Phân tích bài thơ Tràng giang để làm rõ lòng yêu tạo vật thiên nhiên trong tâm trạng cô đơn thẳm sâu và trong sáng của Huy Cận

Đề  bài: Phân tích bài thơ  Tràng giang để  làm rõ lòng yêu tạo vật thiên nhiên trong  <br /> tâm trạng cô đơn thẳm sâu và trong sáng của Huy Cận<br /> Bài Mẫu Số 1:<br /> Là một trong những thi sĩ có công đưa phong trào thơ  mới lên đỉnh cao, là một đại diện <br /> tiêu biểu của thơ mới, với tài năng nghệ thuật độc đáo của một hồn thơ "ảo não", nhà thơ <br /> Huy Cận đã để lại cho đời những tác phẩm văn học có giá trị nghệ thuật ấn tượng. Trong  <br /> đó, phải kể đến tác phẩm "Tràng giang" được sông Hồng gợi tứ. Một trong những nét đặc <br /> sắc của bài thơ là "lòng yêu tạo vật thiên nhiên trong tâm trạng cô đơn thẳm sâu và trong <br /> sáng của Huy Cận".<br /> Bài thơ  Tràng giang được sáng tác năm 1939, in trong tập thơ  Lửa thiêng năm 1940 ­ là  <br /> một trong những thi phẩm xuất sắc của phong trào Thơ  mới. Theo tác giả  cho biết, khi  <br /> đang còn là chàng sinh viên của trường Đại học Canh nông, vào một buổi chiều mùa thu, <br /> Huy Cận đứng ở bờ Nam bến Chèm, ngắm dòng sông Hồng với những sóng nước mênh  <br /> mông, lòng nghĩ về về kiếp người nổi trôi đầy xúc động nên đã sáng tác bài thơ này. Đó là  <br /> những cảm nhận về tràng giang với tâm trạng cô đơn và tình yêu quê hương đất nước sâu  <br /> sắc trước cảnh : "Sông dài, trời rộng, bến cô liêu".<br /> Ngay từ cách đặt nhan đề bài thơ, Huy Cận đã bộc lộ một tình yêu đất nước, quê hương <br /> thầm kín. Nhà thơ  đặt tên cho tác phẩm của mình là "Tràng giang" chứ  không phải là  <br /> "Trường giang" mặc dù cả "tràng" và "trường" đều có nghĩa chỉ  con sông dài. Tuy nhiên, <br /> "trường" chỉ diễn tả chiều dài về mặt địa lý của con sông, còn "tràng" mới thể hiện được <br /> cái mênh mông, rộng lớn, với cách điệp âm "ang" tạo lên một tiếng vang kéo dài vào  <br /> không gian vũ trụ. Nó không chỉ miêu tả được chiều dài mà còn nói lên được chiều rộng  <br /> của con sông. Đó là một con sông được vẽ  lên từ  không gian ba chiều: chiều sâu, chiều  <br /> rộng và chiều dài. Con sông "tràng giang" càng sâu, rộng và dài bao nhiêu, cái cô đơn của  <br /> người thi sĩ càng thẳm sâu bấy nhiêu.<br /> Với lời đề  từ  "Bâng khuâng trời rộng nhớ  sông dài", nhà thơ  cũng gửi gắm vào đó nỗi <br /> niềm không biết bày tỏ cùng ai khi đứng trước trời đất mênh mông, bao la. Đó cũng chính  <br /> là cảm hứng chủ  đạo của bài thơ. Tác giả  cảm thấy cô đơn, lạc lõng, bơ  vơ  trước một <br /> không gian mênh mông hiện lên với những hình ảnh cụ thể, hữu hình nhưng lại trở nên vô <br /> hình. Đó là hình ảnh con thuyền đang buông xuôi mái chèo, trôi nổi giữa mênh mông sóng <br /> nước. Đó là hình ảnh "củi lạc" "bèo dạt" gợi cảm giác cô đơn như thân phận của một con <br /> người. Nỗi buồn của người thi sĩ đã nhuốm vào cảnh vật qua các hình  ảnh "sóng buồn <br /> điệp điệp" , "nước sầu trăm ngả". Tất cả  đã gợi ra một nỗi buồn man mác, nỗi sầu  ấy  <br /> đang lan toả ra trăm ngả, đang gợn trên mặt sóng tràng giang. Đó là một nỗi sầu vô định. <br /> Trong cảm nhận của Huy Cận mỗi lớp sóng "tràng giang" cũng là một nỗi buồn, nỗi sầu  <br /> đang gợn sóng. Nếu thi thánh Đỗ Phủ từng viết "Tự bất kinh nhân tử bất hưu" (Một chữ <br /> mà chưa làm cho người ta kinh, chết chưa yên), thì Nguyễn Công Trứ  cũng khẳng định :  <br /> "Trót nợ  cùng thơ, phải chuốt lời". Vì vậy để  có được dòng thơ  "Củi một cành khô lạc  <br /> mấy dòng", Huy Cận cũng đã phải trải qua nhiều trăn trở  tìm tòi, sáng tạo. Ban đầu nhà  <br /> thơ  từng viết "Gỗ  lạc rừng xa cuộn siết dòng" rồi sửa thành "Củi mấy cành khô đã lạc  <br /> dòng", nhưng với tình yêu thiên nhiên tạo vật và cách quan sát tinh tế, Huy Cận đã bằng <br /> lòng với hình ảnh "củi một cành khô lạc mấy dòng". Nếu hai chữ "mấy dòng" gợi không  <br /> gian sóng nước mênh mang thì hình ảnh "củi một cành khô" lại là hiện thân cho những gì  <br /> nhỏ bé, mong manh, cô đơn. Với nghệ thuật tương phản giữa cái hữu hạn và cái vô cùng, <br /> Huy Cận đã làm nổi bật sự nổi trôi, lưu lạc của cành củi mong manh ấy. Lời thơ cũng kín  <br /> đáo gợi thân phận nổi trôi, bèo bọt của con người ở giữa dòng đời. Nỗi buồn, nỗi sầu của  <br /> hồn thơ Huy Cận càng thêm sâu sắc và thấm thía.<br /> Qua lăng kính  ưu tư, phiền não của nhà thơ, những dấu hiệu của sự sống như đang dần  <br /> biến mất được thể hiện trong những dòng thơ tiếp theo ở khổ thơ thứ hai. Chỉ trong một  <br /> câu thơ mà có tới năm tính từ diễn tả sự nhỏ nhoi, cô lẻ "Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu". Từ <br /> láy "lơ thơ" được đảo lên đầu dòng thơ đã nhấn mạnh và làm nổi bật trạng thái thưa thớt <br /> trống trải của thiên nhiên cảnh vật trên cồn. Hai chữ  "đìu hiu" được gợi nên từ  tứ  thơ <br /> "Chinh phụ ngâm" của Đoàn Thị Điểm:<br /> "Non Kì quạnh quẽ trăng treo<br /> Bến Phì gió thổi đìu hiu mấy gò"<br /> Những hình  ảnh đó đã làm sống lại cái không khí hiu hắt, thê lương của vần thơ  cổ.  <br /> Trong cảm nhận của Huy Cận, mỗi ngọn gió "tràng giang" như đều phảng phất một nỗi <br /> buồn hiu hắt, đều mang theo cảm giác trống trải và lạnh giá.  m thanh duy nhất trong bài  <br /> thơ  là tiếng chợ  chiều, cũng là một âm thanh đang dần tắt, dần tàn lụi. Nhà thơ  đã cố <br /> gắng tìm chút hơi  ấm thân quen của sự  sống con người nhưng càng tìm càng thất vọng.  <br /> Lời thơ vừa bộc lộ giác quan tinh tế chăm chú và niềm khát khao hơi ấm của con người  <br /> của Huy Cận vừa làm nổi bật thêm cái tĩnh lặng vô cùng của cảnh tượng "tràng giang". <br /> Các hình  ảnh "trời, sông, bến, thuyền" được tác giả  kết hợp với những tính từ  "xuống,  <br /> lên, dài, rộng, cô liêu" đã khiến không gian như được nới kích rộng hơn. Đặc biệt sự sáng <br /> tạo khi sử dụng cụm từ "sâu chót vót" đã được tác giả khéo léo đồng nhất chiều cao của  <br /> vòm trời với chiều sâu của đáy vũ trụ, hoá ra vũ trụ là một cái vực không đáy. Nhà thơ đã  <br /> khắc hoạ một dòng tràng giang như không chỉ chảy trên mặt đất, mà còn đang chảy trong <br /> vũ trụ vô cùng. Đó là một dòng sông tuôn về từ cảm giác vũ trụ, từ nỗi sầu nhân thế của <br /> một hồn thơ ảo não trong phong trào thơ mới.<br /> Có lẽ  "cái tôi" nhạy cảm, đầy trắc  ẩn của Huy Cận luôn rung động cùng một nhịp với <br /> thiên nhiên được thể  hiện rõ nét hơn qua khổ  thơ  thứ  ba. Hình  ảnh những "cánh bèo"  <br /> mang kiếp phù du của thân phận trôi nổi đã được nhà thơ gom lại qua cụm từ "hàng nối  <br /> hàng", chứng cứ tiếp nối nhau trôi qua trong con mắt của người thi sĩ mà tâm hồn đã lạc  <br /> dòng giống như những cành củi khô. Hình ảnh những cây cầu, bến đò vốn là những biểu  <br /> tượng cho sự kết nối nhưng  ở đây, giữa nỗi buồn đang trở  nặng những ưu tư, phiền não <br /> triền miên, chúng không xuất hiện qua cách phủ  định "không" liên tiếp. Không còn thấy <br /> bất cứ dấu vết nào của sự sống, sự tương tác giữa con người với con người mà chỉ  còn  <br /> lại nỗi lòng, tâm trạng của kẻ lữ thứ ­ tha hương. Nỗi buồn và cảm giác thất vọng càng <br /> được tăng thêm trong cái nhìn bao quát toàn cảnh tràng giang, nhà thơ  chỉ  nhận thấy sự <br /> ngự trị của thiên nhiên : "Lặng lẽ bờ  xanh tiếp bãi vàng". Cả  bài thơ  tả  cảnh thiên tràng <br /> giang mà chỉ có ba sắc màu "xanh", "vàng", "bạc". Thiên nhiên được cảm nhận ít sắc màu <br /> như thế là thiên nhiên được cảm nhận ở tầng cao, tầng xa, bằng cái nhìn khái quát giống  <br /> như cách cảm nhận thiên nhiên quen thuộc trong thơ ca cổ.<br /> Đến khổ  thơ  cuối cùng, nỗi nhớ  nhà, nhớ  quê hương đất nước lúc này mới được bộc lộ <br /> một cách rõ nét hơn. Cách hình  ảnh "mây, núi, cánh chim, con nước" là những chất liệu <br /> phổ biến trong thi ca cổ điển và đã được Huy Cận hồi sinh trong một bài thơ  mới khiến <br /> cho lời thơ  càng thêm cổ  điển. Các hình  ảnh  ấy được kết hợp với các từ  láy "lớp lớp",  <br /> "dợn dợn" đã làm nổi bật thêm bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, trùng trùng, điệp điệp. Hai  <br /> chữ  "nhớ  nhà"  ở  cuối bài thơ  kín đáo gợi hình  ảnh của một người lữ  khách đang đứng  <br /> ngay trên quê hương của mình mà vẫn bày tỏ  nỗi lòng nhớ  về  quê hương. Lúc này, tâm  <br /> trạng của nhà thơ  và Bà Huyện Thanh Quan có sự  tương đồng về  mặt cảm xúc và tâm  <br /> trạng. Huy Cận đã mượn tứ thơ của Thôi Hiệu "Quê hương khuất bóng hoàng hôn/ Trên  <br /> sông khói sóng cho buồn lòng ai) (Hoàng Hạc Lâu) để diễn tả nỗi nhớ. Bằng tài năng và  <br /> bản lĩnh sáng tạo của mình, Huy Cận đã khéo léo đối thoại với những lời thơ ấy khi viết  <br /> "không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà". Nỗi nhớ đó được gợi ra từ nội tâm chứ không phải  <br /> do ngoại cảnh tác động đến như Thôi Hiệu.<br /> Việc vận dụng các chất liệu của thi ca cổ điển, từ thể thơ, cấu tứ, cách ngắt nhịp 2/2/3,  <br /> 4/3, gieo vần, cho đến các hình ảnh mang đậm chất Đường thi kết hợp với tài năng sáng <br /> tạo của một hồn thơ mới, Huy Cận đã mang đến một thi phẩm "Tràng giang" bằng tấm  <br /> lòng của một người yêu thiên nhiên say đắm, trong sáng với nỗi niềm "sầu trăm ngả". Đó  <br /> là những lời thơ in đậm dấu ấn tài năng và tâm hồn Huy Cận trước cách mạng, "một hồn <br /> thơ  mà chỉ  có một ít cát bụi bình thường, thi nhân vẫn có thể  đúc thành bao nhiêu châu <br /> ngọc" như Hoài Thanh đã từng viết.<br /> Bài Mẫu Số 2:<br /> Thiên nhiên đẹp tươi hùng vĩ luôn ẩn chứa nhiều điều bí ẩn và kéo theo đó là vô vàn cảm  <br /> xúc. Đứng trước cái bao la hùng vĩ của trời đất khiến con người đôi khi thấy mình nhỏ bé, <br /> lạc lõng và cô đơn. Và rồi cứ thế bao nhiêu cảm xúc trong lòng bỗng trào dâng, đó là nỗi <br /> nhớ quê, là những tâm sự chưa bao giờ kể. Thật vậy, thiên nhiên luôn có sức hút lớn đối <br /> với người nghệ sĩ, nó có một mãnh lực mạnh mẽ nào đó để  rồi kéo người nghệ  sĩ đắm  <br /> chìm vào trong vẻ đẹp bí ẩn ấy. Có phải cũng vì bị cuốn vào trong mê cung cảm xúc của <br /> mình để rồi Huy Cận đặt bút viết lên bao tâm tư  trong lòng. “Tràng Giang” là sản phẩm  <br /> của những giây phút chơi vơi, cô đơn lạc lõng khi đứng trước dòng sông bao la, rộng lớn.<br /> Mở đầu “Tràng Giang” là khung cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ:<br /> “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp<br /> Con thuyền xuôi mái nước song song,<br /> Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;<br />  Củi một cành khô lạc mấy dòng.”<br /> Vẻ đẹp của thiên nhiên quả thật không có gì để bàn cãi, thế nhưng đứng trước cái bao la <br /> hùng vĩ ấy con người ta lại cảm thấy mình nhỏ bé, sự cô đơn lạc lõng của người nghệ sĩ  <br /> khiến cho cảnh vật cũng thấm đượm một nỗi man mác buồn. Chỉ là những con sóng gợn <br /> lăn tăn trên mặt sông thôi thế  nhưng người buồn cảnh có vui đâu bao giờ, nỗi buồn của  <br /> người nghệ  sĩ khiến cho mọi thứ  trước mắt ông cũng man mác buồn. Những cơn sóng  <br /> chẳng còn hồn nhiên, chẳng có tâm hồn mãnh liệt như “Sóng” của Xuân Quỳnh mà nó lại  <br /> mang cái vẻ buồn thiu hời hợt. Cả không gian rộng lớn là thế  nhưng cũng chỉ  có thuyền  <br /> và nước, con thuyền lặng lẽ  trôi mang theo nỗi buồn  ảm đạm, thuyền đi rồi khiến cho  <br /> bến phảng phất nỗi buồn, nỗi cô đơn. Nhưng thế chưa đủ, nỗi cô đơn lạc lõng dâng lên  <br /> cực hạn khi “Củi một cành khô lạc mấy dòng”. Sự  vật cũng chỉ  có đơn chiếc mà không  <br /> có đôi có cặp, cô đơn lại càng thêm đơn côi mỏi mệt.<br /> Và nỗi buồn này lại nối tiếp nỗi buồn kia, sự cô đơn bủa vây tràn ngập cả không gian:<br /> “Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,<br /> Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.<br /> Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;<br /> Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”<br /> Nỗi buồn da diết ấy thấm cả vào cảnh vật, những cơn gió thổi vi vu trên không cũng trở <br /> nên đìu hiu. Gió như  thôi nỗi buồn vào lòng người khiến người ta thêm ngột ngạt bởi  <br /> những cơn  ớn lạnh. Và cả  không gian rộng lớn  ấy chẳng có một bóng người, không âm <br /> thanh, không tiếng cười nói hay sự xuất hiện của con người. Chợ vốn là nơi con người tu  <br /> tập để trao đổi hàng hóa, là nơi tấp nập người ra kẻ vào thế nhưng đáng buồn thay vì lại  <br /> là chợ chiều. Cảnh chiều tàn vốn hiu quạnh, vắng lặng và ngập tràn bóng tối của cô đơn.  <br /> Cảnh chợ  chiều vốn cũng là thời khắc của một loạt những thứ  đang tàn. Lúc này con  <br /> người đã về hết, cả không gian bỗng im bặt đi và rồi bất chợt trong một khoảnh khắc nào <br /> đó bóng tối bủa vây nuốt chửng mọi thứ, bóng tối dày đặc và ngột ngạt đằng kia sẽ đến.<br /> Nỗi cô đơn ngập tràn cả không gian và thời gian, mở rộng cả chiều rộng và chiều sâu. Và <br /> nỗi đau thầm kín  ấy lan ra khắp cả bầu trời, nó như  một quả  bóng được bơm căng quá  <br /> nay nổ  tan tành giữa mặt sông, phủ  đầy không gian bởi nỗi buồn từ  người đã thổi quả <br /> bóng đó. Người đó cứ  hít thở  nhưng là những hơi thở  nặng trịch và cô đơn, cuộc sống  <br /> chưa bao giờ là dễ dàng và đâu đâu cũng là muộn phiền và nỗi đau.<br /> “Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;<br /> Mênh mông không một chuyến đò ngang.<br /> Không cầu gợi chút niềm thân mật.<br /> Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.”<br /> Và người nghệ  sĩ  ấy vẫn vùi mình trong nỗi buồn da diết. Ông đưa đôi mắt nhìn về <br /> hướng xa xăm vô định và vô tình bắt gặp khung cảnh khiến lòng mình buồn hơn. Phía xa <br /> xa trên mặt sông những tán bèo đang trôi dạt vào nhau thành từng hàng, nó trôi mà chẳng <br /> theo một phương hướng nào cũng như sự trôi chảy của cuộc đời con người, thời gian cứ <br /> qua đi và cuộc đời cứ  trôi một cách lặng lẽ  đầy buồn đau. Không gian rộng lớn  ấy chỉ <br /> toàn sông với nước, mọi thứ cứ lặng lờ trôi và chẳng có dấu hiệu của con người. Không <br /> có tiếng ông lái đò chèo thuyền chở khách qua sông, cả không gian im bặt chỉ thấy tiếng  <br /> thở  nặng nề  của người nghệ  sĩ, tiếng trái tim đang khóc thét lên vì đau đớn, không gian  <br /> rộng lớn càng khiến người ta chênh vênh vô định.<br /> Và nỗi buồn ấy vẫn tiếp tục ở bốn câu thơ cuối:<br /> “Lớp lớp mây cao đùn núi bạc...<br /> Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa<br /> Lòng quê dợn dợn vời con nước,<br /> Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”<br /> Nhà thơ đã khéo léo sử dụng bút pháp chấm phá để phác lên khung cảnh núi và mây. Mây  <br /> mù che kín đỉnh núi, những đám mây trở  nên có nội lực để  rồi có thể  tự  đùn ra. Không <br /> gian rộng lớn càng nặng nề hơn bởi bóng chiều tà đang bủa vây vạn vật, bóng tối sắp đè  <br /> lên và bóp chết những thứ  mà nó bao bọc. Mặc dù đang đứng  ở  quê hương thế  nhưng <br /> người nghệ sĩ đa cảm  ấy vẫn thấy nhớ quê hương mình bởi chăng quê hương đã không  <br /> còn, cả đất nước đang chịu chung nỗi đau mất nước nhà tan.<br /> Và cứ thế người nghệ sĩ ấy vùi mình vào trong nỗi đau vô tận ấy, có lẽ ông muốn quên đi  <br /> thực tại, quên đi nỗi đau mà cả  dân tộc đang phải gánh chịu. Thật vậy phải yêu và trân <br /> trọng quê hương đất nước bao nhiêu thì ông mới thấy lòng mình nặng nề đến thế. Đó là <br /> tấm lòng của một người yêu quê hương đất nước, là nỗi lòng thầm kín của một đứa con <br /> đứng trước cảnh nước mất nhà tan mà bất lực trong nỗi đớn đau đang gào thét trong trái  <br /> tim mình.<br />  <br />