Phản ứng có hại của thuốc (Adverse Drug Reactions; ADR)

Chia sẻ: Sunshine_6 Sunshine_6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Người bị gãy xương từ 01/01/2000 tới 31/12/2000, so sánh với 373.962 người làm chứng (giới, tuổi), qua phân tích thấy mọi thuốc chống động kinh đều làm tăng nguy cơ gãy xương. Cụ thể như sau: - Carbamazepin, nguy cơ tương đối 1,18 (1,1-1,26) - Oxcarbamazepin, nguy cơ tương đối (relative risk; RR) là 1,14 (1,03-1,26) - Clonazepam với RR là 1,27 (1,15- 1,41) - Acid valproic với RR = 1,15 (1,05- 1,26) Kể cả với những thuốc chống động kinh khác, cũng không loại trừ được nguy cơ gãy xương. Hơn nữa, còn gặp gãy xương nhiều chỗ mỗi khi tăng phối hợp nhiều loại thuốc chống động kinh. Phối hợp như vậy, thì RR cho mỗi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phản ứng có hại của thuốc (Adverse Drug Reactions; ADR)

TCNCYH 36 (3) - 2005 Ph¶n øng cã h¹i cña thuèc (Adverse Drug Reactions; ADR) G.S. Hoµng TÝch HuyÒn Bé m«n D−îc lý – Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi 1. Thuèc chèng ®éng kinh lµm t¨ng Tæng quan cã hÖ thèng vµ ph©n tÝch nguy c¬ g∙y x−¬ng (§an M¹ch) 14 thö nghiÖm chän ngÉu nhiªn, cã so Nghiªn cøu dÞch tÔ häc trªn 124.655 s¸nh placebo (tæng céng 170.525 ng−êi) ng−êi bÞ g·y x−¬ng tõ 01/01/2000 tíi cã uèng chÊt bæ sung dinh d−ìng lµ beta- 31/12/2000, so s¸nh víi 373.962 ng−êi caroten, retinol, acid ascorbic, tocopherol lµm chøng (giíi, tuæi), qua ph©n tÝch thÊy vµ / hoÆc Selen. mäi thuèc chèng ®éng kinh ®Òu lµm t¨ng KÕt qu¶ cho thÊy bæ sung c¸c chÊt nguy c¬ g·y x−¬ng. Cô thÓ nh− sau: chèng oxy hãa trªn vµ kÐo dµi trong 1-12 - Carbamazepin, nguy c¬ t−¬ng ®èi n¨m kh«ng c¶i thiÖn ®−îc tû lÖ ung th− 1,18 (1,1-1,26) thùc qu¶n, d¹ dµy, ®¹i – trùc trµng, tôy t¹ng khi so s¸nh víi placebo. Tuy nhiªn, - Oxcarbamazepin, nguy c¬ t−¬ng ®èi trong 3 thö nghiÖm, cã thÊy Selen lµm (relative risk; RR) lµ 1,14 (1,03-1,26) gi¶m râ rÖt tû lÖ ung th− biÓu m« tÕ bµo - Clonazepam víi RR lµ 1,27 (1,15- gan ë bÖnh nh©n cã nguy c¬ cao [so víi 1,41) placebo, th× nguy c¬ t−¬ng ®èi lµ 0,5 - Acid valproic víi RR = 1,15 (1,05- (0,35-0,71)]. Selen cã lîi Ých h¬n c¸c chÊt 1,26) chèng oxy hãa nªu trªn. Tû lÖ ung th− d¹ dµy – ruét còng ®−îc thuyªn gi¶m nhê sö KÓ c¶ víi nh÷ng thuèc chèng ®éng dông Selen [nguy c¬ t−¬ng ®èi = 0,49 kinh kh¸c, còng kh«ng lo¹i trõ ®−îc nguy (0,36-0,67)]. c¬ g·y x−¬ng. Víi c¸c chÊt bæ sung dinh d−ìng kÓ H¬n n÷a, cßn gÆp g·y x−¬ng nhiÒu trªn (ngo¹i trõ Selen), cã khi tû lÖ tö vong chç mçi khi t¨ng phèi hîp nhiÒu lo¹i do ung th− cßn cao h¬n so víi nhãm thuèc chèng ®éng kinh. Phèi hîp nh− placebo [nguy c¬ t−¬ng ®èi = 1,06 (1,02 – vËy, th× RR cho mçi lo¹i thuèc lµ 1,2. 1,1)]. (theo Epilepsia, 45: 1330-1337; Sè 11; 11/2004) (theo Lancet; 364 : 1219 – 1228; Sè 9441; 02/10/2004) 2. Bæ sung thuèc chèng oxy hãa 3. C¸c statin vµ rèi lo¹n vÞ gi¸c (Hµ kh«ng ng¨n ngõa ®−îc mäi lo¹i ung Lan) th− (Anh quèc) Hµ Lan thu nhËp ®−îc 21 tr−êng hîp Bæ sung beta-caroten, retinol (vitamin rèi lo¹n vÞ gi¸c do dïng thuèc chèng rèi A), acid ascorbic (vitamin C) vµ / hoÆc lo¹n lipid – m¸u nhãm statin. tocopherol (vitamin E) kh«ng lµm gi¶m nguy c¬ ung th− d¹ dµy – ruét, ®©y lµ kÕt Cã 4 b¸o c¸o vÒ mÊt vÞ gi¸c, 5 tr−êng luËn cña nhiÒu n−íc. ThËm chÝ, hiÖn nay hîp vÞ gi¸c ®¾ng, 2 tr−êng hîp vÞ gi¸c kim cßn thÊy dïng nh− vËy cßn lµm t¨ng nguy lo¹i, 5 tr−êng hîp vÞ gi¸c dÞ th−êng c¬ tö vong do ung th−. (parageusia), 5 tr−êng hîp rèi lo¹n vÞ gi¸c 91
TCNCYH 36 (3) - 2005 kh«ng ®Æc hiÖu. Còng míi gÆp 1 b¸o c¸o cña bÖnh nh©n ®−îc cñng cè b»ng truyÒn vÒ rèi lo¹n khøu gi¸c do statin. liªn tôc adrenalin. S¸ng h«m sau, ngõng Trong nh÷ng b¸o c¸o vÒ rèi lo¹n vÞ dïng adrenalin, bÖnh nh©n ®−îc tr¶ vÒ gi¸c, cã 7 tr−êng hîp dïng simvastatin, 3 bÖnh phßng. §¸nh gi¸ xÐt nghiÖm cho pravastatin, 6 atorvastatin, 3 fluvastatin thÊy hµm l−îng tryptase cña d−ìng bµo vµ 1 víi cerivastatin. lµ 7,9 microgam/lÝt, sau ®ã lµ 46,5 microgam/lÝt trong giai ®o¹n cÊp cøu, Trong 4 tr−êng hîp nghi ngê do thuèc, chøng tá vÒ kh¶ n¨ng chuÈn ®o¸n lµ ®· ngõng dïng statin, thÊy bÖnh nh©n ph¶n vÖ do amiodaron. ®−îc håi phôc mét phÇn. MÊt (hoÆc gi¶m) vÞ gi¸c khiÕn bÖnh nh©n rÊt khã chÞu trong Sau ®ã lµm test néi b× cho thÊy ph¶n cuéc sèng, coi nh− bÞ “tµn phÕ” vÒ gi¸c øng d−¬ng tÝnh víi c¶ morphin vµ quan. amiodaron, mét lÇn n÷a cho thÊy ®©y lµ ph¶n øng ph¶n vÖ do amiodaron. * T¹i Croatia, còng võa gÆp 2 tr−êng hîp mÊt vÞ g¸c do sö dông simvastatin. * Tæ chøc ADR quèc tÕ ®· nhËn ®−îc 19 b¸o c¸o vÒ cho¸ng ph¶n vÖ do sö (theo Héi th¶o ADR quèc tÕ; Ireland; dông amiodaron. 4-6/10/2004). (theo Reactions Weekly; Sè 1022; 4. Amiodaron g©y ph¶n vÖ ë ng−êi 09/10/2004) cao tuæi (Australia) 5. LiÖu ph¸p insulin lµm t¨ng nguy c¬ BÖnh nh©n n÷, 77 tuæi, bÞ ph¶n øng ung th− ®¹i – trùc trµng (Hoa Kú) ph¶n vÖ khi dïng amiodaron ®iÒu trÞ rung t©m nhÜ. Nghiªn cøu håi cøu trªn 24.918 bÖnh nh©n tiÓu ®−êng týp 2, theo dâi trong thêi BÖnh nh©n ®Õn ®¬n vÞ cÊp cøu; sau khi gian ≥ 3 n¨m. Cã tÊt c¶ 3160 ng−êi ®· ®−îc chuÈn ®o¸n rung nhanh t©m nhÜ kÐo tiªm insulin kÐo dµi ≥ 1 n¨m, cßn l¹i theo ®au ngùc do thiÕu m¸u côc bé c¬ 21.758 bÖnh nh©n kh«ng dïng insulin. tim, ®· ®−îc b¾t ®Çu truyÒn tÜnh m¹ch 300 mg amiodaron. ë nhãm dïng insulin kÐo dµi, thÊy tû lÖ ung th− ®¹i – trùc trµng cao h¬n ë nhãm Sau ®ã 3 phót, bÖnh nh©n phµn nµn kh«ng dïng insulin (197 trªn 100.000 vÒ s−ng tÊy häng vµ ph¸t ban da lan táa ng−êi/n¨m, so víi 124 trªn 100.000 kh¾p ng−êi. BÞ rÐt run, kh«ng tr¶ lêi ®−îc ng−êi/n¨m) víi nguy c¬ t−¬ng ®èi lµ 2,1 khi bÞ pháng vÊn, kh«ng ®o ®−îc huyÕt (1,2 – 3,4; P = 0,05). Ph©n tÝch thªm cho ¸p. §iÖn t©m ®å x¸c ®Þnh lµ ngõng tim thÊy nguy c¬ ung th− ®¹i – trùc trµng tû lÖ suy t©m thu. thuËn víi thêi gian kÐo dµi dïng insulin: Ngõng truyÒn amiodaron, b¾t ®Çu nÕu dïng insulin 1-3 n¨m, th× nguy c¬ phôc håi tim – phæi b»ng tiªm tÜnh m¹ch t−¬ng ®èi so víi nhãm chøng lµ 1,4 (0,6- adrenalin vµ hydrocortison, luån èng 2,9), nÕu kÐo dµi 3-5, nguy c¬ t−¬ng ®èi th«ng vµ th«ng khÝ víi 100% oxygen. Sau lµ 2,9 (1,1-7,7), cßn nÕu dïng l©u (trªn 5 3 lÇn tiªm adrenalin, ®· håi phôc ®−îc n¨m liÒn) th× nguy c¬ t−¬ng ®èi cã thÓ lµ tuÇn hoµn. §iÖn t©m ®å cho thÊp nhÞp 4,7 (1,3-16,7). xoang, tÇn sè 88/phót, kÌm theo cã l¹c chç t©m thÊt mét tiªu ®iÓm. TuÇn hoµn 92
TCNCYH 36 (3) - 2005 (theo Gastroenterology; 127: 1044 – KiÓm tra l¹i c¸c b¸o c¸o vÒ ph¶n øng 1050); Sè 4; 10/2004) cã h¹i (ADR) trong c¸c n¨m 1999 – 2002 6. Thuèc kh¸ng acid ë d¹ dµy lµm cã liªn quan tíi gemfibrozil (Lopid) vµ t¨ng tai biÕn viªm phæi (Hµ Lan) fenofibrat (Lipantyl), c¬ quan Thùc – D−îc phÈm (FDA) cña Hoa Kú ®· thu C¸c t¸c gi¶ Hµ Lan ®· nhËn xÐt khi sö thËp ®−îc 3161 b¸o c¸o, víi tû lÖ 99,1 dông thuèc kh¸ng acid ë d¹ dµy (thuèc phÇn triÖu ®¬n kª cho gemfibrozil, so víi ®èi kh¸ng ë thô thÓ H2, thuèc øc chÕ b¬m 80,1 phÇn triÖu ®¬n kª cho fenofibrat proton) cã thÓ lµm t¨ng nguy c¬ bÖnh (nguy c¬ t−¬ng ®èi = 1,24, kho¶ng tin cËy viªm phæi m¾c ph¶i ë céng ®ång. §Ó 95% lµ 1,15 – 1,34). §Æc biÖt gemfibrozil ®¸nh gi¸ sù liªn quan gi÷a thuèc kh¸ng cã tû lÖ cao h¬n râ rÖt vÒ tiªu c¬ v©n so acid víi bÖnh viªm phæi, ®· so s¸nh víi fenofibrat [nguy c¬ t−¬ng ®èi = 10,84 nhãm bÖnh nh©n cã dïng thuèc kh¸ng (8,44 – 13,95)]. Tiªu c¬ v©n do acid (n = 19.459) víi nhãm kh«ng dïng gemfibrozil th−êng gÆp trong c¸c tr−êng c¸c thuèc nµy (n = 345.224). hîp phèi hîp víi cerivastatin (Lipobay) Nãi chung, cã 5551 bÖnh nh©n bÞ viªm h¬n lµ ë nh÷ng b¸o c¸o víi fenofibrat. phæi m¾c ph¶i ë céng ®ång, víi tû lÖ tai (theo Am. J. Card.; 94: 935-938; Sè 7; biÕn lµ 2,5/100 ng−êi/n¨m khi dïng thuèc 01/10/2004) øc chÕ b¬m proton vµ lµ 2,3/100 ng−êi/n¨m nÕu uèng thuèc ®èi kh¸ng 8. T−¬ng t¸c vancomycin – histamin H2, so víi chØ lµ 0,6/100 amikacin: ho¹i tö cÊp tÝnh ë èng thËn ng−êi/n¨m víi nh÷ng ng−êi kh«ng dïng (Ph¸p) c¸c thuèc trªn. BÖnh nh©n n÷ 72 tuæi bÞ ho¹i tö cÊp Nh÷ng ng−êi ®ang dïng thuèc kh¸ng tÝnh ë èng thËn sau khi dïng liÒu ®¬n acid sÏ cã t¨ng râ rÖt nguy c¬ viªm phæi amikacin vµ sau ®ã dïng vancomycin ®Ó nÕu so s¸nh víi nhãm ng−êi ®· dïng c¸c ch÷a viªm phæi do tô cÇu vµng kh¸ng thuèc nµy tõ l©u (> 180 ngµy tr−íc ®©y), meticillin. víi nguy c¬ t−¬ng ®èi lµ 1,27 (®é tin cËy BÖnh nh©n cã tiÒn sö t¨ng huyÕt ¸p vµ 95% lµ 1,06 – 1,54). Cô thÓ h¬n, ng−êi suy h« hÊp m¹n tÝnh, ®· dïng piperacillin ®ang dïng thuèc øc chÕ b¬m proton cã / tazobactam vµ mét liÒu ®¬n amikacin 10 nguy c¬ t−¬ng ®èi vÒ viªm phæi lµ 1,89 mg/kg thÓ träng. Sau ®ã 48 giê, b¾t ®Çu (1,36-2,62) so s¸nh víi ng−êi ®· dïng tõ dïng vancomycin, mçi ngµy 2 gam. l©u thuèc nµy; cßn ng−êi ®ang dïng Tr−íc ®ã, bÖnh nh©n ®· dïng thuèc ®èi kh¸ng H2 cã nguy c¬ t−¬ng ®èi levofloxacin trong 3 tuÇn. Sau 3 ngµy lµ 1,63 (1,07-2,48) so s¸nh víi nhãm ®iÒu trÞ kÕt hîp nh− trªn, xÐt nghiÖm cho ng−êi ®· dïng thuèc kh¸ng H2 tõ l©u. thÊy nång ®é creatinin – huyÕt thanh lµ (theo JAMA, 292; 1955 - 1960; Sè 16; 396 micromol/lÝt, nång ®é vancomycin 27/10/2004). trong m¸u lµ 47,8 mg/lÝt. Ph©n tÝch n−íc tiÓu thÊy râ cã bÖnh thËn cÊp tÝnh. 7. Gemfibrozil cã thÓ g©y ph¶n øng cã h¹i nhiÒu h¬n fenofibrat (Hoa Kú) Ngõng dïng vancomycin, nh−ng trong ngµy thø 5 n»m viÖn, bÖnh nh©n bÞ v« niÖu, b¾t buéc ph¶i thÈm t¸ch läc m¸u. 93
TCNCYH 36 (3) - 2005 26 ngµy sau, lµm sinh thiÕt thËn, thÊy phèi hîp vancomycin + amikacin, trong cã ho¹i tö cÊp tÝnh nghiªm träng ë èng ®ã cã 1 tr−êng hîp viªm thËn vµ 1b¸o thËn. Theo dâi sau 2 th¸ng n÷a, bÖnh c¸o vÒ bÖnh thËn nhiÔm ®éc. nh©n vÉn bÞ v« niÖu. (theo Reactions Weekly; Sè 1018; - Tæ chøc ADR quèc tÕ còng ®· nhËn 11/9/2004) ®−îc 679 b¸o c¸o vÒ ph¶n øng cã h¹i khi 94