Nhân vật Thuý Kiều trong đoạn kết Truyện Kiều nhìn theo quan điểm văn hoá giới thời trung đại _1

Chia sẻ: Lulu Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Truyện Kiều được cấu trúc theo mô hình ba đoạn: hội ngộ, tai biến, đoàn viên. Ai cũng biết là trong đoạn kết thúc đại đoàn viên, Thuý Kiều gặp lại Kim Trọng sau mười lăm năm lưu lạc của một thân phận kỹ nữ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhân vật Thuý Kiều trong đoạn kết Truyện Kiều nhìn theo quan điểm văn hoá giới thời trung đại _1

Nhân vật Thuý Kiều trong đoạn kết Truyện Kiều nhìn theo quan điểm văn hoá giới thời trung đại Truyện Kiều được cấu trúc theo mô hình ba đoạn: hội ngộ, tai biến, đoàn viên. Ai cũng biết là trong đoạn kết thúc đại đoàn viên, Thuý Kiều gặp lại Kim Trọng sau mười lăm năm lưu lạc của một thân phận kỹ nữ. Câu chuyện thoạt nh ìn có cái không
khí của kiểu kết thúc có hậu, song thực ra, cuộc đời đau khổ của nàng Kiều vẫn còn tiếp tục. Kiều một mực từ chối không sống như vợ chồng với Kim Trọng, dẫu cho chàng Kim tha thiết khẩn cầu nàng. Rút cục, vị cay đắng vẫn thấm đượm tận đáy lòng Kiều. Diễn biến của đoạn kết thúc này có thể trình bày lại như sau: trong không khí đầm ấm của buổi tiệc đoàn tụ gia đình, người em gái Thuý Vân chủ động đứng lên nêu vấn đề Quả mai ba bảy đương vừa / Đào non sớm liệu se tơ kịp thì - làm lễ cưới cho Thuý Kiều và Kim Trọng  tức “trả” lại chồng cho chị. Thuý Kiều đã kiên quyết gạt bỏ “phương án” của Thuý Vân: Dứt lời nàng vội gạt đi, Sự muôn năm cũ kể chi bây giờ ? Một lời tuy có ước xưa Xét mình dãi gió dầm mưa đã nhiều. Nói càng hổ thẹn trăm chiều, Thà cho ngọn nước thuỷ triều chảy xuôi. Tuy nhiên, đây mới là lời từ chối trước đề nghị của Thuý Vân. Phải đợi đến khi chính Kim Trọng lên tiếng, nhắc nhở nàng nhớ lại lời thề trang nghiêm trước trời đất: Dẫu rằng vật đổi sao dời / Tử sinh cũng giữ lấy lời tử sinh, Thuý Kiều mới cắt nghĩa đầy đủ lý do khiến nàng từ chối: Nàng rằng gia thất duyên hài, Xót lòng ân ái ai ai cũng lòng. Nghĩ rằng trong đạo vợ chồng, Hoa thơm phong nhị, trăng vòng tròn gương. Chữ trinh đáng giá nghìn vàng, Đuốc hoa chẳng thẹn với cành mai xưa? Thiếp từ ngộ biến đến giờ,
Ong qua bướm lại đã thừa xấu xa. Chúng ta đều biết, dẫu chàng Kim tỏ ra rất thông cảm với cảnh ngộ của người yêu, nói rõ Chữ trinh kia cũng có ba bảy đường song Kiều nhất định khước từ cuộc sống vợ chồng mà đề nghị cuộc sống bạn bè. Trong lịch sử tiếp nhận Truyện Kiều, giới nghiên cứu, phê bình đã lý giải nguyên nhân và ý nghĩa của quyết định mà nàng Kiều đưa ra như thế nào? Đã có một số cách nhìn, cách đọc khác nhau đối với sự việc này. Nguyễn Khuyến đứng trên quan điểm trọng trinh tiết của Nho gia, tức quan điểm nam quyền, đã cười cợt sự “đeo đẳng” này của chàng Kim Không trách chàng Kim đeo đẳng mãi / Khăng khăng vớt lấy một phần đuôi. “Một phần đuôi” tức là phần cuối, chút cặn bã còn lại sau mười lăm năm nàng Kiều lưu lạc. Chúng ta hiểu nhà nho vốn coi trọng trinh tiết của người phụ nữ nên đã nhìn thấy yếu tố hài hước trong chuyện Kim Trọng năn nỉ cùng Thuý Kiều sống đời sống vợ chồng. Nhà thơ Xuân Diệu  đứng trên quan điểm xã hội học từng viết bài Bản cáo trạng cuối cùng trong Truyện Kiều, lưu ý lời lên án tội ác xã hội phong kiến trong Truyện Kiều đã kéo dài mãi cho đến màn đại đoàn viên. Trích dẫn những lời tủi khổ của Kiều nói với Kim Trọng: Đã đem mình bỏ am mây, Tuổi này gửi với cỏ cây cũng vừa. Mùi thiền đã bén muối dưa, Màu thiền ăn mặc đã ưa nâu sồng. Sự đời đã tắt lửa lòng, Còn chen vào chốn bụi hồng làm chi! Dở dang nào có hay gì Đã tu, tu trót, qua thì, thì thôi…
Rồi Xuân Diệu bình luận: “Ngay ở câu trả lời đầu tiên khi gặp nhau như chết sống lại, Kiều đã cho thấy đời mình tan nát, lòng mình tan nát, bản cáo trạng cuối cùng trong Truyện Kiều đã bắt đầu: Đã tu  tu trót  qua thì  thì thôi…”. Thuý Kiều nói với chàng Kim Trọng: Thiếp từ ngộ biến đến giờ, Ong qua bướm lại đã thừa xấu xa Bấy chầy gió táp mưa xa Mấy trăng cũng khuyết mấy hoa cũng tàn Còn chi là cái hồng nhan, Đã xong thân thế còn toan nỗi nào. Xuân Diệu bình: “Ta thử đọc lại đoạn này mà vận vào thân, xem thử có tủi nhục đến tận trong xương thịt mình hay không? Giày vò đến thế thì đến bao nhiêu thân cũng phải nát, huống chi một cái thân em… Ba mươi tuổi chính là lúc người đàn bà đầy đặn trong tình yêu, sinh đẻ những đứa con đẹp đẽ, khoẻ mạnh nhất: ở tuổi ba mươi ấy, nàng Kiều mang mãi trong mình một vết thương đau. Nàng Kiều không thể bước qua được tâm hồn mình, nó rất thanh tú, tư cách của mình, nó rất tôn trọng”(1). Xuân Diệu nhấn mạnh sự tự trọng của nàng Kiều  một phụ nữ đã trải qua nhà chứa ô nhục  nhưng ông quan tâm nhiều hơn đến ý nghĩa xã hội của màn đại đoàn viên này: dư vị của những đắng cay, đau khổ mà xã hội phong kiến gây ra cho con người vẫn còn âm ỉ đến cả ngày hội ngộ, nhuộm màu đen tối cho cuộc đại đoàn viên. Ông viết: “Tuy nhiên, người ta vẫn cứ phải nghĩ một thực tế : Như vậy nàng Kiều ba mươi tuổi sẽ sống như thế, thực chất là không chồng không con cho đến hết đời. Biết chừng đâu Nguyễn Du lại không nghĩ cả cái thắc mắc ấy của bạn đọc chúng ta! Biết chừng đâu Nguyễn Du lại không đổ thêm dầu vào lửa, cố ý hai lần nói Kiều “đào non” lại nói “Dưới đèn tỏ rạng má đào thêm xuân”, càng nói Kiều còn trẻ đẹp, càng xui ta xốn xang thắc mắc. Thắc mắc với ai? Với toàn bộ xã hội phong kiến suy tàn tàn ác, không phải thắc mắc đâu, mà căm giận nó: mỗi lần đọc những lời Kiều nói, ba đợt, ta lại xót xa tức tối không chịu nổi”(2). Đó là tinh thần mà Xuân Diệu gọi là sự tính sổ với xã hội phong kiến. “Nguyễn Du đã sử dụng triệt để cuộc đoàn viên, để tính sổ một
lần cuối cùng… Nguyễn Du không đọc bản cáo trạng bằng xương bằng thịt, bằng máu của tâm hồn : Đây là nạn nhân còn sống sót của mười lăm năm chúng bay!”. Nhìn theo quan điểm Phật học, Thích Nhất Hạnh lý giải kỹ hơn lý do khiến nàng Kiều quyết định không sống cuộc sống vợ chồng với Kim Trọng : một là Kiều thấy hai người không còn xứng đôi nữa, nếu Kiều chấp nhận làm “chuyện đó” với Kim Trọng tức là Kiều không đối xử đẹp với Kim Trọng (cách nhìn này của Thiền sư khá giống với quan niệm của nhà nho về trinh tiết và với quan niệm của Xuân Diệu về lòng tự trọng); hai là Kiều đã là người tu hành, đã giác ngộ chân lý nhà Phật, đã vượt lên trên quan niệm hạnh phúc thông thường của chúng nhân, “đã nếm được mùi tịnh lạc và thấy hạnh phúc chân thật là như thế nào rồi thì không thể trở về chuyện đó được”(3). Ông cho rằng xét về tâm linh và kinh nghiệm sống, so với Kim Trọng thì “Thuý Kiều đã đứng vào vị trí một người thầy của Kim Trọng về mặt tu học và tâm linh… Ngày xưa Kiều đã giữ Giới như một cô thiếu nữ. Bây giờ Kiều đã vượt ra khỏi, đã giải thoát rồi, Kiều không giữ Giới nữa mà Giới vẫn được tôn trọng”(4). Khái niệm “giữ Giới” ở đây nghĩa là trì giới, là tuân theo cấm kỵ chứ không phải là giới tính (sex). Theo Thích Nhất Hạnh, trước đây Kiều đã từng giữ gìn và vượt qua cơn đam mê dục vọng của Kim Trọng vì nàng muốn để dành tất cả niềm hạnh phúc cho đêm động phòng; còn bây giờ, Kiều từ chối vì không thấy ý nghĩa gì trong cuộc sống thân xác với Kim Trọng. Thích Nhất Hạnh thiên về đánh giá trình độ tu hành đã đạt đạo của nàng Kiều là nguyên nhân dẫn đến việc nàng từ chối sống vợ chồng với Kim Trọng. Theo ông, Thuý Kiều đã hiểu được hạnh phúc chân chính, vượt ra ngoài quan niệm hạnh phúc của người chưa giác ngộ như Kim Trọng.