Nghiên cứu gen cagA và VacA trên các chủng Helicobacter Pylori kháng kháng sinh phân lập từ bệnh nhi tại Việt Nam

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU GEN cagA VÀ vacA TRÊN CÁC CHỦNG<br /> HELICOBACTER PYLORI KHÁNG KHÁNG SINH PHÂN LẬP<br /> TỪ BỆNH NHI TẠI VIỆT NAM<br /> Nguyễn Thị Út1, Phạm Diệu Quỳnh2,3, Lê Thanh Hải1, Hoàng Thị Thu Hà 2<br /> 1<br /> Bệnh viện Nhi Trung ương; 2Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương; 3Trường ðại học Khoa học Tự nhiên<br /> <br /> Helicob acter pylori (H. pylori) kháng kháng sinh là nguyên nhân chính gây thất bại trong việc ñiều trị diệt<br /> H. pylori. Nhiều nghiên cứu trên người lớn ñã tìm thấy mối liên quan giữa kháng kháng sinh và yếu tố ñộc<br /> lực vi khuẩn (gen cagA và VacA). Tuy nhiên, vấn ñề này chưa có bằng chứng khoa học ñối với bệnh nhân<br /> nhi nhiễm chủng H. pylori kháng kháng sinh. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu mối liên quan giữa sự kháng<br /> kháng sinh và gen cagA và vacA trên bệnh nhi nhiễm chủng H. pylori kháng kháng sinh. Nghiên cứu ñược<br /> thực hiện từ tháng 1/2012 ñến tháng 9/2013, tại Bệnh viện Nhi Trung ương trên 150 b ệnh nhi ñược chẩn<br /> ñoán nhiễm chủng H. pylori kháng kháng sinh. Các b ệnh nhi ñược xác ñịnh kiểu gen cagA, vacA b ằng kỹ<br /> thuật PCR ña mồi. Kết quả cho thấy 34% chủng H. pylori có gen cagA dương tính. Tỉ lệ vacAs1, vacAs2,<br /> vacAm1, vacAm2, vacAs1/m1, vacAs1/m2 và vacAs2/m2 lần lượt là 39,3%, 14,7%, 37,3%, 23,3%, 16,7%,<br /> 11,3% và 6,6%. Chủng H. pylori ñộc lực cao mang cả 3 gen, cagA, vacAm1 và vacAs1 ñược tìm thấy ở 8%<br /> bệnh nhi. Tỉ lệ chủng vi khuẩn mang gen cagA và vacA không có sự khác b iệt giữa nhóm kháng amoxicillin,<br /> clarithromycin, và metronidazole. Do vậy, việc lựa chọn phác ñồ ñiều trị khác nhau cho b ệnh nhi nhiễm<br /> chủng H. pylori kháng kháng sinh có cagA, vacA dương tính là không cần thiết.<br /> <br /> Từ khóa: Helicobacter pylori, kháng kháng sinh, gen cagA, vagA, trẻ em<br /> <br /> <br /> I. ðẶT VẤN ðỀ<br /> nhiễm chủng có gen cagA thường ñáp ứng<br /> H. pylori là nguy ên nhân chính gây viêm viêm nặng hơn và có lượng cao hơn các cyto-<br /> loét dạ dày tá tràng, viêm teo tuyến dạ dày, u kine tiền viêm. Vì thế, những ñáp ứng viêm<br /> lympho dạ dày (MALT, mucosa - associated của niêm mạc dạ dày này gây bệnh loét dạ<br /> lymphoide tissue) và ung thư dạ dày. Ở trẻ dày, tổn thương tiền ung thư và ung thư ở<br /> em, tỉ lệ nhiễm H. pylori chiếm trên 70% bệnh người trưởng thành. Khoảng 60% chủng H.<br /> nhân viêm dạ dày, 90% loét hành tá tràng [ 1] . pylori phân lập ở các nước phương Tây có<br /> ðộc lực vi khuẩn H. pylori biểu hiện các yếu tố mang gen cagA, trong khi hầu hết các chủng<br /> ñộc mà tạo thành nguy cơ ñối với kết quả ñiều ở khu vực ðông Á dương tính với gen này.<br /> trị lâm sàng. ðộc tố cagA, protein mã hóa bởi Gen cagA (cytotoxin-associated gene) và gen<br /> gen A có liên quan ñến cytotoxin (cagA) ñược vacA (vacuolating toxin gene) ñược coi là<br /> quan tâm nhất. Ảnh hưởng trong tế bào của những gen có liên quan tới yếu tố ñộc lực chủ<br /> protein cagA có thể làm rõ tại sao bệnh nhân yếu gây bệnh và ñặc trưng của vi khuẩn H.<br /> pylori. Sự kết hợp các gen cagA và các týp<br /> gen vacA có thể liên quan ñến nguy cơ với<br /> ðịa chỉ liên hệ: Nguyễn Thị Út, Bệnh viện Nhi Trung ương, các mức ñộ biểu hiện lâm sàng khác nhau.<br /> 18/879 La Thành, ðống ða, Hà Nội<br /> Protein cagA, có kích thước phân tử từ 128<br /> Email: nguyenvuthuyduong2003@yahoo.com<br /> Ngày nhận: 01/7/2015 ñến 140 k Da, có khả năng kích t hích phản<br /> Ngày ñược chấp thuận: 9/9/2015 ứng phosphoryl hóa tyrosin trong tế bào ký<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 96 (4) - 2015 41<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> chủ dẫn ñến tăng sinh bất thường của các tế liên quan giữa sự kháng kháng sinh và những<br /> bào biểu mô dạ dày. Gen vacA có chứa ít nhất gen cagA và vacA của những chủng H. pylori<br /> 2 vùng biến ñổi gồm vùng tín hiệu và vùng trên bệnh nhi nhiễm H. pylori, tại bệnh viện<br /> giữa. Vùng giữa (middle) của gen vacA có các Nhi Trung ương từ tháng 1/2012 - 9/2013.<br /> typ gen là m1/m2 và vùng tín hiệu (signal) có<br /> thể có các týp gen là s1/s2. Mức ñộ ñộc tố cao II. ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> hay thấp của gen vacA phụ thuộc vào các typ<br /> 1. ðịa ñiểm và thời gian<br /> gen của hai vùng này. Chủng H. pylori với typ<br /> gen vacA s1/m1 có ñộc tố trên tế bào mạnh Nghiên cứu ñược tiến hành tại phòng<br /> <br /> hơn typ gen vacA s1/m2, trong khi ñó chủng khám Tiêu hóa, phòng nội soi dạ dày, Khoa<br /> <br /> H. pylori với typ gen vacA s2/m2 không gây Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương và Khoa<br /> ñộc tố [2; 3]. Vi khuẩn, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ươ ng từ<br /> tháng 1/2012 ñến tháng 9/2013.<br /> Sự kháng thuốc của H. pylori ngày càng<br /> gia tăng, nghiên cứu của Nguyễn Thị Việt Hà 2. Phương phá p: sử dụng phương pháp<br /> (2006) trên trẻ em viêm loét dạ dày tá tràng tại nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> bệnh viện Nhi Trung ương cho thấy tỉ lệ kháng<br /> 3. ðối tượng<br /> thuốc của H. pylori với clarithromycin, metroni-<br /> dazole và amoxicillin tương ứng là 50,9%, Bệnh nhi ñược chọn lựa vào nghiên cứu<br /> 65,3% và 0,5% dẫn ñến hiệu quả của các ñáp ứng các tiêu chuẩn sau:<br /> phác ñồ ñiều trị diệt H. pylori hiện nay thấp, - Tuổi từ 2 - 14 tuổi có các triệu chứng lâm<br /> ñều dưới 80% [4]. Mặt khác, kết quả từ một số sàng của bệnh lý dạ dày tá tràng bao gồm:<br /> nghiên cứu chỉ ra rằng tỉ lệ diệt vi k huẩn ở ñau bụng tái diễn, nôn, buồn nôn, chướng<br /> bệnh nhân viêm dạ dày thấp hơn so với bệnh bụng, khó tiêu, nóng rát vùng thượng vị hoặc<br /> nhân loét dạ dày [5]. Do tỷ lệ kháng thuốc tăng xuất huyết tiêu hóa, thiếu máu chưa rõ nguy ên<br /> cao trên t oàn thế giới ñặt ra nhiều vấn ñề liên nhân và ñược chỉ ñịnh nội soi tiêu hóa.<br /> quan, một số nhà nghiên cứu ñã tiến hành t ìm<br /> - Chưa ñiều trị kháng sinh và các t huốc ức<br /> hiểu mối liên hệ giữa tính kháng thuốc và các<br /> chế bơm proton, antacid trong vòng 1 tháng<br /> nhân tố di t ruyền của vi khuẩn. Nghiên cứu<br /> trước khi làm nội soi.<br /> trên người lớn Ireland thấy tỉ lệ kháng metroni-<br /> dazole ở nhóm cagA (-) cao hơn có ý nghĩa - Có bố/mẹ ñược giải thíc h và ñồng ý tham<br /> thống kê so với nhóm cagA(+) [6]. Nghiên cứu gia nghiên cứu.<br /> Agudo 2010 thấy chủng kháng clarithromycin - Bệnh nhân có kết quả nuôi cấy (+) và<br /> có biểu hiện gen vacA s2/m2 (-) và cagA (-) kháng sinh ñồ bị nhiễm chủng H. pylori có<br /> hơn nhữ ng chủng nhạy cảm [7]. Trên trẻ em, kháng ít nhất 1 trong 3 kháng sinh amoxicillin,<br /> Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu<br /> clarithromycin, metronidazole.<br /> về ñộc lực của vi khuẩn H. pylori. Liệu vi<br /> Tiêu chu?n loAi trB bCnh nhân nghiên<br /> khuẩn c ó gen cagA, vacA có ảnh hưởng ñến<br /> cEu<br /> ñáp ứ ng ñiều trị không và có thể tham gia vào<br /> tỷ lệ loại bỏ vi khuẩn không? Xuất phát từ tình Bệnh nhân có các tiền sử bệnh ác tính và/<br /> hình thực tế ñó, chúng tôi tiến hành ñề tài hoặc ñã sử dụng kháng sinh, thuốc chống bài<br /> nghiên cứu này nhằm mục tiêu tìm hiểu mối tiết acid trong vòng 4 tuần trước khi ñến khám.<br /> <br /> <br /> 42 TCNCYH 96 (4) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 4. Vật liệu nghiên cứu 15µg, metronidazol (MTZ) 4 µg, của hãng Bio-<br /> - Mẫu mảnh sinh thiết ñược lấy từ bệnh Rad. Các ñĩa thạch ñã láng huyền dịc h vi<br /> nhân ñược nội soi dạ dày khuẩn và ñặt các khoanh giấy kháng sinh<br /> - Mẫu DNA chứng dương (HP133) do viện ñược ủ ở 37oC, trong ñiều kiện vi hiếu khí (5%<br /> Karolinska, Thụy ðiển cung cấp O2, 10% CO2, 85% N2 ), theo dõi trong 3 ngày.<br /> Trong trường hợ p trung gian giữa kháng<br /> 5. Tiến hành nghiên cứu<br /> và không kháng chúng tôi tiến hành xác ñịnh<br /> 5.1. LIy mKu bCnh ph?m lại chủng vi khuẩn có kháng hay không bằng<br /> phương pháp Etest. Chủng H. pylori ñược xác<br /> Bệnh nhân ñược nội soi, lấy 2 mảnh sinh<br /> ñịnh kháng clarithromycin khi nồng ñộ ức chế<br /> thiết ở vùng hang vị và thân vị. Ngay tại phòng<br /> tối thiểu (MIC) > 1 µg⁄mL, kháng amoxicillin<br /> nội soi, 1 mảnh sinh thiết ñược xác ñịnh sự có<br /> nếu MIC ≥ 1 µg⁄mL, và kháng metronidaz ole<br /> mặt của vi khuẩn H. pylori bằng xét nghiệm<br /> khi MIC > 4 µg/mL [4].<br /> urea (Rapid Urea Test - RUT). Các mảnh sinh<br /> thiết ñược cho vào týp 2 ml có chứa môi 5.4. Phương pháp xác ñ[nh các týp gen<br /> trường vận chuyển H. pylori [8]. Sau ñó, các cagA, vacA<br /> týp này ñược chuyển ngay ñến khoa Vi khuẩn,<br /> Qui trình tách chiết DNA từ mảnh sinh thiết<br /> Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương ở ñiều kiện<br /> dạ dày ñược thực hiện theo hướng dẫn của<br /> lạnh 4o C, trong 2 - 4 giờ, và cất ở tủ âm 80o C<br /> DNA Mini Kit, hãng Quiagen (ðức, Cat<br /> cho ñến khi tiến hành phân tích.<br /> No.51304).<br /> 5.2. Nuôi cIy và phân lPp vi khu?n<br /> Xác ñịnh các týp gen cagA, vacA của<br /> Mảnh sinh thiết ñược nghiền thành huyền H. pylori<br /> dịch trong ñiều kiện vô trùng và nuôi cấy trên<br /> DNA của H. pylori ñược xác ñịnh dựa vào<br /> môi trường thạch Helicobacter và thạch máu kỹ thuật PCR ña mồi bằng sử dụng các cặp<br /> ngựa 10% có bổ sung các vi chất và kháng mồi ñặc hiệu cho việc khuếch ñại DNA mã<br /> sinh [9]. ðĩa thạch nuôi cấy ñược ủ ở 37oC, hóa các gen cagA, vacA của H. pylori (chi tiết<br /> trong ñiều kiện vi hiếu khí (5% O2, 10% CO2, ở bảng 1) [10].<br /> 85% N2- Campygen™ Oxoid, Anh), theo dõi<br /> Mỗi 25 µl hỗn hợ p phản ứng bao gồm 5 µl<br /> trong thời gian từ 3 – 7 ngày. Các khuẩn lạc<br /> của khuôn DNA, 1 µl của từng loại mồi (50<br /> ñiển hình ñược nhuộm soi, xác ñịnh tính chất<br /> µM/L) và 12,5 µl Taq PCR master mix<br /> sinh vật hóa học như sinh oxidase, catalase,<br /> (QIAgen), và một lượng vừa ñủ nước ñể có<br /> urease và làm thử nghiệm kháng sinh ñồ.<br /> thể tích cuối cùng là 25 µl. Quá trình khuếch<br /> 5.3. Phương pháp kháng sinh ñX<br /> ñại ñược thực hiện tại máy PCR - MyCycle™<br /> Sử dụng phương pháp kháng sinh (Bio Rad). Các c hu t rình PCR ñược thực hiện<br /> khuyếch tán trên thạch của Kirby - Bauer và như sau:<br /> xác ñịnh mức ñộ nhạy cảm với các loại kháng<br /> 94oC 3 phút<br /> sinh theo tiêu chuẩn NCCLS (National Com-<br /> 94oC 1 phút<br /> mittee for Clinical Laboratory Standards) [9].<br /> 55oC 1phút 35 chu kỳ<br /> Dùng môi trường Muller - Hinton có 5%<br /> máu ngựa và các khoanh giấy kháng sinh 72oC 1 phút<br /> amoxicillin (AMX) 25µg, clarithromycin (CLA) 72oC 10 phút<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 96 (4) - 2015 43<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 1. Các mồi sử dụng cho phản ứng H. pylori - PCR ña mồi<br /> <br /> Gen ñích Mồi Trình tự ðộ dài (bp)<br /> <br /> 16S rARN - F 5’ – TAA GAGA TCA GCCTA TGTCC – 3’<br /> 16S rDNA 534<br /> 16S rARN - R 5’ – TCCCA CGCTTTAAGCGCAA T – 3’<br /> <br /> VAI - F 5’ – ATGGAAA TACAA CAAACA CAC – 3’<br /> vacA s1/vacA s2 259/286<br /> VAI -R 5’ – CTGCTTGAA TGCGCCAAA C – 3’<br /> <br /> VAG - F 5’ – CAA TCTGTCCAA TCAAGCGAG – 3’<br /> vacA m1/vacA m2 567/642<br /> VAG - R 5’ – GCGTCAAAA TAA TTCCAA GG – 3’<br /> cag5c - F 5’ – GTTGA TAA CGCTGTCGCTTC – 3’<br /> cagA 350<br /> cag3c - R 5’ – GGGTTGTA TGA TA TTTTCCA TAA – 3’<br /> <br /> <br /> 10 µl của sản phẩm P CR ñược nhỏ vào III. KẾT QUẢ<br /> thạch ñiện di nồng ñộ 1,5% (w/ v) ñể phát hiện<br /> Tổng số mẫu thu thập là 150 bệnh nhi<br /> sản phẩm PCR và các mảnh ADN ñược phân<br /> ñược xác ñịnh (+ ) với H. pylori có kết quả<br /> chia riêng rẽ bằng ñiện di ở ñiều kiện 100 V<br /> kháng sinh ñồ kháng với ít nhất 1 loại: amox-<br /> trong 45 phút sau khi ñược nhuộm bằng dung<br /> icillin, clarithromycin, metronidazole.<br /> dịch SYBR safe DNA (Invitrogen).<br /> Mẫu chứng dương HP133 ñược cung cấp 1. ðặc ñiểm chung<br /> bởi khoa Vi sinh lâm sàng, Viện Karolinska,<br /> 1.1. Tu]i<br /> Thụy ðiển.<br /> Tuổi bệnh nhân trung bình 7, 37 ± 2, 69 tuổi,<br /> 6. Xử lý số liệu<br /> nhỏ nhất là 2 tuổi, lớn nhất là 14 tuổi.<br /> Các dữ liệu ñược phân tích bằng phần<br /> 1. 2. Phân b^ theo gi_i<br /> mềm thống kê SPSS 16.0.<br /> Tỉ lệ nam/nữ là 78/72 = 1,08; không có sự<br /> 7. ðạo ñức nghiên cứu<br /> khác biệt về giới tính với p > 0,05.<br /> Nghiên cứu ñã ñược thông qua hội ñồng y<br /> 1.3. T` lC kháng tBng loAi kháng sinh<br /> ñức của Bệnh viện Nhi Trung ương (chấp<br /> caa H. pylori<br /> thuận số 940B ngày 24/12/2012).<br /> <br /> Bảng 2. Tỉ lệ kháng từng loại kháng sinh chung<br /> <br /> Kháng sinh n %<br /> <br /> Clarit hromycin 91 60,7<br /> Metronidazole 65 43,3<br /> <br /> Amoxicillin 56 37,3<br /> <br /> <br /> Kháng clarithromycin chiếm tỉ lệ cao nhất 60,7% k háng metronidaz ole chiếm tỉ lệ 43,3 % và tỉ<br /> lệ kháng amoxicillin chiếm tỉ lệ 37,7%.<br /> <br /> <br /> 44 TCNCYH 96 (4) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 1.4. Phân b^ các type cagA, vacA caa H. pylori<br /> Bảng 3. Tỷ lệ và phân bố các type cagA, vacA của các chủng H. pylori<br /> <br /> <br /> Các gen Dương tính (= n/150) %<br /> cagA 51 34<br /> <br /> vacA s1 59 39,3<br /> <br /> vacA s2 22 14,7<br /> <br /> vacA m1 56 37,3<br /> <br /> vacA m2 35 23,3<br /> <br /> vacA s1/m1 25 16,66<br /> vacA s1/m2 17 11,33<br /> <br /> vacA s2/m2 10 6,6<br /> <br /> <br /> 34% chủng H. pylori có gen c agA dương t ính, gen vacAs1 dương tính chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> 39,3% và gen vacAm1 dương tính với 37,3 % s ố chủng H. pylori kháng kháng sinh. Trong số ñó<br /> 8% (12/150) bệnh nhi ñược phát hiện c ó nhiễm chủng H. pylori có c ả 3 gen cagA, vacAm1 và<br /> vacAs1.<br /> 2. Liên quan giữa gen cagA, vacA và kháng kháng sinh<br /> <br /> 2.1. Liên quan gica gen cagA, vacA và kháng amoxicillin<br /> <br /> Bảng 4. Liên quan giữa gen cagA, vacA và kháng amoxicillin<br /> <br /> <br /> Gen Kháng amoxicillin (n,%) Không kháng amoxicillin (n,%) p<br /> <br /> cagA 17 (30,4) 34 (36,2) > 0,05<br /> <br /> vacA s1 21 (37,5) 38 (40,4) > 0,05<br /> vacA s2 10 (17,9) 12 (12,8) > 0,05<br /> <br /> vacA m1 19 (33,9) 37 (39,4) > 0,05<br /> <br /> vacA m2 16 (28,6) 19 (20,2) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m1 7 (12, 5) 18 (19,1) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m2 9 (16) 8 (8,5) > 0,05<br /> <br /> vacA s2/m2 3 (5,3) 7 (7,4) > 0,05<br /> <br /> <br /> Tỉ lệ cagA dương tính chiếm 30,4% ở nhóm kháng amoxicillin, nhóm không kháng có 36,2%<br /> chủng dương tính với cagA. Tỉ lệ vacAs1, vacAs2, vacAm1, vacAm2 của 56 c hủng kháng<br /> amoxicillin lần lượt là 37,5%, 17,9%, 33, 9% và 28,6%, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 96 (4) - 2015 45<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> về tỉ lệ cagA, vacA giữa 2 nhóm kháng và không kháng amoxicillin (p > 0,05). Tỉ lệ gen vacAs1/<br /> m1 chiếm 12,5%, vacAs1/m2 chiếm 16% và vacAs2/m2 chiếm 5,3% ở nhóm kháng amoxicillin.<br /> 2.2. Liên quan gica gen cagA, vacA và kháng clari thromycin<br /> Bảng 5. Liên quan giữa gen cagA, vacA và kháng clarithromycin<br /> <br /> <br /> Gen Kháng clarithromycin (n, %) Không kháng clarithromycin (n, %) p<br /> <br /> cagA 31 (34,1) 20 (33,9) > 0,05<br /> <br /> vacA s1 32 (35,2) 27 (45,8) > 0,05<br /> vacA s2 12 (13,2) 10 (16,9) > 0,05<br /> <br /> vacA m1 36 (39,6) 20 (33,9) > 0,05<br /> <br /> vacA m2 17 (18,7) 18 (30,5) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m1 15 (16,48) 10 (14,49) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m2 6 (6,6) 11 (18,64) < 0,05<br /> <br /> vacA s2/m2 5 (5,5) 5 (8,47) > 0,05<br /> <br /> <br /> Nhóm kháng clarithromycin có tỉ lệ cagA dương tính chiếm 34,1% và nhóm không kháng<br /> chiếm 33,9%. Tỉ lệ vacAs1, vacAs2, vacAm1, vacAm2 của 91 chủng kháng clarithromycin lần<br /> lượt là 35,2%, 13,2%, 39,6% và 18,7%, không c ó sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ cagA,<br /> vacA giữa 2 nhóm kháng và không kháng clarithromycin, (p > 0,05). Tỉ lệ gen vacAs1/m1 chiếm<br /> 16,48%, vacAs1/m2 chiếm 6,6% và vacAs2/m2 chiếm 5,5% ở nhóm kháng clarithromycin.<br /> 2.3. Liên quan gica gen cagA, vacA và kháng metronidazole<br /> Bảng 6. Liên quan giữa gen cagA, vacA và kháng metronidazole<br /> <br /> <br /> Gen Kháng metronidazole (n,%) Không kháng metronidazole (n,%) p<br /> <br /> cagA 22 (33,8) 29 (34,1) > 0,05<br /> vacA s1 28 (43,1) 31 (36,5) > 0,05<br /> <br /> vacA s2 8 (12, 3) 14 (16,5) > 0,05<br /> <br /> vacA m1 25 (38,3) 31 (36,5) > 0,05<br /> <br /> vacA m2 15 (23,1) 20 (23,5) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m1 13 (20) 12 (14,1) > 0,05<br /> <br /> vacA s1/m2 8 (12, 3) 9 (10, 58) > 0,05<br /> <br /> vacA s2/m2 5 (7,7) 5 (5,88) > 0,05<br /> <br /> <br /> Tỉ lệ cagA dương t ính chiếm 33,8% ở nhóm kháng metronidazole, tuy nhiên không có sự khác<br /> biệt (p > 0, 05) khi nhóm không kháng chiếm 34,1%. Tỉ lệ vacAs1, vacAs2, vacAm1, vacAm2 của<br /> <br /> 46 TCNCYH 96 (4) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 65 chủng kháng metronidazole lần lượt là 43,1%, 12, 3%, 38,3% và 23,1%, không có sự khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ cagA, vacA giữa 2 nhóm kháng và không kháng metronidazole<br /> (p > 0,05). Tỉ lệ gen vacAs1/m1 chiếm 20%, vacAs1/m2 chiếm 12, 3% và vacAs2/m2 chiếm 7, 7%<br /> ở nhóm kháng metronidazole.<br /> 2.4. Liên quan gica gen cagA, vacA m1, vacA s1(+) và kháng kháng sinh<br /> Bảng 7. Tỷ lệ mang gen và các chủng kháng kháng sinh<br /> <br /> cagA(+), vacA m1(+), vacA s1(+) (n) %<br /> <br /> Kháng amoxcixillin 1/56 1,8<br /> Kháng clarithromycin 8/91 8,8<br /> <br /> Kháng metronidzole 7/65 10,76<br /> <br /> <br /> Chủng kháng kháng metronidazole có tỉ lệ mang gen cagA dương tính vacAs1/m1 dương t ính<br /> chiếm tỉ lệ cao nhất 10, 76 % và kháng amoxcixillin chiếm tỉ lệ thấp nhất 1,8%.<br /> <br /> <br /> IV. BÀN LUẬN<br /> em Pháp thì tỉ lệ cagA cũng chiếm 40% tương<br /> Tuổi trung bình của bệnh nhân tham gia ñương với kết quả của chúng tôi [13]. Cũng<br /> nghiên cứu là 7,37 ± 2, 69 tuổi, tuổi nhỏ nhất 2 theo Trần Thiện Trung, tỉ lệ vacAs1, vacAs2,<br /> tuổi, tuổi lớn nhất 14 tuổi, trong ñó tỉ lệ nam vacAm1, vacAm2, vacAs1/m1, vacAs1/m2 và<br /> nữ gần tương ñương. Trong 150 chủng vacAs2/m2 lần lượt là 96,7%, 3,3%, 40,7%,<br /> H. pylori kháng kháng sinh phân lập ñược, 59,3%, 41, 8%, 54,9% và 3, 3% [11]. So với kết<br /> kháng clarithromycin chiếm tỉ lệ cao nhất quả của chúng tôi lần lượt là 39,3%, 14,7%,<br /> 60,7%, kháng amoxicillin, metronidazol chiếm 37,3%, 23,3%, 16,7%, 11,3% và 6,6 %. Tỉ lệ<br /> tỉ lệ lần lượt là 37,3%, 43,3% . vacAs1 của chúng tôi thấp hơn nhiều so với<br /> Gen vacA s1 dương tính chiếm tỉ lệ cao nghiên cứu t rên người lớn và vacAm1 có kết<br /> nhất 39,3%, 34% chủng H. pylori có gen cagA quả tương ñương với người lớn [11]. Tuy<br /> dương tính và gen vacA m1 dương t ính với nhiên, khi so với tỉ lệ vacAs1 73,5%, vacAs2<br /> 37,3% số chủng H. pylori kháng kháng sinh. 26,5%, vacAm1 41, 3%, vacAm2 58,7% c ủa<br /> Trong số ñó 8% (12/150) bệnh nhi ñược phát trẻ em Slovenia chỉ có vacAm1 c ó kết quả<br /> hiện có nhiễm chủng H. pylori có cả 3 gen, tương tự còn lại tỉ lệ của chúng tôi thấp hơn.<br /> cagA, vacAm1 và vacAs1. Nghiên cứu trên Tỉ lệ vacAs1/m1 chiếm 41,8% tương ñươ ng<br /> người lớn tại thành phố Hồ Chí Minh và Hà với kết quả nghiên cứu trên trẻ Slovenia<br /> Nội của Trần Thiện Trung và cộng sự thấy tỉ lệ (42% ), tuy nhiên tỉ lệ vacAs1/m2 (54,9% ) và<br /> cagA trên bệnh nhân viêm dạ dày người lớn vacAs2/m2 (3, 3%) so với trẻ Slovenia lại thấp<br /> chiếm 92,3 % cao hơn nhiều so với nghiên hơn [12].<br /> cứu này [11]. So với nghiên cứu của Homan Liên quan giữ a gen cagA, vacA và kháng<br /> trên trẻ em Slovenia viêm dạ dày tá tràng thấy amoxicillin: Tỉ lệ cagA dương tính chiếm<br /> tỉ lệ cagA chiếm 56,4% cao hơn của chúng tôi 30,4% nhóm kháng amoxicillin, nhóm không<br /> [12], tuy nhiên so sánh với nghiên cứu trên t rẻ kháng có 36,2% chủng dương tính với cagA.<br /> <br /> <br /> 2015 TCNCYH 96 (4) - 2015 47<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Tỉ lệ vacAs1, vacAs2, vacAm1, vacAm2 c ủa lệ gen vacA s1 ở nhóm k háng metronidaz ole<br /> 56 chủng kháng amocixillin lần lượt là 37,5%, trong nghiên cứu của Karabiber rất cao 100%<br /> 17,9%, 33,9% và 28,6%, không có sự khác cao hơn có ý nghĩa so với nhóm nhạy cảm, so<br /> biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ cagA, vacA với k ết quả của chúng tôi tỉ lệ 43,1% thấp hơn<br /> giữa 2 nhóm kháng và không kháng amoxcixil- rất nhiều và chúng tôi không t ìm thấy sự khác<br /> lin (p > 0,05). Tỉ lệ gen vacAs1/m1 chiếm biệt có ý nghĩa giữa hai nhóm kháng và không<br /> 12,5%, vacAs1/m2 chiếm 16% và vacAs2/m2 kháng. Tương tự như tỉ lệ vacA m1 của chúng<br /> chiếm 5,3% ở nhóm kháng amoxcixillin. Kết tôi ở nhóm kháng và không kháng metronidazole<br /> quả c ủa chúng tôi cũng giống như nghiên cứu là 38, 3% và 36,5% so với kết quả c ủa<br /> của Got aslou trên người lớn k hông tìm thấy Karabiber và 33,3% và 23,5% tỉ lệ của chúng<br /> sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa tỉ lệ tôi cao hơn [15].<br /> kháng amoxicillin và gen cagA [14]. Liên quan giữa gen cagA, vacA m1, vacA<br /> Liên quan giữa gen cagA, vacA và kháng s1(+) và k háng k háng sinh: Nghiên cứu chủng<br /> clarithromycin: Nhóm kháng và không kháng H. pylori nhiều tác giả ñã phát hiện rằng<br /> clarithromycin có tỉ lệ cagA(+) là 34,1% và những chủng H. pylori mang gen cagA gây<br /> 33,9%, kết quả của chúng tôi tương tự như ñộc tế bào thường chiếm tỷ lệ rất cao trong<br /> kết quả của Karabiber (2014) trên trẻ Thổ Nhĩ các thể bệnh nặng như loét dạ dày tá tràng,<br /> Kì là 33,3% và 31, 3%[15]. So với nghiên cứu ung thư dạ dày (70 - 100%). Nếu các chủng<br /> Franc esco tại Italia thấy tỉ lệ cagA ở trên bệnh<br /> H. pylori có cả gen cagA và gen vacA, thì k hả<br /> nhân kháng clarithromycin chiếm 69,3%, cao<br /> năng gây bệnh còn cao hơn. Các công t rình ở<br /> hơn so với nghiên cứu của chúng tôi. Tỉ lệ<br /> Việt Nam nghiên cứu ñịnh týp H. pylori theo<br /> vacAs1 ở nhóm k háng clarithromycin trong<br /> kiểu này ñã cho biết: khi nhiễm H.pylori có<br /> nghiên cứ u của Karabiber chiếm 91,7% c ao<br /> kiểu gene vacA s1/m1 kết hợp với cagA (+) thì<br /> hơn so với nhóm nhạy cảm có ý nghĩa<br /> nguy cơ ung thư dạ dày sẽ tăng lên 7,1 lần<br /> (46,9% ), cao hơ n so với kết quả của chúng tôi<br /> (khoảng tin c ậy 95% = 1,4 - 36,1) so với<br /> là 43,1% và 36,5%. Tuy nhiên giống như<br /> nhiễm H. pylori có vacA s1/m1 nhưng cagA (-)<br /> nghiên cứu của Francesco trên người lớn chúng<br /> [17]. Tác giả Trần Thiện Trung cũng có nhận<br /> tôi cũng không tìm thấy sự liên quan về tỉ lệ các<br /> ñịnh chủng H. pylori có mang gen cagA và<br /> gen cagA, vacA với kháng clarithromycin [16].<br /> gen vacA s1/m1 thì có nguy cơ cao liên quan<br /> Liên quan giữa gen cagA, vacA và k háng<br /> metronidazole: Trong nghiên cứu của chúng ñến bệnh ung thư dạ dày với OR = 2,118<br /> <br /> tôi, tỉ lệ cagA (+) ở nhóm kháng metronidaz ole (khoảng tin cậy 95% = 1,094 - 4, 1) so với<br /> <br /> chiếm 33,8%, nhóm không kháng chiếm chủng H. pylori mang gen cagA và vacA<br /> 34,1%. Trong nghiên cứu của Taneike tại Ire- s1/m2 [11]. Trong nghiên cứu của chúng tôi tỉ<br /> land thấy tỉ lệ kháng met ronidazole ở nhóm lệ chủng vi khuẩn có gen cagA , vacAs1/m1 ở<br /> cagA(-) cao hơn nhóm cagA (+) [6], tuy nhiên nhóm kháng metronidazole chiếm 10,76% và<br /> nghiên cứu của chúng tôi không tìm thấy sự kháng amoxicillin chiếm tỉ lệ 1,8%. Trong<br /> khác biệt giữa 2 nhóm. Tương tự như kết quả nghiên cứu Trần Thiện Trung thấy tỉ lệ cagA,<br /> của Karabiber (2014) không tìm thấy sự khác vacAs1/m1 dương tính ở nhóm bệnh nhân<br /> biệt giữa 2 nhóm với tỉ lệ là 50% ở nhóm viêm dạ dày chiếm 42% cao hơ n so với<br /> kháng và 30,7% ở nhóm không kháng [ 15]. Tỉ nghiên cứu này [11].<br /> <br /> <br /> 48 TCNCYH 96 (4) - 2015<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> <br /> V. KẾT LUẬN gastric carcinogenesis. Cancer Lett, 282(1),<br /> 1 – 8.<br /> Qua nghiên cứu 150 chủng H. pylori kháng<br /> 4. Nguyen, H.T. V (2009). Diagnosis and<br /> kháng sinh, 34% chủng H. pylori có gen cagA<br /> treatment of Helicobacter pylori infection in<br /> dương tính, tỉ lệ vacAs1, vacAs2, vacAm1,<br /> Vietnamese children. Thesis for doctoral<br /> vacAm2, vacAs1/m1, vacAs1/m2 và vacAs2/<br /> degree, paper III, 9 - 19.<br /> m2 lần lượt là 39,3%, 14,7%, 37,3%, 23,3%,<br /> 5. Van Doorn LJ, Schneeberger PM,<br /> 16,7%, 11,3% và 6,6%. Trong số ñó, 8% bệnh<br /> Nouhan N et al (2000). Importanc e of<br /> nhi ñược phát hiện có nhiễm chủng H. pylori<br /> Helicobacter pylori cagA and vacA sta-tus for<br /> ñộc lực cao có cả 3 gen, cagA, vacAm1 và<br /> the efficacy of antibiotic treatment. Gut, 46(3),<br /> vacAs1. Không thấy sự khác biệt về tỉ lệ gen<br /> 321 – 326.<br /> cagA, vacA giữa các nhóm kháng kháng sinh<br /> 6. TANEIKE* I (2009). A nalysis of drug<br /> và không kháng kháng sinh.<br /> resistance and virulence-factor genotype of<br /> Việc lựa chọn phác ñồ ñiều trị khác nhau<br /> Irish Helicobacter pylori strains: is there any<br /> cho bệnh nhi nhiễm chủng H. pylori kháng<br /> relationship bet ween resistance to metronida-<br /> kháng sinh c ó gen cagA, vacA dương tính là<br /> zole and cagA status? Aliment Pharmacol<br /> không c ần thiết. Cần ñánh giá ñộc lực của vi<br /> Ther, 30, 784 – 790.<br /> khuẩn trên nhóm bệnh nhi viêm loét dạ dày tá<br /> 7. Agudo S, Perez-Perez G, Alarcon T,<br /> tràng do chủng H. pylori kháng thuốc ñể có<br /> Lopez-Brea M (2010). High prevalence of<br /> hướng theo dõi và ñiều trị cho bệnh nhi. Cần<br /> clarithromycin-resistant Helicobacter pylori<br /> nghiên cứu thêm về mối liên quan gen kháng strains and risk factors associated with<br /> thuốc và ñộc lực vi khuẩn. resistance in Madrid, S pain. J Clin Mic ro-biol.<br /> Lời cảm ơn 48(10), 3703 – 3707.<br /> 8. Antibiotic Susceptibility., Resi stance.<br /> Chúng t ôi chân thành cảm ơ n Tiến sĩ Francis Megraud et al. http://<br /> Hoàng Thị Thu Hà (viện Vệ sinh Dich tễ Trung www.ncbi.nlm.nih.gov/boofself.<br /> ương) và Phạm Diệu Quỳnh (Trường ðại học 9. McNulty C, Owen R, Tompkins D et al<br /> Khoa học Tự Nhiên) trong việc giúp ñỡ triển (2002). Helicobacter pylori susceptibility test-<br /> khai nghiên cứu này. ing by disc diffusion. J Antimicrob Chemother.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO 49(4), 601 – 609.<br /> 10. Sushil Kumar (2008). Direct detection<br /> 1. Phạm Hoàng Hưng (2003). Nhận xét về and analysis of vacA gene of Helicobacter<br /> mối liên quan giữa nhiễm Helicobacter pylori pylori from gastric biopsies by a novel multi-<br /> và bệnh lý dạ dày tá tràng ở trẻ em bị ñau plex polymerase chain reaction assay. Diag-<br /> bụng tái diễn. Tạp chí Y học thực hành, 449, nostic Microbiology and Infectious Disease,<br /> 128 - 129. 62, 366 - 373.limentarhar<br /> 2. Basso D, Zambon CF, Letley DP et al 11. Trần Thiện Trung, Lê Châu Hoàng<br /> (2008). Clinical relevance of Helicobacter Quốc Chương, Trần Anh Minh và cộng sự<br /> pylori cagA and vacA gen polymorphisms. (2010). Kết quả nghiên cứu các túyp gen cagA<br /> Gastroenterology, 135, 91 - 99. và vacA của Helicobacter pylori trong ung thư<br /> 3. Sicheng Wenand Steven F. Moss dạ dày. Y học thành phố Hồ Chí Minh, 14(4),<br /> (2009). Helicobacter pylorivirulence factors in 25 - 34.<br /> <br /> 2015 TCNCYH 96 (4) - 2015 49<br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 12. Homan M (2014). Prevalence of the 15. Karabiber H (2014). Virulence Factors<br /> Helicobacter pylori babA2 gene and correla- and Antibiotic resistance in children with<br /> tion with the degree of gastritis in infected Helicobacter pylori Gastritis. JPGN, 58(5), 608<br /> Slovenian children. Antonie van Leeuwen- - 612.<br /> hoek . 106, 637 – 645.<br /> 16. Francesco V (2006). Claritromycin<br /> 13. HUSS ON M (1995). Importance in Di-<br /> Resistance and Helicobacter pylori Genotypes<br /> agnosis of Gastritis of Det ection by PCR of the<br /> in Italy. The Journal of Mic robiology, 44( 6),<br /> cagA Gene in Helicobacter pylori Strains Iso-<br /> 660 - 664.<br /> lated from Children. Journal of clinical microbi-<br /> ology, 33, 3300 – 3303.A 17. Lê Quý Hưng, Hà Thị Minh Thi<br /> 14. Ghota slou R (2013). Relationship B e- (2013). Nghiên cứu xác ñịnh kiểu gene cagA<br /> tween Drug Resistance and cagA Gene in VÀ vacA của helicobacter pylori ở bệnh nhân<br /> Helicobacter pylori. Jundishapur J Microbiol, 6 ung thư dạ dày. Tạp chí Y Dược học - Trường<br /> (10), 8480. ðại học Y Dược Huế, 14, 118 - 125.A<br /> <br /> Summary<br /> STUDY ON cagA and vacA GENES OF<br /> HELICOBACTER PYLORI ANTIBIOTIC RESISTANCE ISOLATED<br /> FROM PEDIATRIC PATIENTS IN VIETNAM<br /> Helicobacter pylori (H. pylori) resistance antibiotic is major cause of failure to eradicate H.<br /> pylori. Recently, a number of studies has showed that virulence genes associated with H. pylori<br /> antibiotics resistance can be isolated from adult peptic ulcer patients. Up to now, however, there<br /> is a lack of evidene about this relevance in children patient. This study aimed to evaluate the<br /> association bet ween H. pylori antibiotic resistance and the presence of cagA and vacA genes in<br /> pediatric patients. Between Jan 2012 t o Sep 2013, 150 pediatric patients of the National Hospital<br /> of Pediatrics were identified to be infected with H. pylori antibiotic resistance strains, and cagA<br /> and vacA gene was det ected by using multiplex PCR. The result showed that the c agA gene was<br /> detected in 34% H. pylori strains. The rat e of vacAs1, vacAs2, vacAm1, vacAm2, vacAs1/m1,<br /> vacAs1/m2 and vacAs2/m2 were 39.3%, 14.7%, 37.3%, 23.3%, 16.7%, 11.3% and 6.6%,<br /> respectiverly. 8% strains harboured three virulenc e genes cagA, vacAm1 and vacAs1. The<br /> prevalence of cagA and the vacA alleles distribution did not show a significantly difference<br /> between susceptible and antibiotics resistance groups. Therefore, it may not be necessary to<br /> administrate diffirent treatment regimens for children who are infected by antibiotic resistance H.<br /> pylori with cagA, vacA positive.<br /> <br /> Key words: Helicobacter pylori, resi stance antibiotic, children, cagA, vacA gene<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 50 TCNCYH 96 (4) - 2015<br />