (p < 0.05). The proportion of alcoholism and alcohol abuse was higher than 2.68 times. The proportion of smokers patients was higher than 7.57 times, the proportion of diabetic patients was lower than 2.99 times and the proportion of lipid metabolic disorders was lower than 2.17 times of over 50s group. Other symptoms did not differ between the two groups. * Key words: Ischemic stroke; Clinical, paraclinical features; Risk factors. * Bệnh viện Quân y 103 ** Bệnh viện Quân y 87 Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Minh Hiện (hienstroke@gmail.com) Ngày nhận bài: 20/08/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 20/09/2016 Ngày bài báo được đăng: 10/10/2016 101 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017 ĐẶT VẤN ĐỀ Đột quỵ não (ĐQN) luôn là một vấn đề thời sự trong y học. Bệnh có tỷ lệ tử vong cao đứng hàng thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư ở các nước phát triển, có tỷ lệ tàn phế hàng đầu trong các bệnh nội khoa, là gánh nặng cho gia đình, BN và toàn xã hội. ĐQN có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tập trung nhiều nhất từ 50 - 70 tuổi Trong những năm gần đây, ĐQN có xu hướng tăng cao ở người < 50 tuổi, có nhiều trường hợp xảy ra ở tuổi đời còn rất trẻ. Mặt khác, đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và các yếu tố nguy cơ của ĐQN ở nhóm tuổi < 50 có nhiều nét riêng biệt khác với nhóm người cao tuổi. Ở Việt Nam, những nghiên cứu về ĐQN ở người trưởng thành < 50 tuổi chưa có nhiều. Xuất phát từ những thực tế trên, chúng tôi tiến hành đề tài với mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và yếu tố liên quan của NMN ở BN < 50 tuổi. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. * Tiêu chuẩn chọn BN: về lâm sàng theo tiêu chuẩn của WHO (1970), có hình ảnh NMN điển hình, hoặc dấu hiệu sớm NMN trên cắt lớp vi tính (CLVT) sọ não. * Tiêu chuẩn loại trừ: BN ĐQN có kèm theo chấn thương sọ não, viêm não, u não hoặc không được chụp CLVT sọ não. 2. Phương pháp nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu: tiến cứu, mô tả cắt ngang có đối chứng. * Nội dung nghiên cứu: - Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và các yếu tố liên quan, thống kê đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu. - Nghiên cứu cận lâm sàng: hình ảnh CLVT sọ não, ECG, siêu âm tim, xét nghiệm glucose máu, lipid máu. * Xử lý số liệu: bằng phần mềm Epi.info 3.3.2, EPICALC 2000. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu và nhóm chứng. 125 BN NMN, độ tuổi từ 20 - < 50: 59 BN (47,2%); từ 50 - 93 tuổi: 66 BN (52,8%). 125 BN đột quỵ NMN, chia làm 2 nhóm: * Phân bố BN theo nhóm tuổi của nhóm NMM: - Nhóm nghiên cứu: 59 BN từ 20 < 50 tuổi. - Nhóm chứng: 66 BN, 50 - 93 tuổi. 20 - 29 tuổi: 4 BN (6,8%); 30 - 39 tuổi: 13 BN (22,0%); 40 - 49 tuổi: 42 BN (71,2%); tuổi trung bình 42,3 ± 7,5. Tất cả BN điều trị nội trú tại Khoa Đột quỵ, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 01 2015 đến 04 - 2016. Tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi, cao nhất ở nhóm 40 - 49 tuổi (71,2%), tương tự nghiên cứu của Nguyễn Huy Ngọc [2]. 102 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017 Bảng 1: So sánh tỷ lệ theo giới tính của nhóm nghiên cứu và nhóm chứng. Giới Nhóm nghiên cứu (n = 59) Nhóm chứng (n = 66) n % n % Nữ 15 25,4 20 30,3 Nam 44 74,6 46 69,7 Tổng 59 100 66 100 p > 0,05 BN nam cao hơn BN nữ (tỷ lệ nam/nữ: 2,93/1, nhóm nghiên cứu 2,93/1; nhóm chứng 2,3/1). Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Văn Thông [4]. 2. So sánh đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của hai nhóm. * Tiền triệu của đột quỵ NMN: Bảng 2: Dấu hiệu tiền triệu đột quỵ NMN. Dấu hiệu Nhóm nghiên cứu (n = 59) Nhóm chứng (n = 66) p n % n % Đau đầu 29 49,2 23 34,8 > 0,05 Chóng mặt 37 62,7 44 66,7 > 0,05 TIA 17 28,8 27 40,9 < 0,05 Cơn TIA là dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ NMN có thể xảy ra sau đó, sự khác biệt trên có thể do nhóm BN cao tuổi có mức độ vữa xơ động mạch não nặng hơn nhóm < 50 tuổi. Kết quả phù hợp với nghiên cứu của Dayna G và CS [5]. Bảng 3: Hoàn cảnh khởi phát đột quỵ NMN. Hoàn cảnh và đặc điểm khởi phát Nhóm nghiên cứu ( n = 59) Nhóm chứng (n = 66) p SL % SL % Khi nghỉ ngơi 49 83,1 61 92,4 > 0,05 Sau nhiễm lạnh 8 13,6 27 40,9 < 0,01 Đột ngột, cấp tính 27 45,7 31 46,9 > 0,05 Nặng dần từng nấc 32 54,2 45 68,2 > 0,05 Tỷ lệ khởi phát sau bị nhiễm lạnh đột ngột ở nhóm nghiên cứu thấp hơn nhóm chứng có ý nghĩa thống kê, nguyên nhân có thể do BN cao tuổi nhạy cảm hơn với thay đổi thời tiết, đặc biệt là lạnh đột ngột. Phù hợp với kết quả của Jukka và CS [7]. 103 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017 Bảng 4: Triệu chứng lâm sàng NMN giai đoạn toàn phát. Nhóm nghiên cứu (n = 59) Triệu chứng lâm sàng Nhóm chứng (n = 66) p n % n % Glasgow 9 - 14 điểm 8 13,6 16 24,2 Glasgow 6 - 8 điểm 4 6,8 2 3,0 Glasgow 3 - 5 điểm 2 3,4 0 0 Liệt nửa người 50 84,7 57 86,3 > 0,05 Liệt dây VII trung ương 49 83,0 56 84,9 > 0,05 Rối loạn ngôn ngữ 32 54,3 39 59,1 > 0,05 Rối loạn cơ vòng 14 23,8 18 27,2 > 0,05 > 0,05 Rối loạn ý thức có tỷ lệ thấp, chủ yếu là rối loạn ý thức nhẹ. Các triệu chứng: liệt nửa người và liệt dây VII trung ương, rối loạn ngôn ngữ chiếm tỷ lệ cao nhất, nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Kết quả trên phù hợp với nghiên cứu của Ji.R và CS [6]. Bảng 5: Phân độ lâm sàng NMN theo thang điểm NIHSS. Điểm NIHSS Nhóm nghiên cứu (n = 59) Nhóm chứng (n = 66) n % n % 1 - 5 điểm 19 32,2 29 43,9 6 - 15 điểm 28 47,5 29 43,9 > 15 điểm 12 20,3 8 12,1 p > 0,05 Tỷ lệ đột quỵ mức độ nhẹ và vừa là chủ yếu, 20% BN đột quỵ mức độ nặng, sự khác biệt giữa 2 nhóm không có ý nghĩa thống kê. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Ji. R và CS [6]. 2. Đặc điểm cận lâm sàng của hai nhóm đột quỵ NMN. Bảng 6: Hình ảnh tổn thương trên chấn thương sọ não. Kích thước, vị trí, số lượng tổn thương Nhóm nghiên cứu (n = 59) Nhóm chứng (n = 66) SL % SL % 1 ổ tổn thương 49 83,1 26 39,4 Nhiều ổ tổn thương 10 16,9 40 66,6 < 1,5 cm 17 28,8 25 37,8 1,5 - < 3 cm 29 49,1 33 50,0 3 - 5 cm 6 10,2 6 9,1 > 5 cm 7 11,9 2 3,0 104 p < 0,05 > 0,05 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 4-2017 Nhân xám - bao trong 23 38,9 31 46,9 Thùy thái dương 16 27,1 18 27,3 Thùy đỉnh 11 18,6 7 10,6 Thùy trán 6 10,2 6 9,1 Thân não 3 5,1 4 6,1 - Số lượng ổ tổn thương: sự khác biệt về số lượng ổ tổn thương trên 1 BN ở 2 nhóm có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Tỷ lệ nhiều ổ tổn thương của nhóm nghiên cứu thấp hơn kết quả của Nguyễn Thị Thu Huyền, Nguyễn Văn Chương (2015) là 58%. Điều đó chứng tỏ mức độ tổn thương mạch máu do vữa xơ động mạch của nhóm < 50 tuổi nhẹ hơn nhóm cao tuổi, nên số lượng vị trí mạch máu bị tổn thương và số lần bị đột quỵ cũng ít hơn. > 0,0 - Kích thước tổn thương: sự khác biệt giữa 2 nhóm không có ý nghĩa thống kê. Số liệu của chúng tôi phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Văn Thông (2010): NMN nhỏ 34,5%; ổ khuyết 35,5%; NMN vừa 11,5%; ổ lớn 11,5% [4]. - Vị trí tổn thương: sự khác biệt về tỷ lệ vị trí tổn thương giữa 2 nhóm không có ý nghĩa thống kê, phù hợp với kết quả của Nguyễn Minh Hiện, Nguyễn Văn Đáng (2007): nhồi máu ở nhân xám - bao trong 55,1%, thùy thái dương 26,7%, tiểu não 1,7% [1]. 3. So sánh một số yếu tố liên quan của đột quỵ giữa hai nhóm. Bảng 7: So sánh các yếu tố liên quan. Yếu tố liên quan Nhóm nghiên cứu (n = 59) Nhóm chứng (n = 66) OR; p n % n % Tăng huyết áp 39 66,1 52 78,8 1,9; > 0,05 Rối loạn lipid máu 26 44,1 51 77,3 2,17; < 0,05 Đái tháo đường 10 16,9 35 53,0 2,99;< 0,05 Lạm dụng rượu bia 22 37,3 12 18,1 2,68; < 0,05 Nghiện thuốc lá 37 62,7 12 18,1 7,57; < 0,01 Rung nhĩ, bệnh van tim 10 17 17 25,7 1,72; > 0,05 Tiền sử đột quỵ não 7 11,8 22 33,3 1,23; > 0,05 Tỷ lệ các yếu tố liên quan tương đối cao ở nhóm BN NMN < 50 tuổi, trong đó cao nhất là tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu, nghiện thuốc lá, nghiện rượu và lạm dụng rượu bia. Theo Jukka Putala và CS (2009), tăng huyết áp 39%, rối loạn lipid máu 60%, hút thuốc lá 44% [7]. Theo Ji. R. S, Schwamm L.H (2013), tăng huyết áp 20%, rối loạn lipid máu 38%, hút thuốc lá 34% [6]. Như vậy, tỷ lệ các yếu tố liên quan ở nhóm < 50 tuổi tương đối cao ở các nước phương Tây. Số liệu của chúng tôi cao hơn của các tác giả trên, điều đó phù hợp với đánh giá 105