Nguyên tắc viết bài cho
báo điện tử
Chúng ta đã có vài chục tờ báo điện tử nhưng phải thừa nhận rằng đa
phần nội dung là bệ nguyên từ báo in, may ra thì được cắt gọt một chút. Ít ai
trong chúng ta quan tâm đến một thực tế là người đọc báo điện tử khác hoàn
toàn so với người đọc báo in - và báo điện tử cũng có nguyên tắc riêng.
Roy Peter Clark, cây bút chuyên viết cho Viện Poynter, một website
nghiên cứu danh tiếng về báo chí, từng tuyên bố thẳng tuột một câu rằng:
"Viết cái gì thì viết nhưng phải dưới 800 chữ."
Bên cạnh những tiện ích hấp dẫn và cách thức sử dụng tiện lợi, một
website chỉ thu hút người đọc khi có nhiều thông tin. Nhưng điều oái oăm là
chúng ta thì muốn viết dài, kể cho chi tiết, nhưng người đọc lại muốn đọc
những bài ngắn.
Có thể có người lập luận rằng bài dài thì cắt trang. Cách làm này
không sai, vấn đề chỉ nằm ở chỗ người đọc có lật trang hay không mà thôi.
Vậy nên ta chẳng cần tham chi tiết làm gì, bởi nhiều khi cho vào cũng...
công cốc.
Jakob Nielsen, một nhà nghiên cứu về vấn đề sử dụng web, đã tiến
hành một nghiên cứu chi tiết trước khi đi đến kết luận rằng độc giả web
không hề đọc mà chỉ "lướt mắt." Một nguyên nhân thường được dẫn ra là
người ta đọc báo khi có thể gác hẳn việc sang một bên (các ông thì khoái
nhất là đọc báo khi nhâm nhi càphê sáng chẳng hạn), còn đa phần những
người đọc tin trên web là khi... đang làm việc. Nhận được một cái
newsletter, thấy tiêu đề hấp dẫn hoặc vấn đề quan tâm, thế là nhấp chuột vào
đường link. Hoặc đang làm thì nghĩ đến chuyện check thử xem cái tin hoa
hậu nhà ta đi thi ra sao, vụ kéo ôtô hỏng trên phố Hà Nội thế nào.
Thực tế này dẫn đến một thực tế khác là ai cũng muốn xem cho nhanh
kẻo... sếp đến sau lưng ngó vào thì phiền. Những người đã xem lướt lại có
tinh thần cảnh giác với một ông sếp tò mò thì sẽ chỉ dành cho mỗi tin/bài
khoảng vài giây.
Chính vì vậy, các tin-bài trên báo điện tử nên lưu ý một số điểm sau:
•
Chớ có lòng vòng, hãy nói thẳng vào câu chuyện chính
(Nàng cắt tóc bán lấy tiền mua đồng hồ cho chàng, còn chàng bán
đồng hồ để mua lược cho nàng);
•
Độc giả không chỉ muốn biết ai, cái gì, ở đâu và khi nào
mà cả tại sao. (Tại sao nhà nước tăng thuế. Điều này có ý nghĩa gì với
cuộc sống hàng ngày?);
•
Dùng các đoạn ngắn (mỗi đoạn một ý);
•
Dùng câu chủ động, không lạm dụng tính từ và phó từ;
•
Với những bài dài, nên có những tiểu đề mục chứa đựng
thông tin (Cách này vừa tạo ra những điểm nghỉ cho mắt, vừa lôi kéo
độc giả đọc tiếp);
•
Có thể dùng font đậm (bold) để nhấn mạnh những điểm
quan trọng (nhưng không nên lạm dụng);
•
Dùng bullet cho các danh mục (Nhìn thoáng là biết từng
điểm, rất rõ ràng);
•
Nên có ảnh hoặc hình minh họa, dù nhỏ (Không chỉ có ý
nghĩa trang trí đâu, bởi người ta đã có câu "nhìn con bò chứ không nói
con bò");
•
Hãy luôn đặt câu hỏi: "Thông tin này có thể làm thành đồ
thị, bảng biểu, hình minh họa không?" (nếu thấy nên làm biểu, bảng
thì còn chần chừ gì nữa.)
•
Dùng các đường link để bổ sung thêm chi tiết mà không
cần phải viết thêm (nhưng nhớ phải kiểm tra chắc chắn rằng đường
link dẫn đến tin-bài đó)./.