Phân tích 2 khổ đầu trong bài thơ Tràng Giang của Huy Cận

VĂN MẪU LỚP 11<br /> PHÂN TÍCH HAI KHỔ ĐẦU BÀI THƠ TRÀNG GIANG CỦA HUY<br /> CẬN<br /> BÀI MẪU SỐ 1:<br /> Có lẽ thiên nhiên đẹp và bao la đại ngàn luôn làm khuấy động nỗi lòng và tâm thức<br /> con người, nó khuấy sâu thẳm vào lòng người khiến nỗi sầu càng sầu hơn, vì vây việc<br /> dùng vẻ đẹp bao la của thiên nhiên để bày tỏ tâm trạng đã được rất nhiều thi sỹ sử dụng<br /> trong thơ trung đại.<br /> Nhưng Huy Cận đã tiếp thu phong vị đó vào tác phẩm “Tràng Giang” của mình, phổ<br /> thêm những nét mới lạ của thơ hiện đại; qua đó, Huy Cận đã tạo nên cho người đọc<br /> những ấn tượng về không gian của tác phẩm, đặc biệt là trong hai khổ thơ đầu.<br /> Ngay từ tên bài thơ “Tràng Giang” và lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng sông dài”,<br /> một không gian sông nước bao la đã hiện hữu. “Tràng” tức là dài, “Giang” là sông. Sông<br /> dài, trời rộng mở ra một không gian bao la, tươi đẹp, nhưng buồn, nhưng dấy lên trong<br /> tâm hồn tác giả một nỗi “bâng khuâng” lạ kỳ.<br /> Khổ thơ đầu tiên, Huy Cận viết:<br /> “Sóng gợn Tràng Giang buồn điệp điệp<br /> Con thuyền xuôi mái nước song song,<br /> Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả,<br /> Củi một cành khô lạc mấy dòng”.<br /> Không gian bao la, rộng lớn hiện hữu trước mắt, nhưng cũng bởi vậy mà con người<br /> càng cảm thấy lạc lõng, cô đơn. Giữa bạt ngàn của sông nước, con người nhỏ bé, lặng lẽ,<br /> cô đơn. Đứng trước không gian ấy, nỗi lòng Huy Cận cũng dâng trào. Từng đợt sóng xô<br /> trên “Tràng Giang” là “điệp điệp” nỗi buồn trong tâm hồn thi sỹ. Sóng của thiên nhiên vỗ<br /> nhẹ thì cơn sóng lòng dào dạt ùa về. Và từ đây, một không gian thứ hai xuất hiện đó là<br /> không gian của tình cảm, cảm xúc trong nỗi lòng tác giả. Nhìn về phía sông nước bao la,<br /> tác giả thấy một con thuyền cứ trôi theo mái nước song song.<br /> Có lẽ con thuyền ấy trôi rất nhẹ, không có chút mệt mỏi, nhưng vô thức và cô đơn.<br /> Con thuyền cứ trôi mãi theo dòng nước song song, hai chữ “song song” như hai đường<br /> thằng dài tít tắp, cứ chạy mãi mà không bao giờ gặp, cũng giống như thân phận của con<br /> thuyền kia, vô dịnh và bơ vơ, lạc lõng. Nhìn con thuyền mà nỗi sầu của tác giả như dâng<br /> cao, không gian rộng lớn của thiên nhiên đã thôi thúc không gian lòng, khiến tác giả cảm<br /> thấy nỗi dầu của mình cũng vô định như con thuyền ấy, “sầu trăm ngả”.<br /> <br /> Một hình ảnh buồn hiện lên trước mắt tác giả : "Củi một cành khô lạc mấy dòng”.<br /> Không biết cành củi đáng thương ấy là một vật hữu hình có thực, hay nó là một hình ảnh<br /> chợt xuất hiện trong nỗi cô đơn của Huy Cận, bởi nó cũng nhỏ bé và lạc lõng như con<br /> người.<br /> Giữa dòng đời bao la, giữa sự xô đẩy của từng dòng sóng, nó cứ trôi lạc lõng, lênh<br /> đênh. Nỗi sầu trong tác giả càng sầu hơn. Việc sử dụng những hình ảnh thiên nhiên bao la<br /> là một nét quen thuộc trong đường thi, nhưng Huy Cận đã nhờ nó mà thầm nói lên nỗi<br /> lòng của mình, nhờ không gian thiên nhiên làm nổi lên không gian tình cảm.<br /> Ở khổ thơ thứ hai, vẫn bắt gặp những hình ảnh trải dài theo không gian, nhưng cái<br /> nỗi cô đơn trong tâm trạng tác giả càng trải dài hơn nữa:<br /> “Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,<br /> Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.<br /> Nắng xuống trời lên sâu chót vót;<br /> Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”.<br /> Không gian hiện ra không chỉ được tác giả quan sát bằng thị giác, mà tác giả còn<br /> lắng tai nghe và càng sầu hơn – một nỗi sầu về nhân thế, về kiếp người, về cuộc sống thời<br /> đó. Đôi mắt tác giả buồn theo và nhìn xung quanh cảnh vật, đôi tai nhạy cảm lẳng nghe<br /> những âm thanh thưa thớt, vãn dần ở xa xa. Cồn nhỏ lơ thơ, nhỏ bé, cơn gió thì thổi nhẹ<br /> nhưng đìu hiu, như cũng buồn giống tác giả. Huy Cận tinh tế cảm nhận cơn gió ấy, sao<br /> mà buồn, sao mà lặng lẽ, cô liêu.<br /> Tiếng làng xa ở nơi đâu thưa thớt vãn buổi chợ chiều, cứ nhỏ dần, nhỏ bé trong cái<br /> lớn mạnh của thiên nhiên. Huy Cận đưa mắt nhìn lên bầu trời kia, tâm trạng buồn của<br /> Huy Cận cũng phổ vào bầu trời bao la ấy một nỗi buồn sâu thẳm. Bởi vậy khi nắng<br /> xuống, trong con mắt Huy Cận, trời không cao mà lại “sâu chót vót”, cũng như không<br /> gian sâu thẳm của nỗi buồn.<br /> Sự suy tư của Huy Cận như đi vào bầu trời ấy, khoét sâu đến tận vũ trụ xa thẳm<br /> ngoài kia, buồn đến lạ lùng. Nhìn lại khung cảnh thiên nhiên bao la ấy, vẫn trời rộng,<br /> sông dài, vẫn bến cô liêu và trong lòng tác giả vẫn ồn ào của một nỗi sầu, một nỗi bâng<br /> khuâng cô đơn và vắng vẻ.<br /> Cảnh quan, không gian bao la của thiên nhiên mở rộng ra trước mắt Huy Cận nhưng<br /> mọi thứ đều mờ ảo, mang một cái nét rất trơ trọi, bâng khuâng. Tuy mờ ảo nhưng lại<br /> mang một triết lý sâu xa. Mọi vật hữu hình hiện ra trong mắt Huy Cận đều buồn, đều cô<br /> đơn, cũng như thời thế đất nước bấy giờ, cũng băn khoăn và lạc lõng, trôi nổi vô đình<br /> như con thuyền, nguy hiểm và nhỏ bé như cây củi khô lạc giữa dòng sông.<br /> <br /> Con người như trôi lạc giữa dòng đời, dòng cuộc sống. Bởi vậy, tuy mọi thứ đều mờ<br /> ảo như được phủ một làn khói buồn nhưng đều tô đậm tính triết lý về cuộc sống và con<br /> người, cũng như một nỗi buồn của người con thương đất nước – Huy Cận.<br /> Tác phẩm “ Tràng Giang” cho đến tận bây giờ vẫn là một đỉnh cao nghệ thuật mà<br /> khó ai có thể vươn tới, bởi sự khéo léo và tinh tế của tác giả trong việc kéo hợp giữa<br /> không gian thiên nhiên với không gian tâm tình, quan trọng hơn là vì “Tràng Giang”<br /> mang một triết lý sâu xa về cuộc đời, về đất nước. Tuy không thể hiện trực tiếp nhưng<br /> Huy Cận đã in bóng vào “Tràng Giang” một tình yêu tổ quốc, cũng sự lặng lẽ buồn trước<br /> cuộc sống thời bấy giờ.<br /> Vì vậy, “Tràng Giang” luôn đứng vững và đứng cao trong nền văn học nước nhà,<br /> cũng như trong trái tim của người đọc mãi về sau. Một nỗi buồn đã qua đi từ lâu, nhưng<br /> dư vị ấy, cảm giác ấy, nỗi buồn ấy cứ đọng mãi với con người sau này mỗi khi đọc<br /> “Tràng Giang”, khiến người ta phải suy ngẫm về nhân tình và cuộc đời.”<br /> <br /> BÀI MẪU SỐ 2:<br /> 1. Mở bài<br /> - Huy Cận là một trong những tác giả xuất sắc của phong trào Thơ mới (1932 –<br /> 1945). Thơ Huy Cận, vừa có chất cổ điển, vừa có chất suy tưởng, triết lí.<br /> - Tràng giang trích trong tập Lửa thiêng (1940) là một trong những bài thơ hay nhất,<br /> tiêu biểu nhất của Huy Cận. Theo tác giả, bài thơ này được viết vào mùa thu 1939 và cảm<br /> xúc được khơi gợi chủ yếu từ phong cảnh sông Hồng mênh mông sóng nước. Tràng<br /> giang thể hiện nỗi sầu của một “cái tôi” trước thiên nhiên mênh mông hiu quạnh, trong<br /> đó thấm đượm tấm lòng đối với quê hương đất nước của thi sĩ.<br /> 2. Thân bài<br /> a. Khổ thơ thứ nhất<br /> - Bài thơ có tựa đề “Tràng giang”, câu thơ đầu tiên nhắc lại tựa đề: Sóng gợn tràng<br /> gian buồn điệp điệp “Tràng giang” chứ không phải là “trường giang”, mặc dù “tràng<br /> giang” và “trường giang” đều chó chung một ngữ nghĩa. Nhờ cách điệp vần “ang”, “tràng<br /> giang” góp phần tạo nên dư âm vang xa, trầm hùng của câu thơ mở đầu, tạo nên âm<br /> hưởng chung cho giọng điệu của cả bài thơ. Mặt khác, “tràng giang” còn gợi lên được<br /> hình ảnh một con sông không những dài mà còn rộng. Tuy vậy, xét cho cùng, sức mạnh<br /> của hai câu thơ trên không phải là nghệ thuật miêu tả, mà ở nghệ thuật khơi gợi: khơi gợi<br /> được cả xúc cảm lẫn ấn tượng về một nỗi buồn triền miên kéo dài theo không gian (tràng<br /> giang) và theo thời gian (điệp điệp).<br /> - Ở khổ đầu cũng như toàn bộ bài “Tràng giang”, nghệ thuật đối của thơ Đường đã<br /> được vận dụng hết sức linh hoạt, chủ yếu là đối về ý, chứ không bị câu thúc về niêm luật<br /> như cách đối trong thơ cổ. “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp” có thể coi là đối với<br /> “con thuyền xuôi mái nước song song”; “nắng xuống trời lên sâu chót vót” đối với “sông<br /> dài, trời rộng, bến cô liêu”…<br /> + Nghệ thuật đối ý và đối xứng nói trên, một mặt, làm cho giọng điệu bài thơ uyển<br /> chuyển, linh hoạt, tránh được những khuôn sáo, cứng nhắc dễ thấy ở không ít bài thơ viết<br /> theo lối Đường luật hồi đầu thế kỉ XX; mặt khác, nó vẫn phát huy được một trong những<br /> thế mạnh của loại thơ này, tạo nên không khí trang trọng, sự cân xứng, nhịp nhàng.<br /> + Bên cạnh đó, nghệ thuật dùng từ láy như “điệp điệp”, “song song” cũng có hiệu<br /> quả nhất định gợi âm hưởng cổ kính. - Tuy vậy, “Tràng giang” vẫn là một bài thơ hiện<br /> đại “Tràng giang” hiện đại ở hình ảnh, thi liệu và cảm xúc. “Thuyền về nước lại sầu trăm<br /> ngả; Củi một cành khô lạc mấy dòng”. Vào những năm 30 của thế kỉ trước, đây được coi<br /> là những câu thơ mới mẻ; bởi trong đó xuất hiện cái tầm thường nhỏ nhoi, vô nghĩa như<br /> “củi một cành khô”. Thơ xưa chủ yếu là địa hạt dành riêng cho những “tao nhân mặc<br /> khách”, nó ít chấp nhận cái hiện thực thô ráp của đời thường. Nhìn chung, phải chờ đến<br /> <br /> Thơ mới, cái tầm thường mới xuất hiện và góp phần tạo nên một “cuộc cách mạng trong<br /> thơ” (Hoài Thanh). HÌnh ảnh một cành củi khô đơn lẻ trôi bồng bềnh trên dòng sông<br /> mênh mông sóng nước dễ gợi lên nỗi buồn về kiếp người bé nhỏ, vô địch.<br /> b. Khổ thơ thứ hai<br /> Nỗi buồn càng như thấm vào cảnh vật: “Lơ thơ cồn nhỏ, gió đìu hiu, Đâu tiếng làng<br /> xa vãn chợ chiều Nắng xuống, trời lên, sâu chót vót Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”.<br /> - Theo Huy Cận, từ “đìu hiu” ông học được trong bản dịch Chinh phụ ngâm: “Non<br /> Kì quạnh quẽ trăng treo / Bến Phì gió đổi đìu hiu mấy gò”. Hơn nữa, cặp từ láy “lơ thơ”<br /> và “đìu hiu” cũng gợi lên được sự buồn bã, quạnh vắng, cô đơn….<br /> - Câu thơ “đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều” lâu nay vẫn tồn tại hai cách hiểu xuất<br /> phát từ cách hiểu từ đâu (có và không có tiếng chợ chiều đã vãn). Dẫu hiểu theo cách<br /> nào, thì hình ảnh chợ chiều đã vạn trong câu thơ cũng gợi thêm một nét buồn. Ở đây,<br /> dường như Huy Cận muốn phủ nhận tất cả những gì thuộc về con người (không tiếng chợ<br /> chiều nằm trong hệ thống không một chuyến đò và không một cây cầu ở khổ thơ sau).<br /> - Chỉ còn cảnh vật, đất trời mênh mông, xa vắng… “Nắng xuống trời lên, sâu chót<br /> vót Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”. Đây là những câu thơ có giá trị tạo hình đặc sắc.<br /> Không gian được mở rộng và đẩy cao thêm. “Sâu” gợi được ở người đọc ấn tượng thăm<br /> thẳm, hun hút khôn cùng. “Chót vót” khắc họa được chiều cao dường như vô tận. Càng<br /> rộng, càng sâu, càng cao thì cảnh vật càng thêm vắng lặng, chỉ có sông dài, trời rộng với<br /> bến lẻ loi, xa vắng (cô liêu). Nỗi buồn tựa hồ như thấm vào không gian ba chiều. Con<br /> người ở đây trở nên bé nhỏ, có phần như bị rợn ngợp trước vũ trụ rộng lớn, vĩnh hằng và<br /> không thể không cảm thấy “lạc loài giữa cái mênh mông của đất trời, cái xa vắng của thời<br /> gian” (Hoài Thanh).<br /> <br />