Nghiên cứu xây dựng phần mềm hỗ trợ giảng dạy triển khai bãi xử lý vệ sinh bộ phận trạm quân y trung đoàn

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2016<br /> <br /> NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG PHẦN MỀM HỖ TRỢ GIẢNG DẠY<br /> TRIỂN KHAI BÃI XỬ LÝ VỆ SINH BỘ PHẬN<br /> TRẠM QUÂN Y TRUNG ĐOÀN<br /> Hoàng Anh Tuấn*; Hoàng Đắc Thăng*<br /> Lê Trung Thắng*; Nguyễn Thái Ngọc*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) bài giảng, video clip kỹ thuật triển khai<br /> bãi xử lý vệ sinh bộ phận tuyến quân y trung đoàn và xây dựng phần mềm hỗ trợ giảng dạy y<br /> học quân sự tại Học viện Quân y. Đối tượng: bài giảng điện tử thực hành triển khai bộ phận xử<br /> lý vệ sinh tuyến quân y trung đoàn và phần mềm Web. Phương pháp: sử dụng kỹ thuật công<br /> nghệ, thiết kế xây dựng bài giảng điện tử có sử dụng video clip theo mô hình web-based. Kết quả:<br /> đã xây dựng quy trình thiết kế bài giảng điện tử có sử dụng video clip theo mô Webbased; thiết<br /> kế 05 bài giảng điện tử về triển khai bộ phận xử lý vệ sinh tuyến quân y trung đoàn; kết quả đánh<br /> giá thử nghiệm trong giảng dạy cho thấy đáp ứng được công tác đào tạo tại Học viện Quân y.<br /> * Từ khóa: Bãi xử lý vệ sinh; Bài giảng video clip; Phần mềm hỗ trợ giảng dạy.<br /> <br /> Research and Development of Teaching-Aid Software of<br /> Implementation for Hygiene Management Ground at Military Medical<br /> Regiment<br /> Summary<br /> Objectives: To build database lectures, video clip on the implementation for hygiene<br /> management ground at military medical regiment and to build the software of teaching-aids at<br /> Military Medical University. Subjects: E-lectures about practices of implementation for hygiene<br /> management ground at military medical regiment and web softwares. Methods: To use technique<br /> of designing e-lectures supported by web-based video clip. Results: We have been sucessful in<br /> making procedures of e-lectures enhanced by web-based video clips; we have also finished 05<br /> e-lectures on the implementation for hygiene management ground at military medical regiment.<br /> A pilot study was assessed well and could satisfy the training at Military Medical University.<br /> * Key words: Hygiene management ground; Video clip lectures; Teaching-aid software.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Học viện Quân y là đơn vị đào tạo bác<br /> sỹ quân y, số lượng học viên đông, khối<br /> lượng đào tạo lớn, cho nên cần thiết phải<br /> có những loại hình đào tạo mới, phù hợp,<br /> <br /> vừa mang tính hiện đại, cập nhật, vừa<br /> mang ý nghĩa thiết thực và hiệu quả<br /> để đáp ứng nhu cầu truyền đạt và tiếp<br /> nhận thông tin ngày một nâng cao. Giải<br /> pháp cải tiến phương pháp giảng dạy,<br /> <br /> * Học viện Quân y<br /> Người phản hồi (Corresponding): Hoàng Anh Tuấn (anhtuank20@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 05/05/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 16/06/2016<br /> Ngày bài báo được đăng: 16/09/2016<br /> <br /> 196<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2016<br /> áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào<br /> giảng dạy, lấy người học làm trung tâm<br /> sẽ phát huy tính độc lập sáng tạo của học<br /> viên. Yêu cầu huấn luyện phục vụ cho<br /> diễn tập vừa khẩn trương. Trong khi đó,<br /> lại phải hiệp đồng nhịp nhàng với các<br /> đơn vị khác. Bộ môn Độc học Quân sự có<br /> số lượng giảng viên ít, học viên đông.<br /> Trong huấn luyện dã ngoại, mặc dù số<br /> lượng học viên năm cuối đông nhưng chỉ<br /> có một số lượng rất nhỏ (< 10%) học viên<br /> được biên chế về học tập tại bãi xử lý vệ<br /> sinh bộ phận trạm quân y Trung đoàn nơi<br /> học sinh có điều kiện tìm hiểu học tập và<br /> nắm được chức trách nhiệm vụ, bố trí<br /> triển khai cũng như nội quy làm việc của<br /> bãi xử lý vệ sinh bộ phận. Phần lớn học<br /> viên (> 90%) chỉ được kiến tập và trao đổi<br /> với giảng viên. Do đó, học viên không thể<br /> nắm chắc nội dung học tập tại bộ phận.<br /> Trên thực tế:<br /> <br /> - Giảng viên chỉ truyền đạt kiến thức<br /> cho một nhóm học viên được biên chế<br /> học tập tại bộ phận (10 - 15 học<br /> viên/năm).<br /> - Mỗi giảng viên phải thực hiện các<br /> thao tác thực hành nhiều lần và một học<br /> viên không thể đảm đương học hết các<br /> chức trách của nhân viên trong bộ phận.<br /> - Mô hình, học cụ còn hạn chế.<br /> - Học viên đông không có điều kiện<br /> xem và làm lại các thao tác kỹ thuật.<br /> Có rất nhiều ưu điểm khi ứng dụng<br /> công nghệ thông tin vào xây dựng phần<br /> mềm hỗ trợ giảng dạy. Bài giảng có sự<br /> trợ giúp của video, multimedia sẽ trở nên<br /> sinh động và hiệu quả hơn. Đồng thời,<br /> giảng viên có thể kiểm tra học sinh dễ<br /> dàng hơn. Học viên sẽ hiểu được nội<br /> dung bài giảng một cách sống động nhất.<br /> <br /> 100% sẽ nắm được nội dung huấn luyện<br /> thay vì chỉ có 10 - 15% học viên/năm như<br /> phương pháp giảng dạy thông thường.<br /> Yêu cầu ứng dụng CNTT trong xây<br /> dựng bài giảng:<br /> - Phải nắm bắt được các kiến thức về<br /> xây dựng CSDL bài giảng, CSDL video,<br /> cách hoạt động và ứng dụng CNTT xây<br /> dựng phần mềm web.<br /> - Xây dựng hệ thống kịch bản của nội<br /> dung các bài giảng trước khi đi vào xây<br /> dựng CSDL bài giảng, CSDL video.<br /> - Chuẩn bị một số công nghệ video, dữ<br /> liệu multimedia phù hợp với người thiết<br /> kế khi xây dựng các bài giảng và phần mềm.<br /> - Sau khi xây dựng xong phải chạy thử<br /> trên các thiết bị để kiểm tra lỗi và độ thích<br /> hợp của bài giảng đã thiết kế so với môi<br /> trường định đưa vào triển khai và áp dụng.<br /> Xuất phát từ tình hình thực tiễn trên,<br /> chúng tôi tiến hành nghiên cứu công trình<br /> nhằm:<br /> - Ứng dụng công nghệ video xây dựng<br /> CSDL bài giảng video clip các bước triển<br /> khai bãi xử lý vệ sinh bộ phận và kỹ thuật<br /> tiêu tẩy cho thương binh nhiễm độc, nhiễm<br /> xạ trong huấn luyện tổng hợp y học quân<br /> sự tại Học viện Quân y.<br /> - Ứng dụng công nghệ web xây dựng<br /> phần mềm web tĩnh phục vụ trong huấn<br /> luyện tổng hợp y học quân sự tại Học viện<br /> Quân y.<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Bài giảng điện tử thực hành triển khai<br /> bãi xử lý vệ sinh bộ phận trạm quân y<br /> trung đoàn và phần mềm web ứng dụng<br /> trong giảng dạy tại Học viện Quân y.<br /> 197<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2016<br /> - Đối tượng đánh giá ứng thử nghiệm:<br /> + 350 học viên dài hạn quân y.<br /> + 28 giáo viên, cán bộ (18 giáo viên y<br /> học quân sự và 10 cán bộ làm công tác<br /> quản lý giáo dục).<br /> + Đối tượng đánh giá công nghệ, kỹ<br /> thuật: 6 cán bộ chuyên ngành CNTT đang<br /> công tác tại Ban CNTT - Học viện Quân y.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> - Phương pháp chuyên gia: lấy ý kiến<br /> chuyên gia về CNTT và giáo viên về y<br /> học quân sự.<br /> - Phương pháp nghiên cứu tài<br /> phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa,<br /> quát hóa tài liệu có liên quan đến<br /> học, các tài liệu lý luận về giáo dục<br /> tài liệu về sách điện tử.<br /> <br /> liệu:<br /> khái<br /> môn<br /> học,<br /> <br /> - Phương pháp điều tra kết hợp thu<br /> thập số liệu: quan sát, thu thập số liệu<br /> tổng kết từ thực tiễn giảng dạy môn học;<br /> điều tra, thu thập số liệu bằng phiếu điều<br /> tra, xử lý số liệu bằng phương pháp toán<br /> thống kê.<br /> - Phương pháp kỹ thuật công nghệ,<br /> thiết kế xây dựng video clip và phần mềm<br /> dạng webbased: tiến hành xây dựng nội<br /> dung chuẩn, kịch bản mẫu, tiến hành<br /> thực nghiệm trên máy tính, chương trình,<br /> nội dung với các đối tượng học viên khác<br /> nhau để lựa chọn phương pháp xây dựng<br /> cho phù hợp. Sử dụng phần mềm<br /> Microsoft FrontPage với ngôn ngữ HTML<br /> (HyperText Markup Language).<br /> - Phương pháp đánh giá thử nghiệm:<br /> đánh giá thử nghiệm trên các đối tượng<br /> giảng viên và học viên tại Học viện Quân y.<br /> 198<br /> <br /> * Xây dựng bài giảng thực hành video<br /> các kỹ thuật:<br /> - Phương pháp xây dựng:<br /> + Xây dựng các bài giảng thực hành<br /> chuẩn được thông qua Bộ môn Độc học<br /> Quân sự, Học viện Quân y.<br /> + Xây dựng kịch bản, giảng viên, học<br /> viên làm mẫu.<br /> + Dùng máy quay camera ghi lại toàn<br /> bộ quy trình chuẩn đã xây dựng với kịch<br /> bản có sẵn.<br /> + Số hoá, biên tập, chú giải bằng lời,<br /> hình ảnh tạo các bài giảng chuẩn dưới<br /> dạng video clip.<br /> + Xây dựng phần mềm bằng công<br /> nghệ web.<br /> + Thử lại, kiểm duyệt và chỉnh sửa.<br /> - Các quy trình chính xây dựng CSDL:<br /> + Chuẩn bị.<br /> + Thực hiện quy trình theo kịch bản đã<br /> dựng.<br /> + Biên tập, số hoá video.<br /> + Bổ sung các chú giải.<br /> + Thử nghiệm và chỉnh sửa.<br /> + Chạy thử, đánh giá thử nghiệm.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Xây dựng hồ sơ của một video<br /> clip kỹ thuật.<br /> Trong phần này, chúng tôi lựa chọn<br /> các kỹ thuật triển khai bãi xử lý vệ sinh bộ<br /> phận trạm quân y trung đoàn, kỹ thuật<br /> tiêu độc, tẩy xạ cho thương binh, cơ bản,<br /> phổ biến, đáp ứng cho các đối tượng học<br /> viên quân y, bao gồm.<br /> - Bố trí triển khai bãi xử lý vệ sinh bộ<br /> phận trạm quân y trung đoàn.<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2016<br /> <br /> - Kỹ thuật tiêu độc vùng da hở cho<br /> thương binh nhiễm độc.<br /> <br /> trình xây dựng video gồm 12 công đoạn<br /> sau:<br /> - Thu thập thông tin, xây dựng nội<br /> dung bài học chuẩn.<br /> <br /> - Kỹ thuật tiêu độc cho thương binh đi<br /> bộ.<br /> <br /> - Phân tích các yêu cầu về nội dung<br /> cũng như tính sư phạm của bài học.<br /> <br /> - Biên chế của bãi xử lý vệ sinh bộ<br /> phận trạm quân y trung đoàn.<br /> <br /> - Kỹ thuật tẩy xạ cho thương binh<br /> nhiễm xạ.<br /> <br /> - Xây dựng kịch bản cho video.<br /> - Thu thập tư liệu video.<br /> <br /> - Kỹ thuật tẩy xạ quần áo cho thương<br /> binh nhiễm xạ.<br /> <br /> - Xử lý video.<br /> <br /> Các kỹ thuật được trình bày dưới dạng<br /> video clip kèm theo nội dung bài giảng<br /> liên quan đến nội dung để học viên tham<br /> khảo.<br /> <br /> - Ghép âm thanh và lời đọc vào video.<br /> <br /> Video clip bảo đảm người dùng có thể<br /> xem rõ các động tác, kỹ thuật. Giảng viên<br /> có thể sử dụng giảng bài ở những phòng<br /> giảng có hệ thống máy chiếu với số<br /> lượng học viên đông.<br /> Qua nghiên cứu tài liệu và xây dựng<br /> các kỹ thuật, chúng tôi xây dựng hồ sơ<br /> cho một kỹ thuật gồm 8 nội dung:<br /> - Mã số;<br /> - Tên video;<br /> - Giảng viên;<br /> - Chuyên ngành;<br /> - Đối tượng giảng dạy;<br /> - Định dạng;<br /> - Môi trường ứng dụng;<br /> - Mô tả nội dung.<br /> * Quy trình xây dựng video kỹ thuật.<br /> Việc xây dựng và xử lý video rất phức<br /> tạp và tốn nhiều thời gian cũng như tài<br /> nguyên máy tính. Để có thể xây dựng<br /> hiệu quả video, việc tuân thủ quy trình là<br /> hết sức quan trọng. Qua kinh nghiệm xây<br /> dựng video, chúng tôi có thể rút ra quy<br /> <br /> - Thu thập dữ liệu âm thanh và lời đọc.<br /> - Tạo các văn bản (text) từng kỹ thuật.<br /> - Tạo các hiệu ứng hay tương tác trên<br /> video.<br /> - Tối ưu hoá video và chuyển thành<br /> các tệp sản phẩm video theo định chuẩn<br /> phù hợp với mục đích sử dụng.<br /> - Kiểm tra lại toàn bộ video.<br /> - Phát hành video.<br /> 2. Xây dựng bài giảng.<br /> * Kết quả xây dựng các bài giảng: xây<br /> dựng 04 bài giảng thực hành dạng text gồm:<br /> + Các yếu tố sát thương của vũ khí hạt<br /> nhân.<br /> + Công tác xử lý vệ sinh.<br /> + Tổn thương do sóng nổ và bức xạ<br /> quang.<br /> + Nhiễm xạ trong.<br /> * Xây dựng video clip: xây dựng 06<br /> video clip kỹ thuật gồm:<br /> + Bố trí triển khai bãi xử lý vệ sinh bộ<br /> phận trạm quân y trung đoàn.<br /> + Biên chế bãi xử lý vệ sinh bộ phận<br /> trạm quân y trung đoàn.<br /> + Kỹ thuật tiêu độc vùng da hở cho<br /> thương binh nhiễm độc.<br /> + Kỹ thuật tiêu độc cho thương binh đi<br /> bộ.<br /> 199<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 8-2016<br /> + Kỹ thuật tẩy xạ cho thương binh<br /> nhiễm xạ.<br /> + Kỹ thuật tẩy xạ quần áo cho thương<br /> binh nhiễm xạ.<br /> - Xây dựng phần mềm bằng công nghệ<br /> web: ứng dụng chương trình Microsoft<br /> Frontpage để xây dựng phần mềm, phần<br /> mềm được đóng gói trên đĩa DVD có thể<br /> phát hành trên mạng hoặc chạy tại các<br /> máy tính cá nhân đơn lẻ.<br /> Phần mềm được đóng gói trên đĩa<br /> DVD chứa đựng toàn bộ nội dung các bài<br /> giảng dạng text, video clip, cho phép xem<br /> nhanh nội dung thông qua giao diện web,<br /> người học có thể sử dụng bằng cách cài<br /> đặt vào ổ cứng của máy tính, từ đĩa DVD<br /> hoặc có thể phát hành trên Website của<br /> trường. Phần mềm có thể chạy được với<br /> các trình duyệt phổ thông như Internet<br /> Explorer, Firefox, Google Chrome...<br /> 3. Đánh giá thử nghiệm.<br /> Bước đầu đánh giá thử nghiệm trong<br /> đào tạo cho các đối tượng là giảng viên,<br /> cán bộ quản lý giáo dục, học viên dài hạn<br /> quân y tại Học viện Quân y.<br /> * Nhận xét xây dựng kịch bản, bố cục:<br /> - 100% giảng viên và cán bộ tham gia<br /> thử nghiệm đánh giá kịch bản video clip<br /> được xây dựng chặt chẽ, đúng nội dung<br /> bài giảng thực hành, bố cục hợp lý.<br /> - 100% học viên tham gia học tập đánh<br /> giá video clip có kịch bản hợp lý, theo<br /> trình tự nội dung bài giảng, dễ học, dễ<br /> hiểu, thu hút và sinh động.<br /> - 100% người thử nghiệm đánh giá<br /> đều nhận xét phần mềm rất tiện lợi, dễ sử<br /> dụng, có thể dùng trên máy tính cá nhân.<br /> * Nhận xét về chất lượng âm thanh,<br /> hình ảnh: 100% giảng viên, cán bộ, học<br /> viên đánh giá hình ảnh âm thanh rõ, nét.<br /> 200<br /> <br /> * Đánh giá hiệu quả:<br /> - Đối với giảng viên:<br /> + Thuận lợi trong quá trình giảng dạy,<br /> kiểm soát được nội dung, thể hiện tiến<br /> trình giảng dạy một cách khoa học và<br /> logic.<br /> + Tiết kiệm thời gian, chi phí trong đào<br /> tạo, khắc phục tình trạng bài giảng quá tải<br /> của giảng viên.<br /> - Đối với học viên:<br /> + Dễ dàng tiếp cận và sử dụng bài<br /> giảng video trên đĩa DVD, xem rõ các<br /> thao tác kỹ thuật.<br /> + Tích cực tham gia học tập, phát huy<br /> tối đa tính chủ động sáng tạo, khả năng<br /> tự học của học viên.<br /> + Tạo ra môi trường học tập công<br /> bằng, lành mạnh. Gây hứng thú trong học<br /> tập và khơi gợi tư duy, trí nhớ bền bỉ…<br /> + Học viên có thể sử dụng bài giảng<br /> trong quá trình tự học ở nhà, vì thiết kế<br /> bài giảng tuân theo các quy tắc trên, bài<br /> giảng coi như là một phần mềm dạy học.<br /> + Học viên chủ động trong việc học,<br /> học ở mọi nơi, mọi lúc. Các em thật sự<br /> hứng thú đối với phương pháp dạy và<br /> học bằng video clip.<br /> KẾT LUẬN<br /> 1. Ứng dụng công nghệ video xây<br /> dựng CSDL bài giảng video clip các<br /> bước triển khai bãi xử lý vệ sinh bộ<br /> phận trạm quân y trung đoàn và kỹ thuật<br /> tiêu tẩy cho thương binh nhiễm độc,<br /> nhiễm xạ.<br /> Video clip bảo đảm người dùng có thể<br /> xem rõ các động tác, kỹ thuật. Giảng viên<br /> có thể sử dụng để giảng bài ở những<br /> <br />