1
M Đ UỞ Ầ Ấ Ặ Ề Đ T V N Đ ậ ạ ế ớ i cũng nh t ự ư ổ ổ ế ậ ệ ế ạ ạ ứ ọ ầ ạ ạ ủ ậ ậ ế ậ ằ ầ ọ ị ệ ư ạ B nh th n m n tính ngày càng gia tăng trên th gi i ệ ươ Vi t nam do s gia tăng nhanh chóng các nguyên nhân gây t n th ng ườ ậ ứ ọ ự th n nh đái tháo đ ng và tăng huy t áp. D a vào thay đ i m c l c ệ ầ ậ ượ ạ c phân chia thành 5 giai c u th n, b nh nhân b nh th n m n tính đ ừ ầ ự ế ế , k ti p nhau. T giai đo n 3 đ n giai đo n, các giai đo n tu n t ạ ậ ệ đo n 5 c a b nh th n m n tính (m c l c c u th n < 60 ml/phút) là ạ ậ ứ ọ ầ ạ giai đo n có suy th n m n tính. Khi m c l c c u th n < 15 ml/phút ặ ề ượ ệ c đi u tr thay th th n suy b ng l c máu ho c b nh nhân c n đ ghép th nậ ệ ế ặ ở ệ ng g p Thi u máu là bi u hi n th ậ ơ ể ườ
ạ ế quan tr ng. ậ ậ ệ ậ ệ ữ ế ắ ệ ệ ữ ừ ắ ế ưở ấ ượ ng đ n ch t l ở ườ ạ ệ b nh nhân b nh th n m n ế ợ ế ng do k t h p 3 nhóm nguyên nhân: do c quan tính. Thi u máu th ệ ế ả ế t o ạ máu, do thi u nguyên li u và do ch y máu, trong đó thi u erythropoietin và s t ắ là hai y u t ắ ọ ế ố Tình tr ng thi u s t ứ ạ ệ ữ ệ ở ấ xu t hi n nh ng b nh nhân b nh th n giai đo n có suy th n (m c ạ ậ ọ ầ l c c u th n < 60 ml/phút). Nh ng b nh nhân b nh th n m n tính giai ạ ọ ố ỷ ệ ạ i đo n cu i t thi u s t cao, tuy nhiên nh ng b nh nhân l c máu l l ơ ể ệ ừ ắ ế ệ ượ ng th a s t. Vi c thi u hay th a s t trong c th b nh có hi n t ế ị ề ạ ậ ệ nhân b nh th n m n tính đ u nh h ng đi u tr thi u nhóm b nh nhân này. máu ệ ế ấ ượ ứ ủ ề ả ệ ề ả ổ Theo khuy n cáo c a T ch c qu n lý ch t l ậ ố ở ệ ế ể ề ạ ị ệ ấ ậ ả ệ ổ ố vi l ượ ị ạ ậ ủ ắ ứ ắ ủ ầ ế ắ ự ượ ộ ộ ỉ ố ắ ắ ạ ượ ả ư ậ ế ắ ế ắ ừ t nh t đ đánh giá tình tr ng th a thi u s t là s t, ferritin và kh ầ ị ệ ng đi u tr b nh th n qu c gia (National Kidney Foundation Disease Outcomes Quality ệ b nh nhân b nh Initiative NKF K/DOQI), đ đi u tr thi u máu ệ ạ th n m n tính hi u qu , bên c nh vi c cung c p erythropoietin b nh ượ ầ ng và c b sung thêm acid amin, các nguyên t nhân c n đ ầ ệ ệ ắ ệ ặ t là s t. Trên b nh nhân b nh th n m n tính, c n xác đ nh tình đ c bi ế ươ ừ ự ữ ắ ạ ng và phân m c: thi u s t, đ s t và th a tr ng d tr s t huy t t ỉ ố ể ế ắ s t. Cũng theo khuy n cáo này, đ bù s t đ c n d a vào hai ch s c tính ferritin và đ bão hòa transferin. Đ bão hoà transferrin đ ầ ắ ế ươ ng và kh năng g n s t toàn ph n thông qua 2 ch s s t huy t t ầ ng c n (Total Iron Binding Capacity – TIBC). Nh v y, có ba đ i l ả ạ thi năng g n s t toàn ph n. ạ ấ ể ắ ắ ệ ạ T i Vi ứ ề ạ ề ế ươ ở ệ ng ứ ề ậ ế ư ầ ả ắ t Nam, đã có nhi u công trình đã nghiên c u v tình tr ng s t, ậ b nh nhân suy th n m n tính, tuy nhiên ferritin, transferrin huy t t ế ắ ắ ề ch a có nhi u nghiên c u đ c p đ n kh năng g n s t toàn ph n huy t
2
ạ ủ ạ ệ ư ị ề ế ề ứ ắ ắ ị ậ ệ ề ư ộ ắ ế ươ ở ệ ng
ẩ ệ ượ ứ ượ ứ c th c hi n ệ ở ứ ọ ầ ậ ệ ệ ế ậ ạ các b nh nhân đ ậ ọ
ồ ả ộ ắ
ạ ậ ạ ạ ề ộ ắ ể ệ
ấ ặ ở ệ ng g p ặ ậ ệ ủ ế ế ế ế ụ ắ ệ ắ ồ ứ ế ầ ọ ị ỹ ế ớ ệ ọ ướ ạ ị ắ ầ ả ạ ự ồ ộ ắ
ạ ứ ầ ề ầ i và Vi t nam, c n ắ c khi bù s t. Đánh giá tình ộ ế ươ ng và đ bão hoà ồ ượ c tính qua n ng đ s t và ồ ng. Nh v y, nghiên c u n ng đ s t, ferritin, TIBC đó xác đ nh tình tr ng d tr s t b nh nhân BTMT ộ t cho lâm sàng. ớ ủ ề ữ ứ ị c đ u tiên đ nh l ế ươ ượ ậ ộ ươ ự ữ ắ ậ ộ t ng và đánh giá tình tr ng d tr s t theo khuy n cáo c a H i th n ế ớ ở ệ ọ ậ ế ậ i h c th gi b nh nhân b nh th n m n ch a đi u tr thay th th n. ữ ế ớ V i nh ng lý do trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u đ tài: “Nghiên ầ ả ồ ứ c u n ng đ s t, ferritin và kh năng g n s t toàn ph n trong ạ huy t t b nh nhân b nh th n m n tính ch a đi u tr thay ế ậ th th n” ụ 1. M c tiêu nghiên c u ệ ự c ch n đoán b nh Nghiên c u đ ư ạ ậ th n m n tính (BTMT) có m c l c c u th n (MLCT) < 60 ml/phút, ch a ị ề i Khoa Th n – L c máu, B nh vi n Quân y 103, đi u tr thay th th n t ụ ớ v i 2 m c tiêu sau: ế ắ ả ặ ể đ c đi m thi u máu, n ng đ s t, ferritin, kh năng g n Mô t ự ữ ắ ế ươ ầ ắ ng và đánh giá tình tr ng d tr s t s t toàn ph n trong huy t t ư ế ệ ở ệ b nh nhân b nh th n m n tính giai đo n 3 đ n 5 ch a theo KDIGO ế ậ ị đi u tr thay th th n. ồ ố ế ị ữ Xác đ nh m i liên quan gi a n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t ự ữ ắ ớ ạ ươ ệ ộ ố ặ ng và tình tr ng d tr s t v i m t s đ c đi m b nh nhân b nh t ế ậ ị ề ư ạ ậ th n m n tính ch a đi u tr thay th th n. ế ủ ề 2. Tính c p thi t c a đ tài ệ ườ ệ ể ế t b nh nhân BTMT, đ c bi Thi u máu là bi u hi n th ơ ệ các b nh nhân có MLCT < 60 ml/phút (b nh nhân có suy th n). C ch thi u máu c a BTMT liên quan đ n thi u Erythropoietin và các ệ ạ nguyên li u t o máu trong đó có s t. B i ph s t cho b nh nhân ộ ấ ề BTMT trong đi u tr thi u máu c n có căn c khoa h c và là m t v n ề đ khó cho các bác s lâm sàng. ộ ậ ủ ế Theo khuy n cáo c a H i th n h c Th gi ự ữ ắ ph i xác đ nh tình tr ng d tr s t tr ộ tr ng s t c n d a vào n ng đ ferritin huy t t ộ transferin, trong đó đ bão hoà transferin đ ứ ư ậ ế ươ ộ ắ TIBC huy t t ự ữ ắ ở ệ ị ừ ế ươ ng, t huy t t ế ế ậ ị ư ch a đi u tr thay th th n là m t nghiên c u c n thi ậ 3. Nh ng đóng góp m i c a đ tài lu n án ướ ầ Đây là công trình nghiên c u trong n ọ ng, đ ộ ắ ạ ồ ượ ng n ng ộ ế ử ụ c H i th n h c khuy n cáo s d ng cùng đ TIBC huy t t ự ữ ắ ủ ệ ể ớ ồ v i n ng đ s t và ferritin đ đánh giá tình tr ng d tr s t c a b nh
3
ạ ế ị ệ ẳ ả ề ệ
ạ ế ả ề b nh nhân thi u d tr
ả ẽ ắ ộ ố ế ố ả ế ả ề ệ ệ ị ế ậ ủ ấ ề
ố ượ ứ ậ ng và ph ươ ậ ứ ả ả ậ ồ ị ể ế ệ ệ ả
ế ậ ư ề ậ ị nhân b nh th n m n tính ch a đi u tr thay th th n. K t qu đ tài ậ ở ệ ế ươ ng trung bình đã kh ng đ nh TIBC huy t t b nh nhân b nh th n ườ ườ ứ ơ ấ ư ọ ng. i bình th m n tính ch a l c máu th p h n nhóm ch ng ng ự ữ ắ ế ấ ỷ ệ ệ s t cao. K t qu đ tài cũng cho th y t l ự ả ự ữ ắ ế liên quan đ n gi m TIBC và gi m d tr s t, d a Có m t s y u t ế ượ c bù s t, nâng cao vào k t qu này các nhà lâm sàng s có chi n l ậ ạ ệ hi u qu đi u tr thi u máu cho b nh nhân b nh th n m n tính. ặ ấ Lu n án dài 118 trang. Đ t v n đ : 2 trang, 4. C u trúc c a lu n án: ổ ng pháp nghiên c u: 16 trang, t ng quan: 34 trang, đ i t ế ậ ế ế k t qu nghiên c u: 32 trang, bàn lu n: 31 trang, k t lu n và ki n ơ ồ ngh : 3 trang. Trong lu n án có 55 b ng, 13 bi u đ , 1 s đ , 02 hình. ế Tài li u tham kh o có 136, trong đó có 21 ti ng Vi t và 115 ti ng Anh. ươ Ch Ổ ậ ạ
ế ế ớ th gi máu ngo i vi d ố ứ ộ ệ ả ạ ườ ớ ng so v i ng ườ ng s ng. Theo t ạ ố ế ở ệ ớ ớ ữ ớ ụ ữ ạ ự ữ ắ ở ệ ậ ạ ệ b nh nhân b nh th n m n
ắ ủ ứ ề ẻ ạ ệ ạ ậ
ử ụ ủ ạ ậ ượ ườ ng đ ộ
ự ữ ắ ố ế ể ậ ạ ộ ọ ỉ ố ự ế ươ ắ ng ( ng 1: T NG QUAN ệ ở ệ ế b nh nhân b nh th n m n tính 1.1. Thi u máu ế ứ ổ ế i, thi u máu là tình tr ng gi m huy t ch c y t Theo t ườ ở ắ ố ư ướ ạ i l u hành s c t i m c bình th ổ ổ ứ ớ i, cùng l a tu i và trong cùng m t môi tr cùng gi ứ ậ ậ ọ ch c th n h c qu c t b nh nhân b nh th n m n tính (BTMT) ế ẩ ch n đoán thi u máu khi Hb < 130g/l v i nam, Hb < 120g/l v i n , Hb < 110g/l v i ph n có thai. 1.2. Đánh giá tình tr ng d tr s t tính ườ ỉ ố i Trên lâm sàng, có nhi u ch s đánh giá ch c năng s t c a ng ệ ệ kho m nh và c a b nh nhân b nh th n m n tính nói chung, b nh ộ ố nhân suy th n m n tính nói riêng. Theo KDOQI và KDIGO, m t s ắ ỉ ố c s d ng trong lâm sàng đó là: s t, ferritin, ch s th transferin, TIBC và tính toán đ bão hoà transferrin ( Transferrin Saturation – TSAT). ế khuy n Đ đánh giá tình tr ng d tr s t, H i th n h c qu c t ứ cáo d a vào 2 ch s ferritin và TSAT. Tính TSAT theo công th c sau: S t huy t t µmol/l) x 100 TSAT (%) =
4
TIBC (µmol/l) ệ ố ế ắ ệ ế ậ ề ộ ị
ươ t ngươ < 20%. ế ươ ỳ ồ ệ + Thi u s t tuy t đ i: ế ồ ư B nh nhân BTMT ch a đi u tr thay th th n: n ng đ ferritin huy t ặ ộ ế ng < 100ng/ml và ho c đ bão hòa transferrin huy t t ọ B nh nhân BTMT l c máu chu k : n ng đ ferritin huy t t ng < ộ ế ươ 200ng/ml và ho c đ bão hòa transferrin huy t t ng < 20%. ặ ộ ứ ế ắ ế ươ ng ≥ 200ng/ml và ộ đ bão hòa transferrin huy t t ị ề ừ ắ ế ồ ậ ng ≥ 500ng/ml và ho c TSAT ≥ 50% ứ ồ ộ + Thi u s t ch c năng: N ng đ ferritin huy t t ế ươ ng < 20%. ệ + Đánh giá th a s t cho b nh nhân BTMT ch a đi u tr thay th ế ươ ề ắ ư ặ ệ ở ệ b nh nhân b nh
ề ể ứ ạ ộ th n: N ng đ ferritin huy t t 1.3. Các nghiên c u v s t, ferritin, TIBC ạ ậ th n m n tính. ế ớ + Trên th gi ế ươ ư ọ ề ử ụ ự ữ ắ ở ệ s t ả ế ề ệ ậ ắ i đã có nhi u nghiên c u v s d ng TIBC, s t và b nh nhân ferritin huy t t ng đ đánh giá tình tr ng d tr ắ BTMT có và ch a l c máu. Nhi u nghiên c u đánh giá k t qu bù s t trong đi u tr thi u máu ở ộ ố ạ ộ ắ ứ ề ạ + T i Vi
ư ệ ư ọ ạ ứ ị ế ệ nhóm b nh nhân b nh th n m n tính. ế ề ồ ệ Nam: M t s nghiên c u v n ng đ s t, ferritin huy t t ạ ự ề ớ ố ượ ng nhóm b nh nhân suy th n m n ch a l c máu v i s l ớ ƯƠ Ứ NG PHÁP NGHIÊN C U NG VÀ PH ứ Ố ƯỢ ng nghiên c u ự ệ c chia làm 2 nhóm: ượ ậ ạ ạ ư ề ệ ậ ệ ệ ạ ọ ngươ , tuy nhiên ch a có nghiên c u nào v TIBC, đánh giá tình tr ng d ứ t ậ ữ ắ ở tr s t ệ b nh nhân l n. ươ ng 2: Đ I T Ch ố ượ 2.1. Đ i t ố ượ ứ ng, đ Nghiên c u th c hi n trên 190 đ i t ệ ệ ứ Nhóm nghiên c u: 124 b nh nhân b nh th n m n tính giai đo n 3 ị ế ậ ế đ n 5, ch a đi u tr thay th th n (B nh nhân BTMT có MLCT < 60 ị ộ ề ml/phút), đi u tr n i trú t i Khoa Th n – L c máu, B nh vi n Quân y 103. ứ ườ ng: 66 ng ườ . i ờ ứ ứ ẻ ạ ắ ườ Nhóm ch ng ng i bình th ứ Th i gian nghiên c u: 01/2014 – 04/2018 ẩ ự + Tiêu chu n l a ch n đ i t Nhóm ch ng: Ng ọ ố ượ ng nghiên c u ệ ng thành kho m nh, không m c b nh ế ệ ồ ườ ưở i tr t ni u, đ ng ý tham gia nghiên c u. ậ th n, ti ạ ứ ậ ệ ế ậ ệ ổ ủ ế ồ ệ ị ề ệ Nhóm b nh: B nh nhân b nh th n m n tính giai đo n 3 đ n 5 ổ và đ ng ý ư ạ ch a đi u tr thay th th n, tu i c a b nh nhân ≥ 16 tu i tham gia nghiên c u. ứ
5
ứ ướ ạ ừ + Tiêu chu n lo i tr ấ Nhóm ch ng: M t máu c p tính trong vòng 3 tháng tr ặ ớ ẩ ấ ườ ị ả ặ c đó ho c i mang thai ho c m i sinh con trong vòng 6 tháng đang b ch y máu. Ng tr c. ướ ề ệ ướ ờ c đó ướ ặ ử ụ ệ ẩ . Bị Nhóm b nh: Đã truy n máu trong th i gian 3 tháng tr ị ả c ho c đang b ch y máu trong ắ ế ứ . B nh nhân đã và đang s d ng các ch ph m s t ấ ứ ọ ỉ ị ươ ấ ấ m t máu c p tính trong vòng 3 tháng tr ờ th i gian nghiên c u ặ ắ ho c s t. B nh nhân BTMT có ch đ nh l c máu c p c u. ứ 2.2. Ph ả ắ ứ ệ ứ ệ , c t ngang so sánh b nh ch ng
ậ ệ ắ ế ươ ệ ng pháp nghiên c u Th cự hi n nghiên c u mô t Tính cỡ m u:ẫ T l ng t ừ ỷ ệ ệ ế ướ ế c đó. ỡ ẫ ứ ạ b nh nhân b nh th n m n tính thi u s t huy t t ứ ủ 54,4% đ n 63,5% c a các nghiên c u tr Tính c m u theo công th c sau:
ậ ị ấ (Z1α/2)2 x p (1p) n = D2 ớ ộ Trong đó: Z = 1,96, v i đ tin c y là 95% p = 0,544 (giá tr th p nh t t ấ ỷ ệ ở l ứ các nghiên c u tr c)ướ ố ộ D = 0,1, đ chính xác mong mu n. ố ả ệ ứ i thi u nghiên c u ph i có 96 b nh nhân. ệ ỉ ệ ệ ẫ ượ c h i b nh và khám b nh, theo m u ậ ỏ ệ ệ ỉ c thu th p các ch tiêu sau:
ứ ượ ề ử ắ ệ i, ti n s m c b nh ề ế ọ ệ ậ ồ ỉ ố ệ ả
ế ươ ộ ắ ượ ồ ng n ng đ s t, ferritin, và TIBC huy t t ị ắ ớ
ằ ị ả ọ ị ể Theo cách tính, t ứ ử ụ Trong nghiên c u s d ng n = 124 b nh nhân. ứ 2.2.1. Các ch tiêu nghiên c u B nh nhân vào vi n, đ ệ b nh án nghiên c u đ ớ ổ Tu i, gi ặ ế Đo huy t áp, đo chi u cao, cân n ng, tính BMI Các xét nghi m c n lâm sàng bao g m: huy t h c, sinh hoá (glucose, ure, creatinine, albumin, acid uric, 4 ch s lipid máu, đi n gi i máu, hsCRP máu... ị ấ Đ nh l ng: L y máu ệ ố ượ ạ tĩnh m ch, lúc đói, sáng s m. Đ nh l ng s t, ferritin trên h th ng ệ ệ ạ ủ máy Cobas 6000, kít c a hãng Roche t i Khoa Sinh hoá, B nh vi n ươ ượ ạ ộ i B môn Quân y 103. Đ nh l ng pháp ELISA t ng TIBC b ng ph ứ ệ ượ ệ ệ ng c nhóm b nh và ch ng. Sinh lý b nh, H c vi n Quân y. Đ nh l
6
ậ ướ ứ ọ ầ ồ ộ ứ ẫ ủ ự ớ ộ ủ i và ch ng t c. ộ ồ ộ ắ ế ươ ng. ế ủ
ủ ướ s t d a khuy n cáo c a KDIGO và ng và TSAT đã tính toán. ự ố ế . c và qu c t ồ ệ ự ộ ắ ả
ố ọ c x lý theo ph ử ề ằ ươ ng pháp th ng kê y h c b ng ế ồ ng trình ph n m m SPSS 16.0. Phân tích h i qui đa bi n
ộ ệ ẩ
ằ ị ỷ ệ l ị ệ ố ươ ể ằ ị
ạ ứ ứ ụ ụ ứ ọ ệ ượ ứ ộ c thông qua B ệ ự c khi th c hi n. ứ ử ụ ng d n c a NKFK/DOQI s d ng Tính m c l c c u th n theo h ổ công th c tính MDRD trên máy tính d a vào n ng đ creatinin, tu i, gi Tính đ bão hoà transferrin theo n ng đ s t và TIBC huy t t ự ữ ắ ự ạ Phân chia tình tr ng d tr ế ươ ỉ ố KDOQI, qua 2 ch s ferritin huy t t ẩ ế ạ ẩ Các tiêu chu n ch n đoán, phân lo i và đánh giá d a vào các khuy n ệ ộ cáo c a các hi p h i chuyên ngành trong n ả Đánh giá tăng; gi m n ng đ s t, ferritin, TIBC nhóm b nh d a vào ứ ế k t qu nhóm ch ng. ố ệ ử 2.2.2. X lý s li u ượ ố ệ Các s li u đ ầ ươ ch Logistic. ỷ ệ ị %, so sánh 2 giá tr trung l Các giá tr trung bình, đ l ch chu n, t (cid:0) 2, so sánh ề ỷ ệ ằ bình và t b ng test l % b ng ttest, so sánh nhi u t ề ng quan nhi u giá tr trung bình b ng ki m đ nh Anova, tính h s t r. 2.2.3. Đ o đ c trong nghiên c u Nghiên c u không vi ph m đ o đ c trong y h c, ph c v cho sàng ệ ọ l c cho b nh nhân b nh th n m n tính. Nghiên c u đ ậ môn TimTh nKh pN i ti Nghiên c u sinh t ươ Ứ ế ượ ng chi ti t đ ướ ệ t, H c vi n Quân y tr ả ề ượ chi tr ti n đ nh l ng TIBC Ả ng 3: K T QU NGHIÊN C U ứ ạ ạ ạ ậ ề ươ c thông qua đ c ọ ớ ộ ế ị ự Ế Ch ặ ể ứ ng nghiên c u ớ ặ ể ố ượ i: ồ i có tu i trung bình là 41,86 ± 5,68 tu i,ổ ế ườ ế ữ ồ ứ ệ ổ ế ế ổ ủ ạ ấ ậ ạ ế ế ế ậ ỉ 3.1. Đ c đi m chung đ i t ổ Đ c đi m tu i và gi ổ ứ + Nhóm ch ng g m 66 ng nam chi m 69,7% và n chi m 30,3%. + Nhóm nghiên c u g m 124 b nh nhân có tu i trung bình là 52,65 ± ữ 17,95 tu i, nam chi m 72,6% và n chi m 27,4%. ế ầ Viêm c u th n m n chi m cao nh t là Nguyên nhân c a BTMT: ế ể ậ ế ậ 49,2%, ti p đ n do Viêm th n b th n m n tính chi m 16,9%, Tăng ậ ấ ấ ườ ế huy t áp chi m 15,3%, Đái tháo đ ng là 12,9%, th p nh t do th n ệ đa nang ch chi m 3,2% và 2,4% b nh nhân suy th n do gút.
7
ạ ế ỷ ệ ệ ậ ạ ỉ ế ứ ọ ủ ế b nh nhân BTMT giai đo n 5 chi m ch y u là 79,8%, ầ M c l c c u th n trung ứ ỉ ớ ứ ệ i 89,5% b nh nhân THA trong nghiên c u, ch có 10,5% b nh
ế ấ ỷ ệ ừ ỷ ệ l ế ỉ ệ l cao nh t là ế ế th a cân và béo phì ch chi m 15,3% và thi u cân chi m T l BTMT giai đo n 4 và 3 ch chi m 20,2%. bình trong nghiên c u là 8,3 ml/phút. ệ Có t nhân không THA. ỉ ố Nhóm b nh nhân có ch s BMI trung bình chi m t 70,2%, t 14,5%. BMI trung bình là 20,05.
ặ ế ể ộ ắ
ồ ự ữ ắ ở ệ ạ ng và tình tr ng d tr s t theo KDIGO
ứ ệ ế ế 3.2. Đ c đi m thi u máu, n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t ươ ệ t b nh nhân b nh ạ ậ th n m n tính ể ặ 3.2.1. Đ c đi m thi u máu nhóm b nh nhân nghiên c u ế ả ứ ộ b nh nhân theo m c đ thi u máu (n = 124)
M c đ thi u máu T l (%)
ỷ ệ ệ B ng 3.1. T l ứ ộ ế ế Không thi u máu ế Có thi u máu
S BNố 05 119 34 43 42 ỷ ệ 4,0 96,0 27,4 34,7 33,9 91,13 ± 22,01 ẹ ứ ộ M c đ nh ứ ộ ừ M c đ v a ứ ộ ặ M c đ n ng Hemoglobin trung bình (g/l) ỷ ệ ệ ế T l b nh nhân thi u máu là 96,0%, Hb trung bình là 91,13 g/l.
ứ ộ ừ ứ ộ ế ẹ ế ứ ế Thi u máu m c đ nh chi m 27,4%, m c đ v a là 34,7% và m c ộ ặ đ n ng chi m 33,9%
ướ ồ ầ ả ỷ ệ ệ b nh nhân theo kích th c h ng c u (n =
ỷ ệ S BNố T l (%) B ng 3.2. T l 119) ế ấ Tính ch t thi u máu HC nhỏ 12 10,1 HC bình th ngườ
HC to 107 0 89,9 0
8
ế ệ ệ ướ ỏ ố ướ ườ c HC nh . S BN có kích th ế ế ng chi m đa s c HC bình th
ỷ ệ ệ ế ấ b nh nhân theo tính ch t thi u máu (n = 119) ỷ ệ ấ S BNố (%) T l ế Trong nhóm b nh nhân thi u máu, có 10,1% b nh nhân thi u máu có ố kích th 89,9%. ả B ng 3.3. T l ế Tính ch t thi u máu ượ ắ c s c Thi u máu nh 42 35,3 ế ẳ ắ Thi u máu đ ng s c 74 62,2 ế ư ắ Thi u máu u s c
ố ế ượ ắ ế ớ c s c chi m t 2,5 i 35,3%, t ỷ ệ l ế ư ắ ế ế ấ ộ ắ ồ ế ươ ở ố ượ đ i t ng ng nghiên
3 ế Trong s BN thi u máu thi u máu nh ệ b nh nhân thi u máu u s c là 2,5%. ắ ẳ Chi m cao nh t là BN thi u máu đ ng s c 62,2%. 3.2.2. N ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t c u ứ ả ồ ộ ắ B ng 3.4. So sánh n ng đ s t, ferritin và TIBC huy t t ế ươ ng ứ nhóm b nh nhân và nhóm ch ng
p Ch sỉ ố
< 0,001 S t*ắ (µmol/l)
< 0,001 Ferritin* (ng/ml)
ệ Nhóm ch ng ứ (n = 66) 15,81 (11,56 – 19,26) 7,3 31,4 198,45 (68,05 – 255,22) 16,5 383,4 Nhóm b nh ệ (n = 124) 10,7 (6,62 – 15,25) 2,1 41,6 403,73 (211,36 548,42) 31 1070,1
67,58 ± 11,58 50,64 ± 19,79 < 0,001 TIBC* (µmol/l)
46,12 90,63 Trung vị Min Max Trung vị Min Max Trung bình Min Max ị 17,5 98,21 ắ ả ườ ứ
ộ ắ ệ ấ ơ ồ ng nhóm b nh th p h n nhóm ứ ố ng theo nhóm ch ng: S t (Percentiles 2,5% * Kho ng giá tr bình th 97,5%): 7,31 – 29,8 µmol/l; Ferritin (Percentiles 2,5% 97,5%): 16,77 – 375,16 ng/ml; TIBC: Mean ± 1,96xSD: 44,89 – 90,27 µmol/l ế ươ N ng đ s t và TIBC huy t t ch ng có ý nghĩa th ng kê, p < 0,001.
9
ế ươ ồ ộ ệ ơ i, n ng đ ferritin huy t t ng nhóm b nh cao h n nhóm ượ ạ c l
ộ ắ ồ Ng ứ ch ng có ý nghĩa, p < 0,001. ả B ng 3.5. T l ứ ệ ỷ ệ ệ và TIBC huy t t ả b nh nhân theo tăng; gi m n ng đ s t, ferritin ế ươ ỉ Ch tiêu ng BN S l Gi mả ắ S t (µmol/l) Bình th ngườ
Tăng Gi mả Ferritin (ng/mL) Bình th ngườ
Tăng Gi mả TIBC (µmol/L) Bình th ngườ ố ượ 36 84 4 0 56 68 59 63 2 Tăng ồ ườ ế ươ ệ ồ ộ ắ ng nhóm b nh so nhóm ch ng (n = 124) %ỷ ệ T l 29 67,7 3,2 0 45,2 54,8 47,6 50,8 1,6 ố ế ng chi m đa s ả ng gi m, 3,2% ng nhóm b nh nhân bình th i 29% b nh nhân có n ng đ s t huy t t ơ ế ươ ộ ắ N ng đ s t huy t t ệ ớ 67,7%, có t ứ tăng h n so nhóm ch ng.
ớ ệ ồ ộ i 54,8% b nh nhân tăng n ng đ ferritin so nhóm Trong khi đó có t ch ng.ứ
ỷ ệ ệ ệ ả ỉ T l b nh nhân gi m TIBC là 47,6%, ch có 1,6% b nh nhân tăng TIBC.
ự ữ ắ ế ươ ng theo KDIGO ở ệ ạ 3.2.3. Đánh giá tình tr ng d tr s t huy t t nhóm b nh nhân nghiên c u ả ặ ể ệ ứ ộ ứ B ng 3.6. Đ c đi m đ bão hoà transferin nhóm b nh nhân nghiên c u (n = 124)
ữ Chung (n = 124) Nam (n = 90) N (n = 34)
P Đ cặ đi mể S BNố T lỷ ệ % Số BN T lỷ ệ % Số BN T lỷ ệ %
Th pấ 38 30,6 26 28,9 12 35,3
76 61,3 55 61,1 21 61,8 > 0,05 Bình ngườ th
Cao 10 8,1 9 10 1 2,9
10
22,31 22,3 22,02 > 0,05 (17,77 – 33,5) (18,5 – 34,47) (13,29 – 26,68)
ứ ứ ố ữ ự ạ ế ứ ạ i m c trung bình chi m đ i đa s 61,3%. ữ ệ ề ỷ ệ các m c TSAT gi a nam và n . t v t l ị ế ươ ở ả Giá trị trung vị (%) ấ ỷ ệ ệ b nh nhân có TSAT m c th p < 20% là 30,6%, m c cao > T l ỉ 50% ch là 8,1%, còn l ứ Không có s khác bi ủ Giá tr trung bình c a TSAT là 22,31%. ạ B ng 3.7. Tình tr ng d tr s t huy t t ệ nhóm b nh nhân ng ự ữ ắ ứ nghiên c u theo theo KDIGO (n = 124)
ạ ế Tình tr ng d tr s t huy t ố ượ ỷ ệ S l ng BN T l (%) ự ữ ắ ng* ươ t
ế ắ Thi u s t 46 37,1
Đ s tủ ắ 30 24,2
48 38,7 ừ ắ Th a s t ắ ế ừ ặ ắ *Thi u s t: Ferritin < 100 và/ho c TSAT < 20%; Th a s t: ặ Ferritin > 500 và/ho c TSAT > 50%
ế ự ệ ệ ạ l ế ắ ự ữ ệ ừ ắ ớ ậ ủ D a theo khuy n cáo c a KDIGO 2007 cho b nh nhân b nh th n ứ ỷ ệ ệ ư ọ m n ch a l c máu, t b nh nhân thi u s t d tr trong nghiên c u là 37,1%, tuy nhiên cũng có t i 38,7% b nh nhân th a s t.
ạ ố ự ữ ệ ạ ệ ạ ệ
ả ữ ắ 3.3. M i liên quan gi a s t, ferritin, TIBC và tình tr ng d tr ậ ể ắ ớ ộ ố ặ s t v i m t s đ c đi m b nh nhân b nh th n m n ớ 3.3.1. Liên quan v i giai đo n b nh th n m n ị B ng 3.8. So sánh giá tr trung bình n ng đ s t, ferritin và TIBC ệ ạ ộ ắ ạ ế ươ ớ ạ ậ
ắ S t (µmol/L) Trung vị ạ huy t t Giai đo nạ ậ ệ b nh th n m n tính Ferritin (ng/mL) Trung vị ậ ồ ng v i giai đo n b nh th n m n tính (n = 124) TIBC (µmol/L) X ± SD
10,16 (7 – 252,6 (177,89 3+4 (n = 25) 68,44 ± 16,36
14,58) 10,7 (6,6 – – 437) 435,5 (250,49 5 (n = 99) 46,15 ± 18,02 15,6) – 557,68)
11
> 0,05
ồ ạ < 0,05 ệ < 0,001 ậ ế ng không liên quan đ n giai đo n b nh th n ạ ế ươ ố
ồ ệ ệ ng ơ ạ ạ ế ươ ở ệ
ộ ạ ậ ệ ệ ệ
ồ ế ươ ạ và TIBC huy t t ng theo giai đo n b nh th n m n
ỉ Ch tiêu p
ắ ả Gi m (n,%) ngườ Bình th S t (mmol/l) > 0,05
Tăng Gi mả
Bình th < 0,05 ngườ Ferritin (ng/mL)
Tăng Gi mả
< 0,001 Bình th ngườ TIBC (µmol/L)
ả ặ t v t l ạ ớ ạ p ộ ắ N ng đ s t huy t t m n tính có ý nghĩa th ng kê, p > 0,05. ậ ộ Tuy nhiên, n ng đ ferritin huy t t nhóm b nh nhân b nh th n ạ m n tính giai đo n 5 cao h n nhóm b nh nhân giai đo n 3+4 có ý nghĩa, p < 0,05. ượ ạ ồ i n ng đ TIBC nhóm b nh nhân b nh th n m n tính giai c l Ng ơ ạ ạ ấ đo n 5 th p h n nhóm b nh nhân giai đo n 3+4 có ý nghĩa, p < 0,001. ộ ắ ả ỷ ệ ệ ả b nh nhân theo tăng; gi m n ng đ s t, ferritin B ng 3.9. T l ậ ệ ạ Giai đo nạ Giai đo n 3ạ 5 (n = 99) + 4 (n = 25) 29 (29,3) 7 (28) 66 (66,7) 18 (72) 4 (4) 0 (0) 0 (0) 0 (0) 39 (39,4) 17 (68) 60 (60,6) 8 (32) 56 (56,6) 3 (12) 42 (41,4) 22 (88) 0 (0) 2 (2) Tăng ư ắ ệ ề ỷ ệ ệ ấ ự b nh nhân có tăng ho c gi m s t Ch a th y s khác bi ệ ệ ở ế ươ nhóm b nh nhân BTMT giai đo n 5 so v i nhóm b nh ng huy t t nhân BTMT giai đo n 3+4.
ượ ạ ỷ ệ ế ươ l c l tăng ferritin huy t t ng i, t ơ ệ ở ệ b nh nhân BTMT giai Ng ạ ạ đo n 5 cao h n nhóm b nh nhân BTMT giai đo n 3+4 có ý nghĩa, p < 0,05.
ế ươ ở ệ ệ ậ ạ ng gi m TIBC huy t t ệ ạ ơ ỷ ệ ả b nh nhân b nh th n m n giai T l ạ đo n 5 cao h n b nh nhân BTMT giai đo n 3+4 có ý nghĩa, p < 0,001.
ế ươ B ng 3.10. Liên quan tình tr ng d tr s t huy t t ệ ạ ạ ạ ở ự ữ ắ ệ ứ ả ậ đo n b nh th n m n tính ớ ng v i giai nhóm b nh nhân nghiên c u (n =
12
124)
ế ắ Thi u s t Đ s tủ ắ ừ ắ Th a s t
(n,%) (n,%) (n,%) ạ Giai đo nạ ậ ệ b nh th n m n tính
3 +4 (n = 25) 15 (60) 5 (20) 5 (20)
5 (n = 99) 31 (31,3) 25 (25,3) 43 (43,4)
< 0,05 ắ ở ế ạ p ỷ ệ ệ b nh nhân thi u s t ệ ạ ạ ơ nhóm BTMT giai đo n 3+4 cao h n ượ ạ c l i cao i th a s t giai đo n 5 l ạ T l ừ ắ ạ nhóm b nh nhân giai đo n 5, ng ố ơ h n giai đo n 3+4 có ý nghĩa th ng kê, p < 0,05.
ế ả ữ ắ B ng 3.11. T ế ươ ng ớ ng quan gi a s t, ferritin và TIBC huy t t ạ Hemoglobin (g/l) 3.3.2. Liên quan v i thi u máu ươ ớ v i hemoglobin máu ngo i vi (n = 124) Ch s đánh giá ươ ươ Ph ng trình t ng quan
ỉ ố ươ ng quan t ắ S t (µmol/L) Ferritin (ng/ml) r 0,037 0,134 p > 0,05 > 0,05
TIBC (µmol/L) 0,208 < 0,05 TIBC= 0,168*Hemoglobin + 32,474 ồ ươ ng t ậ ng quan thu n và ferritin t ộ ắ ị ế ươ ộ ố
ớ ồ ế ng quan y u, p < 0,05. ớ
ồ ộ ệ ả ớ ồ v i n ng đ albumin máu ươ ng N ng đ s t, TIBC huy t t ứ quan ngh ch v i n ng đ hemoglobin máu có ý nghĩa th ng kê, m c ộ ươ đ t 3.3.3. Liên quan v i CRP và albumin máu ế ươ ộ ắ ng B ng 3.12. Liên quan n ng đ s t, ferritin và TIBC huy t t ứ ở nhóm b nh nhân nghiên c u (n = 120)
TIBC (µmol/L) ắ S t (µmol/L) Ferritin (ng/mL) Tình tr ngạ albumin máu (Trung v )ị ( X ± SD) (Trung v )ị
428,23 47,05 ± 20,63 ả Gi m (<35g/l) (n = 57) 8,1 (4,85 – 11,9) (187,5 –
13
563,09)
380,39 ườ Bình th ng 54,12 ± 18,88 11,9 (9,1 – 17,7) (n = 63) (236,76 – 488,28)
p < 0,001 > 0,05 > 0,05 ả ồ ế ươ ệ ấ ơ ng nhóm b nh nhân gi m albumin máu th p h n ệ ườ ộ ắ N ng đ s t huy t t nhóm b nh nhân có albumin máu bình th ng có ý nghĩa, p < 0,01.
ệ ồ ộ ế ươ t n ng đ ferritin và TIBC huy t t ớ ng v i ạ ấ ự Không th y s khác bi ả tình tr ng gi m albumin máu, p > 0,05.
ộ ắ ồ ả B ng 3.13. Liên quan n ng đ s t, ferritin và TIBC huy t t ế ươ ng ở ứ ệ ớ v i CRP nhóm b nh nhân nghiên c u (n = 112)
TIBC (µmol/L) ắ S t (µmol/L) Ferritin (ng/mL)
Tình tr ngạ CRP máu (Trung v )ị (Trung v )ị ( X ± SD)
6,87 431,25 46,52 ± 19,73 Tăng > 5 mg/l (n = 48) (4,35 – 12,34) (231,5 – 567,73)
Không tăng 11,9 385,2 54,89 ± 19,45 (n = 64) (8,8 – 18,6) (193,1 – 544,61)
p > 0,05 ộ ệ < 0,001 ồ ồ ơ ệ
ệ ộ ư ự ữ ắ ở ệ ị ủ
< 0,05 ộ ắ Nhóm b nh nhân có n ng đ hsCRP máu tăng, n ng đ s t, TIBC ấ th p h n nhóm không tăng hsCRP, tuy nhiên khác bi t có ý nghĩa ố th ng kê, p < 0,05. ế ươ ượ ạ ồ ng nhóm b nh nhân tăng hsCRP c l Ng i, n ng đ ferritin huy t t ớ ơ cao h n tuy nhiên ch a có ý nghĩa v i nhóm không tăng hsCRP, p > 0,05. 3.3.4. Giá tr c a TIBC trong đánh giá d tr s t b nh nhân nghiên c u ứ
14
ệ Di n tích d ướ ườ i đ ng cong AUC = 0,755; p < 0,001
ể Đi m cutoff = 48,03
ạ ộ Đ nh y Sp = 73,9%
ộ ặ ệ Đ đ c hi u Se = 69,2%
ể ồ ườ ế ự ữ ắ ủ Bi u đ 3.1. Đ ng cong ROC ch n đoán thi u d tr s t c a ẩ ế ươ TIBC huy t t ng
ể ắ ồ ạ ng t
ộ ế ắ ự ữ ồ ắ ự ữ ế ế ươ ị ế ươ ậ ạ T i đi m c t n ng đ TIBC huy t t Nh n xét: i 48,03 ộ ị ẩ µmol/L, có giá tr ch n đoán thi u s t d tr , n ng đ TIBC càng tăng ẩ ng, p < trong huy t t càng có giá tr ch n đoán thi u s t d tr ướ ườ ệ i đ 0,001, di n tích d ng cong = 0,755.
ạ ả
ng và thi u d tr s t ế ố ồ ơ ả nguy c gi m ế ế ươ
Y u tế ố p ồ ế 3.3.5. Phân tích h i qui đa bi n liên quan tình tr ng gi m TIBC ế ự ữ ắ ế ươ huy t t ả B ng 3.14. H i quy đa bi n logistic các y u t ng (n = 124) TIBC huy t t ậ ả Kho ng tin c y Odds ratio 95% (OR)
ổ Tu i ≥ 60 1,387 0,538 – 3,576 > 0,05
15
0,595 0,217 – 1,630 > 0,05 Gi i nớ ữ
1,411 0,522 – 3,814 > 0,05 Albumin < 35 g/l
1,718 0,65 – 4,539 > 0,05 Tăng CRP > 5
0,439 0,116 – 1,654 > 0,05 BMI < 18,5
0,831 0,318 – 2,173 > 0,05 ầ ệ Phát hi n l n đ uầ
19,363 3,884 – 96,53 < 0,001 MLCT < 15 ml/phút
1,287 0,284 – 5,826 > 0,05 Ferritin < 100 ng/ml
ế ồ Mô hình h i qui logistic đa bi n: Log( ) = 2,625 + 0,327* Tu iổ
ớ ữ ả ầ ầ ẩ ỏ ơ ậ ỏ ơ ầ trên 60 0,519* Gi i n + 0,344* Gi m Albumin + 0,541* Tăng CRP 0,823* BMI nh h n 18,5 0,185* Ch n đoán l n đ u + 2,963* ỏ ơ ứ ọ M c l c c u th n nh h n 15ml/phút + 0,253* Ferritin nh h n 100ng/ml..
ế ố ế ươ ở ệ ế là MLCT < 15 ml/phút là y u t ng ơ ộ ậ nguy c đ c l p tình ạ b nh nhân BTMT giai đo n 3 đ n 5 ế ố ả ề ạ ư Có 1 y u t tr ng gi m TIBC huy t t ế ậ ị ch a đi u tr thay th th n, p < 0,001.
ồ ả ơ ả B ng 3.15. H i quy logistic các y u t ự ữ ắ nguy c gi m d tr s t ế ươ ế ố ng (n = 124) ả Y u tế ố p huy t t Odds ratio (OR) ậ Kho ng tin c y 95%
ổ Tu i ≥ 60 0,961 0,342 – 2,702 > 0,05
Gi i nớ ữ 2,036 0,676 – 6,129 > 0,05
Albumin < 35 0,489 0,155 – 1,54 > 0,05
16
g/l
Tăng CRP > 5 2,579 0,805 – 8,267 > 0,05
BMI < 18,5 0,578 0,126 – 2,655 > 0,05
12,177 3,407 – 43,516 < 0,001 ầ ệ Phát hi n l n đ uầ
0,353 0,093 – 1,336 > 0,05 MLCT < 15 ml/phút
9,612 2,974 – 31,073 < 0,001 TIBC > 48,03 µmol/L
ế ồ ổ Mô hình h i qui logistic đa bi n: Log( ) = 2,568 0,04* Tu i trên
ầ ầ ẩ ớ ữ ỏ ơ ỏ ơ ậ ớ ơ ả i n 0,715* Gi m Albumin + 0,948* Tăng CRP 60 + 0,711* Gi ứ 0,547* BMI nh h n 18,5 + 2,5* Ch n đoán l n đ u 1,041* M c ọ ầ l c c u th n nh h n 15ml/phút + 2,263* TIBC l n h n 48,03.
ế ố ệ ẩ ộ ồ ộ ậ ượ ậ ng > 48,03 µmol/L là y u t là b nh th n ch n đoán l n đ u và tăng n ng đ TIBC ng đ c l p cho tình ự ữ ắ ạ ế ươ Có 2 y u t ế ươ huy t t ả tr ng gi m d tr s t huy t t ầ ầ ế ố tiên l ng, p < 0,001.
ươ Ậ Ch ng 4: BÀN LU N
ệ ứ ặ ể
ệ ứ ủ
ủ ế ặ ậ ầ
ế ế ố ệ ể ế ợ ủ ứ
ứ ủ ả
ả khác. ạ ệ ế
ủ ế ể ệ ề ữ ệ
ị ộ ế ở ệ ể ủ ữ ư ệ ầ ồ
ị ứ ế 4.1. Đ c đi m chung b nh nhân nghiên c u Nhóm b nh nhân nghiên c u c a chúng tôi có đ c đi m nam ầ chi m ch y u, nguyên nhân gây BTMT do viêm c u th n chi m g n ớ ½ s b nh nhân. K t qu nghiên c u c a chúng tôi phù h p v i nghiên c u c a các tác gi B nh nhân BTMT giai đo n 5 chi m ch y u, b i các b nh nhân vào đi u tr n i trú là nh ng b nh nhân có bi u hi n lâm sàng khó ộ ch u nh thi u máu, bu n nôn, đau đ u…nh ng bi u hi n c a h i ch ng tăng ure huy t kéo dài.
17
ợ ế ớ ặ b nh nhân THA chi m cao, đi u này phù h p v i đ c
ể ạ
ề T l ậ đi m b nh lý b nh th n m n tính có suy th n. ế ỷ ệ ệ ệ ệ ặ ậ ộ ắ ồ ể
ạ ệ ế 4.2. Đ c đi m thi u máu, n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t ươ t
ặ ế ể ệ ự ữ ắ ủ ng và tình tr ng d tr s t c a nhóm b nh nhân ứ
ế ệ
ặ ở ệ ế ệ
ng g p ỷ ệ ộ
trong và ngoài n ệ ớ ứ ộ ế và m c đ thi u máu khác bi
4.2.1. Đ c đi m thi u máu nhóm b nh nhân nghiên c u ườ ả ể b nh nhân BTMT, ngay c Thi u máu là bi u hi n th ứ ậ ư khi b nh nhân ch a có suy th n. T l thi u máu trong nghiên c u ớ ồ ủ c a chúng tôi là 88,6% v i n ng đ hemoglobin trung bình là 97,14 ậ ả ướ c chúng tôi nh n g/l. Khi so sánh v i các tác gi ứ t trong các nghiên c u. th y t ứ ấ ỷ ệ l ả ỷ ệ ữ ế thi u máu gi a các nghiên c u B ng 4.1. So sánh t l
ố ượ Tác giả Đ i t ng T lỷ ệ ế thi u máu Hemoglobin trung bình
ạ 53,1% 126 g/l Mercadal L. và ự ộ c ng s 2014
51,5 % 126,33 g/l ạ
44,9 % 126,5 g/l ạ Li Y. và c ngộ ự s 2016 Ryu S.R. và ự ộ c ng s 2017
75,8 % 109 g/l Salman M. và ự ộ c ng s 2016
ạ Chúng tôi 2018 96,0% 91,13 g/l
1011 BN BTMT giai đo n 15, MLCT trung bình 35,9 ml/phút 2420 BN BTMT giai đo n 15 2198 BN BTMT giai đo n 15 615 BN BTMT có MLCT trung bình 27,8 ml/phút 124 BN BTMT giai đo n 35, MLCT trung bình 8,3 ml/phút ệ ố ượ ữ ớ ạ V i nh ng đ i t ng b nh nhân là BTMT giai đo n 15, t ỷ ệ l
ư ồ ế ế ộ thi u máu cũng nh n ng đ hemoglobin máu trung bình cho k t qu ả
ự ả ế ươ t ng t nhau, MLCT càng gi m thì t ỷ ệ l thi u máu càng tăng và
18
ố ượ ấ ộ ứ ồ n ng đ hemoglobin càng th p. Nhóm đ i t ủ ng nghiên c u c a
ấ ấ ế ấ chúng tôi có MLCT th p nh t nên t ỷ ệ l ồ thi u máu cao nh t và n ng
ễ ể ề ấ ấ ộ đ hemoglobin th p nh t là đi u d hi u.
ể ế ấ ơ ậ ặ Phân tích sâu h n tính ch t và đ c đi m thi u máu chúng tôi nh n
ế ấ ế ỏ th y trong 119 BN thi u máu t ỷ ệ l ế BN có thi u máu HC nh chi m
ượ ắ ế ế ở ệ ế 10,1%, thi u máu nh c s c chi m 35,3%. Thi u máu b nh nhân
ườ ể ế ắ ặ ẳ BTMT th ng có đ c đi m là thi u máu đ ng s c, hình thái HC bình
ườ ề ặ ả ệ th ng, tuy nhiên khi MLCT gi m nhi u đ c bi ạ t BTMT giai đo n
ế ố ướ ượ ắ ỏ ạ cu i thi u máu có xu h ng nh c s c và HC nh l ế ư ậ i. Nh v y k t
ứ ủ ả ợ ớ qu nghiên c u c a chúng tôi phù h p v i y văn đã nêu.
ộ ắ ồ 4.2.2. N ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t ế ươ ở ệ ng b nh nhân nghiên
c uứ
ỉ ố ồ ứ ộ ư Trong nghiên c u này, do ch a có ch s n ng đ TIBC cho ng ườ i
ệ ử ụ ữ ứ ườ Vi t nam, nên chúng tôi s d ng nhóm ch ng là nh ng ng i bình
ườ ể ể ắ ị ớ ạ ị ỷ ệ ệ th ng đ xác đ nh đi m c t gi i h n và xác đ nh t b nh nhân có l
ố ồ ộ ắ ỉ ố ả ặ tăng ho c gi m các ch s này. Phân b n ng đ s t, ferritin không
ể ẩ ị ứ ị ể ạ theo chu n nên chúng tôi xác đ nh đi m t phân v đ so l ỉ i, ch có
ả ẩ ị ườ ậ TIBC theo chu n do v y kho ng giá tr bình th ứ ng theo nhóm ch ng
ủ ắ ủ ( X ± 2SD) c a s t là 7,31 – 29,8 µmol/l; c a ferritin là 16,77 – 375,16
ủ ế ấ ả ồ ng/ml; c a TIBC là 44,89 – 90,27 µmol/l. K t qu cho th y n ng đ ộ
ứ ệ ơ ấ ắ s t, TIBC nhóm b nh th p h n nhóm ch ng, ng ượ ạ c l ồ i n ng đ ộ
ệ ạ ứ ơ ố ferritin nhóm b nh l ớ i cao h n nhóm ch ng có ý nghĩa th ng kê v i p
ớ ế ả ủ ế ả ợ ứ ủ < 0,001. K t qu c a chúng tôi phù h p v i k t qu nghiên c u c a
ả ướ các các gi trong và ngoài n c.
19
ồ ả ộ ắ B ng 4.2. So sánh n ng đ s t, ferritin và TIBC huy t t ế ươ ng ứ ữ gi a các nghiên c u
Tác gi ả ố ượ , đ i t ng S t (ắ µmol/l) Ferritin (ng/ml) TIBC (µmol/l)
88,66 77,8 (418,1 μg/dl) ứ Ch ng: 36 ẻ ạ kho m nh
Gupta S. và c ngộ ự s 2009 513,82 55,28 (297,2 μg/dl) 12,4 (66,65 µg/dl) 18,8 (101,5 µg/dl)
14,06 110 56,5 ạ
157,7 11,16 (60 µg/dl) 62,78 (337,5 μg/dl) Mercadal L. và c ngộ ự s 2015 Goyal H. và c ngộ ự s 2017
67,58 15,81 198,45 102 BN BTMT giai ạ đo n 5 – TNT 199 BN BTMT giai đo n 15 100 BN BTMT giai đo n 35 Ch ng: 66 i bình ng
Chúng tôi 2018 10,7 50,64 403,73
ộ ư ậ ươ ượ ị ị
ả
ộ ồ
ế ươ ự ỉ ố ế ơ ứ ứ tăng, gi m các ch s , k t qu
ả ệ
ệ ả
ứ ớ ỉ ạ ứ ườ ngườ th 124 BN BTMT giai ạ đo n 35 ớ ơ Nh v y, v i cùng m t ph ng và đ n v tính ng pháp đ nh l ế ứ ủ ả ư ề k t qu nghiên c u c a chúng tôi cũng nh các tác gi khác đ u cho ộ ắ ở ệ ấ ồ ướ ư ọ th y, n ng đ s t ng b nh nhân BTMT ch a l c máu có xu h ứ ơ ấ ộ ồ th p h n nhóm ch ng, trong khi n ng đ ferritin huy t t ng có xu ướ ấ ế ơ h ng cao h n và n ng đ TIBC th p h n nhóm ch ng. D a vào k t ả ỷ ệ ả l qu nhóm ch ng chúng tôi tính t ồ ả ệ ấ cho th y có 29% b nh nhân có gi m và 3,2% b nh nhân có tăng n ng ứ ả ế ươ ộ ắ đ s t huy t t ng, không có BN nào gi m ferritin so nhóm ch ng ệ ớ i 54,8% b nh nhân tăng, có 47,6% b nh nhân gi m và tuy nhiên có t ệ ch có 1,6% b nh nhân tăng TIBC so v i nhóm ch ng.
20
ộ ể ặ ạ 4.2.3. Đ c đi m đ bão hoà transferrin và tình tr ng d tr ự ữ ắ s t
ệ huy t t
ế ươ ở ng ể ặ ộ ứ ng nghiên c u * Đ c đi m đ bão hoá transferrin
ứ nhóm b nh nhân nghiên c u ở ố ượ đ i t ệ
ấ ệ ộ ệ
ỉ ỉ ố
ủ
ả ướ trong và ngoài n
ứ
ố ạ ươ ệ ế ườ ị ỉ ề
ệ
ế ậ ấ
ự ủ ộ ở ị
2016 giá tr trung bình c a TSAT ộ ứ ủ ự ạ
ạ ả ủ ư ậ ế c ngoài có cùng đ i t ị ả ướ n
ế ề ả
ư ủ ơ ấ ơ
ủ ả ỷ ệ l ứ ng nghiên c u c a tác gi
ệ ệ ủ ố
ậ Đánh giá đ bão hoà transferrin nhóm b nh nhân chúng tôi nh n th y có 30,6% b nh nhân có TSAT < 20% và cũng có 8,1% b nh nhân ớ ệ có TSAT > 50%, ch có 61,3% b nh nhân có ch s TSAT trong gi i ị ườ ạ Giá tr trung bình c a TSAT là 22,31 %. Khi so sánh h n bình th ng. ộ ố ả ủ ớ ế ậ v i k t qu c a m t s tác gi c chúng tôi nh n ủ ồ ể ấ ng đ ng. Nghiên c u c a Phan Th C ng năm th y có đi m t ị 2015, trên 105 b nh nhân BMTM giai đo n cu i có ch đ nh đi u tr thay th th n suy thì TSAT trung bình là 21,8%, có 52,4% b nh nhân ủ Waziri B. ứ có TSAT th p và 1,9% TSAT cao > 50%. Nghiên c u c a 67 BN BTMT giai và c ng s năm 2016 trên đo n 35 là 24,45%. Nghiên c u c a Li Y. và c ng s năm 1338 BN BTMT giai đo n 35 có giá tr TSAT trung bình là 23,62%. ố ượ Nh v y, các k t qu c a các tác gi ng ế ườ ố ứ nghiên c u đ u gi ng nh c a chúng tôi. K t qu Phan Th C ng ở ố ị TSAT < 20% cao h n và giá tr trung bình th p h n là b i đ i có t ượ t này 100% là b nh nhân BTMT giai ạ ỉ đo n cu i, còn c a chúng tôi ch có 79,8% b nh nhân BTMT giai ạ đo n 5.
ự ữ ắ ở ệ ứ b nh nhân nghiên c u ạ * Tình tr ng d tr s t
ệ ế ệ ự
ạ ế l
ừ ắ
ỉ
ệ ế ắ ế ế ư ậ ỏ ư ắ
ạ ố ệ ệ ừ ắ ế
ụ ắ ệ ẽ ậ ủ D a theo khuy n cáo c a KDIGO 2012 cho b nh nhân b nh th n ứ ắ ỷ ệ ệ ư ọ b nh nhân thi u s t trong nghiên c u là m n ch a l c máu, t ớ ỉ ự i 38,7% b nh nhân th a s t. N u ch d a 37,1%, tuy nhiên cũng có t ớ ỷ ệ i thi u s t ch có 8,9%, nh v y có t l vào tình tr ng ferritin thì t ấ 28,2% s b nh nhân là đánh giá thi u s t ch a đúng và b sót m t ệ ẩ ừ ắ ứ ế 4,0% b nh nhân ch n đoán th a s t. N u b nh nhân th a s t c ti p ượ ả ư ậ ụ ồ c t c b i ph s t nh v y b nh nhân s quá t ộ ộ ắ i và ng đ c s t, ng
21
ệ ả ề ế ệ ị
ệ ạ
ệ ồ ệ ở ụ ắ ắ ấ ạ
ệ ự ầ ủ ạ l i 28,2% b nh nhân không bù đ gây hi u qu đi u tr thi u máu kém. Vi c tính toán tình tr ng s t cho b nh nhân BTMT vô cùng quan ọ tr ng b i bên c nh vi c cung c p EPO, vi c b i ph s t cho đúng và ủ đ là yêu c u trong th c hành lâm sàng.
ả ạ ắ B ng 4.3. So sánh tình tr ng s t huy t t ữ ng theo KDIGO 2012 gi a
ế ươ các nghiên c uứ ỷ ệ
ố ượ Tác giả Đ i t ng
T l BN có ferritin < 100 ng/ml và ho cặ TSAT < 20%
61,3%
54,4 %
63,5 % ạ Trivedi H.S. và ự ộ c ng s 2003 Ryu S.R. và c ngộ ự s 2017 Fishbane S. và ự ộ c ng s 2012
Chúng tôi 2018 37,1%
31 BN BTMT có MLCT trung bình 22,9 ml/phút 2198 BN BTMT giai đo nạ 15 26142 BN BTMT có 6,6% CKD giai đo n 35 124 BN BTMT giai đo nạ 35, MLCT trung bình 8,3 ml/phút ạ ệ ố ượ
ậ ế ắ
ứ ế
ấ ỷ ệ ệ l các nghiên c u là khác nhau. K t qu ớ ế ở ế ắ ả ơ l
ứ ủ ả
ằ ấ
ứ ủ ề ẫ
ứ ể ẫ ả ủ ư ậ ệ Cùng trên đ i t ng b nh nhân b nh th n m n tính có và ch a ậ ệ có suy th n, chúng tôi nh n th y t b nh nhân có thi u s t tuy t ẩ ố ả đ i theo tiêu chu n KDIGO ứ ấ ủ ớ ỷ ệ c a chúng tôi v i t thi u s t th p h n, so v i k t qu nghiên c u ặ ố ượ ủ ng nghiên c u c a chúng tôi có c a các tác gi khác, m c dù đ i t ả ấ i đi u này chúng tôi cho r ng, MLCT trung bình là th p nh t. Lý gi ớ ủ m u nghiên c u c a chúng tôi khác v i m u nghiên c u c a các tác ộ gi khác, có th liên quan đ n ch ng t c.
ố ạ ế ữ ắ ự ữ
ứ ệ ể 4.3. M i liên quan gi a s t, ferritin, TIBC và tình tr ng d tr ắ ớ ộ ố ặ s t v i m t s đ c đi m b nh nhân nghiên c u
ạ ệ ớ ậ 4.3.1. Liên quan v i giai đo n b nh th n
22
ồ
ộ ế ồ
ộ ồ ơ
ơ ộ ấ ệ
ạ ỉ ấ ự ố
ủ ả
ạ ệ ề ỷ ệ t v t
ồ ộ
ươ
ng t ớ ỉ ứ ị
ớ ệ ố ươ
ộ ặ ứ ạ ậ ạ ộ ắ s t, ferritin và TIBC có liên quan đ n giai đo n N ng đ ạ ệ BTMT: Nhóm b nh nhân BTMT giai đo n 3+4 có n ng đ trung ấ ế ươ ủ ắ bình c a s t huy t t ng cao h n, n ng đ trung bình ferritin th p ơ ồ h n và n ng đ trung bình TIBC th p h n nhóm b nh nhân BTMT ớ ệ giai đo n 5, tuy nhiên ch th y s khác bi t có ý nghĩa th ng kê v i ắ ề ỷ ệ gi m s t, theo các giai l p < 0,05 c a ferritin và TIBC. V t ỉ ạ ệ ự ậ ệ đo n b nh th n m n tính không có s khác bi t. Chúng tôi ch ả ấ ự tăng ferritine và gi m TIBC theo các giai th y s khác bi l ế ươ ạ ng không có đo n BTMT, p < 0,001. N ng đ ferritin huy t t ướ ộ ớ ươ ồ ng quan ng quan v i n ng đ creatinine, ch có xu h t ộ ồ ộ ế ậ ươ ng quan ngh ch m c đ y u v i n ng đ thu n, TIBC t ỷ ệ ệ b nh ng quan là r = 0,39, p < 0,01. T l creatinine, v i h s t ủ ệ ế ắ nhân thi u s t tăng theo m c đ n ng c a b nh th n m n tính.
ộ ả ế
ệ ệ ự ậ
ở ừ
ố ấ ươ
ị ớ ng quan ngh ch v i ferritin huy t t
ộ ủ ứ ế ươ ệ ự
ệ
ệ
ế ươ ộ ắ
ố ơ
ạ ộ
ự ứ ọ ầ ậ ả ứ ủ Lukaszyk E. và c ng s năm 2017 trên K t qu nghiên c u c a ừ 84 b nh nhân BTMT trong đó có 28 b nh nhân suy th n có MLCT t ệ ế 30 – 59 ml/phút và 56 b nh nhân có MLCT t 60 ml/phút tr lên. K t ư ủ ả qu cho th y gi ng nh c a chúng tôi, không có t ng quan MLCT ươ ớ ắ ng. v i s t, tuy nhiên MLCT t Nghiên c u c a Alam F. và c ng s năm 2015 trên 126 b nh nhân BTMT chia 3 phân nhóm trong đó 42 b nh nhân có MLCT trung bình ệ là 79 ml/phút, 42 b nh nhân có MLCT trung bình là 45 và 42 b nh ả ồ ng gi m nhân có MLCT trung bình là 20,22. N ng đ s t huy t t ầ ừ ơ ấ nhóm BN có MLCT cao h n xu ng nhóm MLCT th p h n, d n t ứ ủ ầ ượ ạ i ferritin trung bình thì tăng d n, p < 0,001. Nghiên c u c a c l ng ự Waziri B. và c ng s năm 2016 trên 67 BN BTMT giai đo n 35 và c a ủ Mercadal L. và c ng s năm 2015 trên 199 BN BTMT giai đo n ạ ộ 15, thì TIBC gi m theo m c l c c u th n.
ể ế ớ ặ 4.3.2. Liên quan v i đ c đi m thi u máu
23
ạ ặ ế ể ế ự ữ ắ
ạ ệ
ế ế
ự ế ế ươ ộ ắ
ố ươ ộ ố
ấ
ẻ ấ
ỉ ố ậ ỉ ố ữ ắ ớ ủ Tình tr ng d tr s t có liên quan đ n đ c đi m thi u máu c a ệ b nh nhân BTMT giai đo n 35 hay không chúng tôi th c hi n đánh ậ giá trên nhóm có thi u máu và không thi u máu. Khi ti n hành l p ớ ữ ồ m i t ng v i ng quan gi a n ng đ s t, ferritine, TIBC huy t t ế ọ ạ ư ố ượ m t s ch s huy t h c máu ngo i vi nh s l ng HST và Hct ữ ậ ỏ ố ươ ỉ ng quan thu n l ng l o gi a TIBC chúng tôi nh n th y ch có m i t ố ươ ớ ớ v i hai ch s trên v i, p < 0,05. Chúng tôi không tìm th y m i t ng quan gi a s t, ferritin v i HST và HCT.
ớ
ộ ồ ắ
ả ả
ồ ả ấ
ả ộ ắ ắ
ị ơ ệ ể ự ự
ế
ấ ớ ồ ậ
ứ ộ ế ộ
ấ ỉ ế ồ
ấ
ườ ữ ệ ở nh ng b nh nhân viêm th
ế ớ t v i nhau, ượ ạ c l i. ứ ị
ế ệ ả
ố ấ ộ ế ế ồ ồ ồ
ộ ộ ế ươ ạ ồ ộ ng th p h n, nh ng n ng đ ferritin l
ơ ộ ấ ồ
ộ ừ ị ỉ
ả ế liên quan đ n gi m s t
ộ ệ ế ả ạ 4.3.3. Liên quan v i CRP và albumin máu ế ươ ng Khi so sánh n ng đ trung bình s t, ferritin và TIBC huy t t ậ ở nhóm gi m albumin và nhóm không gi m albumin, chúng tôi nh n ơ ấ th y nhóm gi m albumin có n ng đ s t, TIBC th p h n, ferritin cao ệ ỉ ơ t có ý nghĩa, h n nhóm không gi m albumin, ch có s t có s khác bi ố p < 0,01. Đ phân tích sâu h n, chúng tôi th c hi n xác đ nh m i ữ ắ ả ươ ộ ng quan gi a s t, ferritin và TIBC v i n ng đ albumin, k t qu t ắ ố ươ ng quan thu n m c đ y u có ý nghĩa, cho th y ch có s t có m i t ự ủ Sezer M.T. và c ng s 2007 cũng ứ ả p < 0,05. K t qu nghiên c u c a ơ ả ế ố ấ ộ nguy c s n sinh các cho th y n ng đ albumin máu th p là y u t ố ưỡ ừ ắ ng và viêm có m i liên ch t oxy hoá do th a s t gây ra. Suy dinh d ả ậ quan m t thi ng gây gi m albumin và ng ữ ắ Trong nghiên c u này, chúng tôi xác đ nh m i liên quan gi a s t và n ng đ hsCRP huy t thanh. K t qu cho th y, nhóm b nh nhân ủ ắ có n ng đ hsCRP huy t thanh tăng có n ng đ trung bình c a s t, ơ ư i cao h n TIBC huy t t ệ ỉ ấ nhóm b nh nhân có n ng đ hsCRP không tăng, tuy nhiên ch th y ố ươ ệ ớ ắ ữ t v i s t và TIBC, p < 0,001. Khi tìm m i t khác bi ng quan gi a ữ ứ ố ươ ấ ộ ồ ng quan ngh ch m c đ v a gi a n ng đ các ch t ch có m i t ộ ắ ế ồ n ng đ s t và hsCRP huy t thanh, r = 0,229, p < 0,05. Małyszko J. ắ ở ế ố ự và c ng s năm 2012 đã đánh giá các y u t ấ ọ ố 98 b nh nhân BTMT giai đo n cu i có l c máu. K t qu cho th y
24
ộ ở ệ ả ắ
ơ ố
ộ ồ ấ ng là 40,6 g/l, p < 0,05. Ng
ệ ả
ế nhóm b nh nhân có gi m s t huy t ớ ng là 37,5 g/l th p h n có ý nghĩa th ng kê so v i nhóm không ượ ạ i, n ng đ hs c l ơ ắ nhóm b nh nhân gi m s t là 7,11 mg/l cao h n có ý ắ ả ớ ồ n ng đ albumin trung bình ươ t ế ươ ắ ả gi m s t huy t t ở CRP trung bình ứ nghĩa so v i nhóm không gi m ch c năng s t là 5,32 mg/l, p < 0,01.
ị ủ ế ắ ự ữ
ể ế ố ỏ ượ c đ t ra: y u t
ượ
ậ ế
ể ư do trong huy t t ọ
ỉ ố ớ ị ể ế
ặ
ắ ạ ượ ự ữ ắ
ế ươ ỉ ự ườ ọ ng ch d a vào ferritin huy t t
ự ữ ắ ủ ệ ừ
ệ
ừ ụ ể
4.3.4. Giá tr c a TIBC trong đánh giá thi u s t d tr ặ ộ ạ M t câu h i đ nào có th đánh giá tình tr ng ế ắ ự ữ ư thi u s t d tr khi chúng ta không tính đ c TSAT? Nh chúng ta đã ế ươ ủ ế ắ ự ng ít có ý nghĩa, do v y khuy n cáo c a t s t t bi ự ầ ậ ộ H i th n h c đ a ra c n d a vào ferritin và TSAT đ đánh giá tình ượ ử ụ ạ ắ tr ng s t. Chúng tôi đã s d ng TIBC là ch s m i đ nh l ng và ắ ẩ ị ấ ậ i đi m c t 48,03 nh n th y TIBC có giá tr ch n đoán thi u s t t ử ự ế ế ấ lâm sàng cho th y, m c dù đ µmol/L. Th c t c khuy n cáo s ồ ể ộ ụ d ng n ng đ ferritin và TSAT đ đánh giá d tr s t, tuy nhiên các ể ậ ng đ đánh giá tình nhà th n h c th ồ ổ ắ ạ đó có phác đ b sung s t tr ng d tr s t c a b nh nhân BTMT, t ư ậ ụ ể ư ể ượ ử ụ c th cho t ng b nh nhân. Nh v y, TIBC có th đ c s d ng nh ự ữ ắ ộ m t công c đ đánh giá d tr s t cho b nh nhân BTMT. ế ệ ơ ả ồ ả ự ữ
4.3.5. Phân tích h i qui đa bi n nguy c gi m TIBC và gi m d tr s tắ
ơ ặ ế ế ế ố
ồ ạ
ầ ắ ậ ả ế
ồ ấ ế ữ ế ố
ắ ượ ườ ả ng, s t đ ấ c h p th
ể ắ
ậ ả
ớ
ế ợ ữ ư ề liên quan đ n tình M c dù khi phân tích đ n bi n có nhi u y u t ả ộ s t, tăng ferritin và gi m TIBC, tuy nhiên khi phân tr ng gi m n ng đ ể tích đa bi n chúng tôi nh n th y có nh ng đi m c n chú ý cho các nhà lâm ế ả liên quan gi m TIBC huy t sàng. Phân tích h i qui đa bi n các y u t ơ ộ ậ ậ ươ ấ ế ố ấ nguy c đ c l p đó là t ng, chúng tôi nh n th y có duy nh t y u t ụ Thông th MLCT gi m < 15 ml/phút, p < 0,05. ể ở ơ ậ ừ ứ th c ăn và v n chuy n kh p c th b i transferrin, transferrin t ể ắ ượ ượ ả ế ủ ấ ở c v n chuy n đ n t y đ ươ ạ ầ ế i x bào HC. Ph n còn l ố ượ ượ ư ng đ c s n xu t b i gan. Kho ng 70% s t đ ng và k t h p v i hemoglobin trong các t ặ c l u tr trong các mô nh ferritin ho c hemosiderin. S l
25
ộ ạ ứ
ổ ắ ể ủ ượ ụ ng c a cá th . TIBC là phép đo t ng l
ệ
ộ
ậ
ế ắ ấ ổ Ở ệ ạ nhóm ng ưỡ ả
ạ transferrin trong máu ph thu c vào ch c năng gan và tình tr ng dinh ắ ả ưỡ ng s t có kh năng g n d ồ ế ớ k t v i các protein trong máu, bao g m transferrin và các protein khác ắ (trong đó transferrin là protein chính g n k t s t, các xét nghi m TIBC ị ố ở ả ậ ệ t). B i b n ch t cũng là protein do v y, là m t xét nghi m có giá tr t ạ ệ ờ ớ ư i l n tu i. ổ ở b nh nhân b nh th n m n TIBC thay đ i ạ tính, tình tr ng suy dinh d ng tăng theo tình tr ng gi m MLCT và tăng tình tr ng viêm.
ế ế ố
ầ
ấ ế ố
ế s t huy t t ơ ộ ậ Thi u máu
ng, p < 0,01. ắ ẳ ả
ậ ữ ế ươ ế ế ươ ộ ồ
ặ ở ạ ả
ạ ắ ầ
ướ ả ế c phát hi n tr
ế ắ ấ ạ ẩ
ế ươ ệ ệ ổ
ắ ấ ừ ầ ệ
ượ ị ồ ế ắ ế Trong phân tích h i qui đa bi n các y u t liên quan đ n thi u s t ự ữ ệ ầ ỉ d tr chúng tôi nh n th y ch BTMT phát hi n l n đ u và TIBC > ế ạ 48,03 µmol/L là nh ng y u t nguy c đ c l p cho tình tr ng thi u ự ữ ắ ở ệ d tr b nh nhân BTMT ượ ị đ c xác đ nh là thi u máu đ ng s c, tuy nhiên MLCT càng gi m tình ế ắ ạ tr ng thi u s t huy t t ng càng tăng, m c dù n ng đ ferritin tăng. ế ử ệ ự ữ ắ Tình tr ng này ph n ánh d tr s t tăng b i vi c thi u tình tr ng s ụ ắ ế ệ ữ ư ậ ụ d ng s t, d n đ n thi u h t s t. Nh v y, nh ng b nh nhân BTMT ệ ư ượ ậ có suy th n ch a đ c đó, kh năng thi u s t r t cao. ự ả ộ ế Đây là m t k t qu có ý nghĩa lâm sàng trong ch n đoán tình tr ng d ữ ắ ng và nên b sung s t cho b nh nhân khi b nh nhân tr s t huy t t ẩ ầ ượ đ l n phát hi n đ u ư ầ tiên, ch a c n đ nh l c ch n đoán BTMT có MLCT th p ngay t ắ ng s t.
Ạ Ề Ế Ủ H N CH C A Đ TÀI
ặ ứ ụ
ạ
ạ ộ ắ ổ ồ ư ề ề c các m c tiêu đ ra, tuy nhiên đ b nh nhân BTMT giai đo n 3 và 4 ng ít, nên ch a th c s th y rõ thay đ i n ng đ s t, ferritin,
ệ ự ự ấ ự ữ ắ ở ế ươ ệ ạ ượ M c dù nghiên c u đã đ t đ ỷ ệ ệ ế tài còn h n ch nhóm b nh t l ố ượ s l TIBC huy t t nhóm b nh nhân này. ng và d tr s t
Ậ Ế K T LU N
ứ ồ ộ ắ ế ươ ở Nghiên c u n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t ng ệ 124 b nh nhân
26
ị ẩ ạ ề ế ậ c ch n đoán b nh th n m n tính ch a đi u tr thay th th n suy, so
ườ ố ế ậ ậ ẻ ạ ượ đ ớ sánh v i 66 ng
ặ ế ươ ng ứ ộ ắ ệ ồ nhóm b nh nhân nghiên c u
ế ồ ộ ẹ ứ ộ ế ứ ộ ừ ể ạ ặ ỷ ệ ệ ặ
ồ ỏ ầ ế ế ộ ắ ế ươ ng ở ệ b nh * Đ c đi m n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t ậ ế ồ ệ ệ ạ Ở nhóm b nh, n ng đ trung bình s t, TIBC huy t t ứ ệ ơ ộ ắ ứ ả ả ự ng so v i nhóm ch ng. ộ ừ ắ ủ ắ ệ ồ ế ắ ủ ế ế ươ ồ ng và tình ệ ạ ạ ế ự ữ ế ệ ệ ạ ồ ộ ệ ơ ơ
ố ươ ữ ươ ớ ng quan ngh ch gi a TIBC v i creatinine, h s
ồ ộ ươ ớ ệ ố ươ ầ ượ ng quan thu n v i n ng đ hemoglobin máu và t là r = 0,208; 0,191, p < ậ ớ ồ ng quan l n l
ự ữ ắ ả ạ ả ớ
ẩ ị ớ ộ ặ ộ ệ ư i kho m nh, chúng tôi rút ra môt s k t lu n sau: ế 1. Đ c đi m thi u máu, n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t ự ữ ắ ở và tình tr ng d tr s t ế ể * Đ c đi m thi u máu ế b nh nhân thi u máu chi m 96%, trong đó có 33,9% thi u + T l máu n ng, 34,7% m c đ v a và 27,4% m c đ nh . N ng đ HST trung bình là 91,13 g/l. ế ể ặ + Đ c đi m thi u máu: 10,1% thi u máu h ng c u nh và 35,3% ượ ắ . c s c thi u máu nh ể ồ ặ ạ nhân b nh th n m n tính giai đo n 3 đ n 5 ắ ộ ấ ế ươ + ng th p Có 29% b nhệ ơ h n, ferritin cao h n nhóm ch ng có ý nghĩa, p < 0,001. ệ ồ nhân gi m n ng đ s t, 54,8% b nh nhân tăng ferritin và 47,6% b nh ớ ế ươ nhân gi m TIBC huy t t ộ + D a vào n ng đ ferritin và đ bão hoà transferrin: có 37,1% ệ b nh nhân thi u s t, 24,2% đ s t và 38,7% b nh nhân th a s t theo khuy n cáo c a KDIGO. ộ ắ 2. Liên quan n ng đ s t, ferritin, TIBC huy t t ể ự ữ ắ ớ ộ ố ặ tr ng d tr s t v i m t s đ c đi m b nh nhân ộ ồ ả ắ Gi m s t, TIBC và tăng n ng đ ferritin, tình tr ng thi u d tr ế ươ ể ặ ắ s t huy t t ng liên quan đ n đ c đi m b nh nhân: ủ Ở nhóm b nh nhân BTMT giai đo n 5, n ng đ trung bình c a + ớ ấ TIBC th p h n, ferritin cao h n so v i nhóm b nh nhân BTMT giai ỉ ữ ắ ậ ạ ng quan thu n gi a s t đo n 3+4, p < 0,05. Tuy nhiên, ch có m i t ệ ố ị ớ v i creatinine và t ầ ượ ươ t là: 0,201 và 0,390, p < 0,05. ng quan l n l t ộ + N ng đ TIBC t ạ hematocrite ngo i vi, v i h s t 0,05. + Tình tr ng gi m d tr s t liên quan v i gi m albumin và tăng ộ TIBC là 48,03 µmol/L có ạ ồ CRP máu có ý nghĩa, p < 0,05. T i n ng đ ệ ế ắ ướ ườ giá tr ch n đoán thi u s t, p < 0,01, v i di n tích d ng cong i đ ệ ạ ROC là 0,755 (đ nh y là 73,9% và đ đ c hi u 69,2%), p < 0,001.
27
ế ố ượ ộ ậ tiên l ng đ c l p cho tình ế ươ ả ả ạ + Gi m MLCT < 15 ml/phút là y u t tr ng gi m TIBC huy t t ng.
Ế Ị KI N NGH
ị ứ ầ Qua nghiên c u chúng tôi rút ra các ki n ngh sau: ơ ủ
ạ ứ ể ầ ộ ắ ề ồ
ế ớ ỡ ẫ ớ 1. C n có nghiên c u v i c m u l n h n, đ y đ các giai ậ ế ệ đo n b nh th n m n tính đ có k t lu n v n ng đ s t, ferritin và TIBC huy t t b nh nhân BTMT.
ộ ộ ồ
ạ ở ệ ng ồ ộ ể ầ
ể ả ạ ả ệ ộ ồ
ườ ậ ế ươ ả 2. Gi m n ng đ albumin và tăng n ng đ CRP có liên quan ồ ả ế đ n gi m n ng đ TIBC. C n ki m soát tình tr ng viêm và tăng ườ ưỡ c ng cho b nh nhân BTMT đ đ m b o n ng đ TIBC ng dinh d ứ m c bình th ng.
28
Ụ Ố Ế Ả
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B K T QU Ủ Ứ Ậ Ề NGHIÊN C U C A Đ TÀI LU N ÁN
ễ ễ ậ ệ ắ t Th ng
1. Nguy n Văn Hùng, Nguy n Cao Lu n, Lê Vi
(2018). Survey on the relationship between serum concentration
of iron, ferritin and some characteristics in patient with stage 3
ạ ượ ọ c h c to 5 chronic predialysis kidney disease. T p chí Y d
quân sự, 43(9):114120.
ễ ễ ậ ệ ắ t Th ng
2. Nguy n Văn Hùng, Nguy n Cao Lu n, Lê Vi
ế ắ ủ ắ ắ ả ẩ ị (2018). Giá tr ch n đoán thi u s t c a kh năng g n s t toàn
ế ươ ầ ở ệ ạ ậ T pạ ph n trong huy t t ng b nh nhân suy th n m n tính.
ọ ệ chí Y h c Vi t Nam , 470 (2):47.
