Nghiên cứu một số đặc điểm hình thái của trẻ sơ sinh đủ tháng tại khoa phụ sản, Bệnh viện Quân y 103

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2016<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI CỦA TRẺ SƠ SINH<br /> ĐỦ THÁNG TẠI KHOA PHỤ SẢN, BỆNH VIỆN QUÂN Y 103<br /> Nguyễn Thị Minh Tâm* và CS<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: mô tả một số số đo nhân trắc của trẻ sơ sinh đủ tháng sinh tại Khoa sản, Bệnh viện<br /> Quân y 103; đánh giá một số yếu tố của mẹ liên quan đến chiều cao, cân nặng, vòng đầu trung<br /> bình của trẻ sơ sinh. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích 117<br /> sản phụ sinh tại Khoa Sản, Bệnh viện Quân y 103 với 117 trẻ sơ sinh từ tháng 7 - 2015 đến<br /> tháng 11 - 2015. Kết quả: cân nặng trung bình của trẻ sơ sinh 3.100 ± 300 g, chiều cao trung<br /> bình của trẻ 50,2 ± 1,3 cm, vòng đầu trung bình của trẻ trai 34,8 ± 1,0 cm; vòng đầu trung bình<br /> trẻ gái 34,7 ± 1,4 cm. Nhóm tuổi sản phụ từ 20 - 34 chiếm 58,1%; tuổi trung bình của mẹ:<br /> 28,5 ± 5 tuổi. Kết luận: tuổi, chiều cao cân nặng của mẹ liên quan đến trọng lượng, chiều cao<br /> và vòng đầu trung bình của trẻ.<br /> * Từ khóa: Trẻ sơ sinh; Sản phụ; Chiều cao; Cân nặng; Chu vi vòng đầu.<br /> <br /> Study of some Morphological Characteristics of Mature Delivery<br /> Newborn Babies at Obstetrics Department, 103 Hospital<br /> Summary<br /> Objectives: To describe some basic anthropometric measurements of mature infants at<br /> 103 Hospital and to evaluate the related factors between mothers and the height, weight ,<br /> head circumference of newborn babies. Subjects and methods: A cross-sectional, descriptive<br /> and analytical study on 117 pregnant women and their babies were delivered at Obstetrics<br /> Department, 103 Hospital from July, 2015 to November, 2015. Results: Average weight of<br /> infants 3,100 ± 300 g; their mean height 50.2 ± 1.3 cm, the average head circumference of<br /> baby boys was 34.8 ± 1.0 cm, that of baby girls from 34.7 ± 1.4 cm. The pregnant woman at<br /> the age between 20 - 34 years old accounted for 58.1% with mean age of 28.5 ± 5 years.<br /> Conclusion: The age, height and weight of the mother is associated with height, weight and<br /> average head circumference of the newborn baby.<br /> * Key words: Newborn baby; Height; Weight; Head circumference; Pregnant woman.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Kích thước và cân nặng của trẻ sơ<br /> sinh lúc mới sinh là một trong những yếu<br /> tố quan trọng nhất liên quan đến tình trạng<br /> <br /> sức khỏe hiện tại cũng như lâu dài của<br /> trẻ. Cân nặng của bé chịu ảnh hưởng của<br /> nhiều yếu tố như di truyền, giới tính, chế<br /> độ ăn, sức khỏe và dinh dưỡng của mẹ<br /> trong thời kỳ mang thai.<br /> <br /> * Bệnh viện Quân y 103<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Minh Tâm (drtam103@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 15/01/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 24/02/2016<br /> Ngày bài báo được đăng: 02/03/2016<br /> <br /> 128<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2016<br /> <br /> Đối với Chuyên ngành Sản phụ khoa,<br /> nghiên cứu đặc điểm về nhân trắc của trẻ<br /> sơ sinh là nhiệm vụ rất cần thiết để theo<br /> dõi sự phát triển của trẻ, từ đó có kế<br /> hoạch chăm sóc sức khỏe sinh sản thích<br /> hợp cho bà mẹ trong thời kỳ mang thai.<br /> Xuất phát từ vấn đề nêu trên, chúng tôi<br /> tiến hành đề tài này nhằm:<br /> - Mô tả một số chỉ số nhân trắc và giới<br /> tính của trẻ sơ sinh đủ tháng sau sinh tại<br /> Khoa Sản, Bệnh viện Quân y 103.<br /> - Đánh giá một số yếu tố liên quan đến<br /> cân nặng, chiều cao, vòng đầu trung bình<br /> của trẻ sơ sinh sau sinh.<br /> <br /> * Cỡ mẫu:<br /> n=<br /> <br /> Z2(1-α/2).q<br /> (p. ε)2<br /> <br /> Z2(1-α/2): biểu thị độ tin cậy.<br /> Nếu chọn α = 0,05 thì Z2(1-α/2) = 1,96<br /> (tương ứng độ tin cậy 95%).<br /> p = độ nhạy tương ứng điểm cắt ước<br /> đoán 87%.<br /> q = 1 - p (sai lệch chẩn đoán dương<br /> tính) = 13% (theo Phan Trường Duyệt)<br /> ε: sai số nghiên cứu: ước tính là 5%.<br /> Thay các số liệu vào công thức, ta có:<br /> 1,96 . 0,13<br /> <br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> <br /> n=<br /> <br /> 0,87 . 0,052<br /> <br /> = 117<br /> <br /> * Phương tiện và dụng cụ nghiên cứu:<br /> <br /> * Tiêu chuẩn chọn đối tượng nghiên<br /> cứu:<br /> <br /> Thước đo vòng đầu, thước đo chiều<br /> dài, cân nặng trẻ sơ sinh.<br /> <br /> Người mẹ: thai phụ khỏe mạnh, chồng<br /> là người Việt Nam vào khám thai, sinh<br /> con tại Khoa Sản, Bệnh viện Quân y 103,<br /> tuổi từ 18 - 40, tuổi thai từ 38 - 42 tuần.<br /> <br /> * Các tiêu chuẩn đánh giá liên quan<br /> đến nghiên cứu:<br /> <br /> Trẻ sơ sinh: là con của các bà mẹ nói<br /> trên.<br /> * Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> <br /> - Tuổi thai tính theo ngày đầu của kỳ<br /> kinh cuối hoặc đặc điểm của trẻ sau sinh.<br /> - Cân nặng trẻ sơ sinh được cân trong<br /> giờ đầu ngay sau sinh.<br /> <br /> - Người mẹ: mẹ có bệnh nội khoa hoặc<br /> phụ khoa.<br /> <br /> - Chiều dài của trẻ đo ngay sau khi<br /> sinh bằng thước đo chuyên dụng.<br /> <br /> - Thai nhi: thai bệnh lý có liên quan<br /> đến sự phát triển của con.<br /> <br /> - Vòng đầu của trẻ đo ngay sau sinh,<br /> dùng thước dây đo vòng đầu qua đường<br /> kính chẩm trán kết quả chính xác đến 0,5 cm.<br /> <br /> * Thời gian và địa điểm nghiên cứu:<br /> Khoa Sản, Bệnh viện Quân y 103 từ<br /> tháng 7 - 2014 đến 11 - 2015.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> * Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô<br /> tả cắt ngang có phân tích.<br /> <br /> * Xử lý số liệu: theo thuật toán thống kê.<br /> * Đạo đức trong nghiên cứu:<br /> Đề tài được thực hiện trên trẻ sơ sinh<br /> với các phương pháp cân đo thăm dò<br /> không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.<br /> 129<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2016<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> phụ nữ Việt Nam. Số liệu này tương tự<br /> của Trịnh Văn Minh và CS (2000).<br /> * Đặc điểm về số lần sinh:<br /> <br /> 1. Đặc điểm đối tƣợng nghiên cứu.<br /> * Tuổi của me:<br /> Nhóm tuổi 20 - 34 chiếm 58,12%;<br /> thấp nhất 17 tuổi, cao nhất 49 tuổi,<br /> trung bình 28,5 ± 5 tuổi. Điều này phù<br /> hợp với tiêu chuẩn chọn tuổi của các<br /> đối tượng nghiên cứu, phù hợp với<br /> Trịnh Văn Minh: tuổi trung bình 29,2 ± 4<br /> hay tài liệu thống kê của Bryan SM<br /> (2006) là 28,8 ± 5,5 tuổi.<br /> * Đặc điểm về chiều cao của mẹ:<br /> Đa số các bà mẹ có chiều cao > 1m50<br /> (53,85%); bà mẹ cao nhất 1,72 m; thấp<br /> nhất 1,45 m; phù hợp với chiều cao của<br /> <br /> Nhóm đối tượng sinh con thứ nhất<br /> (58,12%) chiếm tỷ lệ cao hơn nhóm sinh<br /> con thứ hai. Điều này cho thấy đối tượng<br /> nghiên cứu chủ yếu từ 20 - 34 tuổi, do xu<br /> hướng lập gia đình muộn, thậm chí một<br /> số còn do hiếm muộn.<br /> * Đặc điểm giới tính của tr sơ sinh:<br /> Tỷ lệ sơ sinh trai cao hơn sơ sinh gái<br /> (54,70% so với 45,30%), cho thấy có sự<br /> chênh lệch đáng kể về tỷ lệ giới tính. Có<br /> thể giải thích một phần do tâm lý muốn<br /> sinh con trai của các cặp vợ chồng. Điều<br /> này dẫn đến nguy cơ mất cân bằng giới<br /> trong tương lai.<br /> <br /> 2. Một số chỉ số nhân trắc của trẻ sơ sinh.<br /> * Chỉ số cân nặng trung bình của tr sơ sinh:<br /> Bảng 1: Chỉ số cân nặng trung bình của trẻ sơ sinh (n = 117).<br /> Giới tính<br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Chỉ số<br /> n<br /> <br /> 64<br /> <br /> Cân nặng trung bình<br /> <br /> 3.100 ± 400<br /> <br /> n<br /> <br /> 53<br /> <br /> Cân nặng trung bình<br /> <br /> 3.000 ± 300<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> p<br /> <br /> 3.100 ± 300<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> p<br /> <br /> 50,2 ± 1,3<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> * Chỉ số chiều cao trung bình của tr sơ sinh:<br /> Bảng 2: Số đo chiều cao trung bình của trẻ sơ sinh (cm).<br /> Giới tính<br /> <br /> Chỉ số<br /> n<br /> <br /> 64<br /> <br /> Chiều cao trung bình<br /> <br /> 50,4 ± 1,2<br /> <br /> n<br /> <br /> 53<br /> <br /> Chiều cao trung bình<br /> <br /> 50,1 ± 1,4<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> * Số đo vòng đầu trung bình của tr sơ sinh (cm):<br /> 130<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2016<br /> <br /> Bảng 3:<br /> Giới tính<br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Chỉ số<br /> n<br /> <br /> 64<br /> <br /> Vòng đầu trung bình<br /> <br /> 34,8 ± 1,0<br /> <br /> n<br /> <br /> 53<br /> <br /> Vòng đầu trung bình<br /> <br /> 34,7 ± 1,2<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> p<br /> <br /> 34,7 ± 1,2<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu bảng 1, 2, 3 cho<br /> thấy đặc điểm chiều cao, cân nặng, vòng<br /> đầu của trẻ sơ sinh nam và nữ tương<br /> đương nhau; tương tự tổng kết của<br /> Cunningham FG (2010) [6], Trịnh Văn<br /> Minh [1], Đỗ Thị Đức Mai [2], Ngô Thị<br /> Uyên [3]. Điều này được giải thích là do<br /> quá trình tăng trưởng của đứa trẻ trong<br /> bụng mẹ không phụ thuộc nhiều vào giới<br /> tính của trẻ. Sau này, tùy thuộc vào chế<br /> độ dinh dưỡng, tập luyện, hoạt động, nội<br /> tiết… khác nhau của nam và nữ nên số<br /> đo cân nặng, chiều cao và vòng đầu khác<br /> nhau.<br /> <br /> Trẻ sơ sinh.được.sinh.ra.từ bà mẹ trong<br /> độ tuổi 20 - 39 có chiều cao trung bình<br /> 50,4 ± 1,4 cm; cao hơn nhóm bà mẹ trong<br /> độ tuổi ≤ 19 hoặc ≥ 40 (p > 0,05). Kết quả<br /> này tương tự nghiên cứu của Cunningham<br /> FG (2010) [7], Trịnh Văn Minh [1], Đỗ Thị<br /> Đức Mai [2], Ngô Thị Uyên [3].<br /> <br /> 3. Một số yếu tố liên quan đến cân<br /> nặng, chiều cao và vòng đầu của trẻ.<br /> <br /> * Liên quan giữa cân nặng trung bình<br /> của con với chiều cao mẹ:<br /> <br /> * Liên quan giữa cân nặng của tr sơ<br /> sinh với tuổi mẹ:<br /> <br /> Mẹ có chiều cao ≥ 150 cm, cân nặng<br /> trung bình của con là 3.200 ± 400 gram,<br /> cao hơn ở nhóm mẹ có chiều cao<br /> < 150 cm, khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> (p < 0,05).<br /> <br /> Trẻ.sơ sinh.được.sinh.ra.từ bà mẹ trong<br /> độ tuổi từ 20 - 39 có cân nặng trung bình<br /> 3.200 ± 400 gram, cao hơn nhóm bà mẹ<br /> ≤ 19 tuổi hoặc ≥ 40 tuổi (p < 0,05). Kết quả<br /> này tương tự nghiên cứu của Bryan SM<br /> và CS (2006) [6], Trịnh Văn Minh [1],<br /> Đỗ Thị Đức Mai [2], Ngô Thị Uyên [3].<br /> Bà mẹ ≤ 19 tuổi đa số sinh con đầu lòng<br /> nên ít nhiều ảnh hưởng đến cân nặng,<br /> chiều cao của trẻ. Độ tuổi 20 - 39 là độ<br /> tuổi sinh đẻ phù hợp để sinh một đứa trẻ<br /> khỏe mạnh.<br /> * Liên quan giữa chiều cao tr sơ sinh<br /> với tuổi mẹ:<br /> <br /> * Liên quan giữa vòng đầu của tr với<br /> tăng cân của mẹ trong thai kỳ:<br /> Nhóm bà mẹ tăng > 9 kg trong quá<br /> trình mang thai, trẻ lúc sinh ra có vòng<br /> đầu trung bình 34,8 ± 1,2 cm, cao hơn<br /> nhóm mẹ tăng ≤ 9 kg, khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê (p < 0,05).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu 117 sản phụ sinh tại<br /> Khoa Sản, Bệnh viện Quân y 103 với 117<br /> trẻ sơ sinh, chúng tôi rút ra một số kết<br /> luận:<br /> - Nhóm tuổi sản phụ từ 20 - 34 chiếm<br /> 58,12%, tuổi trung bình 28,5 ± 5. Cân<br /> nặng và chiều cao của trẻ sơ sinh là<br /> 3.100 ± 300 gram và 50,2 ± 1,3 cm;<br /> sơ sinh nam 54,7%; sơ sinh nữ: 45,3%.<br /> 131<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2016<br /> <br /> - Trẻ sơ sinh của các bà mẹ trong độ<br /> tuổi từ 20 - 39 có cân nặng trung bình<br /> 3.200 ± 400 gram, cao hơn trẻ sơ sinh<br /> được sinh ra từ bà mẹ trong độ tuổi ≤ 19<br /> hoặc ≥ 40.<br /> - Mẹ có chiều cao ≥ 150 cm, cân nặng<br /> trung bình của con: 3.200 ± 400 gram,<br /> cao hơn ở nhóm mẹ có chiều cao < 150 cm.<br /> - Nhóm mẹ tăng cân > 9 kg, trẻ sinh ra<br /> có vòng đầu trung bình 35,2 ± 1,2 cm cao<br /> hơn nhóm mẹ tăng < 9 kg, khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Trịnh Văn Minh và CS. Dự án điều tra<br /> cơ bản một số chỉ tiêu sinh học người Việt<br /> Nam bình thường ở thập kỷ 90. Báo cáo toàn<br /> văn dự án. Bộ Y tế. Bộ Kế hoạch và Đầu tư.<br /> 2000, tr.94-178.<br /> 2. Đỗ Thị Đức Mai. Nghiên cứu một số chỉ<br /> số nhân trắc của trẻ sơ sinh theo tuổi thai.<br /> <br /> 132<br /> <br /> Luận văn Tốt nghiệp Bác sỹ Chuyên khoa Cấp II.<br /> Trường Đại học Y Hà Nội. 2001.<br /> 3. Ngô Thị Uyên. Biểu đồ bách phân vị<br /> chiều dài, vòng đầu của trẻ sơ sinh từ 28 - 42<br /> tuần tại Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng năm<br /> 2010. Tạp chí Nghiên cứu Y học, phụ trương<br /> 80 (C). 2012, tr.221-227.<br /> 4. Bộ môn Nhi - Học viện Quân y. Đặc điểm<br /> trẻ sơ sinh đủ tháng - thiếu tháng và cách<br /> chăm sóc. Bài giảng Nhi Khoa. Nhà xuất bản<br /> Quân đội Nhân dân. Hà Nội. 2013, tr.21.<br /> 5. Bộ môn Phụ Sản - Học viện Quân y.<br /> Tính chất thai nhi đủ tháng. Bài giảng sản<br /> phụ khoa. Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân,<br /> Hà Nội. 2013, tr.62.<br /> 6. Bryan SM et al. Normal and abnormal<br /> fetal growth. Horm Res 65 (Suppl 3). 2006,<br /> pp.19-27.<br /> 7. Cunningham FG. Chapter IV: Fetal<br /> growth and development. Williams Obstric,<br /> 23 edition-McGraw-hill medical publishing<br /> division. 2010.<br /> <br />