Nghiên cứu một số giải pháp tẩy trắng ván mỏng

Dương Văn Đoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 108(08): 161 - 164<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẨY TRẮNG VÁN MỎNG<br /> Dương Văn Đoàn1*, Trần Văn Chứ2<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên<br /> 2<br /> Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tẩy trắng ván mỏng là một trong những công đoạn xử lý quan trọng trước khi dán phủ lên bề mặt<br /> ván nhân tạo hoặc dùng để sản xuất ván mỏng tổ hợp. Với mục đích tìm và kiểm tra một số<br /> phương pháp tẩy trắng, tôi tiến hành nghiên cứu hai giải pháp tẩy trắng trên ván bóc từ gỗ Bồ Đề<br /> có chiều dày 1.5 (mm) là: H2O2 35% pha với CH3COOH tỉ lệ 1:1 và H2O2 35% pha với NH4OH<br /> 28% tỉ lệ 1:1. Kết quả thu được: Màu sắc ván mỏng sau khi tẩy trắng trở nên trắng và đồng đều.<br /> Các vết nấm, mốc, nhựa bám,… gần như không còn. Mặc dù hoá chất tẩy trắng đã có sự tác động,<br /> ảnh hưởng nhất định tới chất lượng, khả năng dán dính của ván mỏng, song mức độ ảnh hưởng là<br /> rất nhỏ, so với các tiêu chuẩn kiểm tra thì chúng hoàn toàn đảm bảo chất lượng cho sử dụng.<br /> Từ khóa: Chất lượng ván mỏng, khả năng dán dính, tẩy trắng.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Ngày nay, khi mà tài nguyên gỗ trên thế giới<br /> ngày càng thiếu hụt nghiêm trọng, mâu thuẫn<br /> cung cầu rất gay gắt thì phạm vi sử dụng ván<br /> nhân tạo ngày càng được mở rộng. Để nâng<br /> cao hiệu quả sử dụng, một trong những giải<br /> pháp đó là dán ván mỏng lên bề mặt chúng từ<br /> các loại gỗ tự nhiên có vân thớ, màu sắc<br /> đẹp[2]. Tuy nhiên, khi mà những loại gỗ quý<br /> này cũng không còn nhiều thì người ta lại phải<br /> nghĩ đến việc sử dụng các loại ván mỏng được<br /> chế biến, sản xuất từ các loại gỗ thông thường<br /> [4]. Các loại ván này thông qua xử lý tẩy trắng,<br /> đánh nhẵn, trang sức, nhuộm màu,… được<br /> dùng để dán phủ lên bề mặt ván nhân tạo hoặc<br /> dùng để sản xuất ván mỏng tổ hợp [1].<br /> Tuy nhiên, ở Việt Nam đây vẫn còn là một<br /> lĩnh vực rất mới mẻ, chưa được quan tâm<br /> đúng mức. Trong đó, công nghệ tẩy trắng,<br /> nhuộm màu còn rất hạn chế. Công nghệ tẩy<br /> trắng chủ yếu phát triển trong lĩnh vực bột<br /> giấy, còn trong ngành chế biến gỗ gần như<br /> chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể,<br /> hiệu quả nào được đưa ra [3]. Xuất phát từ<br /> thực tế đó, nhằm góp phần nhỏ bé cho sự phát<br /> triển của lĩnh vực chế biến gỗ nước nhà,<br /> chúng tôi quyết định thực hiện nghiên cứu đề<br /> tài: Nghiên cứu một số giải pháp tẩy trắng<br /> ván mỏng.<br /> *<br /> <br /> Tel: 0988712951. Email: doanduongfb@gmail.com.<br /> <br /> NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Nguyên liệu<br /> <br /> - Ván bóc từ gỗ Bồ đề có chiều dày 1,5(mm).<br /> - Các hóa chất tẩy trắng:<br /> + H2O2 pha với NH4OH tỉ lệ 1:1<br /> + H2O2 pha với CH3COOH tỉ lệ 1:1<br /> - Dụng cụ tẩy: Chổi quét<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm được<br /> ứng dụng trong việc tẩy trắng ván mỏng,<br /> trang sức lên ván nhân tạo và tạo các mẫu<br /> kiểm tra chất lượng ván.<br /> - Tẩy trắng ván mỏng<br /> <br /> Pha hóa chất:<br /> + H2O2 35% pha với Acid Acetic tỉ lệ 1:1<br /> (Mẫu tẩy 1)<br /> + H2O2 35% pha với NH4OH 28% tỉ lệ 1:1<br /> (Mẫu tẩy 2)<br /> Quá trình tẩy: Ván mỏng sau khi đã được làm<br /> sạch bụi bẩn dùng chổi quét phủ dung dịch<br /> tẩy trắng lên. Dung dịch được phủ lên cả hai<br /> mặt của ván mỏng sau đó để khô ở điều kiện<br /> nhiệt độ, áp suất môi trường. Đối với mỗi<br /> mẫu tẩy tiến hành trên 4 tấm ván mỏng kích<br /> thước dài x rộng: 500 x 500 mm.<br /> 161<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Dương Văn Đoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Tạo mẫu kiểm tra chất lượng ván mỏng<br /> Tạo mẫu có kích thước 100 x 100 mm.<br /> Dùng panme, thước kẹp, lúp ống để kiểm<br /> tra tần số vết nứt và chiều sâu vết nứt ván<br /> mỏ ng trước và sau khi tẩ y trắng theo tiêu<br /> chu ẩn Việ t Nam [5].<br /> - Trang sức lên ván nhân tạo<br /> Dùng ván mỏng tạo ra từ các bước thực<br /> nghiệm trước, bao gồm các ván chưa qua xử<br /> lý tẩy trắng (làm đối chứng) và ván đã qua<br /> các chế độ xử lý tẩy trắng dán phủ lên ván<br /> dăm bằng keo PVAc (Poly Vinyl Acetate)<br /> theo chế độ ép nguội với thời gian ép: 30<br /> phút; áp suất ép: 1 MPa.<br /> Ván sau khi dán ép được để ổn định trong 24<br /> giờ rồi mới đem đi kiểm tra độ bền dán dính.<br /> - Phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả<br /> thực nghiệm<br /> * Kiểm tra tần số vết nứt, chiều sâu vết nứt hệ<br /> thống theo tiêu chuẩn Việt Nam[5].<br /> Được đo trước và sau khi tẩy trắng để so sánh<br /> sự thay đổi tần số vết nứt, chiều sâu vết nứt.<br /> - Kích thước mẫu: L х W х t: 100 x 100 x<br /> 1,5 (mm)<br /> - Số lượng mẫu: 3 mẫu<br /> - Dụng cụ kiểm tra: Pan me, lúp ống.<br /> - Phương pháp tiến hành:<br /> • Xác định mặt trái của ván bóc<br /> • Trên mặt trái của ván bóc ta chia thành<br /> những ô nhỏ có kích thước 100х100 (mm)<br /> • Dùng mực tàu pha loãng, bôi lên các ô vừa<br /> chia (Bôi so le) rồi để ráo mực sau đó dùng<br /> kéo cắt các ô vừa bôi.<br /> • Dùng panme đo chiều dày ván bóc (các ô<br /> vừa cắt) tại 4 điểm (Hình vẽ) được t1,t2,t3,t4<br /> sau đó tính giá trị trung bình.<br /> • Cắ t đôi mẫu theo chiều vuông góc với<br /> thớ gỗ .<br /> <br /> 108(08): 161 - 164<br /> <br /> Tần số vết nứt<br /> Tần số vết nứt được xác định theo công thức:<br /> <br /> N=<br /> <br /> Z<br /> (vết/cm)<br /> 10<br /> <br /> Trong đ ó: Z là số vết n ứt đếm được trên<br /> mỗ i mẫu.<br /> Chiều sâu vết nứt<br /> Dùng lúp ống có thước đo đo chiều sâu vết (H),<br /> chiều sâu vết được xác định theo công thức:<br /> n<br /> <br /> H=<br /> <br /> ∑h<br /> i =1<br /> <br /> n.ttb<br /> <br /> i<br /> <br /> .100(%)<br /> <br /> Trong đó: H là chiều sâu một vết nứt; n là số<br /> vết nứt đếm được trên một mẫu; ttb là chiều<br /> dày trung bình ván bóc (mm).<br /> - Kiểm tra màu sắc bằng phương pháp so màu<br /> trên photoshop: Mẫu gỗ được chụp ảnh, scan<br /> trong photoshop và màu sắc sẽ được phản ánh<br /> qua giá trị Sắc độ được ký hiệu là S<br /> (Saturation), là chỉ cường độ hay độ tinh khiết<br /> của màu. Độ bão hoà thể hiện lượng màu xám<br /> tương thích với màu sắc, được tính theo tỷ lệ<br /> % từ 0% (đen) - 100% (trắng) trên vòng tròn<br /> màu chuẩn. Mẫu đối chứng là mẫu trước khi<br /> đưa và xử lý nhiệt.<br /> - Phương pháp kiểm tra độ bền dán dính của<br /> ván lên bề mặt ván dăm được tiến hành theo<br /> tiêu chuẩn ngành 04TCN2-1999 bằng thiết bị<br /> thí nghiệm chuyên dùng DYNATEST có độ<br /> chính xác tới 0,01kN [5].<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Về màu sắc của ván<br /> Để so sánh màu sắc của gỗ trước và sau khi<br /> tẩy trắng. Mẫu gỗ được chụp ảnh, scan trong<br /> photoshop và đo chỉ số S được kết quả như ở<br /> bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1: Kết quả kiểm tra chỉ số màu sắc S trên photoshop (%)<br /> Điểm đo<br /> Mẫu<br /> Đối chứng<br /> Mẫu tẩy 1<br /> Mẫu tẩy 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> TB<br /> <br /> 14<br /> 8<br /> 1<br /> <br /> 19<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> 10<br /> 7<br /> 2<br /> <br /> 22<br /> 1<br /> 3<br /> <br /> 21<br /> 5<br /> 1<br /> <br /> 22<br /> 3<br /> 1<br /> <br /> 11<br /> 10<br /> 2<br /> <br /> 8<br /> 8<br /> 3<br /> <br /> 24<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> 25<br /> 3<br /> 1<br /> <br /> 17,6<br /> 4,9<br /> 1,6<br /> <br /> 162<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Dương Văn Đoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Nhận xét:<br /> Dưạ vào bảng 1 ta thấy giá trị chỉ số S giảm<br /> dần từ mẫu đối chứng đến mẫu tẩy 1 và mẫu<br /> tẩy 2. Các giá trị S của mẫu tẩy 1 và 2 tiến<br /> dần đến 0. Như vậy đã có sự thay đổi về màu<br /> sắc, các mẫu tẩy có sắc màu trắng.<br /> Cũng từ biểu đồ này ta thấy giá trị S tại các<br /> điểm đo của mẫu đối chứng có sự chênh lệch<br /> lớn nhất (Min = 8, Max = 25), các mẫu tẩy có<br /> sự chênh lệch thấp, điều này chứng tỏ rằng<br /> các mẫu tẩy đã có sự đồng đều về màu sắc.<br /> So sánh màu sắc giữa mẫu tẩy 1 và mẫu<br /> tẩy 2<br /> - Giá trị S trung bình tại 10 điểm đo của mẫu<br /> tẩy 1 bằng 4,9 cao hơn giá trị S trung bình tại<br /> 10 điểm đo của mẫu tẩy 2 bằng 1,6. Hơn thế<br /> giá trị B của mẫu tẩy 2 (66,6) lại cao hơn mẫu<br /> tẩy 1 (59,9). Điều này chứng tỏ rằng mẫu tẩy<br /> 2 có độ trắng lớn hơn mẫu tẩy 1.<br /> - Giá trị S tại 10 điểm đo của mẫu tẩy 1 có sự<br /> chênh lệnh lớn hơn mẫu tẩy 2. Cụ thể, sự<br /> chênh lệch giữa giá trị Max và Min ở mẫu tẩy<br /> 1 là 9, ở mẫu tẩy 2 là 2. Như vậy mẫu tẩy 2 có<br /> sự đồng đều về màu sắc lớn hơn mẫu tẩy 1.<br /> Về chất lượng ván mỏng<br /> Để kiểm tra chất lượng ván mỏng, tiến hảnh<br /> kiểm tra qua hai chỉ tiêu là tần số vết nứt và<br /> chiều sâu vết nứt. Kết quả được trình bày ở<br /> bảng 2.<br /> Bảng 2. Kết quả kiểm tra tần số vết nứt<br /> và chiều sâu vết nứt<br /> STT<br /> Tần số vết nứt<br /> (v/cm)<br /> Chiều sâu<br /> vết nứt (%)<br /> <br /> Mẫu đối<br /> chứng<br /> <br /> Mẫu<br /> tẩy 1<br /> <br /> Mẫu<br /> tẩy 2<br /> <br /> 4.15<br /> <br /> 4.35<br /> <br /> 4.5<br /> <br /> 16.5<br /> <br /> 21.6<br /> <br /> 23.5<br /> <br /> Sự tăng lên về tần số và chiều sâu vết nứt sau<br /> khi tẩy chứng tỏ hóa chất tẩy trắng đã có ảnh<br /> hưởng nhất định. Cụ thể: Đối với mẫu tẩy<br /> bằng hỗn hợp H2O2 và CH3COOH tần số vết<br /> nứt tăng 0,2%; Đối với mẫu tẩy bằng hỗn hợp<br /> H2O2 và NH4OH tăng 0,35%. Chiều sâu vết<br /> nứt trên ván mỏng đối với mẫu tẩy bằng hỗn<br /> hợp H2O2 và CH3COOH tăng 5,1%; Đối với<br /> mẫu tẩy bằng hỗn hợp H2O2 và NH4OH tăng<br /> 7% (so với mẫu đối chứng).<br /> <br /> 108(08): 161 - 164<br /> <br /> Về độ bền dán dính<br /> Qua các kết quả kiểm tra độ bền dán dính khi<br /> dán ván mỏng lên bề mặt ván dăm cho thấy<br /> (Bảng 3): hoá chất tẩy trắng đã ít nhiều ảnh<br /> hưởng tới các tính chất của ván. Độ bền dán<br /> dính có xu hướng giảm sau khi tẩy trắng.<br /> Bảng 3. Kết quả kiểm tra độ bền dán dính<br /> Mẫu<br /> Mẫu<br /> đối<br /> chứng<br /> Mẫu<br /> tẩy 1<br /> Mẫu<br /> tẩy 2<br /> <br /> P1<br /> <br /> P2<br /> <br /> P3<br /> <br /> P4<br /> <br /> Ptb<br /> <br /> σd<br /> <br /> 2,68<br /> <br /> 2,84<br /> <br /> 2,75<br /> <br /> 2,61<br /> <br /> 2,72<br /> <br /> 1,39<br /> <br /> 2,61<br /> <br /> 2,52<br /> <br /> 2,56<br /> <br /> 2,49<br /> <br /> 2,55<br /> <br /> 1,30<br /> <br /> 2,54<br /> <br /> 2,45<br /> <br /> 2,49<br /> <br /> 2,52<br /> <br /> 2,50<br /> <br /> 1,27<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Màu sắc của ván mỏng sau khi tẩy trắng đ ã<br /> có sự thay đổ i rõ rệt. Như vậ y các hóa chấ t<br /> tẩy trắng đã có ảnh h ưởng lớn tới màu sắc<br /> của ván mỏ ng. Nhìn chung màu sắc của ván<br /> sau khi tẩ y có màu trắng, sáng, đồng đều và<br /> đẹp hơn rất nhiều so với trước khi tẩy. Đây<br /> là mộ t đ iều kiện thuận lợi cho các công<br /> đ oạn kế tiếp nh ư: Nhuộm màu, trang trí hoa<br /> v ăn, sơn ph ủ,…<br /> So với h ỗn hợp H2O2 và Acid Acetic thì hỗn<br /> h ợp H2O2 và NH4OH có tác d ụng tẩy trắng<br /> h ơn hẳn. Các vết nấm, mố c, nhựa bám,…<br /> gần nh ư không còn. Màu sắc đẹp và đồ ng<br /> đều hơn.<br /> Sự tăng lên về tần số và chiều sâu vết nứt sau<br /> khi tẩy chứng tỏ hóa chất tẩy trắng đã có ảnh<br /> hưởng nhất định. Tuy nhiên, sự tăng lên đó là<br /> không đáng kể và gần như là không ảnh<br /> hưởng gì đến những công đoạn tiếp theo.<br /> Qua các kết quả kiểm tra độ bền dán dính khi<br /> dán ván mỏng lên bề mặt ván dăm cho thấy:<br /> hoá chất tẩy trắng đã ít nhiều ảnh hưởng tới<br /> các tính chất của ván. Độ bền dán dính có xu<br /> hướng giảm sau khi tẩy trắng.<br /> Mặc dù hoá chất tẩy trắng đã có sự tác động,<br /> ảnh hưởng nhất định tới khả năng dán dính<br /> của ván mỏng, song mức độ ảnh hưởng là rất<br /> nhỏ, so với các tiêu chuẩn kiểm tra thì chúng<br /> hoàn toàn đảm bảo chất lượng cho sử dụng.<br /> 163<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Dương Văn Đoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Trần Văn Chứ (2003), Công nghệ trang sức<br /> vật liệu gỗ, Nxb Nông Nghiệp, Hà Nội.<br /> 2. Phạm Văn Chương, Nguyễn Hữu Quang<br /> (2004), Công nghệ sản xuất ván nhân tạo Tập 1,<br /> Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.<br /> <br /> 108(08): 161 - 164<br /> <br /> 3. Trường Đại học Lâm nghiệp (2004), Công<br /> nghệ biến tính gỗ, Tài liệu dịch, Hà Tây.<br /> 4. Trường Đại học Lâm nghiệp (2004), Trang sức<br /> bề mặt ván nhân tạo, Tài liệu dịch, Hà Tây.<br /> 5. Tiêu chuẩn Việt Nam (1988), Tiêu chuẩn nhà<br /> nước về gỗ và sản phẩm gỗ, Hà Nội.<br /> <br /> SUMMARY<br /> RESEARCH ON SOLUTIONS OF BLEACHING VENEER<br /> Duong Van Doan1*, Tran Van Chu2<br /> 1<br /> <br /> College of Agriculture and Forestry – TNU<br /> 2<br /> Vietnam Forestry University<br /> <br /> Bleaching veneer is one important step before treatment paste coating of artificial board or used to<br /> produce veneer combination. With the aim to find and test some bleaching method, I conducted<br /> two studies on the solution bleached planks of wood peeled from the Bodhi thickness 1.5 (mm) is:<br /> 35% H2O2 mixed CH3COOH with a ration 1:1 and 35% H2O2 mixed 28% NH4 OH with a ratio 1:1.<br /> The results are: color veneer after becoming bleached white and uniform. The stain fungus, mold,<br /> plastic stick,... almost gone. Although bleaching chemicals have influenced certain influence on<br /> the quality, the ability to stick the veneer, but the influence is very small, compared with the<br /> standard to ensure they fully quality for use.<br /> Key words: Quality veneer, abilty to stick, bleaching.<br /> <br /> *<br /> <br /> Tel: 0988712951; Email: doanduongfb@gmail.com<br /> <br /> 164<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />