intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

ôn thi sinh học 12:CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:46

Thêm vào BST
Báo xấu
275
lượt xem 79
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

nội dung ôn thi tốt nghiệp sinh học 12:Chương CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ôn thi sinh học 12:CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

  1. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t Chương I: CƠ CH DI TRUY N VÀ BI N D GEN, MÃ DI TRUY N VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ÔI ADN I. Gen 1. Khái ni m - Gen là m t o n ADN mang thông tin mã hoá cho m t chu i pôlipeptit hay m t phân t ARN. Vd: Gen Hbα mã hoá chu i pôlipeptit α, gen t- ARN mã hoá cho phân t tARN. - Gen c u trúc sinh v t nhân sơ có vùng mã hoá liên t c (không phân m nh), còn sinh v t nhân th c là gen phân m nh (bên c nh các o n exon mã hoá axit amin còn ư c xen k các o n intron không mã hoá axit amin). 2. C u trúc chung c a gen c u trúc (gen mã hóa chu i Polipepetit) Gen c u trúc mã hoá prôtêin g m 3 vùng trình t nuclêôtit. - Vùng i u hoà: n m u 3’ c a m ch mã g c c a gen, có trình t các nuclêôtit c bi t giúp ARN pôlimeraza có th nh n bi t và liên k t kh i ng quá trình phiên mã, ng th i cũng ch a trình t nuclêôtit i u hoà quá trình phiên mã. - Vùng mã hoá: mang thông tin mã hoá các axit amin. Các gen sinh v t nhân sơ có vùng mã hoá liên t c (gen không phân m nh). Ph n l n các gen c a sinh v t nhân th c có vùng mã hoá không liên t c, xen k các o n mã hoá axit amin (exon) là các o n không mã hoá axit amin (itron). Vì v y, các gen này g i là gen phân m nh. - Vùng k t thúc: n m u 5’ c a m ch mã g c c a gen, mang tín hi u k t thúc phiên mã. II. Mã di truy n: 1. Khái ni m: - Mã di truy n là trình t s p x p các nuclêôtit trong gen (m ch g c) quy nh trình t s p x p các axit amin trong prôtêin. 2. c i m: + Mã di truy n ư c c t m t i m theo chi u 3’=>5’, theo t ng b ba, không g i lên nhau Trang 1
  2. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t + Mã di truy n có tính ph bi n. + Mã di truy n có tính c hi u. + Mã di truy n có tính thoái hoá. III. Quá trình nhân ôi ADN: 1. Bư c 1:(Tháo xo n phân t ADN) -Nh các enzim tháo xo n 2 m ch phân t ADN tách nhau d n l ra 2 m ch khuôn và t o ra ch c hình ch Y ( ch c sao chép). 2. Bư c 2:(T ng h p các m ch ADN m i) -2 m ch ADN tháo xo n ư c dùng làm m ch khuôn t ng h p nên m ch m i theo nguyên t c b sung( A liên k t v i T, G liên k t v i X). -M ch khuôn có chi u 3’→ 5’ thì m ch m i ư c t ng h p liên t c còn m ch khuôn có chi u 5’→ 3’ thì m ch m i ư c t ng h p t ng o n( Okazaki) r i sau ó n i l i v i nhau. 3. Bư c 3:( 2 phân t ADN ư c t o thành) - Trong m i phân t ADN m i có 1 m ch c a phân t ADN ban u( bán b o toàn) và 1 m ch m i ư c t ng h p. PHIÊN MÃ VÀ D CH MÃ I. Phiên mã: (T ng h p ARN ) 1. C u trúc và ch c năng c a các lo i ARN - ARN thông tin( mARN): Có c u t o m ch th ng, là khuôn cho quá trình d ch mã ribôxôm. - ARN v n chuy n( tARN): Có nhi u lo i tARN, m i phân t tARN u có 1 b ba i mã (anticôdon) và 1 u liên k t v i axit amin tương ng. V n chuy n axit amin t i ribôxôm tham gia t ng h p chu i pôlipeptit. - ARN ribôxôm( rARN): Là thành ph n k t h p v i prôtêin t o nên ribôxôm. 2. Cơ ch phiên mã: (T ng h p ARN ) - Phiên mã là quá trình t ng h p ARN trên m ch khuôn ADN. Trang 2
  3. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - Di n bi n c a quá trình phiên mã. ARN polimeraza bám vào vùng i u hòa làm gen tháo xo n l m ch g c có chi u 3’=>5’ b t u phiên mã. ARN polimeraza trư t trên m ch g c theo chi u 3’=>5’. mARN ư c t ng h p theo chi u 5’=>3’, m i nu trên m ch g c liên k t v i nu t do theo nguyên t c b sung A-U, G-X, T-A, X-G (vùng nào trên gen ư c phiên mã óng xo n ngay). Khi ARN polimeraza g p tín hi u k t thúc thì d ng song thì s phiên mã. M t phân t mARN ư c gi i phóng. sinh v t nhân th c mARN sau khi t ng h p s c t b các o n Intron, n i các o n Exon t o thành mARN trư ng thành s n s ng tham gia d ch mã. K t qu : T o nên phân t mARN mang thông tin di truy n t gen t i ribôxôm làm khuôn trong t ng h p prôtêin. II. D ch mã: ( T ng h p prôtêin) 1. Ho t hoá axit amin: - Nh các enzim c hi u và ATP m i axit amin ư c ho t hoá và g n v i tARN tương ng t o axit amin- tARN( aa- tARN). 2. T ng h p chu i pôlipeptit: - Ribôxôm g n v i mã m u AUG và Met-tARN (anticôdon UAX) b sung chính xác v i côdon m u. - Các aa-tARN v n chuy n axit amin t i, anticôdon c a tARN b sung v i côdon trên mARN. Enzim xúc tác hình thành liên k t peptit gi a 2 axit amin. - Ribôxôm d ch chuy n n côdon ti p và c ti p t c như v y cho n khi ti p xúc v i mã k t thúc (không có axit amin vào Riboxom) thì d ng d ch mã hoàn t t. M t chu i Polipeptit ư c hình thành. - Nh enzim c hi u axit amin u tiên (Met) ư c c t kh i chu i t o thành chu i polipeptit hoàn ch nh. Sau ó hình thành các c u trúc b c cao th c hi n ch c năng sinh h c c a Protein. - M t nhóm ribôxôm (pôlixôm) g n v i m i mARN giúp tăng hi u su t t ng h p prôtêin. Trang 3
  4. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t I U HOÀ HO T NG GEN 1. Khái ni m: i u hoà ho t ng c a gen là i u hoà lư ng s n ph m c a gen ư c t o trong t bào m b o cho ho t ng s ng c a t bào phù h p v i i u ki n môi trư ng cũng như s phát tri n bình thư ng c a cơ th . i u hòa ho t ng gen có th mc phiên mã, d ch mã, sau phiên mã. sinh v t nhân sơ i u hoà ho t - ng gen ch y u mc phiên mã. 2. C u trúc c a opêron Lac E. coli. Opêron là các gen c u trúc liên quan v ch c năng ư c phân b li n nhau và có chung cơ ch i u hòa ho t ng. C u trúc Ôperon Lac: Z,Y,A: Là các gen c u trúc mã hóa cho các enzim phân gi i Lactozo. O: Vùng v n hành là trình t nu c bi t protein c ch liên k t ngăn c n phiên mã. P: Vùng kh i ng có trình t nu ARN polimeraza liên k t và kh i ng quá trình phiên mã. Gen i u hòa không n m trong Operon nhưng có vai trò i u hòa ho t ng Operon. 3. Cơ ch i u hoà Ho t ng c a ôpêron Lac: Khi môi trư ng không có lactôzơ: gen i u hoà t ng h p prôtêin c ch . Prôtêin c ch g n vào vùng v n hành (O) → các gen c u trúc không phiên mã. Khi môi trư ng có lactôzơ: Lactôzơ là ch t c m ng g n v i prôtêin c ch → prôtêin c ch b bi n i không g n ư c vào vùng v n hành. ARN polimeraza liên k t v i vùng kh i ng ti n hành phiên mã → mARN c a Z, Y, A ư c t ng hơp và d ch mã t o các enzim phân h y Lactozo. Khi Lactozo c n ki t thì protein c ch l i liên k t v i vùng (O) quá trình phiên mã d ng l i. Trang 4
  5. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t T BI N GEN I. Khái ni m và các d ng t bi n gen: 1. Khái ni m: t bi n gen là nh ng bi n i trong c u trúc c a gen, liên quan n m t c p nuclêôtit làm thay i trình t nu t o ra alen m i. 2. Các d ng t bi n gen: t bi n thay th m t c p nuclêôtit t bi n thêm ho c m t m t c p nuclêôtit. II. Nguyên nhân và cơ ch phát sinh t bi n gen 1. Nguyên nhân t bi n như v t lý (tia phóng x , tia t ngo i…), - Bên ngoài: do các tác nhân gây hoá h c (các hoá ch t 5BU, NMS…) hay sinh h c(1 s virut…). - Bên trong: do r i lo n các quá trình sinh lí hóa sinh trong t bào. 2. Cơ ch phát sinh t bi n gen: a) S k t c p không úng trong nhân ôi AND. - Trong quá trình nhân ôi do s k t c p không h p ôi( không theo nguyên t c b sung) d n n phát sinh t bi n gen. b) Tác ng c a các tác nhân gây t bi n - Tia t ngo i (UV) có th làm cho 2 bazơ T trên cùng 1 m ch liên k t v i nhau→ t bi n. - 5-brômua uraxin ( 5BU) gây ra thay th c p A-T b ng G-X→ t bi n. - Virut viêm gan B, virut hecpet…→ t bi n. III. H u qu và ý nghĩa c a t bi n gen: 1. H u qu c a t bi n gen: t bi n thay th m t c p có th làm thay i trình axit amin trên Pro làm thay i ch c năng Pro. t bi n thêm, m t c p nu làm mã di truy n b c sai t b ba t bi n n cu i gen làm thay i trình t axit amin, ch c năng pro. Trang 5
  6. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t cp phân t t bi n gen thư ng trung tính. N u t bi n làm thay i ch c năng Pro thương có h i. Tuy nhiên có m t s t bi n có l i. Tính có h i c a t bi n ph thu c môi trư ng, t h p gen. 2. Vai trò và ý nghĩa c a t bi n gen a) i v i ti n hoá - t bi n gen làm xu t hi n các alen m i t o ra bi n d di truy n phong phú là ngu n nguyên li u cho ti n hoá. b) i v i th c ti n - Cung c p ngu n nguyên li u cho quá trình t o gi ng cũng như trong nghiên c u di truy n NHI M S C TH VÀ T BI N C U TRÚC NHI M S C TH I. C u trúc siêu hi n vi c a nhi m s c th Thành ph n: ADN + Protein Histon - Nuclêôxôm: M t o n ADN (kho ng 146 c p Nu) qu n quanh 8 phân t histôn. - Chu i nuclêôxôm (m c xo n 1) t o s i cơ b n có ư ng kính ≈ 11nm. - S i cơ b n xo n (m c 2) t o s i ch t nhi m s c có ư ng kính≈ 30nm. - S i ch t nhi m s c xo n m c 3→ có ư ng kính ≈ 300 nm và hình thành Crômatit có ư ng kính ≈ 700 nm. II. t bi n c u trúc nhi m s c th . 1. M t o n - NST b t m t 1 o n làm gi m s lư ng gen trên NST → thư ng gây ch t. - th c v t khi m t o n nh NST ít nh hư ng → lo i kh i NST nh ng gen không mong mu n 1 s gi ng cây tr ng. 2. L p o n - M t o n NST ư c l p l i m t hay nhi u l n → làm tăng s lư ng gen trên NST. - Làm tăng ho c gi m cư ng bi u hi n c a tính tr ng (có l i ho c có h i). 3. o o n: o ngư c 1800 và n i l i →l àm thay - M t o n NST b t ra r i i trình t gen trên NST → làm nh hư ng n ho t ng c a gen. Trang 6
  7. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t 4. Chuy n o n: - S trao i o n NST x y ra gi a 2 NST không cùng c p tương ng → làm thay i kích thư c, c u trúc gen, nhóm gen liên k t → thư ng b gi m kh năng sinh s n. T BI N S LƯ NG NHI M S C TH I. t bi n l ch b i 1. Khái ni m và phân lo i a)Khái ni m: Làm thay i s lư ng NST trong 1 hay 1 s c p tương ng. b)Phân lo i: -Th m t: 1 c p NST m t 1 NST và b NST có d ng 2n - 1. -Th không: 1 c p NST m t 2 NST và b NST có d ng 2n - 2. -Th ba: 1 c p NST thêm 1 NST và b NST có d ng 2n + 1. -Th b n: 1 c p NST thêm 2 NST và b NST có d ng 2n + 2. 2. Cơ ch phát sinh a) Trong gi m phân - Do s phân ly NST không bình thư ng 1 hay 1 s c p k t qu t o ra các giao t thi u, th a NST (n -1; n + 1 giao t l ch nhi m). - Các giao t này k t h p v i giao t bình thư ng → th l ch b i. b) Trong nguyên phân - Trong nguyên phân m t s c p NST phân ly không bình thư ng hình thành t bào l ch b i. -T bào l ch b i ti p t c nguyên phân → 1 ph n cơ th có các t bào b l ch b i → th kh m. 3. H u qu : t bi n l ch b i tuỳ theo t ng loài mà gây ra các h u qu khác nhau như: t vong, gi m s c s ng, gi m kh năng sinh s n… 4. Ý nghĩa t bi n l ch b i cung c p nguyên li u cho ti n hoá và trong ch n gi ng. II. t bi n a b i Trang 7
  8. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t 1. Khái ni m và cơ ch phát sinh th t ab i a) Khái ni m: Là d ng t bi n làm tăng 1 s nguyên l n b NST ơn b i c a loài và l n hơn 2n ( 3n, 4n, 5n, 6n... ). b) Cơ ch phát sinh - D ng 3n là do s k t h p gi a giao t n v i giao t 2n (giao t lư ng b i). - D ng 4n là do s k t h p gi a 2 giao t 2n ho c trong l n nguyên phân u tiên c a h p t t t c các c p NST không phân ly. 2. Khái ni m và cơ ch phát sinh th d a b i. a) Khái ni m: S tăng s b NST ơn b i c a 2 loài khác nhau trong 1 t bào. b) Cơ ch hình thành: - Do hi n tư ng lai xa và a b i hoá. 3. H u qu và vai trò c a t bi n a b i - T bào a b i thư ng có s lư ng ADN tăng g p b i → t bào to, cơ quan sinh dư ng l n, sinh trư ng phát tri n m nh kh năng ch ng ch u t t... - t bi n a b i óng vai trò quan tr ng trong ti n hoá (hình thành loài m i) và trong tr ng tr t ( t o cây tr ng năng su t cao... ) * Ki n th c b sung: - Các th l ch b i cũng tương t như các th a b i l thư ng m t kh năng sinh s n h u tính do khó khăn trong quá trình gi m phân t o giao t và n u gi m phân ư c sinh ra có các giao t không bình thư ng. - N u xét 1 lôcut gen trên c p NST nào ó th t bi n l ch b i d ng ba và t bi n a b i d ng 3n u có ki u gen tương t như nhau ví d Aaa khi gi m phân s sinh ra các lo i giao t như sau: - Giao t bình thư ng A, a. - Giao t không bình thư ng Aa, aa. - Các th a b i thư ng g p th c v t còn ng v t c b i t là ng v t b c cao thì hi m g p là do khi các cơ th ng v t b a thư ng d n n làm gi m s c s ng, gây r i lo n gi i tính, m t kh năng sinh s n h u tính và thư ng t vong. M ts c i m phân bi t gi a th l ch b i và th ab i Trang 8
  9. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t Th l ch b i Th ab i - S bi n ng s lư ng NST x y ra 1 - S bi n ng s lư ng NST x y ra tt vài c p. c các c p NST. - S lư ng NST trong m i c p có th - S lư ng NST trong m i c p ch có tăng ho c gi m. tăng 1 s nguyên l n b ơn b i. - Thư ng có nh hư ng b t l i n th - Thư ng có l i cho th t bi n vì th t bi n và thư ng có ki u hình không a b i thư ng sinh trư ng , phát tri n bình thư ng. m nh, ch ng ch u t t. - Th l ch b i thư ng m t kh năng sinh - Th a b i ch n sinh s n h u tính bình s n h u tính do khó khăn trong gi m thư ng còn th a b i l m i khó khăn phân t o giao t . trong sinh s n h u tính. - Th l ch b i có th g p c ng v t - Th a b i thư ng g p th c v t ít g p và th c v t. ng v t. CHƯƠNG II. TÍNH QUY LU T C A HI N TƯ NG DI TRUY N QUY LU T MEN EN QUY LU T PHÂN LY I. Phương pháp nghiên c u di truy n h c c a Men en: 1. Phương pháp lai: - Bư c 1: T o các dòng thu n ch ng v t ng tính tr ng. - Bư c 2: Lai các dòng thu n ch ng khác bi t nhau b i 1 ho c nhi u tính tr ng r i phân tích k t qu lai i F1, F2, F3. - Bư c 3: S d ng toán xác su t phân tích k t qu lai, sau ó ưa ra gi thuy t gi i thích k t qu . - Bư c 4: Ti n hành ch ng minh cho gi thuy t c a mình. 2. Phương pháp phân tích con lai c a Men en: - T l phân ly F2 x p x 3:1. - Cho các cây F2 t th ph n r i phân tích t l phân ly F3 Men en th y t l 3: 1 F2 th c ch t là t l 1:2:1 Trang 9
  10. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t II. Hình thành h c thuy t khoa h c: 1. Gi thuy t c a Men en: - M i tính tr ng u do 1 c p nhân t di truy n quy nh và trong t bào các nhân t di truy n không hoà tr n vào nhau. - Giao t ch ch a 1 trong 2 thành viên c a c p nhân t di truy n. - Khi th tinh các giao t k t h p v i nhau 1 cách ng u nhiên 2. Ch nh minh gi thuy t: - M i giao t ch ch a 1 trong 2 thành viên c a c p nhân t di truy n do ó s hình thành 2 lo i giao t và m i lo i chi m 50%( 0,5). - Xác su t ng tr i là 0,5X 0,5=0,25 (1/4) - Xác su t d h p t là 0,25+ 0,25=0,5 (2/4) - Xác su t ng l n là 0,5X 0,5=0,25 (1/4) 3. Quy lu t phân ly: - M i tính tr ng do 1 c p alen quy nh, 1 có ngu n g c t b , 1 có ngu n g c t m. - Các alen c a b và m t n t i trong t bào cơ th con 1 cách riêng r không hoà tr n vào nhau. - Khi hình thành giao t các alen phân ly ng u v các giao t cho ra 50% giao t ch a alen này và 50% giao t ch a alen kia. III. Cơ s t bào h c c a quy lu t phân ly: 1. Quan ni m sau Men en: -Trong t bào sinh dư ng các gen và NST luôn t n t i thành t ng c p. -Khi gi m phân t o giao t m i alen, NST cũng phân ly ng u v các giao t . 2. Quan ni m hi n i: - M i gen chi m 1 v trí xác nh trên NST ư c g i là locut. - M t gen có th t n t i các tr ng thái khác nhau và m i tr ng thái ó g i là alen. QUY LU T MEN EN: QUY LU T PHÂN LY CL P I. Thí nghi m lai hai tính tr ng: 1. Thí nghi m: Trang 10
  11. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t Ptc H t vàng, trơn X H t xanh, nhăn F1 100% cây cho h t vàng trơn F2 315 h t vàng, trơn: 108 h t vàng nhăn: 101 h t xanh, trơn: 32 h t xanh nhăn 2. Gi i thích: A quy nh h t vàng; a quy nh h t xanh B quy nh h t trơn B; b quy nh h t nhăn → Ptc h t vàng, trơn có ki u gen AABB Ptc h t xanh nhăn có ki u gen aabb - Vi t sơ lai n F2 ta thu ư c t l phân ly ki u hình là: 9/16 vàng, trơn ( A−B− ); 3/16 vàng, nhăn (A−bb); 3/16 xanh, trơn (aaB−); 1/16 xanh, nhăn ( aabb) II. Cơ s t bào h c: 1. Trư ng h p 1: (Các gen A - h t vàng và B - h t trơn; a - xanh và b - h t nhăn phân ly cùng nhau) => K t qu cho ra 2 lo i giao t AB và ab v i t l ngang nhau. 2. Trư ng h p 2: (Các gen A - h t vàng và b - h t nhăn ; a - xanh và B - h t trơn phân ly cùng nhau) => K t qu cho ra 2 lo i giao t Ab và aB v i t l ngang nhau. K t qu chung: S phân ly c a các c p NST theo 2 trư ng h p trên v i xác su t như nhau nên ki u gen AaBb cho ra 4 lo i giao t : AB, Ab, aB, ab v i t l ngang nhau. III. Ý nghĩa c a các quy lu t Men en -D oán trư c ư c k t qu lai. - Là cơ s khoa h c gi thích s a d ng phong phú c a sinh v t trong t nhiên. - B ng phương pháp lai có th t o ra các bi n d t h p mong mu n trong chăn nuôi tr ng tr t. TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC NG A HI U C A GEN I. Tương tác gen Trang 11
  12. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - Khái ni m là s tác tác ng qua l i gi a các gen trong quá trình hình thành ki u hình. B n ch t là s tương tác gi a các s n ph m c a chúng trong quá trình hình thành ki u hình. 1. Tương tác b sung Khái ni m : Tương tác b sung ki u tương tác trong ó các gen cùng tác ng s hình thành m t ki u hình m i. Ví d : A-B- quy nh hoa ; ki u : A-bb; aaB- ; aabb quy nh hoa tr ng. P : AaBb x AaBb => F1 Cho t l ki u hình 9 Hoa : 7 Hoa tr ng 2. Tương tác c ng g p: Khái ni m: Là ki u tương tác trong ó các gen tr i cùng chi ph i m c bi u hi n c a ki u hình. Ví d : Màu da ngư i ít nh t do 3 gen (A,B,C) n m trên 3 c p NST tương ng khác nhau chi ph i. - Ph n l n các tính tr ng s lư ng (năng xu t) là do nhi u gen quy nh tương tác theo ki u c ng g p quy nh. II. Tác ng a hi u c a gen: 1. Khái ni m: M t gen nh hư ng n s bi u hi n c a nhi u tính tr ng khác g i là gen a hi u. Ví d : - HbA h ng c u bình thư ng - HbS h ng c u lư i li m → gây r i lo n b nh lý trong cơ th LIÊN K T GEN VÀ HOÁN V GEN I. Liên k t gen 1. Thí nghi m: - Ptc Thân xám, cánh dài X en, c t → F1 100% thân xám, cánh dài. ♂ F1 thân xám, cánh dài X ♀ thân en, cánh, c t Fa 1 thân xám, cánh dài: 1 thân en, cánh c t 2. Gi i thích: - M i NST g m m t phân t ADN. Trên m t phân t ch a nhi u gen, m i gen chi m m t v trí xác nh trên ADN (lôcut) → các gen trên m t NST di truy n cùng nhau → nhóm gen liên k t. Trang 12
  13. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - S nhóm gen liên k t = s lư ng NST trong b ơn b i (n). II. Hoán v gen: 1. Thí nghi m c a Moocgan và hi n tư ng hoán v gen: - ♀ F1 thân xám, cánh dài X ♂ thân en, cánh, c t → Fa 495 thân xám, cánh dài : 944 thân en, cánh c t : 206 thân xám, cánh c t : 185 thân en, cánh dài. 2. Cơ s t bào h c c a hi n tư ng hoán v gen: - Gen quy nh màu thân và kích thư c cánh n m trên cùng 1 NST. - Trong gi m phân t o giao t x y ra ti p h p d n n trao i o n NST gi a 2 NST trong c p tương ng ( o n trao i ch a 1 trong 2 gen trên) → hoán v gen. - T n s hoán v gen (f%) = ∑ t l giao t hoán v . - T n s hoán v gen (f%)≈ 0% − 50% (f% ≤ 50%) - Các gen càng g n nhau trên NST thì f % càng nh và ngư c l i f % càng l n. III. Ý nghĩa c a hi n tư ng liên k t gen và hoán v gen: 1. Ý nghĩa c a hi n tư ng liên k t gen: - Các gen trên cùng 1 NST luôn di truy n cùng nhau. Trong t nhiên nhi u gen khác nhau giúp sinh v t thích nghi v i môi trư ng có th ư c t p h p trên cùng NST giúp duy trì s n nh c a loài. - Trong ch n gi ng có th gây t bi n chuy n o n, chuy n nh ng gen có l i vào cùng 1 NST t o ra các gi ng có các c i m mong mu n. 2. Ý nghĩa c a hi n tư ng hoán v gen: - Do hi n tư ng hoán v gen → t o ra nhi u lo i giao t → hình thành nhi u t h p gen m i t o ngu n nguyên li u bi n d di truy n cho quá trình ti n hoá và công tác ch n gi ng. - Căn c vào t n s hoán v gen → trình t các gen trên NST (xây d ng ư c b n gen). - Quy ư c 1% hoán v gen =1 cM(centimoocgan). -B n di truy n giúp d oán t n s t h p gen m i trong các phép lai, có ý nghĩa trong công tác ch n gi ng và nghiên c u khoa h c. DI TRUY N LIÊN K T V I GI I TÍNH VÀ DI TRUY N NGOÀI NHÂN Trang 13
  14. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t I. Di truy n liên k t v i gi i tính 1. NST gi i tính và cơ ch t bào h c xác nh gi i tính b ng NST a. NST gi i tính - Là NST ch a các gen quy nh gi i tính. - C p NST gi i tính có th tương ng (ví d XX) ho c không tương ng (ví d XY). - Trên c p NST gi i tính XY o n tương ng (gi ng nhau gi a 2 NST) và nh ng o n không tương ng (ch a các gen khác nhau c trưng cho NST ó) b. M t s s ki u NST gi i tính + D ng XX và XY - ♀ XX, ♂ XY: Ngư i, l p thú, ru i gi m... - ♂ XX, ♀ XY: Chim, bư m... + D ng XX và XO: Châu ch u ♀ XX, ♂ XO 2. S di truy n liên k t v i gi i tính: a. Gen trên NST X c i m: gen quy nh n m trên NST X không có alen tương ng trên Y nên con c (XY) ch có 1 gen l n là ư c bi u hi n ra ki u hình. Tính tr ng xu t hi n c 2 gi i nhưng t l không u nhau. Có hi n tư ng di truy n chéo (B truy n cho con gái không cho con trai) b. Gen trên NST Y c i m : Gen n m trên NST Y không có alen trên X. Tính tr ng ch bi u hi n m t gi i (ch a NST Y). Có hi n tư ng di truy n th ng (B truy n cho con trai) c. Ý nghĩa c a s di truy n liên k t v i gi i tính: Phát hi n s m gi i tính c a v t nuôi giúp chăn nuôi hi u qu cao. II. Di truy n ngoài nhân 1. Ví d : (cây hoa ph n Mirabilis jalapa) Lai thu n: ♀ lá m X ♂ lá xanh → F1 100% lá m. Lai ngh ch: ♀ lá xanh X ♂ lá m → F1 100% lá xanh. 2. Gi i thích Trang 14
  15. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - Khi th tinh giao t c ch truy n nhân cho tr ng. - Các gen n m trong t bào ch t (trong ty th ho c l c l p) ch ư c m truy n cho con qua t bào ch t c a tr ng. - Ki u hình c a i con luôn gi ng m . K t lu n: Có 2 h th ng di truy n là di truy n trong nhân và di truy n ngoài nhân (di truy n theo dòng m ) NH HƯ NG C A MÔI TRƯ NG LÊN S BI U HI N C A GEN I. M i quan h gi a gen và tính tr ng 1. M i quan h Gen (ADN) →mARN →Pôlipeptit → Prôtêin → tính tr ng. 2. c im S bi u hi n ki u hình c a gen qua nhi u bư c, nên có th b nhi u y u t môi trư ng bên trong cũng như bên ngoài chi ph i. II. S tương tác gi a ki u gen và môi trư ng 1. Ví d 1 - Th Himalaya có b lông tr ng mu t toàn thân, ngo i tr các u mút c a cơ th như tai, bàn chân, uôi và mõm có lông màu en. - Gi i thích: Nh ng t bào u mút cơ th có nhi t th p hơn nên chúng có kh năng t ng h p ư c s c t melanin làm cho lông en. 2. Ví d 2: - Các cây hoa C m tú tr ng trong môi trư ng t có pH khác nhau cho màu hoa có m nh t khác nhau gi a tím và . 3. Ví d 3: - tr em b nh phêninkêtô ni u gây thi u năng trí tu và hàng lo t nh ng r i lo n khác. N u phát hi n s m, có ch ăn khoa h c thì b nh không bi u hi n. - Nguyên nhân do 1 gen l n trên NST thư ng quy nh gây r i lo n chuy n hoá axit amin phêninnalanin. III. M c ph n ng c a ki u gen 1. Khái ni m Trang 15
  16. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - T p h p nh ng ki u hình khác nhau c a cùng 1 ki u gen tương ng v i các môi trư ng khác nhau là m c ph n ng c a ki u gen. 2. c im - M i ki u gen có m c ph n ng khác nhau trong các môi trư ng s ng khác nhau. - Tính tr ng có h s di truy n th p là tính tr ng có m c ph n ng r ng; thư ng là các tính tr ng s lư ng (năng su t, s n lư ng tr ng...) - Tính tr ng có h s di truy n cao → tính tr ng có m c ph n ng h p thư ng là các tính tr ng ch t lư ng (T l Protein trong s a hay trong g o...) C U TRÚC DI TRUY N C A QU N TH I. Các c trưng di truy n c a qu n th Khái ni m qu n th - T n s alen : Là t l gi a s lư ng alen ó trên t ng s các lo i alen khác nhau c a gen ó trong qu n th t i m t th i i m xác nh. - T n s ki u gen : Là t l s cá th có ki u gen ó trên t ng s cá th trong qu n th . II. C u trúc di truy n c a qu n th t th ph n và giao ph i g n. 1. Qu n th t th ph n. Nu th h xu t phát xét 1 cá th có ki u gen d h p Aa sau n th h t th ph n thì t l ki u gen như sau: n n n 1 1 1 ng h p tr i AA= ( 1 −   )/2, d h p Aa =   , ng h p l n aa = ( 1 −   )/2    2 2 2 Thành ph n ki u gen c a qu n th cây t th ph n sau n th h thay i theo chi u hư ng t l th d h p gi m d n t l th ng h p tăng lên. 2. Qu n th giao ph i g n (giao ph i c n huy t) Giao ph i g n là hi n tư ng các cá th có quan h huy t th ng giao ph i v i nhau. Giao ph i giao ph i c n huy t d n n làm bi n i c u trúc di truy n c a i theo chi u hư ng t l th d h p gi m d n t l th ng h p tăng qu n th thay lên. III. C u trúc di truy n c a qu n th ng u ph i Trang 16
  17. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t 1. Qu n th ng u ph i Qu n th ư c g i là ng u ph i khi các cá th trong qu n th l a ch n b n tình giao ph i m t cách hoàn toàn ng u nhiên. Trong qu n th ng u ph i các cá th có ki u gen khác nhau k t ôi v i nhau 1 cách ng u nhiên t o nên 1 lư ng bi n d di truy n r t l n trong QT làm ngu n nguyên li u cho ti n hoá và ch n gi ng. Duy trì ư c s a d ng di truy n c a qu n th . 2. Tr ng thái cân b ng di truy n c a qu n th M t qu n th ư c g i là ang tr ng thái cân b ng di truy n khi t l các ki u gen (thành ph n ki u gen) c a qu n th tuân theo công th c sau: p2 + 2pq + q2 = 1 nh lu t Hac i - Vanbec Trong 1 qu n th l n, ng u ph i, n u không có các y u t làm thay itns alen thì thành ph n ki u gen c a qu n th s duy trì không i t th h này sang th h khác theo công th c : p2 + 2pq +q2 =1 i u ki n nghi m úng - Qu n th ph i có kích thư c l n - Các cá th trong qu n th ph i có s c s ng và kh năng sinh s n như nhau (không có ch n l c t nhiên) - Không x y ra t bi n, n u có thì t n s t bi n thu n b ng t n s t bi n ngh ch. - Không có s di - nh p gen. Cách xác nh t n s alen trong qu n th và tr ng thái cân b ng qu n th . - Qu n th ng u ph i th h xu t phát có các ki u gen là AA, Aa, aa. G i h là t l ki u gen AA, d là t l ki u gen Aa, r là t l ki u gen aa. G i p là t n s alen A, q là t n s alen a ta có: h h p + q =1 p=d+ q=r+ 2 2 - Qu n th t cân b ng theo Hac i - Vanbec khi th a mãn bi u th c: h2 p2 + 2pq + q2 =1 d = p2 ; h = 2pq ; r = q2 d .r = 4 Khi qu n th t cân b ng theo Hac i - Vanbec ta có : p = d ; q = r Trang 17
  18. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t Ph n II bài t p Ví d : Trong qu n th th h xu t phát có t l phân b các ki u gen như sau : 0,25 AA + 0,50 Aa + 0,25 aa = 1 a. Hãy tính t n s các alen A và alen a. b. Qu n th trên có cân b ng theo Hacdi -Vanbéc không? c. Xác nh c u trúc di truy n th h sau d. N u alen A quy nh tính tr ng h t vàng, alen aquy nh tính tr ng h t xanh thì t l ki u hình th h sau như th nào? áp án Ta có: d = 0,25; h = 0.50; r = 0,25 0,50 0,50 h h a. T n s alen A: p = d + = 0,25 + = 0,5 ; t n s alen a: p = d + = 0,25 + 0,5 2 2 2 2 b. Xác nh tr ng thái cân b ng di truy n c a qu n th . h 2 0,52 d.r = h2/4 (Qu n th cân b ng) d .r = 0,25.0,25 = 0,0625 ; = 0,0625 = 4 4 c. C u trúc di truy n th h sau. Cách 1: L p b ng xét c u trúc di truy n th h sau. 0,5A 0,5a 0,5A 0,25AA 0,25Aa 0,5a 0,25Aa 0,25aa 0,25AA + 0,5Aa + 0,25aa = 1 Cách 2: C u trúc di truy n th h sau xác nh theo bi u th c. (pA + qa)2 = ( p2AA + 2pqAa + q2aa) = 1 (0.5A + 0.5a)2 = (0.25AA + 0.5Aa + 0.25aa) = 1 d. T l ki u hình th h sau: 0,75 có ki u hình h t vàng, 0,25 có ki u hình là h t xanh. M t s bài t p t lu n Bài 1: m t qu n th P có c u trúc di truy n là: 0,6AA + 0,2Aa + 0,2aa = 1 a. tính t n s tương i c a m i alen trong qu n th P Trang 18
  19. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t b. qu n th P nói trên có tr ng thái cân b ng không? t i sao? c. N u x y ra quá trình ng u ph i qu n th P nói trên thì c u trúc di truy n như th nào? nêu nh n xét v c u trúc di truy n c a F1 d. N u A quy nh h t vàng a quy nh h t xanh thì t l ki u hình th h F1 như th nào? Bài 2: Cho hai qu n th giao ph i có thành ph n ki u gen như sau: a. Qu n th 1 0,25 AA : 0,50 Aa :0,25 aa b. Qu n th 2 0,32 AA : 0,64 Aa :0,04 aa Tính t n s tương i c a m i alen m i qu n th .Trong hai qu n th trên thì qu n th nào tr ng thái cân b ng qu n th nào không cân b ng? gi i thích? Bài 3: Hãy cho bi t qu n th nào dư i ây tr ng thái cân b ng hácdi-Vanbéc qu n th nào không cân b ng? gi i thích? a. Qu n th 1 g m toàn cây hoa tr ng b. Qu n th 2 g m toàn cây hoa Bi t r ng màu s c hoa do m t gen quy nh và tính tr ng hoa là tr i so v i hoa tr ng Bài 4: Thành ph n ki u gen c a qu n th sâu tơ là:0,3BB + 0,4 Bb + 0,3bb = 1 sau hai năm s d ng liên ti p m t lo i thu c tr sâu phòng tr , khi kh o sát l i qu n th này thì thành ph n ki u gen c a qu n th là 0,5BB + 0,4Bb + 0,1bb =1bi t r ng gen B là gen kháng thu c b là gen m n c m v i thu c sâu tơ. a. D a vào c trưng di truy n qu n th , hãy cho bi t qu n th sâu tơ trên thay i theo hư ng nào? b. Nêu các nhân t có th gây ra bi n i ó? Nhân t nào là ch y u? vì sao? CH N GI NG V T NUÔI CÂY TR NG D A TRÊN NGU N BI N D T HP I. T o gi ng thu n d a trên ngu n bi n d t h p Trang 19
  20. N i dung ôn thi t t nghi p môn Sinh h c 12 Lê Văn Th t - Các gen n m trên các NST khác nhau s phân li c l p, t ng u nhiên khi th tinh hình thành nên các t h p gen m i. - Ch n l c ra nh ng t h p gen mong mu n. - T th ph n ho c giao ph i c n huy t s t o ra dong thu n, ch n l c s ư c ki u gen mong mu n (dòng thu n). II. T o gi ng lai có ưu th lai cao 1. Khái ni m ưu th lai Là hi n tư ng con lai có năng su t, s c ch ng ch u, kh năng sinh trư ng phát tri n cao vư t tr i so v i các d ng b m . 2. Cơ s di truy n c a hi n tư ng ưu th lai Gi thuy t siêu tr i: tr ng thái d h p t v nhi u c p gen khác nhau con lai có ư c ki u hình vư t tr i nhi u m t so v i d ng b m có nhi u gen tr ng thái ng h p t . ki u gen AaBbCc có ki u hình vư t tr i so v i AABBCC, aabbcc ,AAbbCC, AABBcc 3. Phương pháp t o ưu th lai - T o dòng thu n : Cho t th ph n qua 5 - 7 th h . - Lai khác dòng: Lai các dòng thu n ch ng tìm t h p lai có ưu th lai cao nh t. • Ưu i m: Con lai có ưu th lai cao s d ng vào m c ích kinh t . • Như c i m: T n nhi u th i gian. - Ưu th lai bi u hi n cao nh t F1 sau ó gi m d n qua các th h . T O GI NG M I B NG PHƯƠNG PHÁP GÂY T BI N VÀ CÔNG NGH T BÀO I. T o gi ng m i b ng phương pháp gây t bi n 1. Quy trình: g m 3 bư c + X lí m u v t b ng tác nhân t bi n + Ch n l c các cá th t bi n có ki u hình mong mu n + T o dòng thu n ch ng - Lưu ý : phương pháp này c bi t có hi u qu v i vi sinh v t 2. M t s thành t u t o gi ng vi t nam Trang 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2