Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển Tin lành vùng dân tộc thiểu số phía Bắc

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> <br /> <br /> HOÀNG MINH ĈÔ (*)<br /> <br /> NHÌN LҤI QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIӆN TIN LÀNH<br /> VÙNG DÂN TӜC THIӆU SӔ PHÍA BҲC<br /> Tóm tҳt: Không gian tín ng˱ͩng mi͉n núi phía B̷c Vi͏t Nam v͙n là<br /> không gian tín ng˱ͩng dân gian cͯa các dân t͡c sinh s͙ng ͧ ÿây. Nh˱ng<br /> tͳ năm 1986 trͧ l̩i ÿây, vͣi vi͏c xṷt hi͏n cͯa cái g͕i là Vàng Chͱ do<br /> D˱˯ng Văn Mình khͧi x˱ͣng, ÿ͋ r͛i sau ÿó g̷n vͣi Tin Lành, ÿͥi s͙ng<br /> tinh th̯n cͯa m͡t b͡ ph̵n c˱ dân mi͉n núi phía B̷c có nhi͉u xáo tr͡n.<br /> Cho ÿ͇n nay, b͡ ph̵n c˱ dân ÿó ÿã trͧ thành “tín ÿ͛” cͯa m͡t s͙ h͏ phái<br /> Tin Lành. Bài vi͇t này ÿ˱a ra nhͷng con s͙ v͉ s͹ phát tri͋n cͯa Tin Lành<br /> ͧ khu v͹c mi͉n núi phía B̷c Vi͏t Nam qua b͙n giai ÿo̩n và cùng vͣi ÿó<br /> là m͡t s͙ ÿ̿c ÿi͋m cͯa m͟i giai ÿo̩n.<br /> Tӯ khóa: Tin Lành, Vàng Chͱ, Thìn Hùng, ng˱ͥi Mông, ng˱ͥi Dao, dân<br /> t͡c thi͋u s͙ mi͉n núi phía B̷c.<br /> Tin Lành là tôn giáo cách tân, ra ÿӡi ӣ Ĉӭc năm 1517. Ĉây là mӝt tôn giáo<br /> thӃ giӟi có nhӳng ÿiӇm khác biӋt so vӟi các tôn giáo khác vӅ danh xѭng. Không<br /> chӍ mӝt danh xѭng nhѭ các tôn giáo khác thѭӡng có, Tin Lành có hai danh xѭng<br /> quӕc tӃ là Protestantism và Reformism. Hai danh xѭng trên ÿӅu ÿѭӧc dӏch sang<br /> tiӃng ViӋt vӟi tên gӑi chung là Tin Lành. Tuy nhiên, nӝi hàm danh xѭng Tin<br /> Lành (khái niӋm) rҩt ÿa nghƭa. Theo chúng tôi, khái niӋm này có ba nghƭa chính<br /> sau: Mӝt là, tin tӭc tӕt lành, thông tin tӕt lành, tin vui, tin tӕt, Phúc Âm. Hai là,<br /> phҧn lҥi mӝt phҫn giáo lý Công giáo và phҧn ÿӕi Giáo hoàng. Ba là, tôn giáo<br /> mӟi, tôn giáo cҧi cách (mӝt sӕ nhà tôn giáo hӑc Phѭѫng Tây còn gӑi là tôn giáo<br /> thӡi thѭӧng, tôn giáo cӫa xã hӝi văn minh). Theo chúng tôi, nӃu hiӇu ÿҫy ÿӫ các<br /> ngӳ nghƭa trên sӁ cho phép chúng ta cҳt nghƭa ÿѭӧc mӝt phҫn vӅ sӵ du nhұp và<br /> phát triӇn nhanh cӫa Tin Lành trên phҥm vi toàn cҫu(1) và ӣ ViӋt Nam hiӋn nay<br /> (trong ÿó có khu vӵc Tây Bҳc).<br /> Tin Lành kӇ tӯ khi du nhұp vào ViӋt Nam, ngoài các danh xѭng quӕc tӃ nói<br /> trên còn thҩy xuҩt hiӋn vӟi nhiӅu tên gӑi khác nhau: “Tin Lành Vàng Chӭ’’, xuҩt<br /> hiӋn khoҧng nhӳng năm 1986-1990, gҳn vӟi tөc xѭng vua cӫa ngѭӡi Mông vùng<br /> dân tӝc thiӇu sӕ phía Bҳc; “Tin Lành Thìn Hùng”, xuҩt hiӋn khoҧng năm 1987,<br /> gҳn vӟi vua Trӡi - Thìn Hùng và chӫ yӃu gҳn vӟi ngѭӡi Dao. “Tin Lành ĈӅ Ga”,<br /> xuҩt hiӋn khoҧng nhӳng năm 1999-2000, gҳn vӟi ÿӗng bào các dân tӝc Thѭӧng<br /> ӣ Tây Nguyên.<br /> *<br /> <br /> . PGS.TS., Hӑc viӋn Chính trӏ - Hành chính Quӕc gia Hӗ Chí Minh.<br /> <br /> <br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> Mһt khác, viӋc xuҩt hiӋn các danh xѭng mӟi này còn gҳn và xuҩt phát tӯ tính<br /> quy luұt vӅ sӵ du nhұp, phát triӇn theo mang dҩu ҩn vùng dân cѭ - ÿӏa lý hoһc tӝc<br /> ngѭӡi - ÿӏa lý cӫa Tin Lành. Trên bình diӋn quӕc tӃ có Tin Lành Bҳc Mӻ, Tin<br /> Lành Mӻ, Tin Lành Hàn Quӕc, Tin Lành Bҳc Âu,... ÿã ÿӇ lҥi dҩu ҩn, sҳc thái<br /> riêng ӣ phҥm vi quӕc gia hoһc vùng lãnh thә nhҩt ÿӏnh nào ÿó. Còn khi du nhұp<br /> và phát triӇn ӣ ViӋt Nam, ngoài sӵ xuҩt hiӋn và chi phӕi cӫa Tin Lành Mӻ<br /> (CMA) vӟi nhiӅu giáo phái khác nhau, chúng ta còn thҩy có sӵ xuҩt hiӋn cӫa các<br /> tên gӑi mӟi nhѭ Tin Lành Vàng Chӭ, Tin Lành Thìn Hùng, Tin Lành ĈӅ Ga phù<br /> hӧp vӟi các vùng lãnh thә tѭѫng ӭng. ĈiӅu này sӁ giúp chúng ta lý giҧi ÿѭӧc tҥi<br /> sao Tin Lành vùng dân tӝc thiӇu sӕ phía Bҳc trong quá trình du nhұp và phát<br /> triӇn ÿã có nhӳng sҳc thái riêng (sҳc thái vùng), ÿó là Tin Lành Vàng Chӭ và Tin<br /> Lành Thìn Hùng. Tin Lành Vàng Chӭ vӅ bҧn chҩt chính là loҥi Tin Lành gҳn vӟi<br /> dân tӝc Mông. Khi Vàng Chӭ ÿѭӧc truyӅn vào ngѭӡi Dao, ÿӇ phù hӧp vӟi dân<br /> tӝc này nó ÿѭӧc mang tên mӟi Thìn Hùng.<br /> Bài viӃt này ÿӅ cұp ÿӃn bӕn giai ÿoҥn hình thành và phát triӇn cӫa Tin Lành<br /> vùng dân tӝc thiӇu sӕ phía Bҳc vӟi hai sҳc thái: Tin Lành Vàng Chӭ và Tin Lành<br /> Thìn Hùng.<br /> 1) Giai ÿoҥn 1986-1990: Trѭӟc năm 1986, phҫn lӟn ÿӗng bào dân tӝc thiӇu<br /> sӕ vùng núi phía Bҳc theo tín ngѭӥng ÿa thҫn, chӍ mӝt sӕ ít theo Công giáo. Năm<br /> 1986, hiӋn tѭӧng Vàng Chӭ bҳt ÿҫu xuҩt hiӋn ӣ hai tӍnh Hà Giang và Sѫn La.<br /> Tuy nhiên, có thӇ xem hiӋn tѭӧng khӣi nguӗn cӫa Tin Lành Vàng Chӭ là ӣ xã<br /> Yên Hѭѫng, huyӋn Hàm Yên, tӍnh Tuyên Quang và ngѭӡi ÿӅ xѭӟng kêu gӑi<br /> ngѭӡi Mông theo Vàng Chӭ là Dѭѫng Văn Mình (ngѭӡi Mông, huyӋn Bҧo Lâm,<br /> tӍnh Cao Bҵng). Sau khi nghe Ĉài FEBC (tӯ Manila, Philippines) tuyên truyӅn vӅ<br /> Vàng Chӭ, Dѭѫng Văn Mình ÿã kêu gӑi ngѭӡi Mông theo Tin Lành Vàng Chӭ.<br /> Luұn ÿiӋu truyên truyӅn là theo Tin Lành Vàng Chӭ sӁ cӭu ÿѭӧc dân tӝc Mông<br /> thoát khӓi ÿau khә, có cuӝc sӕng sung sѭӟng, không làm cNJng có ăn. Ai không<br /> theo Vàng Chӭ sӁ bӏ hә ăn thӏt, nѭӟc cuӕn trôi. Ai theo Vàng Chӭ phҧi bӓ thӡ<br /> cúng ông bà tә tiên, tұp bay và chӡ Vàng Chӭ ÿón lên trӡi. Trong mӝt thӡi gian<br /> ngҳn, tӯ Hàm Yên, hiӋn tѭӧng Vàng Chӭ nhanh chóng lan ra toàn bӝ các vùng<br /> ngѭӡi Mông ӣ Tuyên Quang.<br /> ĈӃn năm 1987, Tin Lành Vàng Chӭ phát triӇn, lan sang các tӍnh Lào Cai,<br /> Yên Bái, Cao Bҵng, Bҳc Cҥn. Tҥi Sѫn La, Tin Lành Vàng Chӭ ÿã lan truyӅn tӯ<br /> xã ChiӅng Can, huyӋn Sông Mã sang xã Mѭӡng Sai và nhanh chóng phát triӇn<br /> sang các huyӋn Mai Sѫn và Mѭӡng La. ĈӃn cuӕi năm 1991, tҥi tӍnh này có<br /> khoҧng 2.000 ngѭӡi Mông cӫa 167 hӝ theo Tin Lành Vàng Chӭ (thuӝc 12 xã, 5<br /> huyӋn).<br /> Tӯ giӳa năm 1987, tӯ Sѫn La, Tin Lành Vàng Chӭ ÿã xâm nhұp vào 3 xã<br /> vùng cao Phì Nhӯ, Phình Giàng và Sa Dung, huyӋn ĈiӋn Biên Ĉông, tӍnh ĈiӋn<br /> <br /> +RjQJ 0LQK Ĉ{ 1KuQ OɞL TXi WUuQK KuQK WKjQK Yj SKiW WULʀQ«<br /> <br /> <br /> <br /> Biên. Sau ÿó Tin Lành Vàng Chӭ phát triӇn ӗ ҥt tӟi các huyӋn Sìn Hӗ, Mѭӡng<br /> Tè, Tuҫn Giáo. Ĉһc biӋt, ӣ huyӋn Mѭӡng Lay chӍ trong mӝt tuҫn có tӟi 394 hӝ<br /> thuӝc 19 bҧn, 5 xã tin theo. Năm 1987, ĈiӋn Biên có 21 hӝ, 130 ngѭӡi ӣ 2 bҧn, 1<br /> xã tin theo. Năm 1988, có 144 hӝ, 428 ngѭӡi ӣ 9 bҧn, 5 xã, 2 huyӋn tin theo.<br /> Năm 1989, có 519 hӝ, 3.554 ngѭӡi ӣ 44 bҧn, 20 xã, 4 huyӋn. Năm 1990, có 881<br /> hӝ, 5.361 ngѭӡi ӣ 62 bҧn, 23 xã, 6 huyӋn tin theo(2).<br /> Tính ÿӃn năm 1990, ӣ 8 tӍnh vùng núi phía Bҳc, Tin Lành Vàng Chӭ, Thìn<br /> Hùng ÿã thâm nhұp vào 164 xã có ÿӗng bào Mông, Dao. ViӋc truyӅn ÿҥo ӣ khu<br /> vӵc và giai ÿoҥn này có nhӳng ÿһc ÿiӇm ÿáng chú ý là:<br /> - Hoҥt ÿӝng truyӅn ÿҥo chӫ yӃu ÿѭӧc thӵc hiӋn qua ÿài FEBC (phát bҵng<br /> tiӃng Mông) kӃt hӧp vӟi ÿӝi ngNJ thӯa tác viên trӵc tiӃp truyӅn ÿҥo.<br /> - Các chӫ thӇ truyӅn ÿҥo ÿã triӋt ÿӇ lӧi dөng tөc xѭng vua và ÿһc ÿiӇm bҧn<br /> tính ngѭӡi Mông ÿӇ khѫi dұy nhӳng vҩn ÿӅ tӯ chiӅu sâu lӏch sӱ và tâm lý tӝc<br /> ngѭӡi.<br /> - Ӣ giai ÿoҥn ÿҫu, khi mӟi hình thành Tin Lành Vàng Chӭ, tính chҩt mê tín<br /> ÿѭӧc khѫi dұy và ÿҭy lên cao kӃt hӧp vӟi hù dӑa, kích ÿӝng và khuyӃn thѭӣng<br /> ÿӇ tҥo kǤ vӑng cho nhӳng ngѭӡi tin theo.<br /> 2) Giai ÿoҥn 1991-1992: NӃu nhѭ giai ÿoҥn 1986-1990 là thӡi kǤ du nhұp,<br /> tìm cách ÿӭng chân và bҳt ÿҫu phát triӇn cӫa Tin Lành Vàng Chӭ trong ÿӗng bào<br /> các dân tӝc Mông, Dao vùng dân tӝc thiӇu sӕ phía Bҳc, thì giai ÿoҥn 1991-1992<br /> có thӇ xem là bѭӟc chӳng lҥi. Ĉây là thӡi kǤ khá ÿһc biӋt. Tӯ Tin Lành Vàng<br /> Chӭ, mӝt bӝ phұn ngѭӡi Mông ÿã chuyӇn sang theo ÿҥo Công giáo. Năm 1991,<br /> mӝt sӕ nhân vұt cҫm ÿҫu tuyên truyӅn Vàng Chӭ ÿã tìm ÿӃn các nhà thӡ Công<br /> giáo ӣ Yên Bái và Hà Nӝi. Sӕ này ÿѭӧc các linh mөc cӫng cӕ ÿӭc tin, bӗi dѭӥng<br /> giáo lý và cҩp Kinh thánh. Trӣ vӅ ÿӏa phѭѫng, hӑ công khai bӓ Tin Lành Vàng<br /> Chӭ, theo và tuyên truyӅn ÿҥo Công giáo trong cӝng ÿӗng ngѭӡi Mông. Nhѭng<br /> sau mӝt thӡi gian, phát hiӋn thҩy Công giáo có nhiӅu nghi lӉ phӭc tҥp, có nhiӅu<br /> ÿiӇm không giӕng vӟi tôn giáo mà trѭӟc kia ÿѭӧc tuyên truyӅn, tiӃp nhұn qua<br /> Ĉài FEBC và các thӯa tác viên Tin Lành Vàng Chӭ, vì vұy hӑ quay trӣ lҥi theo<br /> Vàng Chӭ.<br /> Nhӳng diӉn biӃn nói trên cho thҩy, trong bѭӟc chӳng lҥi ngҳn này, vӅ tâm lý<br /> và nhұn thӭc, ngѭӡi Mông theo Tin Lành thӡi kǤ này ÿang ÿӭng trѭӟc viӋc nhұn<br /> thӭc, tìm hiӇu tôn giáo mà mình lӵa chӑn và song hành vӟi tìm hiӇu, hӑc hӓi là<br /> làm thӱ, so sánh ÿӇ ÿi ÿӃn sӵ lӵa chӑn sau cùng - theo Tin Lành Vàng Chӭ.<br /> 3) Giai ÿoҥn 1993-2004: Ĉây là giai ÿoҥn Tin Lành phát triӇn nhanh, ÿӝt biӃn<br /> và diӉn biӃn phӭc tҥp. Tӯ năm 1993, mӝt sӕ ngѭӡi Mông ÿã tìm ÿӃn Hӝi Thánh<br /> Tin Lành ViӋt Nam (MiӅn Bҳc) sӕ 2 Ngõ Trҥm, Hà Nӝi. Hӑ ÿѭӧc Hӝi Thánh<br /> tiӃp ÿón nhiӋt thành, cҩp Kinh Thánh, tài liӋu, giҧng giҧi bài bҧn vӅ Tin Lành.<br /> <br /> <br /> <br /> 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   <br /> <br /> Trӣ vӅ ÿӏa phѭѫng, hӑ phân phát tài liӋu cho ÿӗng bào và lұp danh sách ngѭӡi<br /> theo ÿҥo gӱi các cҩp chính quyӅn cѫ sӣ xin theo ÿҥo. Hàng tuҫn các thӯa tác viên<br /> tұp hӧp ngѭӡi Mông nghe giҧng Tin Lành qua các băng ghi âm bҵng tiӃng<br /> Mông. ĈӃn tháng 5 năm 2003, Hӝi Thánh Tin Lành ViӋt Nam (MiӅn Bҳc) tiӃp<br /> nhұn danh sách hѫn 20.000 ngѭӡi Mông xin theo Tin Lành, thuӝc 6 tӍnh: Lai<br /> Châu, Sѫn La, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang và Hà Giang.<br /> Tҥi tӍnh ĈiӋn Biên, trong các năm 1993-1994, Tin Lành phát triӇn mҥnh thӇ<br /> hiӋn qua các con sӕ: Năm 1993, 11.352 ngѭӡi; Năm 1994, 116.06 ngѭӡi; Năm<br /> 1995, 17.071 ngѭӡi; Năm 1996, 26.419 ngѭӡi; Năm 1997, 27.562 ngѭӡi; Năm<br /> 1998, 29.821 ngѭӡi; Năm 1999, 34.914 ngѭӡi; Năm 2000, 37.942 ngѭӡi; Năm<br /> 2001, 27.562 ngѭӡi; Năm 2002, 35.947 ngѭӡi; Năm 2003, 35.698 ngѭӡi; Năm<br /> 2004, 22.249 ngѭӡi(3).<br /> TӍnh Hà Giang, Tin Lành tiӃp tөc phát triӇn tӯ giӳa năm 1994. Nhӳng ngѭӡi<br /> truyӅn ÿҥo tiӃp tөc kích ÿӝng, xúi giөc ÿӗng bào Mông, Dao bӓ Vàng Chӭ, Thìn<br /> Hùng theo Tin Lành. Cuӕi năm 1994, toàn tӍnh có 10.952 ngѭӡi thuӝc 1.907 hӝ<br /> theo Tin Lành. ĈӃn năm 1996, sӕ ngѭӡi theo ÿҥo suy giҧm, còn 4.460 ngѭӡi,<br /> nhѭng tӯ năm 1997, lҥi tiӃp tөc phát triӇn, thұm chí lan rӝng thêm ӣ 4 huyӋn phía<br /> Bҳc- ÿӏa bàn cѭ trú chӫ yӃu cӫa ngѭӡi Mông. Tháng 10/1998, toàn tӍnh có 6.527<br /> ngѭӡi thuӝc 1.227 hӝ theo Tin Lành. ĈӃn cuӕi năm 2004, Hà Giang có 10.721<br /> ngѭӡi thuӝc 1.382 hӝ theo Tin Lành, vӟi 50 ngѭӡi cҫm ÿҫu(4).<br /> TӍnh Lào Cai, Tin Lành trong thӡi kǤ này phát triӇn tѭѫng ÿӕi phӭc tҥp. Năm<br /> 1994 có 18.000 ngѭӡi ӣ 161 thôn, bҧn, 60 xã, 7 huyӋn thӏ. ĈӃn tháng 11/2000, sӕ<br /> ngѭӡi theo ÿҥo giҧm xuӕng còn 14.019 ngѭӡi. Tính ÿӃn 11/2004, toàn tӍnh có<br /> 7.128 ngѭӡi theo Tin Lành ӣ 1.128 hӝ, 80 thôn bҧn, 34 xã, 7 huyӋn thӏ.<br /> TӍnh Bҳc Kҥn, tӯ nhӳng năm 1990, Tin Lành ӣ ÿây ÿã thѭӡng xuyên có mӕi<br /> liên hӋ vӟi Hӝi Thánh Tin Lành ViӋt Nam (MiӅn Bҳc). ĈӃn năm 1997, Tin Lành<br /> có mһt ӣ hҫu hӃt các huyӋn có ngѭӡi Mông. Năm 1998, toàn tӍnh có 9.450 ngѭӡi<br /> thuӝc 1.242 hӝ; năm 2001 có 11.814 ngѭӡi thuӝc 1.785 hӝ chӫ yӃu là ngѭӡi<br /> Mông và ngѭӡi Dao.<br /> TӍnh Cao Bҵng, ÿӃn năm 2004 có 14.000 ngѭӡi theo Tin Lành thuӝc các dân<br /> tӝc Mông, Dao và Sán ChӍ ӣ 7 huyӋn, 44 xã, 220 xóm, 148 ÿiӇm nhóm.<br /> Nghiên cӭu quá trình phát triӇn cӫa Tin Lành giai ÿoҥn này, chúng tôi thҩy<br /> mӝt sӕ ÿiӇm nәi bұt, ÿòi hӓi các chӫ thӇ quҧn lý nhà nѭӟc ÿӕi vӟi Tin Lành cҫn<br /> phҧi hӃt sӭc quan tâm:<br /> - Tin Lành giai ÿoҥn này có sӵ phát triӇn khá nhanh, ngày càng phӭc tҥp và<br /> có nhӳng lúc ÿӝt biӃn vӅ sӕ lѭӧng và ÿӏa bàn.<br /> - Tin Lành thӵc sӵ trӣ thành mӝt thӵc thӇ xã hӝi - tôn giáo tӗn tҥi và lan rӝng<br /> ӣ hҫu hӃt vùng các dân tӝc ngѭӡi Mông, ngѭӡi Dao ӣ phía Bҳc.<br /> <br /> +RjQJ 0LQK Ĉ{ 1KuQ OɞL TXi WUuQK KuQK WKjQK Yj SKiW WULʀQ«<br /> <br /> <br /> <br /> - Ĉӕi tѭӧng truyӅn ÿҥo và phát triӇn tín ÿӗ chӫ yӃu là ngѭӡi Mông và ngѭӡi<br /> Dao, song ÿang có xu hѭӟng phát triӇn sang mӝt sӕ dân tӝc thiӇu sӕ khác trong<br /> vùng.<br /> - VӅ ÿӭc tin, tѭ tѭӣng, tâm lý và các hành vi tôn giáo ÿã thҩy chín muӗi cho<br /> viӋc lӵa chӑn Tin Lành. Trong cӝng ÿӗng ngѭӡi Mông và ngѭӡi Dao nѫi ÿây,<br /> mӝt chҩt lѭӧng Tin Lành mӟi cao hѫn ÿã hình thành.<br /> - Trong giai ÿoҥn này, ÿan xen vӟi các hoҥt ÿӝng tôn giáo thuҫn túy là nhӳng<br /> hoҥt ÿӝng tôn giáo vi phҥm pháp luұt. Tӯ nhӳng hoҥt ÿӝng truyӅn ÿҥo lén lút, bí<br /> mұt, tӯng bѭӟc chuyӇn sang công khai, thұm chí hѭӟng dүn, xúi giөc ngѭӡi theo<br /> ÿҥo viӃt ÿѫn ÿòi tӵ do theo ÿҥo.<br /> - ĈiӇm ÿáng chú ý là ÿã bҳt ÿҫu hình thành nhӳng tә chӭc ÿҥo ӣ cѫ sӣ trái<br /> pháp luұt nhѭ Ban Chҩp sӵ, Ban HiӋp nguyӋn và các thành viên trong nhóm<br /> ÿӭng ÿҫu ÿѭӧc phân công trách nhiӋm cө thӇ ÿӇ thӕng nhҩt hoҥt ÿӝng. Không ít<br /> nѫi còn hѭӟng tӟi liên hӋ vӟi các cá nhân, tә chӭc trong và ngoài nѭӟc ÿӇ gây<br /> thanh thӃ, tìm kiӃm sӵ giúp ÿӥ vӅ vұt chҩt và tinh thҫn.<br /> - Ĉã thҩy xuҩt hiӋn sӵ tranh giành ҧnh hѭӣng lүn nhau giӳa mӝt sӕ hӋ phái<br /> Tin Lành tròng vùng ÿӗng bào dân tӝc thiӇu sӕ phía Bҳc, nhҩt là giӳa Hӝi Thánh<br /> Tin Lành ViӋt Nam (MiӅn Bҳc) và Liên hӳu Cѫ Ĉӕc ViӋt Nam.<br /> 4) Giai ÿoҥn tӯ năm 2005 ÿӃn nay: Trѭӟc khi ChӍ thӏ sӕ 01/2005/CT-TTg ra<br /> ÿӡi, Tin Lành ӣ nѭӟc ta phát triӇn tӵ phát và không bình thѭӡng trên phҥm vi cҧ<br /> nѭӟc, trӣ thành vҩn ÿӅ tôn giáo lӟn, phӭc tҥp, nhҥy cҧm.<br /> Ӣ ĈiӋn Biên, năm 2007 có 24.560 ngѭӡi theo Tin Lành (23.615 là ngѭӡi<br /> Mông, chiӃm 96,3%) thuӝc 130 thôn, bҧn, 29 xã, 6 huyӋn. Năm 2009 có 27.527<br /> ngѭӡi theo Tin Lành (26.608 ngѭӡi Mông, chiӃm 94%).<br /> TӍnh Lai Châu, năm 2007 có 11.866 ngѭӡi theo Tin Lành; năm 2008 có<br /> 16.674 ngѭӡi theo Tin Lành; năm 2009 có 17.092 ngѭӡi theo Tin Lành (chiӃm<br /> 98% tәng sӕ ngѭӡi theo ÿҥo)(5).<br /> TӍnh Lào Cai, năm 2009 có 16.228 ngѭӡi theo Tin Lành (15.850 ngѭӡi<br /> Mông, chiӃm 98%). TӍnh Cao Bҵng trong nhӳng năm gҫn ÿây Tin Lành phát<br /> triӇn khá әn ÿӏnh. ĈӃn tháng 3/2010, toàn tӍnh có 16.353 ngѭӡi theo Tin Lành<br /> (7.293 ngѭӡi Mông, chiӃm 44,4%); ÿӗng thӡi có 2 ÿiӇm nhóm vӟi 77 tín ÿӗ<br /> thuӝc Hӝi Thánh Liên hӳu Cѫ Ĉӕc ViӋt Nam.<br /> TӍnh Bҳc Kҥn, tính ÿӃn giӳa năm 2007 có 8.309 ngѭӡi theo Tin Lành (7.923<br /> ngѭӡi Mông, chiӃm hѫn 60%). Sӕ ngѭӡi truyӅn ÿҥo tҥi chӛ ӣ ÿây có 77 ngѭӡi<br /> (69 ngѭӡi Mông và 8 ngѭӡi Dao).<br /> <br />