Những phương hướng xây dựng mô hình xã hội học tập ở Việt Nam: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn sách cung cấp cho người đọc các kiến thức về sự phát triển giáo dục ở Việt Nam hiện nay trong bước khởi đầu định hướng xây dựng xã hội học tập; điều tra tình hình phát triển giáo dục trên các địa bàn thí điểm về xây dựng mô hình xã hội học tập.... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những phương hướng xây dựng mô hình xã hội học tập ở Việt Nam: Phần 2

che", rat c6 y nghia trong viec dap ling nhiing "cai ma ngitdi Idn muon hoc 6 hat cii dau va d bat ciiluc nao". 5. Triidng dai hoc ban dem. Do'i tiidng cua triidng nay la ngiidi Idn. Cd sd vat chat - ky thuat la trUdng dai hoc ban ngay hoac cac triidng chinh quy khac. Ngoai ra, t a i Australia ciing c6 t r u n g tarn hoc tkp cong dong, nha van hoa, vien bao tang, cau lac bo c6 chiic nang giao due ngiidi Idn. sy PHAT TRIEN GIAO DUG 6 VlfiT N A M H I E N NAY T R O N G BI/OG KH6I DAU DINH Hinh 19. He thong giao due d Australia Hl/OfNG X A Y DVNG X AHOI HOG TAP • • • • Sau dai hoc (Dao tao thac sy va tien sy) I. H E THONG GIAO DUG 6 V I E T NAM T R O N G THAP N I E N 2001-2010 Giao dye ky t h u § t vk tilp Dai hpe GSe trUdng kMc tuc cho ngudi Idn Theo Luat Giao due 2005, he thong giao due d Viet N a m bao Giao due cao trung eho Cao Gi&o due ti4n gom 2 he thong t h a n h phan: giao due trong nha triidng (Giao due ngadi Idn trung nghe nghiep ban dau) v6i nhiing h i n h thilc to chiic giao due chinh quy va giao G\&o dye Sd trung dSc bi$t due thudng xuyen (giao due tiep tue) v6i nhiing h i n h thtfc to chile giao due khong chinh quy. Tieu hoe Giao dye trade tuoi hpe Hinh 20. Sd do gian Ivldc ve he thong giao due d Viet Nam hien nay G i a o due t i e p t^c G i a o d y e ban d a u ( G i a o dye t h u i m g x u y e n ) - T r u o n g m a m non, m a u giao - Cac Idp xoa m i i chir - Trucrng ph6 thong c^c ckp - Cac t r u o n g , lop b6 tiic t l ^ u hpc, T H C S . T H P T - Cac trung tarn giao dye t h u o n g xuyen - T r u o n g T r u n g cap nglie - Cac trung tani d?\e ngan h?n t u nhan - T r u o n g T r u n g cap chuyen nghi|p - Cac trung tarn d?y t i n hpc, ngo?ii n g i l - T r u o n g Cao dang v a D?i hpc - Cac trung tani hpc t^p c g n g d o n g - T r u o n g cua cac Dokn the chinh - B u u div'n van hoa x3 trj - Cac loai hinh cau l^ic bp, nha vJn hoa - Cac to chirc hpc ham thy, hpc tir xa, t y hpc CO h u o n g dan. | G'tio dye chinh quy Giao dye kliong chinh quy 184 185
Giao due ban dau tao dieu kien de ngUdi dan c6 the tiep tuc Trong n h i i n g nam tdi, neu ehufa eo mot quyet d i n h nao m6i di xa hdn theo he thong giao due thifdng xuyen. Do la ve ly thuyet ciia Dang va Nha nUde ve dieu ehinh l a i he thong giao due va dao ma xet. Con trong thxic te, ca giao due ehinh quy va giao due khong tao t h i k h u n g dao tao cua ea nifdc van theo sd do sau: ehinh quy d nUde ta mot mat dang tiep tue phat trien nhanh, t i n h H i n h 21. So( do k h u n g d a o t a o of V i e t N a m h i e n n a y bat on la r a t ro, va mat khae, no boe 16 mot so' khuyet t a t ma qua do thay dUde rSng, ca chat lUdng va so'liJdng giao due, ehung ta con Dao tao mot khoang each kha xa doi vdi mot nen giao due hien dai. lit'ri sv fc)ao 190 SiJ van hanh eiia he thong giao due t r e n day trong nhutng thac sy (cat) hoc) nam tru:dc mat phai dap ling dtfde 3 yeu cau ed ban, t a m goi la 3P: - P I : Phd c$p giao due: Phan dau den nam 2010 pho cap Ilam liiu dai h^c dUde T r u n g hoc cd sd va den 2020 pho cap dUde t r i n h do T r u n g Cao Ham thu hoe trong do tuoi. dang cao dSng - P2: Phat trien nguon nhan lUc: Tifng hxidc nang cao chat lUdng nguon nhan lUc dap iing n h i i n g doi hoi cua sii nghiep cong Ham lliv i m i i u c;ip Bo tuc sail c h u y e n iiyliicp Iriing hoc nghiep hoa, hien dai hoa, dong thdi c6 mot bo phan lao dong d i i Tiniig h(,K Tiling c j p Trung cap t r i n h do di vao k i n h t e t r i thiie. pho thong c h u y c n nghiep nahe Bo tuc - P3: Phuc vu nhu cau hoc tap hing ngay cua nhan dan. IHPT Dao tao Thuc hien n h i i n g h i n h thtfe hoc da dang de thoa man yeu cau can T m n g hpc nghc CO so gi hoc nay trong tijfng cong dong. Bo tuc trung —J hoc ca so Viec dap ting yeu cau 3P t r e n day se l a m cho trong xa hoi ta CO diidc 3 nguon von quan trong: Ticu hoc Bo tuc tieu a. Von con ngiidi (Human Capital): Nguon von nay the hien hyc d trong m6i con ngUdi 3 k h i a canh khac nhau " T r i hoc - Tam hoc Nha trc, - The hoc " thong qua giao due ve t r i thijfc, t l ^ i do, k y nang song, niau giao Xoa mil h a n h v i i i n g x i i c6 van hoa... cha b. Von xa hoi (Social Capital): Do la sU gSn ket cua cong dong, sU dong t h u a n trong cong dong trifdc n h i i n g van de sinh ton n h i i k i n h te, van hoa, an n i n h , moi trifdng sinh t h a i . . . e. Von to chile (Organizational Capital): Nguon von nay So sanh he giao due ehinh quy va giao due khong ehinh quy the hien b t i n h t h ^ n l a m viec theo l u a t (Law), doi x i i t h a n ai 1 ci Viet N a m , ta thay n h i i n g cong viec nang ne, kho k h a n phiic tap (fairness), g i n bo theo t i n h t h a n dong doi (Team Work). : thiidng gap d he thong thit hai, cu the la: 186 187
- Npi dung, chUdng t r i n h , phiidng phap trong he thong giao Viec xay dUng xa hoi hoc tap khong the thap hdn bdi c( lang, due khong chinh quy het siic da dang va phiic tap, n h u cau hoc xa khong bao gid c6 du he thong giao due chinh quy va giao due giiia tang con ngiidi, t i i n g cong dong rat khac nhau; khong chinh quy de c6 the dUng nen cae cau true xa hoi hoe tap. Tuy - So' lUdng ngUdi theo hoc d he thong khong chinh quy gan nhien, k h i dUng sd do ve cau triic xa hoi hoc tap t h i nhiing ed sd giao gap 3 Ian so v6i he thong chinh quy. due n h u d buon lang, thon, ban, khom, ap... v i n c6 the mo ta dUdc. - Cong viec nang ne nhat va biic bach nhat cua he thong giao a. Cac to chvtc giao due chinh quy: due khong chinh quy la tiep tuc xoa m u chiJ cho khong i t ngUdi Tren dia ban nay chu yeu gom c6: (ma hau het la d dia ban het sxic kho khan ve k i n h te), cho'ng t a i - Nha tre, triidng Idp miu giao: Tuy theo dieu kien cua mu chut thong qua cong tac bo tuc sau m u chii va bo tuc tieu hoc. tUng dia phUdng ma ngudi ta xay dUng nha tre, trUdng m ^ m non (bao gom ca cd sd nuoi day tre v a 16p mau giao) hoae trUdng, 16p Hinh 22. Giao due chinh quy va khong chinh quy of Viet Nam mku giao. Rat nhieu xa, phUdng, t h i t r a n c6 he thong nha tre v a trUdng Idp mku giao t u nhan, nhung ve h i n h thulc no van theo Mnc tieu giao due Tieu clii' chat luong chUdng t r i n h giao due chinh quy. Theo quy dinh ctia L u a t Giao • Nhan cacli C o ban due hien hanh, he nha tre, m l u giao eo trach nhiem nuoi day tre • Nhan luc He thong • Nlian tai tii lot long den het 5 tuoi. Giao due chinh quy (clio khoang 25 irieu - TrUdng tieu hoc: Dau vao cua trUdng tieu hoc la tre d u ngirai) 6 tuoi. 6 nu6c ta, tieu hoe la cap hoc dau tien c6 tut Idp 1 den Giao due khong chinh quy Idp 5. Viec pho cap giao due cap hoe nay dung do tuoi da dUdc (cho tren duai 60 Irieu hoan thanh vao nam 2000. (Da so'cae nUde t r e n t h e g i d i xay dUng nguai) trUdng tieu hoc 6 nam). iMue lieu giao dii Tieu chi chat lupng - Trudng trung hoc cd sd: TrUdng t r u n g hoc cd sd eo t\i Idp 6 den Idp 9 (tiic la thdi gianhoc c! cap hoc nay l a 4 nam). Cho den • Dan Iri • Hiiel thvc, hull dung • Nhan li,rc • Cap nhat hicn dai nay, t r u n g hoc cd sd hau nhU dUdc xay dUng d moi xa, phUdng t h i • Giao d^lc dai chiing tra'n. Co the den 2010, d nUde ta se hoan t h a n h ve cd ban muc tieu pho cap giao due t r u n g hoc cd sd diing do tuoi. b. Cac tochvfc giao due khong chinh quy: 1. He t h o n g giao due of x a , phi:rc?ng, t h i t r a n h i e n nay Tren dia ban xa, phUdng, t h i t r a n c6 cae thie't che giao due Xay dung ca nU6c t h a n h mot xa hoi hoc tap ciing giong nhU chu yeu sau: xay dung mot ngoi n h a cao tang, m a n e u lay cap h a n h c h i n h de - Trung tarn hoc tap cong dong. Cd sci giao due nay giup ngUdi p h a n d i n h cac t a n g n h a thi cap x a , phudng, thi t r a n n h U t a n g dan "can gi hoc nay". Sau nhieu nam xay dUng va phat t r i e n cac n h a thap nhat. 188 189
t r u n g tarn hoc tap cong dong the hien diidc vai tro tich cUc cua (nhat la xa mien niii) q u a rong, ngUdi ta to chiic nha van hoa d chung n h i i sau: cac ban, lang hoac cac cum dan c U . Noi dung sinh boat d nha van + Gop phan cung co' va nang cao hieu qua cong tac xoa m u hoa thUdng phong phu va da dang. chii va ho trO vao viec pho cap giao due tieu hoc, t r u n g hoc cd sd; - Cau lac bo su'c khoe, diidng sinh, tha ca, the thao, van + Nang cao dan t r i , nang cao nang lUc san xuat, ttfng budc nghe... Loai h i n h nay dUdc to chiic ngay trong cac xom ap, cac to giiip ngUdi dan c6 t r i thilc va ky nang xoa doi giam ngheo; chile dan c U . O nong thon hien nay thUdng thay Cau lac bo cua ngifdi cao tuoi, Cau lac bo cua Ciiu giao chile, Cau lac bo cua C i i u + Tao them nghe phu cho ngUdi dan, nhat la nong dan, nhd chien binh, cau lac bo the thao cua t h a n h nien, cau lac bq cua cac do tang them t h u nhap, cai thien ddi song; ba me tre... + Giiip ngUdi dan c6 them kien thijfc ve H i e n phap va Phap - Cac Idp day nghe, truyen nghe trong cd sd san xuat. ^ luat cung n h u n h i i n g van ban dudi luat da dtfdc ban hanh. Hien Thong thUdng, e a c 16p day nghe gan vdi nguon nguyen lieu dia nay, trong chUdng t r i n h hoc tap ve L u a t , cac t r u n g tarn thUdng phUdng, g i n vdi cac cd sd san xuat t h u cong va tieu t h u cong nhU gidi thieu Luat Lao dong, Luat Giao due, L u a t Hon nhan va gia Idp day nghe may tre dan, Idp day nghe det chieu, Idp day nghe dinh, Luat Cham soc va bao ve tre em, L u a t Giao thong... lam non, Idp day nghe i n liidi, san xuat hang my nghe, do sil, che + Cung cap cho ngUdi dan nhflng kien thilc ve phong benh tac, dieu khfic... va chiJa benh, thifdng thilc y te, difdng sinh, dinh diidng, the due - Cac hinh thiic hoc nghe tii nhan. - the thao... Day la n h i i n g to chile day nghe mang t i n h kem cap. So' -Cau lac ho khuyen nong, khuyen lam, khuyen ngu. Cac liidng hoc vien thUdng i t v i du day chiia xe dap, day sila dong ho, cau lac bo nay thUdng sinh boat theo cac ehuyen de ve san xuat, ve day cat toe, day may, day lam biin, day nau an... NgUdi day nghe ky t h u a t nuoi trong, danh hit t h u y san, ve bao quan san pham... thUdng la eac tieu ehu. Ciing c6 h i n h thiie kem cap nghe trong cac Do noi dung ehuyen de thUdng hap d i n bdi t i n h t h i e t thUe va bo to thd moc, t h d ne, to san xuat haAg sdn mai... ieh nen songiidi t h a m gia cau lac bo r a t dong dao. -Thu: vien xa hoac tu sach cua thon ban. T h u vien hoac t i i - Bm dien van hoa xa, phildng. BUu dien van hoa xa lam sach r a t c6 tac dung do'i vdi ngifdi muon md rong kien thilc, nang nhiem vu dich vu thong t i n difdc nhieu ngUdi dan den de dUdc dap cao hoe van, nhat la n h i i n g ngiidi t i i hoc. Viec to chile thu( vien ling nhijtng nhu cau hoc tap thiet than. So'bitu dien van hoa nay tuy nho hoac t i l sach thiidng ddn gian, ehi can mot vai ngiidi lam chifa nhieu den miic xa, phUdng nao cung c6, nhifng ve so liidng quan ly sach va hiidng d i n , gidi thieu doc sach bao va t a i lieu dang tiep tue tang nhanh va eo the tien tdi xa, phUdng, t h i tran nao t h a m khao. cung CO BUu dien van hoa. - Hoc tap tit xa. H i n h thilc nay thong thufdng dUde giao - Nha van hoa. La ndi to ehtic giao l i i u van hoa, van nghe, vien t i e u hoc, can bo k y t h u a t nong nghiep hoac t h u y, mot met ra nhieu ehuyen de van hoa bo leh. O nhiJng vung dia ban xa so' can bo xa con tre... theo hoc. H i e n nay, h i n h thilc hoe t i i xa 190 191
t h U d n g q u a viec hoc q u a thxX, q u a t a i l i e u hu:6ng d a n t u ! t r u n g H i n h 23. H e t h o n g g i a o d u e t o n g q u a t 6 x a , phifcfng, t h i t r a n t a m hoc t a p tii x a c h u j ' e n d e n ngUdi hoc q u a b U u d i e n . O x a , cap uy D a n g va c h i n h q u y e n Q u ? n . h u y ? n p h U d n g d a b a t d a u c6 n g i f d i hoc q u a m a y t h u t h a n h , t h u h i n h . . . (Phong G D v a DT) R a t i t ( h a u n h a k h o n g c6) n g U d i hoc q u a m a n g I n t r a n e t hoac T r u n g lam giao dye I n t e r n e t b d i cd sci x a , p h i i d n g h i e n t h U d n g chufa c6 viec n o i m a n g thuoiig xuyen Qnyn. huy?n qua may tinh. - Cd sd tCe thien nuoi day tre cd hoan canh dac biet Cap u y va c h i n h q u y ^ n xa. p h u o u g . t h j Iran L o a i h i n h n a y c h u a p h a t t r i e n . (3 n h i i n g n d i c6 l o a i cd sd Ttuong Bmi di^n T r u n g tam hpc n a y t h i h o a t d o n g c h u y e u l a n u o i t r e t h i e t t h o i , con viec hoc t a p THCS N h a van hoa van hoa 19P c p n g d o n g c u a t r e t h U d n g n h d n h a t r U d n g c h i n h quy. - Cd sd sin xuat nhan tre cd hoan canh dac biet. Truong Bo THCS tiic T n m g tam nghe n g j n day han Cac lop day nghe l u n h a n Cac cd scl n a y s i i d u n g lao d o n g cua t r e c6 h o a n c a n h dac Truong, lop Co so l u thiC'n c h o C o so san x u a t Thu vi^n b i e t n h U : c a m diec, mOi, c6 t a t v a n dong... T r e l a m viec, dUdc t r a mSu giao tre i h i ? l i h o i t l i o i CO tre thi?t t h o i c o n g v a thufdng dUdc hoc v a n h o a vac b u o i t o i . Cac lop chuyen Nha tre Cau lac bo de cua cac H o c t u xa Viec t h o n g ke cac t h i e t che giao due c h i n h q u y v a k h o n g c h i n h d o a n the q u y t r e n d i a b a n xa, phUdng, t h i t r a n t r e n day c6 t i n h c h a t t o n g hdp cac l o a i h i n h da c6 va d a n g v a n h a n h . Con t r e n t h u c te, k h o n g p h a i xa, phvfdng, t h i t r a n nao c i i n g c6 day du cac to chiic giao due ay, m a Lop hpc Lop hpc Bo tuc Cac lop t i n h t r a n g thUc n h u sau: t i e u hpc t r o n g C O so trong lang c h u y e n de san x u a t nghe + V e giao due c h i n h q u y t h i h a u n h u t r e n d i a b a n n a y c6 n h a t r e , trutdng m l u giao, t r U d n g t i e u hoc. M o t so' x a v i i n g s a u , Lop xoa Cac cau Co so v i i n g n u i cao c h u a c6 t r U d n g T r u n g hoc cd sd; niu chir lac bp tir t h i e n + V e g i a o due k h o n g c h i n h quy, d e n n a y c o n g a n 1 5 % so' Nhom irc lioac T u sach x a p h i i d n g chUa c6 T r u n g t a m hoc t a p c o n g d o n g . S o ' l U d n g b U u mau giao I h o n ban d i e n v a n h o a c o n i t h d n t r u n g t a m hoc t a p c o n g d o n g . H a u h e t cac x a , p h U d n g , t h i t r a n d e u c6 cac l o a i h i n h c a u lac bo, n h a v a n hoa. G i a o dye c h i n h quy G i a o dMC k h o n g c h i n h quy 192 193
Neu lay he thong giao due pho quat tren day lam chuan t h i ci t r u n g t a m c6 chUdng t r i n h dao tao nghe pho thong tiic la n h i i n g rat nhieu xa, phUdng va t h i tran con phai nhieu nam niia c6 difdc cd nghe CO ky t h u a t ddn gian va thiidng gap d dia phutdng - Hoc sinh cau n h u vay. Dieu do c6 nghia la, he thong nay v i n dang la ly tUdng. hoc nghe pho thong de c6 y thiic lao dong nghe nghiep, qua do O cac xa, phitdng, t h i t r a n v i i n g dong b&ng hien khong con con de l a m quen vdi mot so' nghe n h d m muc dich hxidng nghiep. cac Idp xoa m u chut, bo tuc van hoa tieu hoc, bo tiic van hoa t r u n g Ngoai r a , qua t r u n g t a m , hoc sinh biet l a m mot nghe ddn gian de hoc cd sd, ma thay vao do la cac t r u n g t a m day nghe n g i n han, sau k h i ra triidng c6 the t u tao viec l a m . , t r u n g t a m ngoai nguE, t r u n g t a m t i n hoc, cac loai h i n h , cau lac bp, - Triidng chuyen. Triidng chuyen d cap quan, huyen thvfdng t h u vien, nha van hoa... chi tuyen chon hoc sinh gioi cac mon Toan, Vat ly. V a n , Sinh vat, 2. Thvfc t r a n g t o chi^c h e t h o n g g i a o d u e cap q u a n , Ngoai ngii (tiic la n h i i n g mon "cd ban" c6 trong chiidng t r i n h giao huyen hien nay due pho thong). - Triidng danh cho tre khuyet tat. Loai h i n h nay hien chiia Tren dia ban quan, huyen hien nay ta thiTdng gap cac to pho bien d dia ban quan, huyen, nhUng trong tUdng l a i moi quan, chdc sau day: huyen nen c6 i t nhat mot triidng cho cac loai khuyet t a t chii yeu a) Ve giao due chinh quy cl tre em (cam - diec; m u ; tat van dong va ciing c6 the t h u nhan ca - TriXdng chinh tri: Triidng chmh t r i ci quan, huyen la cd sci tre thieu nang t r i tue). , dao tao, boi dUdng cho can bo l a m viec hoac can bo quan ly, chi - TrMng dan toe ndi tru. Loai h i n h nay chi eo d cac huyen dao cua cac cap uy Dang, chinh quyen cap huyen va xa phUdng. mien n i i i , vung d a n tdc thieu so'. Day la loai h i n h het siic can - Trung tam day nghe: O nhieu quan, huyen ngiJdi ta t h a n h thiet de chuan h i cho tre em, t h a n h nien ngiidi thieu s6' di vao he lap trutdng day nghe. NhUng khong i t ndi l a i to chiic t r u n g t a m tho'ng dao tao sau t r u n g hoc, cao dSng va dai hoc. day nghe. Co n h i i n g t r u n g t a m day nghe dao tao ca t r i n h do b) Ve giao due khong ehinh quy T r u n g cap nghe, Cao d^ng nghe (nhu b Quan I , t h a n h pho Ho - Trung tam giao due thiidngxuyen. Loai h i n h nay c6 chiic Chi M i n h ) . N h i i n g t r u n g t a m loai nay dao tao theo dung chifdng nang dao tao kha rong n h i i : Bo tuc t r u n g hoc pho thong (va bo t r i n h giao due chinh quy. tuc t r u n g hoc cd sd), dao tao nghe ngSn han, to chiic cac Idp hoe - Trudng trung hoc pho thong: TrUdng t r u n g hoc pho thong chuyen de theo yeu cau cua nhan dan. CO mat tren t a t ca cac quan, huyen - huyen mien n u i hoac d viing i - Trung tam day nghengdn han tu nhan. Chiidng t r i n h ciia sau thiidng c6 1 trUdng, con d vung dong b^ng va nhat la t h a n h cac t r u n g t a m nay r a t da dang va mem deo. Cac nghe diidc dao pho Ictn, mot so" quan huyen c6 den 4 hoac 5 trUdng t r u n g hoc nay. tao d day thiidng l a siia chiia xe may, dien d a n dung, siia may - Trung tam ky thuat tong hap - hudng nghiep. Loai h i n h lanh, may t h u t h a n h va nhieu nghe trong l i n h viic dich v u khac. t r u n g t a m nay c6 tij: lau. Day la ndi diing de hoc sinh pho thong - Triidng bo tuc van hoa. Loai h i n h nay dang i t d a n trong hoc tap va thvfc hanh mon cong nghe va hudng nghiep. Dong thdi. dieu kien cac T r u n g t a m giao due thiidng xuyen diidc phat trien. 194 195
Tuy nhien, theo dieu t r a , n h u cau hoc bo tuc van hoa t r u n g hoc Ben canh n h i i n g 16p hoc nay con c6 cac m a i am t i n h thUdng pho thong trong nhan dan wkn tang k h i ma T r u n g t a m giao due cua n h i i n g nha hao t a m , n h i i n g to chiic t\i t h i e n trong niidc, c6 thUdng xuyen con chua dap l i n g dUdc viec bo tuc kien thiic va k y sii t r d giiip ve t a i chinh cua cac doanh nghiep hay cac to chiic p h i nang cho ngUdi lao dong. chinh phu cua nu6c ngoai. O day, tre c6 hoan canh dac biet dudc - Cac Idp hoc ham thu. X u hudng chung la cac trUdng dai nuoi dUdng va dUdc giii vao cac trUdng de theo hoc cac 16p pho hoc va cao d i n g mci cac 16p ham t h u ve t r u n g cap chuyen nghiep, thong va sau pho thong. t r u n g cap nghe, cao dSng va dai hoc. Cung da c6 nhutng quan, - Nhiing Idp hoc do doanh nghiep to chvtc. Tren dia ban huyen mci 16p ham t h u de dao tao thac si. quan, huyen c6 n h i i n g doanh nghiep 16n v6i hang dam bay t r a m - Trung tam boi dixdng tin hoc va ngoai ngvt. Thong thUdng lao dong. ThUdng t h i ct n h i i n g cd sci nay luon phai tiep can v6i viec hoc ci day la de lay chiing chi 3 t r i n h do A, B, C (theo quy y t h u a t mdi hoac mua cong nghe mdi. Trong trUdng ay ho phai d i n h cua Bo Giao due va Dao tao) ve t i n hoc va ngoai ngQ. Co ndi, uan luyen cong nhan thong qua n h i i n g 16p n g i n ngay - viec lam ngifdi ta to chiic rieng T r u n g t a m t i n hoc va t r u n g t a m ngoai ngii. ay mang t i n h chat dao tao l a i . Tuy nhien, cac h i n h thiic hoc n h i i ••the CO tac dung tich cxLc den viec nang cao t r i thiic va k y nang l a m So'lUdng hoc vien cua h a i loai t r u n g t a m nay dang tang dan. viec cho ngUdi lao dong. Trong tUdng l a i , cac to chiic hoc tap nay - Ca sd san xuat su' dung lao dgng cua tre c6 hoan canh dac CO x u hiidng mci rong va pho bien. biet. Do tre c6 hoan canh dac biet c6 n h u cau kiem song r a t cao - Cac loai hinh nha van hoa. Tren dia ban quan, huyen c6 nen c6 n h i i n g cd sci san xuat nhif x i nghiep det may, l a m hang tho lieu loai h i n h nha van hoa n h i i nha van hoa chung cua quan, cam, i n l\idi, sdn mai, t r a n h hot da, l a m do moc gia dung v.v...sii uyen do cd quan van hoa phu trach, nhUng ciing c6 the c6 nha dung loai tre nay. Cd sd san xuat c6 trach nhiem cho tre theo hoc ,"an hoa thieu n h i , nha van hoa t h a n h nien, nha van hoa phu nii... cac 16p bo tiic de pho cap giao due theo l u a t hien hanh. - Cac loai hinh cau lac bg. Cau lac bo ci dia ban quan, huyen - Cac Idp huan luyen hay nghien cii'u chuyen de. H i n h thiic at da dang: cau lac bo t h a n h nien, cau lac bo the thao, cau lac bo nay thUdng thay ci cac 16p hoc tap cua Doan T h a n h nien Cong gutdi cao tuoi, cau lac bo thd t r u y e n thong, cau lac bo siic khoe, san, H o i Phu n i i Viet N a m , cac to chiic khuyen nong, khuyen §LU lac bo dUdng sinh... Tuy dieu kien sinh boat va t u y t r i n h do lam, khuyen ngU... Phan 16n n h i i n g h i n h thvfc h u a n luyen, boi to chiic ma so'cau lac bo nhieu hay i t , boat dong manh hay yeu. diidng nay xoay quanh cac cong viec 16n cua tufng to chiic n h u viec Song, n h i n chung cac cau lac bo r a ddi da dap l i n g tot n h u cau tap h u a n tuoi tre lap t h a n lap nghiep cua Doan Thanh nien, pho Sn hoa, n h u cau t i n h t h a n , n h u cau nhan thiic cua cac tang 16p bien kien thiic va nang cao k y nang ve nuoi con khoe, day con h a n dan tren dia ban. ngoan cua H o i Phu n i i . - Ldp hoc titxa. M o t so'ldp hoc t i i xa da dUdc to chiic d quan, - Mot so Idp hoc "tinh thUdng". N h i i n g 16p hoc nay thUdng huyen. Ngiidi hoc chu yeu la cac giao vien, nhan vien cac cd quan do cac to chiic tu: t h i e n hay n h a n dao tien hanh. Ciing c6 16p do hanh chinh - siJ nghiep, mot so t h a n h nien c6 y thiic tU hoc... nha chua hay nha thd phu trach. 196 197
H i n h 24. He thong giao due tong quat tren pvfdng l a i , do n h u cau hoc ciia ngUdi 16n tang len va t i n h lien C a p uy va c h i n h q u y j n q u a n . i t h o n g giiJa cac to chiic giao due chinh quy vcti khong chinh quy Iciing tang len t h i eo the, giao due khong chinh quy d cap huyen huyen Ipse phat t r i e n ca ve so'lUdng l ^ n ve qui mo dao tao. T r u c m g c h i n h tri Tren thiic te, he tho'ng giao due tren dia ban quan, huyen T n i c m g pho T n i c m g pho T r u n g tarn giao T r u c m g bo tiic Cling r a t da dang, kho c6 the xay dUng dUde mot mo h i n h ehung. thong T H thong c h u y e n dye thuong x u y e n v a n hoa Hien t a i , de t a i chi neu len mot sd do c6 t i n h pho quat quat, coi T r u n g tarn ky T r u n g tarn day n h u hu6ng phat t r i e n ehung ma thoi. Tuy t i n h h i n h eu the ma T n i n g tarn thuat tong hqip nghe ngan han huong nghi?p d ? y nghe C a c lop ham tliu (tunhan) moi dia phifdng se xay dUng mot he tho'ng giao due eo cd cau phu hdp vdi dac diem va dieu kien cua rieng m i n h . T r u c m g danh C a so san xuat T r u o n g dan tpc npi tni cho tri T r u n g tam ngoai n g u , tin hoc sit dvng !ao 3. He tho'ng giao due cap t i n h , t h a n h h i e n n a y dpng tre thiet khuySt tat thoi Tren dia ban t i n h , t h a n h , chiing ta thUcJng gap cac to ehiic C a c lop hpc giao due sau day: C a c lop c h u y e n de tinh t h u o n g Mpt so trucmg trung cap nghe, a) Giao due chinh quy trung tap chuyen nghiep ho^c L o p hpc trong cac dang va dai hpc cua T W vh doanh nghiep H p c tgp tCr xa *- • - TriXdng chinh tri quan ly. Loai h i n h trUdng nay lam nhiem cua tinh, thanh dong tren dia Vu boi dvfdng, dao tao can bo ehu cho't cap huyen. Day la n h i i n g ban qu j n , huy?n N h a van hoa C a u lac bp can bo l a m viec trong cac cd quan cua Dang, chinh quyen hoac 'i doan the ciia t i n h , t h a n h . He thong giao due a cap xa, phuang, ihi Iran - Triidng dai hoc hoac cao ding. H a u he't cac trUdng dai hoc H ? thong giao due ban dau 6 xa, H ? thong giao due tiep tue o xa, hoac cao d i n g tren dia ban nay dao tao da nganh, da linh viic. phucmg, thj Iran phucmg, thj tran Sinh vien thUdng la con em nhari dan cua chinh t i n h , t h a n h c6 ( X e m h? thong giao due pho quat hinh 23) trUdng. Tuy nhien, viec tuyen sinh khong ehl dong k h u n g trong i a ban t i n h , t h a n h . Giao d'lc chinh quy Giao due Ichong chinh quy - Triidng cao ding nghe. Den nay, do n h u cau dao tao cong ihan CO t r i n h do hoc van cao dSng nen d mot so' t i n h , t h a n h da i Neu nhxl t r e n cac dia ban xa, phiidng c6 so' luong cac thiet tianh lap trUdng cao d i n g nghe (thUdng do nang cap cac trUdng che giao due chinh quy qua i t so vcii cac thiet che giao due khong ung cap nghe). chinh quy t h i tren dia ban quan, huyen, so' Ivfdng cac thiet che - TrUdng trung cap nghe. He tho'ng nay dao tao nhi3ng cong han cho cac iTnh vvfc cong nghiep va xay dUng. Cac trUdng t r u n g giao due chinh quy nhieu len khien ty le giufa cac h i n h thiic giao cap nghe c6 v i t r i rat quan trong trong viec dao tao nguon nhan due chinh quy so vcti giao due khong chinh quy nho d i kha nhieu. :c, song trong thUe te, da so' t h a n h nien khong lUa chon trUdng Song, do khong phai la mot bieu hien c6 t i n h quy luat. Trong y k h i v i n con cd hoi vao cao d i n g nghe, vao t r u n g cap k y thuat... 198 199
- Triidng trung cap chuyen nghiep. He thong t r u n g cap ky cd tiidng...), cau lac bo thd t r u y e n thong hoac thd Difdng, cau lac t h u a t dao tao n h i i n g nhan vien ky t h u a t cho cac Hnh w\ic san bo diidng sinh, cau lac bd md h i n h may bay... : - r ; s,,;; xuat cong nghiep va xay diJng. - Nha van hoa. Nha van hda cap t i n h t h a n h thUdng diidc - Trung tam giao due ky thuat tong hdp - hxldng nghiep. Ve xay dung vdi quy mo tiidng doi 16n, t h u h u t cac loai h i n h sinh phiidng dien chinh sach, t r u n g t a m nay tiidng difdng vdi trUdng hdat van hoa ciia cac gidi, cac nganh. Tuy nhien, loai h i n h nay t r u n g hoc pho thong. Hoc sinh t r u n g hoc pho thong thi:fdng dUdc khdng phat t r i e n n h i i cac cau lac bo. NgUdi ta thiidng tap t r u n g bo'tri hoc mot so'tiet hoc ve lao dong san xuat, ve nhiJng nghe doi dau t\l chd nha van hoa cap quan, huyen. hoi t r i n h do ky t h u a t thap hoac dudc hiidng nghiep (hudng d^n - Hinh thiic hoc cua cac nganh, cac tdchiic chinh tri, xa hoi chon nghe hoac dudc t i i v^'n ve hifdng hoc hoac chon nghe). tren dia ban tinh, thanh. H i n h thiic huan luyen, dao tao loai nay - Trubng nghe thuat (trung cap hoac cao ding). 6 cac t i n h , het siic da dang va hien chiia c6 nhiJng thd'ng ke chinh xac. Song, t h a n h thUdng c6 cac trUdng nghe t h u a t n h i i trUdng dao tao ca si tren thiic te, ta c6 the thay r a t nhieu Idp hoc do Doan t h a n h nien va nhac cong, trUdng dad tad nghe si mua, trUdng ve hdi hda... Cong san, Hoi p h u n i i , Hoi nong dan. Hoi ciiu chien b i n h , H d i - Triidng chuyen. Triidng chuyen danh cho hoc sinh t r u n g ngiidi cad tuoi, Hoi khuyen hoc... hoc CO nang khieu ve cac mon hoc nha; Toan, Ly, Hoa, Sinh vat, Gan day, d mot so t i n h , t h a n h (nhif T h a i B i n h , H a i DUdng...) Ngoai ngii, T i n hoc, Van hoc... ngiidi ta da xay diing cac ddn v i "xa hoi hoc tap cap cd sd" (theo each goi ma H d i khuyen hoc t i n h T h a i B i n h de xuat) ma thuc - Thii vien tinh, thanh pho. H a u het cac t i n h , t h a n h pho" chat la n h i i n g h i n h thiic hoc trdng k h d i cac cd quan hanh chinh, deu CO t h u vien, x u hudng chung la cac t h i i vien da hiidng tdi hien trdng Sd Cdng an t i n h , trong Bo chi buy quan sii t i n h , trong mot dai hoa de dap l i n g n h u cau ve t r i thiic dang tang len cua doc gia. so'nganh chuyen mon (nhu BUu dien). - TriXdng danh cho tre khuyet tat. 6 t i n h , t h a n h , cac triidng - Cac triidng, 16p trong cac doanh nghiep Idn. Do n h u cau nay c6 quy mo Idn, dung nap hang t r a m hoc sinh. Phan 16n cac dao tao,b6i dUdng can bo, nhan vien, cong nhan cua ddn v i m i n h triidng danh rieng cho mot loai tat n h u t r i i d n g tre m u , trufdng tre bat kip vdi sU phat t r i e n cua ky t h u a t va cong nghe ma cac ddanh cam diec... nghiep 16n da td chiic trUdng hdac Idp h o c ' " " . Cac cong ty nhU b) Giao due khong chinh quy Chddng Nam, Tac Kwang-Vina deu cho lao ddng mdi tuyen dudc di dad tad r d i mdi b i t tay vad san xuat. - Trung tam giao due thiidngxuyen. Tren dia ban t i n h , thanh, t r u n g tam giao due thiidng xuyen thiic hien nhieu chijfc nang khac (115) Trong mot so doanh nghiep c6 t r i t d n g day nghe nhif Tong cong t y B i i u nhau, nhflng chu yeu la bd tuc van hda t r u n g hoc, lien ket vdi triidng chinh vien thong, cong ty Dien lac I , Tong cong ty t h u y t i n h v^ gom xay diing, cad dang hdac dai hdc de dad tad t a i chiic, day mdt sd" nghe. Tong cong ty dau k h i , Tong cong ty Giay, Cong ty may 10. T i n h den cuoi n a m 2006, t r o n g 21 Tong cong t y da c6 38 t r i t d n g cong n h a n ky t h u a t . Tong cong ty -Cau lac bg. Hinh thiic cua cau lac bo tren dia ban nay rat da D a u mo va k h i dot c6 t r u n g t a m dao tao va cung i l n g n h a n liic dau k h i V u n g dang, noi dung huan luyen, dao tao rat phong phii n h i i cau lac bo thanh Tau. Cac doanh nghiep l i e n doanh trong cac k h u nong nghiep hoac che xuat ( k h u cong nghiep Viet N a m - Singapore) B i n h DUdng, k h u cong nghiep N h d n nien, cau lac bo cac mon the thao (cau lac bo bong ban, cau lac bo Trach (Dong Nai) deu c6 t r u n g t a m day nghe. 200 201
Hinh 25. He thong giao due tong quat tren - Cac hinh thdc day nghe cho nong dan. Nhu cau hoc nghe dia ban titnh thanh hien nay cua nong dan la rat 16n va dang ngay cang tSng len.TrUdc het, vi san xuat thuan nong khong the giau len nhanh chong dUdc. Hai C a p uy va c h i n h q u y e n la, C O hang trieu nong dan phai rdi ruong dat vi dat dai phai tap tlnh. i h a n h trung lam cac khu cong nghiep, khu che xuat, cang dvfdng thuy, cang hang khong... nen nong dan phai chuyen sang nhieu nghe phi nong nghiep. Hien nay, ta da thay c6 nhflng mo hinh day nghe cho nong dan nhU mo hinh day nghe trong lang nghe, xa T r u a n g chinh T r u ^ g dai Trung trim giao due thuang C a u lac bo trj, hanh chinh hpc. cao d i n g xuvcn nghe, mo hinh tap huan (cua Hoi Khuyen nong), mo hinh cau lac bo hoc nghe (Hoi Phu n\L). Vdi nong dan d lai v6i ruong dat thi T r u i n g trung C a c hinh thuc Tnrong cao Nha van hoa hoc ciia cac cap chuyen viec phat trien nghe nong vkn can difdc diia vao chiidng trinh hoc nghiQp dang nghe neanh. doan the tap thUdng xuyen. Ching han, nhieu nam qua Hoi Lam vUdn da C a c hinh thuc T r u a n g lap trong Truong trung T h u vi?n to chile day nghe de nong dan lam an theo mo hinh VAC (vUdn, c i p nghS day nghi cho nong dan cac doanh nghiep ad , chuong), chifdng trinh lam trang trai cung cac 16p chuyen T r u a n g ngh? Truang pho giao cong nghe san xuat nong nghiep nhii nuoi ca sau, nuoi ba ba, thu^t thong chuyen C a c lop day nghi ngdn h?n nuoi tom hum, nuoi cua be... Trung tam ky - Cac trung tarn day nghengin han. Phan Idn cac trung tarn T r u a n g cho Ire thuat tong h i ^ , khuyet tat huong nghiC'p nay day cac nghe moc, may, siia chQa dien dan dung, sila chuta xe may, siia chiia may thu thanh (Radio) va thu hinh (Ti vi)... Rat thong giao di^c ban dau ' H ? th6ng giao d^c tiep tuc nhieu tu nhan md ra cac ciia hieu nhU siia chiia dong ho, mai lap C a p qu^n, huy?n cap qu?n, huy?n kinh mat, lam bun, lam gio cha, keo banh, cit t6c, svta mong tay, s^a chi3a giay dep... NhiJng chii cxia hieu nho thiTdng day nghe H ? thong giao 6\\c ban dau H ? thong giao dye tiep tyc cap xa. phudng. thj Iran C5p xa, phucmg, thj tran cho vai ba ngUdi, hoac nhieu l4m ciing chi qua mot chuc ngutdi. Trong thanh pho'co ca chuc nghin nhiing ciia hieu nhu the nen so' ngUdi theo hoc thUdng rat ddng, cd quan thd'ng ke cua Nha nir6c Giao di,tc chinh quy Giao due khong chinh quy (ngoai nha iruong) (trong nha tnrcmg) khong nim het diidc. Phan Idn nhvJng nghe tu do difdc dao tao theo loi kem cap, khong theo mot chudng trinh nao ca. 202 203
4. He t h o n g giao due v a dao tao do cap T r u n g \idng g. Vien khoa hoc xa hoi Viet Nam quan ly Trong vien nay cung c6 nhieu vien t h a n h vien n h u Vien r* • • He thong giao due va dao tao do cap Trung Udng quan ly cung Van hoe, Vien Sii hoc, Vien Ngon ngCf hoc, Vien T a m ly hoc, Vien ra't da dang. Chung ta c6 the diem ra nhufng to chtfc J6n n h u sau: xa hoi hoc... a. Hoc vien chnih tn va. hanh chinh Quoc gia Ho ChiMinh h. Cac loai Vien nghien cu'u chuyen nganh H a u het cac nganh deu c6 vien nghien ciiu nhU Vien khoa Day la cd sd dao tao, boi du6ng can bo t r u n g , cao cap cua hoc giao due, Vien y hoc co truyen, Vien Tai - M u i - Hong, Vien Dang va Nha niJ6e. Hoc vien con c6 Phan vien dat d dia phiidng, quy hoach do t h i . . . nhung v i n triic thuoe T r u n g Udng Dang. i. Cac trildng cua cac doan the b. Dai hoc quoc gia Hien nay, cac trUdng cua doan the eiing tUdng do'i dong nhif Dai hoc quoc gia bao gom nhieu TrUdng dai hoc t h a n h vien. Triidng Dai hoc Cong doan, TrUdng Doan t h a n h nien, TrUdng can Hien c6 Dai hoc quoc gia Ha N o i va D a i hoe quoc gia t h a n h pho' bo p h u nU. Ho Chi M i n h . k. Cac triidng boi diidng can ho quan ly c. Dai hoc vung Can bo quan ly cua cac Bo, Nganh dUde boi dudng (thUdng Dai hoc viing la to chiic dai hoc dat ci dia phUdng. D a i hoc theo d i n h ky) qua cac trUdng danh rieng cho ho n h u TrUdng Can vung cung gom mot so' TrUdng dai hoc t h a n h vien. bo quan ly eiia Bo Lao dong. Bo Giao due va Dao tao (nay da d. Cac trixdng dai hoc chuyen nganh chuyen t h a n h Hoc vien quan ly)... So lUdng cac triidng dai hoc nay rat 16n, thiidng dat d cac N h u vay, n h i n vao thUc trang to chiic mang lu6i giao due va thanh pho', ta c6 the ke ra cac trUdng nhu Dai hoc Sii pham Ha Noi, dao tao hien nay, eo the thay eo sU phan tang quan ly gom: Dai hoe S\l pham thanh pho'Ho Chi M i n h , Dai hoc Giao thong, Dai - Cap T r u n g Udng, hoc Bach khoa, Dai hoc Xay dUng, Dai hoe Thiidng mai... - Cap t i n h , thanh, e. Cac triidng dai hoc hoac hoc vien do Bo Quoc phdng Hoac - Cap quan, huyen, Bo Cong an quan ly n h u Hoc vien Canh sat, Hoe vien Chinh - Cap xa, phUdng, t h i t r a n , t r i quan sU, Vien nghien cilu cong an... Ngoai ra, con c6 nhiJng - Cap cd sd thon, ban. triidng dao tao cac si quan Quan doi nhan daJl Viet N a m . Toan bo mang ludi (he thong) nay dang tiep tuc phat t r i e n : ve so' lUdng cac loai h i n h to ehUc giao due - dao tao, dong thdi f. Vien khoa hoc va cong nghe Viet Nam eiing dang md rong dan quy mo dao tao. Tuy nhien, t u y t i n h h i n h Vien nay bao gom nhieu vien t h a n h vien nhU Vien Vat ly, va dieu kien tUng ndi ma t i i n g dia phUdng c6 ke hoach phat t r i e n Vien Toan, Vien Dia ly... khac nhau. 204 205
II. PHAT T R I E N H E THONG GIAO DUG T H l / d N G X U Y E N giao due ban dau. Noi den giao due thitdngxuyen, ngufdi ta h i ^ u HLTCiNG T C J I X A Y D l / N G X A H O I H O C T A P rang do la giao due tiep tuc. - Viec phd cap giao due cho the he tre dUde day manh de T h u a t ngiJ "giao due thUdng xuyen" dvfdc nhieu ngildi noi den nam 2010, ve cd ban, nxidc ta se phd cap giao due t r u n g hoc tdi hang ngay t r e n cac phUdng t i e n thong t i n dai chung. NgUdi cci sd dung do tuoi va viec hoe eiidng biic nay se ap dung cho cap doc va nghe diJdng n h u khong con xa l a i v6i t h u a t ngii nay. Song, t r u n g hoc (hoan chinh) vao khoang 2020. Con giao due thUdng neu di sau vao noi ham va ngoai dien cua no - tile la xem xet no xuyen chu yeu danh cho ngiJdi 16n. Trong trUdng hdp nay, giao n h u mot k h a i niem - t h i m6i v3 le ra rSng, trong quan niem cua due thudng xuyen trung khdp vdi giao due ngiidi Idn. con ngUdi, cho den nay ngUdi t a v i n khong thong nhat ve d i n h - Theo quy d i n h eua L u a t Giao due 2005, giao due tiep tuc nghia the' nao la giao due thudng xuyen. bao gom moi loai h i n h giao due khong chinh quy. Do t i n h chat b^c O nhieu quoc gia, ngUdi t a hieu rkng, cong viec giao due cau trong quan niem noi t r e n nen noi den giao due thiJdng xuyen phai dUdc tien hanh doi v6i moi ItJta tudi, tu: luc lot long cho den la ai ciing hieu rSng do la giao due khong chinh quy. liic ket thuc cuoc song. Cai qua t r i n h giao due do, khong phan Cach bieu hien t r e n dUde quy d i n h trong L u a t Giao due biet hoc trong nha trUdng hay hoc ngoai xa hoi hay hoe t a i gia 2005 ciia ml&c ta'"*'. dinh, hoe c6 muc dich hay hoc n g l u nhien, hoe theo he thong t r i Dieu 44: Giao due thUdng xuyen giiip moi ngUdi viia hoc thTic va ky nang can gi hoc nay - deu phai diide quan t a m va phai 'a l a m , hoe lien tuc, hoe sudt ddi nhkm hoan t h i e n nhan each, CO su quan ly tii phia Nha nxi6c dUde hieu la giao due thiidng id rong hieu biet, nang cao t r i n h do hoc van, chuyen mon, nghiep xuyen. V6i each hieu nay, giao due thixdng xuyen la mot chinh v u de cai t h i e n chat lUdng cuoc song, t i m viec l a m , tU tao viec l a m sach xa hoi cua mot xa hoi hien dai, trong do hoc tap la quyen a t h i c h nghi v6i ddi song xa hoi. cua con ngixdi. Nhif vay, neu phan ehia he thong giao due ra l a m N h a nu6c c6 chinh sach phat t r i e n giao due thUdng xuyen, hai he nho t h a n h phan la he thong giao due ban dau va he thong Ue hien giao due cho moi ngildi, xay diing xa hoi hoe tap. giao due tie'p tuc, t h i sil lien ket, l i e n thong, ket noi va dUde tien Dieu 45: Yeu cau ve ehUdng t r i n h , noi dung, phUdng phap hanh khong diit doan nhd svf dan xen va lien tuc eua sU hoc d m6i "ao due thUdng xuyen. con ngUdi dUde goi la giao due thUdng xuyen. Noi dung giao due thUdng xuyen dUde the hien trong cac 0 Viet N a m , cac loai h i n h hoc tap khong chinh quy dvtdc Udng t r i n h sau: d\ia vao k h a i niem giao due thUdng xuyen. T\i each hieu nay, a) Chiidng t r i n h xoa m u chii va giao due tiep tuc sau k h i chung ta se thay logic h i n h thiic trong n h a n thiic ve nen giao due iet chii. thiidng xuyen d niide ta nhvf sau: b) ChUdng t r i n h giao due dap iing yeu cau cua ngUdi hoc: - Giao due thudng xuyen la mot he thong gom cac loai h i n h cap nhat kien thijte, k y nang, chuyen giao cong nghe; hoc tap thuoc pham v i giao due tiep tuc. Do vay, giao due thUdng xuyen khong bao ham cac h i n h thijfc giao due chinh quy trong he (116) Luat Giao due n&m 2005 - Nha xuS't ban Lao dong. 206 207
c) Chifdng t r i n h dao tao, boi duSng va nang cao t r i n h do ve - ChUdng t r i n h tUdng dUdng (Equivalency Programmes); chuyen mon, nghiep v u ; - ChUdng trinh tao thu nhap (Income - Generating Progi-ammes); d) ChiTdng t r i n h giao due de lay van bang cua he thong - ChUdng t r i n h dap iing sd thich ca nhan (Individual Interest giao due quoc dan. Promotion Programmes); Cac h i n h thiie thifc hien giao due thUdng xuyen de lay van - ChUdng t r i n h d i n h hudng tUdng lai (Future - Oriented bang ciia he thong giao due quoc dan bao gom: Programmes)... a) Vxia hoc viia l a m ; Trong thtfc te, nhiJng chiidng t r i n h dai loai n h i i t r e n thUdng b) Hoc t\i xa; diidc nhieu do'i tUdng hoan nghenh n h u nhufng ngiidi phai bo hoc c) T u hoc CO hifdng dan. giiSa chijing k h i dang hoc trong nha trUdng chinh quy, n h i i n g Viec coi giao due thiidng xuyen la mot he thong t h a n h phan ngiidi ngheo hoae t h a t nghiep, n h i i n g ngUdi di cit, n h i i n g ngiidi cua he thong giao due quoc dan eiing diidc ghi trong Quyet d i n h t i nan, n h i i n g phu n i i i t c6 cd may hoc tap, n h i i n g ngiidi ve hifu... 112/2005/QD-TTg ngay 18/5/2005 cua T h u tu6ng C h i n h phu ve Do vay, giao due thUdng xuyen thiic hien nhieu chiic nang phe duyet De an "Xay dUng xa hoi hoe tap giai doan 2005 - 2010". khac nhau. Tong ket ve vai tro can thiet ciia giao due thifdng "Xay diing ca nxidc t r d t h a n h xa hoi hoc tap dUde dua t r e n xuyen, ngiidi ta n i t ra 4 chiic nang chinh ciia he thong giao due nen tang phat trien dong thdi, g i n ket, lien thong ciia hai bo nay n h u sau: phan cau t h a n h : Giao due ehinh quy va giao due thUcing xuyen Chiic nang thay the: ThUe hien chiic nang nay, giao due cua he thong giao due quoc dan, trong do giao due thUdng xuyen thUdng xuyen tao cd hoi hoc tap t h i i hai cho nhUng ai ehua bao thUe hien cac chUdng t r i n h hoc tap nham tao cac dieu kien tot gid d i hoc, t i i do gop phan vao viec mang l a i cong bang xa hoi va nhat dap ling moi yeu cau hoc tap suot ddi, hoc tap lien tuc cua b i n h dang trong giao due. moi ngiTdi cong dan se la mot bo phan c6 chvfc nang quan trong, ChiXc nang noi tiep: Vdi nhflng ngUdi bo hoc giUa chiing v i l a m tien de de xay dUng xa hoi hoc tap". ly do nao do, giao due thUdng xuyen no'i l a i sU diit doan trong qua 0 Viet Nam, giao due thiidng xuyen diiOc hieu la mot he t r i n h hoe tap cua ho, l a m cho vi^e hoc tap l a i dUde thUe hien tiep thong, trong do c6 tat ca cac cd hoi hoc tap ma moi ngiidi deu mong tuc, lien mach. muon hoac can c6 sau xoa mu chU ca ban va giao due tieu hgd^^''\ Chiic nang bo sung: N h i i n g ngUdi da dUdc eung i i n g n h i i n g Viec eung xing cac cd hoi hoc tap tiep theo chvfdng t r i n h sau t r i thiic va ky nang nhd qua t r i n h giao due chinh quy hoac khong xoa m i l chiJ (Post-lieracy Programmes) c6 nhieu chiidng t r i n h ehinh quy thUdng luon luon thay ban t h a n eon thieu h u t n h i i n g khac nhau n h i i : kien thiie, n h i i n g ky nang nao do trong qua t r i n h lao dong, giao - Childng t r i n h nang cao chat lUdng cuoc song (Quality of lUu xa hoi... Su thieu h u t nay l a m cho ho kho thich nghi, kho phat Life Improvement Programmes); t r i e n trong dieu kien xa hoi thay doi nhanh chong ve cac phUdng dien san xua't, k i n h doanh, quan he do'i ngoai... ThUe tien do yeu cau con ngUdi phai cap nhat nhflng hieu biet, nhflng phUdng (117) H o i t h a o "ChiJcfng t r i n h giao due cho m o i ngUdi d c h a u A - T h a i B i n h DUdng" tai A u s t r a h a t h a n g 11/1987. phap l a m viec... can thiet ma cuoc song doi hoi. ,, 208 209
Chlic nanghoan thien: V6i chvic nang nay, giao due thUdng - Viee nghien ciiu ly l u a n va bien soan giao t r i n h , hoc lieu xuyen mang l a i ccf hoi hoc tap ma qua do con ngildi l a m cho von p h u hdp v6i cae chiidng t r i n h giao due chinh quy va giao due k i n h nghiem cua m i n h day du hdn, nang liic hoat dong dUdc nang thildng xuyen la r a t can thiet; eao, sutc khoe diidc tang cUdng, nhiJng pham chat nhan each diide , - Giao due thUdng xuyen can den sU t h a m gia cua cong phat t r i e n h a i hoa va hoan chinh hdn. dong nhieu hdn so v6i giao due ehinh quy; UNESCO danh gia eao vai tro cua giao due thiidng xuyen - Chat lifdng va hieu qua cua chUdng t r i n h giao due thiidng thong qua nhQng nhan d i n h sau day'"^': xuyen p h u thuoc vao mijtc do dap l i n g n h u cau cua eon ngiidi dan - Giao due chinh quy va giao due thiJdng xuyen deu c6 t a m ci t t o g cong dong; quan trong nhvf nhau doi v6i sU phat t r i e n t a i nguyen eon ngifdi; - Giao due ehinh quy va giao due t h i i d n g xuyen deu phai - Giao due ehinh quy va giao due thiidng xuyen bo sung cho hifdng tcti sii phat t r i e n cua cae k y nang h a n h dung "Hoc di doi n h a u va v i vay, cae ehifdng t r i n h giao due tUdng dildng can phai V6i hanh". Do la dieu het siic quan trong doi v6i giao due chinh dUde khuyen khich; quy va giao due thiidng xuyen; - Viec quan ly, dieu h a n h va danh gia giao due ehinh quy - Ca giao due ehinh quy Ian giao due thxidng xuyen deu c6 va giao due thUdng xuyen phai dUde t h i e t lap mot each c6 to chiic; doi tUdng rieng cua m i n h ; - Mae du ca giao due chinh quy va giao due thiidng xuyen - Giao due thiidng xuyen la mot phan tiep tuc eua giao due deu dUdc cau true theo childng ehinh ehuan, n h i i n g ehudng t r i n h chinh quy, v i vay ca h a i loai chifdng t r i n h nay can diJdc t i e n h a n h ua giao due thiidng xuyen mang t i n h mem deo hdn. song song v6i nhau; UNESCO da c6 14 khuyen eao ve giao due va hau n h u 14 - Giao due chinh quy va giao due t h i l d n g xuyen can phai c6 ieu nay deu noi t 6 i giao due thUdng xuyen'"": nhiJng t a i l i e u hoc tap tot mang t i n h dac t h u , deu phai c6 giao - Giao due thiidng xuyen phai giiJ vai tro ehii dao t r o n g moi vien chuyen trach va sU t r d giup ve t a i chinh; h i n h sach giao due t a i cae nii6c phat t r i e n va dang phat t r i e n . - Giao due chinh quy va giao due thiidng xuyen cSn diidc to - Giao due thUdng xuyen qua moi liia tudi, t r o n g suo't cuoc chlic mot each he thong; "di, khong chi bo hep trong nhutng hxLc tvfdng nha trifdng, nen - Boi diidng cap nhat kien thile cho giao vien va ngUdi hoe "ao due phai dudc cai to toan dien - Giao due phai trci t h a n h deu can thiet doi v6i ca giao due ehinh quy va giao due thiidng hong trao quan chung thue sii. xuyen, nhat la phai thUdng xuyen to chiie cae khoa huan luyen - Giao due phai diJdc tien hanh va tiep t h u bang nhieu each ve doi m6i phiidng phap day hoc cho ngiidi day; khae nhau. Dieu quan trong khong phai la hoc theo each nao, ma la hoe cai gi, hoc difdc eai gi. (118) Hoang M i n h L u a t - Dinh hiidng chien iMc phat trien giao due thudng xuyen va xay diing Trung tam hoc tap cong dong - Hoi thao "Giao due thUdng xuyen Viet N a m - T a m nhin trong nhQng thap ky dau cua the ky X X I " . H a (119) Xem "Hdp tuyen Tap chi Thong tin, so ky niem 40 nam U N E S C O Paris, Noi, 2007. 5/6/1986 trang 33- 34. T h u vien U N E S C O Viet Nam. 210
- Xoa bo hang rao gia tao va loi thdi giiia cac nganh giao due - T r a i vcii thong le eo truyen, viec giang day phai thich nghi va cac cap giao due, giiia giao due chinh quy va giao due khong v6i ngUdi hoe, chii khong phai ngUdi hoc phai tuan theo nhiing quy chinh quy, xoa bo sii each biet ciing nhSc giiia giao due pho thong, dinh Cling nhSc da dinh s i n tiif trufdc trong cong viec giang day. giao due khoa hoc ky t h u a t , giao due chuyen nghiep. Ngay tijf cap - NgUdi hoc va cong chiing noi chung can dUdc c6 tieng noi cd sd, giao due da mang l a i t i n h ket hdp giiia ly thuyet vcti cong nhieu hdn ti-ong viec quyet dinh cac van de c6 lien quan den giao due. nghe, v6i thUc hanh t h i i cong. N h i i n g k h u y e n cao nay difdc U N E S C O dUa ra each day hdn 20 n a m , song doe len, ta v i n t h a y difdng n h u do la n h i i n g - Giao due khong chi nham muc dich dao tao t h a n h nien van de t h d i sii d nu6c ta t r o n g t h d i diem nay. cho n h i i n g cong viec cu the, ma con t r a n g h i cho hoc sinh kha Trong qua t r i n h xay dvtng he thong giao due t h i i d n g nang thich vtng vdi nhieu loai cong viec khac nhau. ^xuyen, n h i i n g quan niem cua U N E S C O diidc Viet N a m t h a m - Khong chi rieng he thong nha t r i i d n g phai chiu trach khao va t h i i a n h a n . Tuy nhien, t r e n thiic te, he thong giao nhiem ve dao tao ky t h u a t , ma ca cac x i nghiep, cac nganh k i n h t h i i d n g xuyen d Viet N a m c h i c con m a t nhieu nam niia moi doanh va he thong giao due ngoai nha trUdng eung phai chia se thUe h i e n diidc n h i i n g k h u y e n cao t r e n cua U N E S C O bdi con trach nhiem ay v6i cac t r i i d n g hoc. qua nhieu van de can p h a i xem xet l a i . - Giao due dai hoc can dUdc md rong va da dang de dap l i n g 1. X a y d i i n g t r u n g tarn giao due thvfofng x u y e n "'^ cac doi hoi cua tijfng con ngUdi va ca cong dong. M u o n vay, trut6c het phai eo sii thay doi trong quan niem va t h a i do eo t r u y e n v6i d nxidc t a , t r u n g tarn giao due thUdng xuyen diidc xay Ung d cap H u y e n / Q u a n va T i n h / T h a n h . T r e n thiic te', n h i i n g triidng dai hoe. r u n g t a m giao due t h i i d n g xuyen h i e n nay t h i i d n g l a m may - Dude nhan vao cac nganh giao due va cac nghe nghiep khac n h i e m v u sau day: nhau chi tuy thuoc d kien thilc, kha nang va liic hoc cua moi ngUdi. - Tien hanh cdng viec bo tiig cac t r i n h do hoc van pho thong - Dao diic m6i ciia giao due la nham lam cho moi ngifdi trci h u bo tuc van hoa t i e u hoc va bo tiic van hoa t r u n g hoe cd sci t h a n h thay day va ngifdi kien tao nen sU tien bo van hoa cua ban chu yeu diidc tien hanh d t r u n g t a m giao due thiidng xuyen cap than minh. uyen/Quan), bo tiic van hoa pho thong t r u n g hoe (chu yeu la ci - K h i soan thao va dat ke hoach cho cac he thong giao due ac t r u n g t a m giao due thiidng xuyen cap t i n h / t h a n h ) ; can t i n h den kha nang do ky t h u a t mdi dem l a i . - Pho'i hdp v6i n h i i n g t r i f d n g t r u n g cap nghe de mci mot so' 16p day nghe; - Thay giao phai dUde dao tao de t r d t h a n h n h i i n g chuyen - L i e n ket vdi cac trUdng cao d i n g , dai hoe hoae t r u n g cap gia day hoe gioi. h u y e n nghiep de md cac 16p t a i ehiie, dao tao can bo c6 t r i n h - Cac chvfdng t r i n h dao tao thay giao can t r i e t de svL dung 0 sau t r u n g hoc cho dia phiidng la c h i n h ; cac thiet hi hien dai va cac phiidng phap giang day m6i nhat. - Md mot s6'16p ngoai ngii, t i n hoe cho thanh nien va ngifdi Idn. 212 213
Tinh hinh phat trien cac trung tarn giao due thiidng xuyen Hinh 26. Sd do mang \Mdi giao due thudng xuyen hien nay nhu sau: 1. B p G i a o d g c v 4 D d o tao Bang 1. phat trien cua cac trung tarn f V u giao due thir^ng giao due thifdng xuyen xuyen) 2001- 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Trucrng Dai lipc va Nam C"ao ddni; 2002 -2003 -2004 -2005 -2006 -2007 -2008 So Gi4o d u e v4 Bao tao So Trung 434 496 472 494 574 577 649 tarn Khoa Trung tam Trung tarn I'rung tam Trung tam tai dao tao giao due G D I X tinh. (Nguon: Thai ThiXuanDao, de tai 32005-80-27,2008) cliilc thuang tin hpc, tlianh tCr xa ngoai ngii xuvfin De bao dam viee giang day d cac trung tarn giao due thiidng xuyen, so giao vien cua he thong nay ciing tang len hl.ng nam: U B N D Quan, huyen (I'h6ng Bang 2. Thiic trang doi ngu giao vien cua cac trung tarn Giao due va dao tao Quan. huyen) •['rung tam giao due thifdng xuyen qua mot so' nam hoc GDTXQuan. lluyen Nam hoc Tong so Giao vien cd hOu Ty IS (%) Trung Truang Cac CO so Cae loai tam day nhan dao. hinh hoc M lue 2001 - 2002 12.494 5.979 47,8 ngh^ van h o i tir thien tap kh^c Trung tam G D T X cua ngSn hsn c4c H p i , 2002 - 2003 13.129 6.197 47,2 nganh Uy ban nhan 2003 - 2004 15.262 7.916 48,0 dan xa. Phuong 2002005 16.863 8.099 48,0 Trung tam 2005 - 2006 18.152 8.992 49,5 hpc tap epng dong (Nguon: Vu Giao due thixdng xuyen, Biru di?n Bo Giao due va Dao tao, 2008). van hoa Ciic loai hinh Cae loai hinh Nha van hoa T h u viC-n x a . Phufmg xa. hpc tap khac cau lae bo x a , Phirong Phirong 214 215
2. G i a o d u e ngufofi \dn b) SiJt quan tain cua thegi&i hien dai doi vafi giao due Ingitc/i IM'-^ a)Xac dinh khai niem "Giao due ngvtdi Icfn" Nam 1949, t a i Elsinor (Dan Mach), Hoi n g h i the gidi ve Giao due ngUdi Idn (Adult Education) la mot t h u a t ngQ chi fiao due ngiidi Idn dUde t r i e u tap. T a i Hoi nghi, ngUdi ta ban den toan bo nhiing qua trinh giao due c6 to chiic, bat ke ngi dung, cu the giao due ngiidi 16n va dat ra n h i i n g van de can phai diidc trinh do va phiidng phap gi, chinh quy hay khong chmh quy, keo ]uan tarn. dai hay thay the giao due ban dau d triidng pho thong va dai hoc Hoi nghi neu len k h a u hieu " V i sii eong bang xa hoi" ve giao hoac trong thUc tap nghe ma nhd do, n h i i n g ai dUdc coi la ngUdi Juc vdi ngifdi Idn va noi den tam quan trong ciia viec tao ed hoi iao due Ian t h i i hai cho n h i i n g ngiidi t h a t hoe do chien t r a n h . 16n, se phat t r i e n dudc kha nang cua ho, l a m giau them t r i thiic, Joi dung giao due hiidng den viec bao ve hoa binh, long khoan nang cao chat lu:dng chuyen mon hay tay nghe, hoac ho se phat i u n g , t i n h t h a n dan chii... t r i e n theo phudng hiidng mdi dem lai nhutng thay doi ve t h a i do Nam 1960, Hoi nghi the gidi va giao due ngifdi Idn Ian t h i i va hanh v i trong svf phat t r i e n ciia ca nhan va sU t h a m gia cua ca "hai hop t a i Montreal (Canada), diem l a i t i n h h i n h t i i Hoi nghi nhan vao sU phat t r i e n k i n h te - xa hoi"-"'. Ian t h i i nhat va neu k h a u hieu "Giao due ngiidi Idn trong the gidi Hoc vien ngUdi 16n (Adult Student hay A d u l t learner) la dang doi thay", nhan manh vai tro cua giao due ngifdi Idn trong nhijtng ngUdi hoc 16n tuoi, khong bao gom sinh vien dai hoc. Ho dieu kien each mang khoa hoc va cong nghe phat t r i e n manh me. tien h a n h viec hoc tap c6 he thong sau k h i da hoan t h a n h difdc liao due chinh quy trong nha trvfdng khong con chiem dia v i doc vdng dau ciia giao due lien tuc, nghia la da hoe qua he giao due 5n, ma phai chia se trach nhiem cho giao due khong chinh quy ban dau. N h i i n g ngUdi 16n tuoi theo hoc he tap t r u n g thUdng da 3ng viec tao cd hoi giao due cho n h i i n g ngiidi dang can cap nhat t r a i qua giai doan lam viec tap t r u n g tru:6c k h i trd l a i hoc tap. ien thiic trUdc sii "biing no thong t i n " . Hoi nghi khang dinh giao Phan dong ngiidi hoc 16n tuoi hoc cac he t a i ehiic theo che do vula due ngUdi Idn la mot bo phan trong he thong giao due cua cac hoc, vula l a m . quoc gia. N h i i n g ngiidi da diidc dao tao nghe (khong ke d bac dai hoe), Nam 1972, Hoi nghi the gidi ve giao due ngifdi Idn Ian t h i i tiep cue theo cac chiidng t r i n h dao tao nghe k h i di vao cuoe song ba dudc to chiic t a i Tokyo (Nhat Ban). Hoi nghi nay danh dau mot ciing diide coi la hoc vien ngiidi 16n, n h i i n g d nu6c ngoai, ngiidi ta cot moc phat t r i e n mdi ciia giao due ngiidi Idn. V a n de hoe tap suoi ddi la boi canh cua giao due con ngiidi trudc n h i i n g tien bo diing thuat ngut A d u l t Trainee (Adulte en Situation de Formation v i i bao ciia khoa hoe va cong nghe hien dai va sU manh nha ciia professionelle). nen k i n h te t r i thiic, trong k h i ma giao due d chau A u noi rieng (121) Trung tarn nghien ciiu chien lUdc va phat trien chudng trinh giao due (120) Xem "Thuat ngQ giao due ngUcii Wn" - U N E S C O , Tai lieu tham khao noi khong ehinh quy (Vien chien ludc va chUdng trinh giao due); T a i lieu tham bo, 1988, ban dich Tieng Viet 1993, trang 21. khao, Ha Noi, 2007. 216 217
va cl t r e n the' gi6i noi chung da to ra khong dap l i n g d U d c siJ thay l a i noi dung giao due ngifdi 16n da diide de cap trong H o i nghi the doi nhanh chong cua xa hoi. jidi ve giao due ngifdi Idn l a n t h i i nam. M o t l a n nxia. Hoi nghi N a m 1985, H o i nghi the gidi ve giao due ngUdi Idn Ian t h i i I n h a n manh v a i tro cua giao due ngUdi 16n doi vdi viec thvfe hien t\i dUdc to chiic d Paris (Phap). H o i nghi khang d i n h rang, giao Idan chu d moi quo'e gia cung nhif do'i vcti viec xay dvfng mot nen due ngildi 16n phai t h a m gia giai quyet hang loat van de n h i i dan |van hoa hoa b i n h the gidi. so', moi trifdng, h u a n luyen nghe, xoa m u chU ehute nang d cac Trong vong 20 nam trb l a i day con c6 nhiJng hoi nghi cap nifdc phat t r i e n , phan hoa giau - ngheo, bao ve di san van hoa... cao toan the' gidi ban ve giao due nhif H o i nghi cap cao b Jomtien Giao due ngUdi 16n phai dac biet ehii y den n h i i n g doi tUdng t h i e t Thai L a n - 1990) va Hoi nghi cap cao b New Delhi (An Do - thoi, ye'u the nhat trong xa hdi, hoae " b i bo quen" nhif p h u n i i E003). N h i i n g Hoi nghi nay deu noi de'n quyen hoc tap eua eon ngheo kho, tre em gai, t h a n h nien t h a t nghiep, ngvfdi ngheo ci igiidi, nhan manh viec hoe tap se mang de'n cho ngildi hoe n h i i n g nong thon, ngiJdi gia ca. Idi ieh va cd hoi phat t r i e n tiem nang, l a m cho con ngiidi diide N a m 1997, H o i nghi the' gidi ve giao due ngiidi 16n Ian thijt song v6i n h i i n g pham gia eiia minh*'^^'. nam dUde t i e n h a n h ci H a m b u r g (Diie). K h a u hieu 16n eua H o i c) Giao due ngitdi Wn d Viet Nam nghi la: "Giao due ngudi Idn - chia khoa bixdc vao the ky XXI". L i c h sii dau t r a n h diing nxldc va giii nUdc trong suot nghin Giao due ngiidi 16n dvfdc eoi nhuf mot giai phap dao tao nguon nam qua luon gan v6i chinh sach giao due ngifdi 16n eua quo'e gia. nhan lilc cho phat t r i e n k i n h te va xa hoi trildc nhijtng x u the Sau day, chung t a hay diem l a i giai doan lich sii mot nghin nam dang tang len n h i l xa hoi thong t i n , xa hoi hoc tap, toan cau qua de r u t ra t i i do bai hoe quy gia ma chinh n h i i n g nam dau eua hoa... Hoi nghi tuyen bo': "Giao due ngixdi Idn va giao due tre em the k y X X I phai nhae l a i n h i i n g gia t r i cua bai hoc do. tuy miXe do phat trien khae nhau tuy theo moi nitdc, song deu la nhiing bo phan ean thiet eua mot quan niem mdi ve giao due, ve - Giao due dao tao nhan tai thdi ky doc lap tii ehu hoc tap suot ddi - Giao due ngiidi Idn la bo phan khong the thieu N a m 1076, Quoc T i i Giam difdc t h a n h lap - do la ndi dai hoc diXdc cua bat ky he thong giao due nao". de dao tao n h a n t a i . Quo'e T i i Giam la trvfdng dai hoc dau tien cua N a m 2000, Dien dan giao due the gidi dUde to chiic t a i nifdc t a va ciing la mot trong n h i i n g t r i i d n g dai hoc sdm nhat t r e n Dakar(Senegal). T a i day, mot tuyen ngon quan trong dUdc dua the gidi. Nen Nho hoc b niidc ta h i n h t h a n h t i i do. ra: Giao due cho moi ngiidi. Cae dai bieu t h a m dvt Dien dan nay Suot t i i nam T h a i N i n h t h i i 4 (At Mao, 1075) de'n nam K h a i da thong qua "Khudn kho hanh dongDakar", chinh p h u cac nu6c D i n h ihxi 4 (Ky M u i , 1919) eo 183 khoa t h i Nho hoc, tuyen dildc cam ket bao dam duy t r i cac muc dieh ve giao due cho moi ngiJdi, 2898 nha khoa bang. Trong chieu dai 844 nam, nen giao due trong do ngiidi 16n cung phai dUde dap
t r i e n cua dat nUdc va dan toe. Co the noi rang, gan mot nghin - Giao due ngifdi Idn trong thdi ky Phap thuge nam Nho hoc, giao due ngUdi 16n (ma muc tieu giao due la nh&m Vao thap nien 80 cua the ky XIX, thuc dan Phap hoan dao nhan tai) da la mot chinh sach dUdc nha nifde phong kien thanh viec binh dinh 6 Dong Dudng va dat Viet N a m du6i che do Viet Nam rat eoi trong. bao ho. Co hai viec Icfn (hai ehinh sach) ma thUc dan Phap ra siic Den ddi nha T r a n mdi eo le thi D i n h , lay d6 Tam khoi: Trang thUc hien, do la "chia de t r i " va "ngu dan". Nguyen, Bang Nhan, Tham Hoa. Den thdi nha Le, nam 1428, k h i De chohg l a i nhiJng chinh sach "ngu dan" va "Phap hoa", vijfa len ngoi, Le T h a i To da ha Chieu eho ca nxidc diing nha hoc: nhiing ngUdi yeu nudc Viet Nam da dau t r a n h chong l a i nen giao + Trong K i n h c6 Quoc Tvt Giam; due no dich va mdcae euge van dong giao due ma thile ehat la huy + Trong Phu c6 nha hoe (eho eon em lUdng gia d dan gian dong ngiidi Idn di hgc, md mang dan t r i , giac ngo each mang cho sung vao sinh do d eac phu, dat sii nho de day). ngUdi dan. Co h a i cuoc van dong giao due 16n sau day: Den thdi Le T h a n h Tong, nha nif6c eho lap cae triJdng eong tvf T r u n g vfdng (tai Thang long) tdi dia phiidng va thong nhat the * Dong Kinh nghia thuc che, the le hoc hanh, t h i cii. Nha nifde dat cac chLfc quan trong Dau the ky XX, chiu anh hUdng manh me cua phong trao coi viec giao due nhii Doc hoc, H u a n hoc, Giao t h u . Ben canh he Duy Tan ci Nhat Ban va T r u n g Quoc, eac nha nho yeu nudc Viet thong giao due chinh thong cua nha nxidc phong kien, t a i k i n h Nam da thanh lap Duy Tan hoi (1904) va phat dong phong trao t h a n h Thang Long va t a i eac dia phUdng con c6 cae trUdng hoc d Dong Du (1905-1907). " K h a i dan t r f ' la mot muc tieu ma Phan Boi phUdng, d xa va d gia dinh. Nhieu trUdng da t h u h u t dUdc thay Chau, Phan Chu T r i n h cung cac nha nho yeu nU6c luon tam niem. gioi t\i ndi khac ve day con em m i n h . Cling c6 ngiidi g\ii eon em De " k h a i dan t r i , chan dan k h i , hau dan sinh" (Phan Chu den ndi c6 thay gioi de hoc tap. N h i n chung, h i n h thiic dao tao Trinh) va khkc phuc thUe t r a n g "ngUdi ngu, nUdc yeu" (Ngo Diic ngay do cung da dang. Ke), cac cu Phan Boi Chau va Phan Chu T r i n h deu thong nhat Tai cac gia dinh, dong ho eo t r u y e n thong khoa bang t h i eha phai mci trUdng hoc, goi la Dong K i n h nghia thuc. TrUdng hoc nay day con, ong day chau, anh day em, chii bac day eon chau trong phong theo mo h i n h K h a n h tfng nghia thuc (Keio Gijuku) cua ho. Cae gia dinh, dong ho khoa bang eon lien ket v6i nhau bang quan he hon nhan, quan he bang hiJu nham dao tao ra n h i i n g Fukuzawa Yukiehi thdi ky M i n h T r i ci N h a t Ban. ngildi eon thong m i n h , t a i t r i de t r d t h a n h n h a n t a i . Dong K i n h nghia thuc la loai trUdng t u . Hoc vien khong He thong triidng dan lap d lang, xa do eac thay do hoae eac phai dong hoc p h i . N h i i n g hoc sinh hoc tiep buoi chieu dUde nha quan lai ve hifu (ciing c6 trUdng hdp bat die chi) to chOfc ciing gop trUdng dai edm biia to'i va bo' t r i cho nghi ngdi. TrUdng gio'ng nhU phan tich ciie dao tao nhan tai. Co the ke ra cac trUOng cua nhiJng cae trUdng dai hoc b i n h dan (Universite populaire) d cac nU6c bac danh nho n h u Bai A n (Nghla Do) ciia L y Cong A n (thdi Ly), tien t i e n " " ' . trUdng H u y n h Cung cua thay Chu Van A n , trUdng Nguyet Ang cua thay N g u y i n D i n h T r u , trUdng Hao N a m cua thay Via Tong (123) Hoang Nhu Mai - Dong Kinh nghia thuc. Mot tram nam Dong Kinh nghia Phan, V u N h u , Le D i n h Dien... thuc. N X B T r i thiic, Noi, 2008, tr.17-18. 220 221
Dong Kinh nghia thuc la triidng c6 quy mo Idn, ke ca k h i so dan khi, dan tam, goi do la go'c nay sinh t r i thiic, t a i nang, t r i tue sanh v6i cac trifdng t i l hien nay. Cd sci dau tien cua Dong K i n h de diing nU6c va long qua cam de giiJ nifdc"-'*'. nghia thuc la ngoi nha so' 4 Hang Dao (Ha Noi). Trong 9 thang Ve dao d\3c, luan ly, Dong K i n h nghia thuc luon noi den hoat dong, triJdng da md 40 16p hoc du cac cap gdm ca ngan hoc giao due long t r u n g nghia "Tue nao tan tong tan hoc die - Kien vien. Tuy la trUdng i\i nhvfng hoc vien an d trong trUdng khong tam tu ta nhiet thanh lai" ( T r i thong m i n h t a t thay deu do hoc mat tien. Day la nha triidng dau tien neu khau hieu tii Ixlc each ma CO. Song svf kien t a m hoc tap phai do long nhiet t h a n h ai quo'e sinh, vi dan va do dan. Nha ciia, 16p hoc cac khoan chi p h i deu mang lai). dUa vao siic dan. Do'i tUdng theo hoc Dong K i n h nghia thuc chu yeu la t h a n h Dong K i n h nghia thuc nhanh chong tuf H a Noi Ian ra den nien va ngiidi 16n, nang cao dan t r i de c6 difdc n h i i n g nhan t a i . Sdn Tay, Ha Dong, T h a i B i n h , H a i Dudng, T h a n h Hoa, Nghe A n , Da mot t r a m nam t r o i qua nhUng Dong K i n h nghia thuc vkn la Ha T i n h , Quang N a m , Quang Ngai, B i n h Thuan... Phong trao md mot anh sang chieu roi t6i each nghi va each l a m ve mot xa hoi triJdng gay mot chan dong trong ddi song van hoa, t i n h t h a n cua hoc tap ma ngay nay chiing ta dang co' xay dilng. dan toe. Rieng d H a Noi ciing c6 nhijtng nghia thuc dildc t h a n h lap * Truyen ba quoc ngii n h i i M a i L a m nghia thuc (Hoang Mai), Ngoc Xuyen nghia thuc Dong K i n h nghia thuc thiic chat la mot cuoc each mang (Tijf Lien)... nen chi sau 9 thang hoat dong thiic dan Phap da ra lenh cam Dong Kinh nghia thuc la mot cuoc each mang tU tiidng van phong trao nay. Cu Lifdng V a n Can, Nguyen Quyen h i t i l day. hoa tien h a n h bang phvfdng tien giao due. Nha trUdng gat bo each Dong K i n h nghia thuc di vao lich s i . hoc tijf chUdng t r i c h eu, xa r d i thuc tien, loai t r i i each t h i cxL khong Cho du CO ton v i n h chiJ Quo'e ngii, nhUng Dong K i n h nghia nh&m vao nhan t a i , chu t a m dao tao nhan t a i cho dat nii6c. thuc mdi chi gieo mam cho tif tifdng k h a i dan t r i bang tinh than Dong Kinh nghia thuc la mot cugc tap hap tri thiic rong r a i phai biet doc, biei viei tieng cua minh. C h i n h sach ngu dan eua va dong dao nham muc tieu canh t a n , phuc h i l n g dat nvfctc. Ve Phap tie'p tuc nhan chim ngifdi dan Viet vao t i n h t r a n g t a m to'i, noi dung giao due, Dong K i n h nghia thue ton v i n h chii Quo'e ngii, ngu muoi. coi trong hoc H a n van va Phap van. Chifdng t r i n h day gom nhieu N a m 1930, trong Idi keu goi dong bao nhan ngay t h a n h lap mon khoa hoc xa hoi va khoa hoe ky t h u a t , bao dam n h i i n g kien Dang 3/2, Nguyen A i Quo'e neu k h a u hieu "thUe hanh giao due thiie quo'e te, hien dai, cap nhat. Trong chifdng t r i n h eon eo nhieu toan dan". Den eao trao X6 Viet Nghe T i n h , cuoc van dong hoc chuyen de ma d cac trUdng phd thong hoac dai hoc khac khong lH chiJ quo'e ngii da biing len d cac vung x6 vie't, nhUng roi phong dita vao. trao Cling bi dap t a t - t r e n 95% ngifdi Viet N a m liie do v l n khong T u tUdng giao due cua Dong K i n h nghia thuc la dat len biet doe, biet vie't. hang dau van de nang cao dan t r i theo hu6ng "Due khai dan tri, tien khai than trf (muo'n k h a i t r i cho dan trifdc het phai k h a i t r i (124) T r i n Thanh Dam - Van tha Dong Kinh nghia thuc, nhQngbitc thong diep cho gi6i t r i thiic). Song, Dong K i n h nghia thuc ciing rat chu trong dayhuyei IS qua 100 nam (1907 - 2007) - SDD (124), trang 35. 222 223