Nhận xét kết quả ban đầu điều trị trượt đốt sống thắt lưng do thoái hóa bằng phẫu thuật tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ (201-2014)

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> <br /> NHẬN XÉT KẾT QUẢ BAN ĐẦU ĐIỀU TRỊ TRƯỢT ĐỐT SỐNG THẮT LƯNG <br /> DO THOÁI HÓA BẰNG PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA  <br /> TỈNH PHÚ THỌ (2012 ‐ 2014) <br /> Nguyễn Văn Sơn*,Vi Trường Sơn* <br /> <br /> TÓM TẮT  <br /> Đặt vấn đề: Trượt đốt sống do thoái hóa thường gặp ở cột sống thắt lưng đặc biệt là đốt sống L4‐L5. Bệnh <br /> thường xuất hiện ở những bệnh nhân trên 50 tuổi và tỷ lệ nữ nhiều hơn nam 6/1(2). Có nhiều phương pháp điều <br /> trị đã được áp dụng và phẫu thuật giải chèn ép phía sau, cố định cột sống bằng nẹp vít kèm hàn xương liên thân <br /> đốt (PLIF) được đánh giá là mang lại kết quả tốt cho người bệnh. <br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả bước đầu phẫu thuật 40 trường hợp trượt đốt sống thắt lưng do thoái hóa bằng kỹ <br /> thuật PLIF tại khoa Ngoại Thần kinh Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ trong thời gian từ năm 2012 đến năm 2014. <br />  Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu mô tả lâm sàngcứu tiến cứu được tiến <br /> hành trên 40 bệnh nhân được chẩn đoán trượt đốt sống thắt lưng do thoái hóa đã được phẫu thuật. <br /> Kết quả: Kết quả sau mổ cho thấy có sự cải thiện rõ rệt của các triệu chứng đau lưng và dấu hiệu chèn ép rễ <br /> thần kinh dựa vào thang điểm VAS (Visual analogue Scale) và ODI (Oswestry Disability Index 2.0) <br /> Kết luận: Trượt đốt sống do thoái hóa là bệnh thường gặp ở nữ tuổi trung niên ảnh hưởng nhiều đến chất <br /> lượng cuộc sống. Có nhiều phương pháp để chẩn đoán và điều trị bệnh.Tuy nhiên phẫu thuật PLIF được đánh <br /> giá là mang lại kết quả tốt cho người bệnh. <br /> Từ khóa: Trượt đốt sống do thoái hóa; Kỹ thuật PLIF <br /> <br /> ABSTRACT <br /> THE FIRST RESULT OF POSTERIOR LUMBAR INTERBODY FUSION SURGERY ON TREATMENT <br /> OF DEGENERATIVE SPONDYLOLISTHESIS IN PHU THO GENERAL HOSPITAL (2012‐2014 <br /> Nguyen Van Son, Vi Truong Son  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 12 – 15 <br /> Degenerative spondylolisthesis (DS) is defined as a forward slipping of a vertebra with an intact neural arch <br /> on another vertebra. Most lumbar DS affects the L4–L5 level. It commonly occurs in patients over the age of 50 <br /> and affects females 6:1. DS is generally asymptomatic but can be associated with symptomatic spinal stenosis and <br /> radiculopathy.  In  patients  with  degenerative  spondylolisthesis  who  are  treated  surgically,  decompression  and <br /> fusion provides a good clinical outcome. <br /> Objectives:  The  purpose  of  this  studyevaluatedthe  result  of  40  patients,  with  lumbar  degenerative <br /> spondylolisthesis  and  operated  in  Phu  Tho  general  Hospital  by  the  PLIF  (Posterior  lumbar  interbody  fusion) <br /> technique. <br /> Methods:  We  performed  prospective  analyses  of  40  patients  operated  with  lumbar  degenerative <br /> spondylolisthesis.Survey of symtoms after operation find out the improve of symptoms. <br /> Results:  Whole  patients  have  improved  on  their  symptoms  and  grade  of  spodylolisthesis  after  surgery. <br /> However, the patients who over 75 years oldhad recovery time longer than other groups. <br /> * Khoa Ngoại thần kinh – Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh Phú Thọ <br /> Tác giả liên hệ: TS. Nguyễn Văn Sơn  <br />  Điện thoại: 0983632555 <br /> <br /> 12<br /> <br /> Email: nguyensonbs@gmail.com <br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> Conclusion:  There are many solutions for patients with degenerative spondylolisthesis. However who are <br /> treated surgically, decompression and fusion provides a good clinical outcome <br /> Keyword: Lumbar degenerative spondylolisthesis; PLIF (Posterior lumbar interbody fusion) technique <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> <br /> ‐ Phản xạ gân xương <br /> <br /> Trượt đốt sống là sự dịch chuyển bất thường <br /> của đốt sống trên so với đốt sống dưới, hay gặp <br /> ở cột sống thắt lưng đặc biệt là đốt sống L4‐L5. <br /> Có  nhiều  nguyên  nhân  gây  trượt  đốt  sống:  Hở <br /> eo,  chấn  thương,  bẩm  sinh,  bệnh  lý,  trượt  sau <br /> phẫu thuật và do thoái hóa(5). Trượt đốt sống do <br /> thoái  hóathường  xuất  hiện  ở  những  bệnh  nhân <br /> trên 50 tuổi và tỷ lệ nữ nhiều hơn nam 6/1. Bệnh <br /> thường không có triệu chứng tuy nhiên khi kết <br /> hợp với hẹp ống sống có thể gây nên đau lưng <br /> và đau kiểu rễ. Phẫu thuật PLIF được đánh giá <br /> mang lại kết quả tốt cho người bệnh(3). <br /> <br />   + Phản xạ gân xương bình thường <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> 40  bệnh  nhân  chẩn  đoán  trượt  đốt  sống  do <br /> thoái hóa dựa vào triệu chứng lâm sàng và cận <br /> lâm  sàng  trong  đó  04  nam  và  36  nữ  đã  được <br /> phẫu thuật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ <br /> từ năm 2010 đến năm 2012. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Phương pháp nghiên cứu mô tả lâm sàng cắt <br /> ngang, nghiên cứu tiến cứu. Xử lý số liệu thống <br /> kê y học phần mềm SPSS 16.0. <br /> <br /> Nội dung nghiên cứu <br /> Triệu chứng lâm sàng <br /> ‐  Đau  thắt  lưng:  Sử  dụng  thang  điểm  VAS <br /> (Visual Analogue Scale) để đánh giá mức độ đau <br /> từ 0 đến 10 điểm theo mức độ đau tăng dần. <br /> ‐ Dấu hiệu đau kiểu rễ: Đau rễ được xác định <br /> khi đau theo vùng da do rễ thần kinh chi phối. <br /> Tổn thương rễ được khám bằng sức cơ, rối loạn <br /> cảm giác, rối loạn phản xạ <br /> <br /> + Giảm, mất phản xạ gân gót <br /> + Giảm, mất phản xạ gân gối  <br /> ‐ Hội chứng khập khiễng giãn cách rễ được <br /> xác định đau lưng và đau rễ thần kinh xuất hiện <br /> khi  bệnh  nhân  đi  được  một  đoạn  đường  hoặc <br /> đứng  lâu,  đặc  biệt  khi  xuống  dốc,  xuống  cầu <br /> thang buộc bệnh nhân phải dừng lại. <br /> ‐  Chỉ  số  NCOS  (Neurogenic  claudication <br /> outcome  score)  được  xác  định  khi  bệnh  nhân <br /> được hỏi và trả lời bảng câu hỏi theo mẫu. <br /> ‐ Hội chứng đuôi ngựa được xác định khi có <br /> liệt  các  rễ  thần  kinh  ở  vùng  thắt  lưng  cùng,  rối <br /> loạn cảm giác hai chi dưới và vùng yên ngựa, rối <br /> loạn cơ tròn. <br /> <br /> Triệu chứng cận lâm sang <br /> Dựa  vào  kết  quảchụp  XQ,  chụp  cắt  lớp  vi <br /> tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI). <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Đặc điểm chung <br />  Đặc điểm về tuổi <br /> Bảng 1: Đặc điểm phân bố tuổi <br /> Tuổi<br /> Dưới 40<br /> 40- 60<br /> Trên 60<br /> Tổng số<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 03<br /> 32<br /> 05<br /> 40<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 7,5<br /> 80<br /> 12,5<br /> 100<br /> <br />  Đặc điểm về giới tính <br /> Bảng 2: Đặc điểm về giới tính <br /> Giới tính<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tổng số<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 04<br /> 36<br /> 40<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 10<br /> 90<br /> 100<br /> <br /> ‐ Dấu hiệu kích thích rễ <br /> + Dấu hiệu Lasègue <br /> + Điểm Valleix <br /> + Dấu hiệu bấm chuông <br /> <br /> Phẫu Thuật Cột Sống <br /> <br /> 13<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> Kết quả phẫu thuật <br /> Kết quả lâm sàng ngay sau phẫu thuật <br /> <br /> Đặc  điểm  lâm  sàng  và  chẩn  đoán  hình  ảnh <br /> trước phẫu thuật <br /> <br /> Bảng 3: Kết quả lâm sàng sau mổ <br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng  <br /> <br /> Tốt<br /> Khá<br /> Trung bình<br /> Xấu<br /> Tổng<br /> <br /> Số lượng<br /> 37<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> 40<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 92,5<br /> 5<br /> 2,5<br /> 100<br /> <br /> Biến chứng trong mổ <br /> Số lượng<br /> 02<br /> 0<br /> 02<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 5,0<br /> 5,0<br /> <br /> Biến chứng sau mổ <br /> Bảng 5: Biến chứng sau mổ <br /> Biến chứng sau mổ<br /> Khớp giả<br /> Gãy nẹp vít<br /> Tổng<br /> <br /> Số lượng<br /> 01<br /> 0<br /> 01<br /> <br /> Tất cả bệnh nhân đều được chụp XQ thường <br /> quy cột sống thắt lưng tư thế thẳng, nghiêng và <br /> cúi,ưỡn tối đa. Phương pháp này cho thấy mức <br /> độ  trượt  của  các  đốt  sống.  Nghiên  cứu  của <br /> chúng tôi thấy rằng 100% đốt sống bị trượt phát <br /> hiện được khi chụp XQ quy ước.  <br /> ‐ Chụp cộng hưởng từ (MRI) <br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 2,5<br /> 2,5<br /> <br /> Kết quả điều trị <br /> Đánh  giá  kết  quả  ngay  sau  mổ  chúng  tôi <br /> thấy  rằng  có  sự  cải  thiện  về  rõ  rệt  về  dấu  hiệu <br /> đau  thắt  lưng  và  chèn  ép  rễ  với  kết  quả  tốt <br /> 92,5%,  kết  quả  khá  5%  và  kết  quả  trung  bình <br /> 2,5%, không có kết quả xấu  <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu <br /> Về tuổi <br /> Trong tổng sô 40 bệnh nhân của chúng tôi có <br /> độ trung bình là 38,3. Trong đó thấp nhất là 38 <br /> và cao nhất là 74. Nhóm tuổi từ 40 – 60 chiếm tỷ <br /> lệ  khá  cao  chiếm tới  80%. Các  nghiên  cứu  khác <br /> cũng cho thấy tỷ lệnhóm này cũng chiếm đa số. <br /> <br /> Về giới tính <br /> Đa số chúng tôi gặp nữ giới chiếm tỷ lệ cao <br /> 60%. Tỷ lệ nữ/nam là 6/1. Nghiên cứu của chúng <br /> tôi cũng giống như hầu hết các tác giả khác.  <br /> <br /> 14<br /> <br /> Đặc điểm về chẩn đoán hình ảnh <br /> ‐ XQ quy ước <br /> <br /> Bảng 4: Biến chứng trong mổ <br /> Biến chứng trongmổ<br /> Rách màng cứng<br /> Tổn thương rễ thần kinh<br /> Tổng<br /> <br /> ‐ Đau thắt lưng chiếm tới 94,7%, đau kiểu rễ <br /> chiếm  tỷ  lệ  74,2%,  đau  cách  hồi  thần  kinh  24% <br /> đây là những dấu hiệu chính khiến bệnh nhân đi <br /> khám và điều trị. <br /> <br /> Chúng  tôi  chụp  40  bệnh  nhân  chiếm  tỷ  lệ <br /> 100%. Kết quả cho thấy: Dựa vào các kết quả MRI <br /> giúp chúng tôi phân loại chính xác thương tổn để <br /> có  hướng  điều  trị,  đồng  thời  đưa  ra  phương  án <br /> mổ phù hợp với từng bệnh nhân cụ thể. <br /> <br /> Biến chứng trong và sau mổ  <br /> ‐ Có 2 trường hợp bị rách màng cứng trong <br /> phẫu thuật do ống sống bị hẹp nhiều. Chúng tôi <br /> đã  tiến  hành  khâu  màng  cứng  thuận  lợi  và <br /> không để laị di chứng gì. <br /> ‐ Có 1 bệnh nhân bị khớp giả sau mổ 6 tháng <br /> chúng tôi đã tiến hành mổ lại bằng đặt lại dụng <br /> cụ và bổ sung thêm xương chậu của bệnh nhân. <br /> <br /> Phương pháp mổ <br /> Chúng tôi sử dụng phương pháp : <br /> ‐  Phẫu  thuật  giải  chèn  ép  phía  sau  cố  định  cột <br /> sống bằng nẹp vít và hàn xương liên thân đốt (PLIF) <br /> ‐ Xương ghép được sử dụng là xương chậu <br /> hoặc xương tại chỗ.Vật liệu cố định chúng tôi sử <br /> dụng  là  nẹp  vít  được  bắt  vào  cuống  cung  của <br /> thân đốt sống và dụng cụ thay thế đĩa đệm Cage <br /> có nhồi xương. <br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> KẾT LUẬN <br /> Trượt đốt sống do thoái hóa là bệnh thường <br /> gặp  ở  phụ  nữ  tuổi  trung  niên  và  ảnh  hưởng <br /> nhiều  đến  chất  lượng  cuộc  sống.  Có  nhiều <br /> phương  pháp  để  chẩn  đoán  và  điều  trị.  Tuy <br /> nhiên phẫu thuật giải chèn ép phía sau cố định <br /> cột sống bằng nẹp vít kèm hàn xương liên thân <br /> đốt  được  đánh  giá  là  mang  lại  kết  quả  tốt  cho <br /> người bệnh. <br /> <br /> MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA  <br /> <br /> XQ sau mổ. <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> <br /> MRI trước mổ <br /> <br /> 1.<br /> <br /> Eismont  FJ,  Norton  RP  and  Hirsch  BP  (2014).  “Surgical <br /> Management  of  Lumbar  Degenerative  Spondylolisthesis” <br /> American  Academy  of  Orthopaedic  Surgeons  2014.  pp:  234‐<br /> 239. <br /> <br /> 2.<br /> <br /> HerkowitzHN,  Kurz  LT  (1991).  “Degenerative  lumbar <br /> spondylolisthesis  with  spinal  stenosis”  The  Journal  of  bone <br /> and Join surgery 1991. pp: 802‐ 808. <br /> <br /> 3.<br /> <br /> Lian  XF,  Hou  TS,  Xu  JG,  Zeng  BF,  Zhao  J,  Liu  XK,  (2013). <br /> “Posterior  lumbar  interbody  fusion  for  aged  patients  with <br /> degenerative  spondylolisthesis:  is  intentional  surgical <br /> reduction  essential?” The  Spine  JournalVolume  13,  Issue  10, <br /> October 2013, pp: 1183–1189. <br /> <br /> 4.<br /> <br /> Miao J, Wang S, Wan Z (2012). “Motion characteistics of the <br /> degenerative <br /> vertebral <br /> segments <br /> with <br /> lumbar <br /> spondylolisthesis in elderly patients” European Spine Journal <br /> 2012. pp: 12‐14. <br /> <br /> 5.<br /> <br /> Phan Trọng Hậu (2006). “ Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị <br /> bệnh  trượt  đốt  sống  thắt  lưng  do  hở  eo  ở  người  trưởng <br /> thành” luận án tiến sĩ y học 2006. pp: 7‐ 22. <br /> <br />  <br /> <br /> Ngày nhận bài báo:  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> 02/10/2014 <br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:  <br /> <br /> 27/10/2014 <br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:  <br /> <br /> 05/12/2014 <br /> <br />  <br /> <br /> XQ trước mổ <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> Phẫu Thuật Cột Sống <br /> <br />  <br /> <br /> 15<br /> <br />