intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC CHỈ TIÊU MÔI TRƯỜNG - CHƯƠNG 6

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST
Báo xấu
263
lượt xem 87
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC CHỈ TIÊU MÔI TRƯỜNG ĐẤT BÀI 24: CHUẨN BỊ MẪU ĐẤT 1. Lấy mẫu phân tích Chuẩn bị mẫu đất là khâu quan trọng trong phân tích đất. Mẫu lấy phải có tính đại diện cao cho vùng nghiên cứu và phải được nghiền nhỏ đến độ mịn thích hợp tùy thuộc vào yêu cầu phân tích. Các tài liệu cần thu thập trước khi lấy mẫu đất bao gồm: Bản đồ địa hình Các điều kiện địa lý, cảnh quan, địa hình, thủy văn Tài liệu địa chất khu vực ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CÁC CHỈ TIÊU MÔI TRƯỜNG - CHƯƠNG 6

  1. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø CHÖÔNG 6 PHÖÔNG PHAÙP PHAÂN TÍCH CAÙC CHÆ TIEÂU MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT BAØI 24: CHUAÅN BÒ MAÃU ÑAÁT 1. Laáy maãu phaân tích Chuaån bò maãu ñaát laø khaâu quan troïng trong phaân tích ñaát. Maãu laáy phaûi coù tính ñaïi dieän cao cho vuøng nghieân cöùu vaø phaûi ñöôïc nghieàn nhoû ñeán ñoä mòn thích hôïp tuøy thuoäc vaøo yeâu caàu phaân tích. Caùc taøi lieäu caàn thu thaäp tröôùc khi laáy maãu ñaát bao goàm: Baûn ñoà ñòa hình Caùc ñieàu kieän ñòa lyù, caûnh quan, ñòa hình, thuûy vaên Taøi lieäu ñòa chaát khu vöïc Taøi lieäu ñòa chaát thuûy vaên Taøi lieäu khí haäu Caùc coâng trình nghieân cöùu ñaõ thöïc hieän Caùc taøi lieäu kinh teá – xaõ hoäi 2. Xaùc ñònh löôïng nöôùc coù trong ñaát vaø heä soá khoâ kieät k Maãu ñaát ñem phaân tích thöôøng ôû hai daïng: Maãu ñaát phôi khoâ trong khoâng khí: Vôùi ñaát naøy, löôïng nöôùc xaùc ñònh chính laø löôïng nöôùc huùt aåm trong khoâng khí cuûa noù. Phaàn lôùn caùc chæ tieâu hoùa hoïc toång soá cuõng nhö deã phaân huûy ñöôïc xaùc ñònh treân ñaát hong khoâ trong khoâng khí. Maãu ñaát töôi môùi mang veà: vôùi loaïi maãu naøy löôïng nöôùc xaùc ñònh chính laø ñoä aåm hieän taïi cuûa ñaát. Thoâng thöôøng maãu ñaát töôi duøng ñeå phaân tích caùc chæ tieâu vaø thaønh phaàn deã bieán ñoåi theo caùc ñieàu kieän oxi hoùa-khöû nhö: Fe2+, NH4+ , NO3- , H2S, theá oxi hoùa – khöû hoaëc hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät ñaát. 2.1 Trình töï phaân tích Xaùc ñònh löôïng nöôùc huùt aåm trong khoâng khí cuûa ñaát (W1) - Saáy coác söù (hoaëc hoäp nhoâm) ôû 105oC ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi. Cho coác vaøo bình huùt aåm, caân chính xaùc khoái löôïng mo cuûa coác baèng caân phaân tích. - Cho vaøo coác 10g ñaát ñaõ hong khoâ trong khoâng khí vaø ñaõ qua raây 1mm. Caân khoái löôïng coác saáy vaø ñaát, ghi nhaän khoái löôïng m1 - Cho vaøo tuû saáy ôû 105oC-110oC trong 2h roài laáy ra cho vaøo bình huùt aåm ñeå haï nhieät tôùi nhieät ñoä phoøng. Caân xaùc ñònh m2 (coác vaø ñaát sau khi nung) Xaùc ñònh löôïng nöôùc cuûa maãu töôi (W2) - Maãu ñaát laáy phaûi ñöïng trong hoäp kín ñeå traùnh bay hôi. - Saáy coác söù (hoaëc hoäp nhoâm) ôû 105oC ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi. Cho coác vaøo bình huùt aåm, caân chính xaùc khoái löôïng mo cuûa coác baèng caân phaân tích. - Cho vaøo cốc 10g maãu ñaát treân, caân chính xaùc khoái löôïng coác vaø ñaát töôi m3. Saáy khoâ ôû 105oC nhö treân roài caân khoái löôïng coác vaø ñaát khoâ m4 -71-
  2. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 2.2 Tính keát quaû Ñoä aåm tuyệt ñoái (%) = ((baèng khoái löôïng maãu ñaát ban ñaàu đem phơi – khoái löôïng maãu ñaát ñaõ saáy 105oC)/ khoái löôïng maãu ñaát sau nung) x 100 Ñoä aåm töông ñoái (%) = ((baèng khoái löôïng maãu ñaát töôi – khoái löôïng maãu ñaát ñaõ saáy 105oC)/ khoái löôïng maãu töôi) x 100 Heä soá khoâ kieät k k = khoái löôïng maãu ñaát ban ñaàu/ khoái löôïng maãu ñaát ñaõ saáy 105oC = W1/W2 Ví duï: caân 10g moät maãu ñaát khoâ trong khoâng khí, saáy ôû 105oC-110oC tôùi khoái löôïng khoâng ñoåi thaáy coøn 9,5g ñaát kieät nöôùc. Xaùc ñònh heä soá khoâ kieät k, W1, W2? Ta seõ tính ñöôïc W1=(0,5/9,5)x100 = 5,263(%), k = 10/9,5 =1,0526 suy ra W2=5,263(%) / 1,0526 = 5(%) BAØI 25: XAÙC ÑÒNH TÆ TROÏNG, DUNG TROÏNG VAØ ÑOÄ XOÁP ÑAÁT 1.Xaùc ñònh tæ troïng ñaát 1.1 YÙ nghóa Tæ troïng ñaát laø tæ soá troïng löôïng (gam) moät ñôn vò theå tích ñaát khoâ (cm3) caùc haït sít vaøo nhau (đất khoâng coù khoảng hở) so vôùi troïng löôïng moät khoái nöôùc cuøng theå tích. Tæ troïng phuï thuoäc thaønh phaàn khoaùng vaät vaø haøm löôïng chaát höõu cô trong ñaát (ñaát caøng nhieàu muøn tæ troïng caøng beù). Tæ troïng caùc loaïi ñaát thöôøng ôû phaïm vi 2,3 – 2,8. Thí duï: ñaát feralit treân nuùi coù muøn ôû Tam Ñaûo tæ troïng 2,36 – 2,57. Ñaát phuø sa ñeâ soâng Hoàng 2,65 – 2,66. Tæ troïng ñaát caøng beù thì ñaát caøng giaøu chaát höõu cô. Töø tæ troïng vaø dung troïng coù theå suy ra ñoä xoáp ñaát. Ñeå xaùc ñònh tæ troïng, ngöôøi ta duøng bình picnomet coù theå tích 50 – 100ml. Nuùt bình naøy coù oáng mao quaûn ñeå ñaûm baûo cho theå tích ít thay ñoåi. Coù nhieàu kieåu bình picnomet khaùc nhau. Neáu khoâng coù bình naøy thì thay taïm baèng bình nhoû coù coå heïp vaø laøm baèng loaïi thuûy tinh beàn coù theå ñun naáu ñöôïc. 1.2 Dụng cụ - 01 bình picnomet hoặc bình định mức - 01 caân kỹ thuật - 01 beáp ñieän 1.3. Trình töï phaân tích - Ñoå nöôùc caát ñaõ ñun soâi ñeå nguoäi vaøo ñaày bình picnomet ñaäy nuùt laïi, lau saïch khoâ beân ngoaøi roài caân ñöôïc P1 gam. -72-
  3. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø - Ñoå bôùt ra moät nöûa nöôùc trong bình, caân 10 gam ñaát (Po) ñaõ qua raây 1mm ñoå vaøo bình picnomet, laéc ñeàu roài ñun soâi 5 phuùt ñeå loaïi khoâng khí ra, ñeå nguoäi. - Duøng nöôùc caát ñaõ ñun soâi ñeå nguoäi ñoå theâm vaøo cho ñaày bình, ñaäy nuùt laïi, lau saïch khoâ beân ngoaøi roài caân ñöôïc troïng löôïng P2 gam. - Tæ troïng d cuûa ñaát tính theo coâng thöùc sau : Po t d Po P1 P2 Trong ñoù: t laø heä soá tính sang troïng löôïng ñaát khoâ tuyeät ñoái. Muoán bieát t caàn xaùc ñònh ñoä aåm A cuûa ñaát luùc phaân tích: 100 A t 100 2. Xaùc ñònh dung troïng ñaát 2.1. YÙ nghóa Dung troïng laø troïng löôïng (gam) cuûa moät ñôn vò theå tích ñaát ôû traïng thaùi töï nhieân khoâ kieät (coù caû khe hôû). Nhö vaäy, dung troïng bao giôø cuõng beù hôn tæ troïng vì noù chaúng nhöõng phuï thuoäc thaønh phaàn khoaùng vaät vaø muøn maø coøn phuï thuoäc khe hôû trong ñaát. Dung troïng ñaát thöôøng ôû phaïm vi 0,9 - 1,8. Tæ leä muøn caøng cao hoaëc ñoä xoáp caøng lôùn thì dung troïng caøng beù. Dung troïng caùc loaïi ñaát nöôùc ta cheânh leäch khaù nhieàu. Thí duï ôû caùc loaïi ñaát luùa vuøng ñoàng baèng phaàn lôùn 1,3 – 1,5. ÔÛ lôùp ñaát maët vuøng ñoài nuùi thöôøng chung quanh 1 – 1,2 (thaäâm chí ôû lôùp maët ñaát ñoû bazan chæ 0,9). Töø dung troïng ta coù theå tính ñöôïc troïng löôïng ñaát, tính löôïng nöôùc trong ñaát, tính ñoä xoáp ñaát, kieåm tra chaát löôïng caùc coâng trình thuûy lôïi. Ngoaøi ra, töø dung troïng coù theå nhaän xeùt ñaát ôû möùc ñoä nhaát ñònh. 2.2 Duïng cuï - 01 OÁng truï kim loaïi 2.3 Trình töï phaân tích Duøng oáng truï kim loaïi coù theå tích 100cm3 (coù loaïi lôùn hôn), ñoùng thaúng goùc vaøo lôùp ñaát ñònh nghieân cöùu (neáu maët ñaát thì phaûi vaït saïch caây coû). Phía treân oáng naøy neân chuïp moät duïng cuï ñeå luùc ñoùng coù theå giöõ traïng thaùi töï nhieân ñaát khoâng bò neùn. Duøng xeûng laáy töø töø toaøn boä oáng truï vaø ñaát leân. Duøng con dao moûng caét phaúng ñaát hai ñaàu oáng (neáu coù reã caây phaûi chuù yù sao cho khoûi hoûng ñaát). Boû ñaát vaøo tuû saáy ôû 105oC ñeán luùc troïng löôïng khoâng ñoåi (neáu khoâng coù ñieàu kieän saáy toaøn boä thì caân ngay troïng löôïng ñaát luùc môùi ñaøo, laáy moät ít xaùc ñònh ñoä aåm roài tröø ra). Dung troïng D cuûa ñaát ñöôïc tính nhö sau : M D' V Trong ñoù : M laø troïng löôïng ñaát khoâ (gam). V laø theå tích oáng truï kim loaïi (cm3). -73-
  4. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 3. Đoä xoáp ñaát Ñoä xoáp ñaát laø tæ leä phaàn traêm khe hôû trong ñaát so vôùi theå tích ñaát, thöôøng kyù hieäu baèng chöõ P%. Ñoä xoáp ñaát phuï thuoäc thaønh phaàn cô giôùi vaø keát caáu ñaát: ôû ñaát caùt khoaûng 35 – 40%, ôû ñaát seùt 45 – 50%. Keát caáu ñaát caøng toát thì ñoä xoáp caøng lôùn. Tieâu chuaån ñaùnh giaù ñoä xoáp nhö sau : P döôùi 50% : ñaát chaët. 50 – 60% : trung bình. 60 – 70% : tôi xoáp. Treân 70% : ñaát luùn. Noùi chung, ôû nöôùc ta caùc loaïi ñaát luùa vuøng ñoàng baèng coù ñoä xoáp döôùi 50%. Caùc loaïi ñaát feralit vuøng ñoài nuùi coù ñoä xoáp 55 –60%. Thaäm chí lôùp maët cuûa ñaát ñoû bazan Phuû Quì, Ngheä Tónh coù ñoä xoáp 65 – 70%. Töø tæ troïng d vaø dung troïng D coù theå tích ñoä xoáp theo coâng thöùc: D P% 1 100 d BAØI 26: PHAÂN TÍCH HAÏT KEÁT ÑAÁT 1.YÙ nghóa Trong töï nhieân, haït ñaát khoâng phaûi ôû traïng thaùi rieâng reõ, rôøi raïc, maø chuùng thöôøng ñöôïc keát gaén laïi vôùi nhau nhôø nhöõng löïc: löïc Vandecvan, löïc lieân keát hoùa hoïc, löïc neùn cô hoïc, söï ngöng keát tuûa keo… hình thaønh neân haït keát cuûa ñaát. Ñaát coù nhöõng haït keát nhö vaäy goïi laø ñaát coù keát caáu. Quaù trình hình thaønh keát caáu ñaát gaén lieàn vôùi quaù trình hình thaønh ñaát. ÔÛ moãi loaïi ñaát khaùc nhau, hay moãi taàng cuûa moät phaãu dieän ñaát, ñeàu coù nhöõng loaïi haït keát ñaëc tröng khaùc nhau veà hình daïng, kích thöôùc, vaø ñaëc tính cô baûn. Veà hình daïng haït keát trong ñaát töï nhieân ta thöôøng gaëp: daïng vieân, daïng coät vaø daïng phieán. Veà kích thöôùc döïa vaøo ñöôøng kính caáp haït phaân chia ra: Ñöôøng kính haït keát (mm) > 10 taûng (mm) 10 – 0,5 haït lôùn (mm) 0,5 – 0,25 haït nhoû (mm) < 0,25 vi haït keát. Ñaëc tính cô baûn cuûa haït keát quan troïng nhaát laø ñoä beàn vöõng cuûa haït keát veà maët cô giôùi, cuõng nhö ñoä beàn vöõng ñoái vôùi nöôùc, tieáp theo laø ñoä hoång cuûa haït keát. Ñoä beàn vöõng haït keát, ñaëc bieät laø ñoä beàn vöõng trong nöôùc coù yù nghóa heát söùc quan troïng, noù laøm cho ñaát khoâng bò phaân taùn, choáng laïi quaù trình röûa troâi, nhaát laø ôû nhöõng vuøng ñaát doác. Noù ñaûm baûo cho haït keát toàn taïi trong thôøi gian laâu daøi, khoâng bò phaù huûy bôûi coâng cuï laøm ñaát, cuõng nhö döôùi taùc ñoäng cuûa nöôùc möa hoaëc nöôùc töôùi. -74-
  5. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø Haït keát coù ñoä hoång lôùn, giuùp cho ñaát khaéc phuïc ñöôïc tình traïng maâu thuaãn giöõa cheá ñoä nöôùc vaø cheá ñoä khoâng khí, vieäc cung caáp thöùc aên cho caây troàng coù nhieàu thuaän lôïi. Qua nghieân cöùu ñaát, nhöõng nhaø thoå nhöôõng ñi ñeán nhaän xeùt: ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp ñaát coù keát caáu vieân kích thöôùc haït keát töø 1–5mm laø toát nhaát. Nhöng ñoái vôùi nhöõng ñaát luoân luoân ôû traïng thaùi baõo hoøa nöôùc kích thöôùc haït keát gaàn 10mm laø toát, coøn ôû nhöõng vuøng khoâ haïn kích thöôùc khoaûng 2mm. Nhöõng haït keát kích thöôùc töø 0,25 – 0,05 mm coù aûnh höôûng nhieàu ñeán ñoä phì ñaát, kích thöôùc haït 0,05 – 0,01 mm taêng ñoä tröõ ẩm cho ñaát. Nhöng ñoái vôùi nhöõng haït keát kích thöôùc töø 0,01 – 0,005 mm laïi coù taùc duïng khoâng toát, caûn trôû tính daãn nöôùc, tính thoâng khí cuûa ñaát, laøm cho nöôùc deã bò boác hôi. Caùc nhaø thoå nhöôõng ñaõ coi keát caáu ñaát nhö laø cô quan ñieàu tieát nöôùc vaø chaát dinh döôõng ñoái vôùi caây troàng. Vì vaäy, vieäc xaùc ñònh thaønh phaàn haït keát vaø ñoä beàn vöõng cuûa chuùng trong nöôùc coù yù nghóa raát lôùn, giuùp cho nhöõng nhaø laøm coâng taùc noâng nghieäp ñaùnh giaù ñoä phì nhieâu cuûa ñaát moät caùch toaøn dieän hôn. Coù nhieàu phöông phaùp xaùc ñònh thaønh phaàn vaø ñoä beàn vöõng haït keát, nhöng hieän nay phöông phaùp Savinoáp ñöôïc aùp duïng phoå bieán hôn caû. 2.Phaân tích keát caáu ñaát theo phöông phaùp savinoáp(Phöông phaùp raây khoâ) 2.1. Nguyeân taéc Ñaát caàn phaân tích keát caáu ñöôïc raây qua boä raây coù ñöôøng kính loã raây khaùc nhau. Sau ñoù caân troïng löôïng caáp haït naèm treân raây, roài tính ra tæ leä phaàn traêm so vôùi troïng löôïng ñaát khoâ tuyeät ñoái. 2.2. Trình töï phaân tích Treân dieän tích ñaát caàn nghieân cöùu, tieán haønh laáy maãu hoãn hôïp (neáu chæ nghieân cöùu lôùp ñaát canh taùc) hoaëc maãu rieâng bieät (nghieân cöùu caùc taàng phaùt sinh cuûa phaãu dieän ñaát), troïng löôïng maãu phaûi ñaûm baûo töø 1kg – 2kg. Maãu ñaát laáy ngoaøi ñoàng phaûi ñaûm baûo ñöôïc traïng thaùi töï nhieân, traùnh laøm vôõ thaønh nhöõng haït ñaát nhoû, quaù trình xöû lyù phaûi heát söùc nheï nhaøng. Sau khi ñaát ñöôïc hong khoâ trong khoâng khí bình thöôøng (khoâng phôi ngoaøi naéng), nhaët saïch reã caây, caønh laù, soûi ñaù v.v… Nhöõng cuïc ñaát to ñöôïc beû nhoû thaønh nhöõng vieân coù ñöôøng kính töø 1cm – 2cm. Khoâng boùp ñaát hoaëc giaõ ñaát, maø chæ duøng tay beû, ñeå haït ñaát vôõ theo ñöôøng kính lieân keát töï nhieân. Duøng que thuûy tinh chia ñaát ra laøm 4 phaàn baèng nhau. Laáy rieâng ra moät phaàn ñem caân. Roài cho qua boä raây coù ñöôøng kính loã töø 10; 5; 3; 2; 1; 0,5 vaø 0,25mm. Tieán haønh raây töø töø töøng meû moät, moãi meû khoaûng 100 gam. Quaù trình raây khoâng laéc maïnh, maø ñeå nghieâng treân tôø giaáy thaønh goùc nhoïn, laáy tay xoa nheï treân maët raây, ñeán khi haït ñaát khoâng rôi xuoáng nöõa. Tieáp tuïc raây treân raây coù kích thöôùc nhoû hôn, laøm laïi töø 5 – 15 laàn. Haït keát naèm laïi treân raây ñöôïc ñoå vaøo cheùn söù hoaëc giaáy caân ñaõ bieát troïng löôïng. Cho meû ñaát khaùc leân raây vaø tieán haønh nhö treân cho ñeán khi heát ñaát. -75-
  6. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø Taát caû haït keát coøn laïi treân moãi raây ñöôïc ñem caân treân caân kyõ thuaät vaø tính ra tæ leä phaàn traêm theo troïng löôïng maãu phaân tích. 2.3. Tính keát quaû M 100 % haït keát = K C M : troïng löôïng ñaát naèm treân raây (tính baèng gam). 100 : tính theo phaàn traêm. K : heä soá quy veà ñaát khoâ kieät. C : troïng löôïng ñaát ñem phaân tích (tính baèng gam). 3.Phaân tích haït keát beàn trong nöôùc (Phöông phaùp raây öôùt) 3.1. Nguyeân taéc Khaùc vôùi phöông phaùp raây khoâ, ñaát caàn phaân tích ñöa vaøo boä raây ñöôïc tieán haønh raây trong nöôùc. Nhöõng haït keát coù ñoä beàn vöõng keùm seõ bò phaù vôõ thaønh nhöõng haït nhoû hôn. Ñaát coøn laïi treân caáp raây, ñöôïc saáy khoâ, caân treân caân phaân tích, tính ra tæ leä phaàn traêm. 3.2. Trình töï phaân tích Töø nhöõng haït keát ñaõ tieán haønh raây khoâ ôû treân, laáy maãu trung bình troïng löôïng khoaûng 50 gam. Tröø caáp haït keát qua raây 0,25mm. Ñem caân treân caân kyõ thuaät, khoái löôïng baèng ½ troïng löôïng tính theo phaàn traêm cuûa caáp haït ñaõ raây khoâ ôû treân. Thí duï: Khi raây khoâ nhöõng haït keát 10 – 7mm chieám 20% thì caân laáy 10 gam. Caùc caáp haït keát khaùc cuõng laøm nhö vaäy, troän taát caû caùc maãu trung bình laïi ñöôïc maãu hoãn hôïp coù troïng löôïng 50 gam. Maãu trung bình ñöôïc ñoå vaøo oáng truï roäng mieäng, coù ñöôøng kính 7cm, cao 45cm, chöùa 2/3 nöôùc. Roài töø töø ñoå theâm nöôùc ñeán mieäng oáng truï, ñeå yeân trong 10 phuùt: muïc ñích ñeå khoâng khí taùch ra khoûi haït ñaát. Muoán luøa khoâng khí ra khoûi haït ñaát moät caùch nhanh choùng, cöù sau 5 phuùt ñaäy mieäng oáng truï baèng mieáng cao su, roài nghieâng oáng truï ñi moät goùc 90o, roài ñaët oáng truï trôû veà vò trí cuõ. Ñöôïc 10 phuùt ñaäy oáng truï laïi, laät ngöôïc ñaùy leân, giöõ ôû vò trí ñoù vaøi giaây ñeå cho ñaát rôi xuoáng, sau ñoù ñeå oáng truï veà vò trí thaêng baèng, laëp ñi laëp laïi 10 laàn, laàn cuoái cuøng laät ngöôïc oáng truï leân ñeå ñaát taäp trung mieäng oáng truï. Nhuùng oáng truï vaøo boä raây ñeå trong thuøng nöôùc, raây coù ñöôøng kính 20cm, thaønh cao 3cm. Xeáp theo thöù töï ñöôøng kính loã raây: 3; 2; 1; 0,5 vaø 0,25mm. Nöôùc trong thuøng phaûi cao hôn thaønh cuûa raây treân cung ñoä 6cm. Môû mieäng oáng truï cho ñaát traøo ra, ñaát seõ rôi vaøo raây treân cuøng, töø töø naâng oáng truï leân, khoâng ñeå cho khoâng khí chui vaøo; tieán haønh trong moät phuùt. Tieán haønh raây ñaát trong nöôùc, baèng caùch nhaác raây leân moät caùch töø töø vaø haï xuoáng thaät nhanh, laøm nhö vaäy 10 laàn. Sau ñoù laáy 2 raây treân cuøng ra, cho ñaát vaøo baùt söù, 3 raây coøn laïi coù loã nhoû hôn tieán haønh raây trong nöôùc 5 laàn nöõa. Nhöõng haït keát coøn laïi treân raây ñöôïc röûa saïch (töøng raây moät) cho vaøo cheùn söù. Sau ñoù ñaët treân noài chöng caùch thuûy ñeán khi khoâ, saáy ôû 105oC, cho ñeán khi troïng löôïng khoâng ñoåi, caân treân caân kyõ thuaät. -76-
  7. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 3.3. Tính toaùn keát quaû Troïng löôïng ñaát khoâ kieät tìm ñöôïc ôû moãi caáp raây, ñem nhaân vôùi 2 thì coù haøm löôïng haït keát beàn trong nöôùc bieåu thò baèng phaàn traêm (sôû dó nhaân vôùi 2 vì khi laáy maãu phaân tích chæ laáy 50 gam). Troïng löôïng haït keát < 0,25mm baèng 50 gam tröø ñi toång soá löôïng nhöõng haït keát > 0,25mm. 4. Chuù yù Khi phaân tích caáp haït keát baèng phöông phaùp raây khoâ, khoâng ñeå caû boä raây, raây ñaát cuøng moät luùc, vì nhö vaäy phaûi laéc maïnh, ñaát môùi loït xuoáng caùc raây ôû phía döôùi, do laéc maïnh moät soá haït seõ bò vôõ vuïn, taïo neân nhöõng haït keát nhaân taïo. Raây caû boä raây cuøng moät luùc, khoâng quan saùt ñöôïc nhöõng raây ôû phía döôùi khi naøo ñaát ôû treân raây ñaõ oån ñònh. Löôïng ñaát moãi laàn raây khoâng vöôït quaù 200 gam. Khi phaân tích ñoä beàn haït keát trong nöôùc baèng phöông phaùp raây öôùt caàn phaûi chuù yù: - Ñoå ñaát trong oáng truï vaøo boä raây nhuùng trong thuøng nöôùc phaûi thao taùc heát söùc nheï nhaøng ñeå cho ñaát nöôùc trong oáng truï töø töø chaûy ra, rôi treân maët raây. Khoâng ñeå ñaát nöôùc rôi xuoáng quaù maïnh seõ phaù huûy theâm moät soá haït keát nöõa. - Khi tieán haønh raây trong nöôùc phaûi chuù yù: khoâng khi naøo ñöôïc nhaác raây treân cuøng leân khoûi maët nöôùc, laøm nhö vaäy caùc haït keát naèm ôû raây treân cuøng seõ chòu löïc taùc ñoäng khaùc vôùi nhöõng raây ôû phía döôùi. Nhöõng thao taùc ôû 2 phöông phaùp raây khoâ vaø raây öôùt phaûi ñaûm baûo thaät ñoàng ñeàu ñoái vôùi taát caû caùc maãu ñaát phaân tích. Baûng 1: Bieåu maãu ghi keát quaû phaân tích (tính theo % troïng löôïng ñaát khoâ kieät) Teân Taàng ñaát Ñöôøng kính caáp haït (mm) ñaát (cm) 10–7 7–5 5–3 3–2 1– 0,5 0,5 – 0,25 < 0,25 Khoâ Khoâ Khoâ öôùt khoâ öôùt khoâ öôùt khoâ öôùt khoâ öôùt Baûng 2: Tieâu chuaån ñaùnh giaù keát caáu ñaát Toång soá caáp haït keát 0,25 – 10mm theo % Möùc ñoä ñaùnh giaù Raây khoâ Raây öôùt 80 70 Toát 80 – 60 70 – 55 Khaù 60 – 40 55 – 40 Trung bình 40 – 20 40 – 20 Keùm 20 20 Xaáu -77-
  8. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø BAØI 27: ÑOÄ CHUA CUÛA ÑAÁT A-ÑOÄ CHUA THUÛY PHAÂN - (Phương phaùp Kapen) 1. Giôùi thieäu chung 1.1 YÙ nghóa. Khi phaân tích ñoä chua thuûy phaân ta bieát ñöôïc toång soá ñoä chua tieàm taøng trong ñaát. Tính löôïng voâi caân boùn cho ñaát. Tính dung tích haáp phuï thep coâng thöùc T = S ÷ H hoaëc tính ñoä no kieàm theo coâng thöùc: S V%= x100 S+H (Trong ñoù S laø toång soá cation kieàm trao ñoåi, H laø ñoä chua thuûy phaân) 1.2. Nguyeân taéc phöông phaùp Kapen. Neáu duøng muoái trung tính nhu KCl, NaCl taùc ñoäng vôùi ñaát chæ chuyeån ñöôïc moät soá ion H+ vaø Al3+ vaøp dung dòch. Nhöõng ion H+ vaø Al3+ baùm chaët ôû keo ñaát caàn dung muoái cuûa moät axit yeáu vaø bazô maïnh nhö batri axetic. Muoái naøy thuûy phaân seõ coù tính hôi kieàm (pH 8,2 – 8,5). NaCH 3 COO+H 2 O=HCH 3COO+NaOH (1) CH3COOH haàu nhö khoâng phaân ly ra ion; NaOH phaân ly hoaøn toaøn thaønh Na+ vaø OH-. Ñoù laø ñieàu kieän ñeå Na+ coù theå ñaåy taát caû ion H++ vaø Al3+ treân keo ñaát vaøo dung dòch. (2) 2H + 5Na + K,D +5NaOH K,D +Al(OH)3 +2H 2 O 3+ Al Qua phaûn öùng 1 vaø 2 ta thaáy sau khi taùc ñoäng vôùi CH3COONa roài loïc thì dòch loïc chöùa CH3COOH. Soá phaân töû natri axetic bò thuûy phaân laø cation Na+ caàn duøng ñeå ñaåy H+ vaø Al3+. Vì theá soá phaân töû axit acetic sinh ra baèng soá phaân töû natri axetic ñaõ thuûy phaân (töùc baèng ion H+ vaø Al3+). Neáu duøng dung dòch tieâu chuaån NaOH chuaån ñoä CH3COOH vaø H+ coù trong dòch loïc ñaát ta seõ tìm ñöôïc ñoâ chua thuûy phaân. 2. Duïng cuï hoaù chaát 2.1. Duïng cuï - Buret 25 ml - Erlen 250 ml - Becher 250 ml - Pipet 10 ml 2.2. Hoaù chaát a. Dung dòch CH3COONa 1N: Caân 136 gam hoøa tan trong moät ít nöôùc caát roài pha loaõng ra 1 lít, pH dung dòch naøy caân ôû khoaûng 8,2( laáy moät ít vaøo oáng nghieâng nhoû 1 gioït phenolphtalein neáu coù maøu hoàng nhaït laø ñöôïc, neáu khoâng phaûi duøng dung dòch loaõng NaOH ñieàu chænh töø töø) b. Chæ thò phenolphtalein 0.1% -78-
  9. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø c. Dung dòch NaOH 0,05N . 3. Thöïc haønh 3.1. Caùch tieán haønh - Caân 40 gam ñaát ñaõ qua raây 1mm ñoå vaøo bình tam gíac theå tích 250ml. Theâm 100 ml dung dòch natri axetat 1N, laéc 1 giôø roài loïc laáy dòch trong (dòch loïc xuoáng raát chaäm, neân duøng giaáy loïc xeáp). - Huùt 50 ml dòch loïc vaøo bình tam giaùc, theâm 3 gioït phenolphtalein roài duøng dung dòch tieâu chuaån NaOH 0,05N chuaån ñoä tôùi luùc coù maøu hoàng nhaït trong moät phuùt khoâng maát. 3.2. Coâng thöùc tính V×N×100×1,75×100 H(ldt/100gam)= ×K=8,75V N K 50×40 Trong ñoù : - V,N laø theå tích vaø noàng ñoä NaOH duøng chuaån ñoä. - K laø heä soá quy veà ñaát tuyeät ñoái. - 1,75 laø heä soá Kapen ñieàu chænh vì taùc ñoäng natri axetat 1 giôø vaãn chöa ñaåy heát H vaø Al3+, theo Kapen phaûi nhaân keát quaû vôùi 1,5 hay 2, laáy trung bình laø 1,75(ôû + Ñöùc heä soá naøy laø 1,5; ôû Vieät Nam Nguyeãn Thò Daàn ñaõ xaùc ñònh heä soá naøy bieán thieân töø 1 – 2 B- ĐỘ CHUA TRAO ÑOÅI 1.YÙ nghóa Ñoä chua trao ñoåi sinh ra khi ta taùc ñoäng vaøo ñaát moät dung dòch muoái trung tính. Gaây neân ñoä chua trao ñoåi laø do ion H+ vaø Al3+. Khi pH ñaát treân 5,5 thì coøn raát ít hoaëc khoâng coøn nhoâm di ñoäng (nhoâm baét ñaàu keát tuûa luùc pH = 5,5 vaø keát tuûa hoaøn toaøn luùc pH = 6,4 – 6,5). Löôïng H+ vaø Al3+ trao ñoåi noùi leân möùc ñoä röûa troâi cation kieàm, phaù huûy keo ñaát. Caây coù theå cheát khi ñaát quaù chua hoaëc chöùa nhieàu nhoâm di ñoäng. Theo taøi lieäu Lieân Xoâ neáu coù treân 6mg nhoâm di ñoäng trong 100 gam ñaát caây vaãn soáng bình thöôøng. Noùi chung, khi ñoä chua trao ñoåi cao treân vaøi mñlg caàn boùn voâi tröôùc khi boùn phaân chöùa caùc cation coù theå ñaåy H+ vaø Al3+ treân keo ñaát ra laøm taêng ñoä chua hoaït tính. Neáu khoâng coù voâi thì neân chia phaân ra boùn nhieàu laàn, traùnh boùn taäp trung moät luùc. Ñoä chua trao ñoåi thöôøng ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch chuaån ñoä tính ra ñôn vò ñöôïng löôïng. Tuy nhieân, pH(KCl) cuõng laø moät caùch bieåu thò nhöng pH(KCl) môùi noùi leân moät phaàn cuûa ñoä chua trao ñoåi maø thoâi (chæ taùc ñoäng 10 phuùt chöa trao ñoåi heát). 2.Nguyeân taéc phöông phaùp Xoâkoâloâp Duøng dung dòch muoái trung tính nhö KCl, NaCl taùc ñoäng vaøo ñaát chuyeån ion H+ vaø Al3+ vaøo dung dòch H 4K K .Ñ nKCl K .Ñ HCl AlCl3 (n 4)KCl Al3 AlCl3 thuûy phaân cuõng sinh ra acid -79-
  10. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø AlCl3 + 3H2O = Al(OH)3 + 3HCl Duøng dung dòch NaOH 0,02N chuaån ñoä bieát ñöôïc ñoä chua trao ñoåi. Sau ñoù ñònh löôïng rieâng H+ roài suy ra Al3+ trao ñoåi. 3.Hoùa chaát caàn thieát KCl 1N : 74 gam hoøa tan trong 1 lít nöôùc caát. NaF 3,5%: 3,5 gam hoøa tan trong 100ml nöôùc caát. Dung dòch naøy phaûi trung tính. NaOH 0,02N Phenolphtalein 4.Trình töï phaân tích 4.1. Ruùt tinh dòch ñaát Caân 30 gam ñaát ñaõ qua raây 1mm ñoå vaøo bình tam giaùc dung tích 250ml, theâm 150ml dung dòch KCl hoaëc NaCl 1N. Laéc 1 giôø roài loïc laáy dòch trong. 4.2. Ñònh löôïng toång soá ñoä chua trao ñoåi Huùt 50ml dòch loïc treân vaøo coác thuûy tinh, ñun soâi moät phuùt roài loaïi CO2 ra, theâm ba gioït chæ thò maøu phenolphtalein. Duøng dung dòch tieâu chuaån NaOH 0,02N chuaån ñoä ñeán khi dung dòch coù maøu hoàng nhaït trong moät phuùt khoâng maát. V N 150 100 K Ñoä chua trao ñoåi (mñlg/100 gam) = 50 30 Trong ñoù: V vaø N laø theå tích vaø noàng ñoä NaOH duøng luùc chuaån ñoä. K laø heä soá qui veà ñaát khoâ tuyeät ñoái. 4.3. Ñònh löôïng rieâng H+ Huùt 50ml dòch loïc noùi treân vaøo coác thuûy tinh, ñun soâi moät phuùt loaïi CO2 ra, theâm 5ml dung dòch NaF 3,5% keát tuûa Al3+ AlCl3 + 6NaF = Na3AlF6 + 3 NaCl Theâm 3 gioït phenolphtalein roài duøng dung dòch NaOH 0,02N chuaån ñoä tôùi luùc coù maøu hoàng nhaït trong moät phuùt khoâng maát. Coâng thöùc tính H+ cuõng nhö tính ñoä chua trao ñoåi vôùi H+ 5.Chuù yù Ñoái vôùi moät soá ñaát coù pH treân 7,5(nhö ñaát soâng Hoàng, ñaát maën noâng tröôøng Raïng Ñoâng…) thì chæ phaân tích pH (KH1) khoâng theå phaân tích ñoä chua trao ñoåi baèng caùch chuaån ñoä vì vöøa nhoû phenolphtalein vaøo ñaõ coù maøu hoàng. -80-
  11. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø BAØI 28: PHAÂN TÍCH TOÅNG SOÁ MUOÁI TAN, CLO 1.YÙ nghóa Theo ñeà nghò cuûa Vuï quaûn lyù ruoäng ñaát naêm 1967, döïa vaøo tæ leä muoái trong ñaát coù theå phaân loaïi ñaát maën nhö sau: Baûng 3: Tæ leä muoái trong moät soá loaïi ñaát Cl– SO42- Teân ñaát Toång soá muoái tan (%) (%) (%) 0.2 Khoâng maën 0,2 0,05 Maën ít 0,2 – 0,5 0,05 – 0,1 0,2 0,3 5,5 Maën TB 0,5 – 1,0 0,1 – 0,2 0,3 0,8 Maën nhieàu >1 > 0,2 Maën chua 0,5 0,1 0,8 Chua maën 0,2 – 0,5 0,05 – 0,1 0,3 5,5 0,2 0,3 Bôûi vaäy, phaân tích toång soá muoái tan Cl– vaø SO42- trong ñaát maën vaø chua maën coù theå giuùp ta tham khaûo luùc phaân loaïi, qui hoaïch söû duïng vaø ñeà ra caùc bieän phaùp caûi taïo. Trong ñaát maën vaø chua maën coù theå toàn taïi nhieàu daïng muoái. Döïa vaøo ñoä hoøa tan cuûa chuùng coù theå chia laøm 3 nhoùm: Nhoùm deã tan goàm coù muoái Clorua (NaCl, MgCl2, CaCl2 …), muoái Sulfate (Na2SO4, MgSO4), muoái bicacbonat (NaHCO3, Ca(HCO3)2, caùc muoái Nitrat, Nitrit ... Nhoùm tan trung bình nhö : CaSO4.2H2O Nhoùm khoù tan nhö: CaCO3, MgCO3, photphat 2 canxi, photphat saét nhoâm. Trong caùc ñaát khoâng maën, toång soá muoái tan chieám tæ leä raát nhoû (töø vaøi phaàn nghìn ñeán vaøi phaàn vaïn). ÔÛ caùc ñaát maën tæ leä muoái tan coù theå treân 0,2%. Muoái Cl deã tan hôn sulphate neân thöôøng bò röûa troâi, do nguyeân nhaân naøy maø phaàn lôùn ñaát maën vaø chua maën ôû nöôùc ta coù tæ leä sulphate cao hôn clo gaáp boäi. Aûnh höôûng xaáu cuûa caùc muoái hoøa tan ñeán caây phuï thuoäc loaïi caây vaø thôøi kyø sinh tröôûng. Noùi chung, khi ñaát chöùa 0,1% muoái laø baét ñaàu bò haïi. Töø 0,3 – 0,5% nhieàu caây sinh tröôûng keùm vaø coù caây cheát. 2.Ruùt tinh dòch ñaát Cho 50 gam ñaát ñaõ qua raây 1mm vaøo bình tam giaùc theå tích 400cc. Theâm 250ml nöôùc caát. Laéc 10 phuùt roài loïc laáy dòch trong (dòch loïc thöôøng bò ñuïc neân caàn chuù yù tröôùc luùc loïc phaûi laéc maïnh suïc buøn leân roài ñoå nhanh caû nöôùc laãn buøn leân pheãu, chôø khi coù nöôùc trong chaûy xuoáng môùi höùng laáy ñeå phaân tích). 3.Phaân tích toång soá muoái tan Duøng oáng huùt coù baàu huùt 50ml dòch loïc treân vaøo cheùn söù hoaëc hoäp nhoâm ñaõ bieát troïng löôïng. -81-
  12. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø Ñaët treân noài caùch thuûy ñun ñeán luùc caïn nöôùc. Neáu caën khoâ coù maøu tro hoaëc ñen (chaát höõu cô) thì theâm moät ít nöôùc oxi giaø H2O2 ñeå oxi hoùa, tieáp tuïc ñun ñeán luùc caën khoâ khoâng coù maøu nhö tröôùc. Saáy ôû 105oC ñeán luùc troïng löôïng khoâng ñoåi roài caân. P 100 Toång soá muoái tan (%) = K C P : laø troïng löôïng muoái tan (g) sau luùc ñaõ saáy. C : laø troïng löôïng ñaát (g) töông öùng vôùi 50ml dòch loïc phaân tích. K : laø heä soá qui veà ñaát khoâ tuyeät ñoái. 4.Phaân tích clo 4.1. Nguyeân taéc Phöông phaùp ñònh löôïng Cl- döïa treân cô sôû chuaån ñoä dung dòch ñaát baèng AgNO3 coù K2CrO4 laøm chaát chæ thò. Cl- taùc duïng vôùi AgNO3 sinh ra keát tuûa traéng AgCl NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3 Khi taát caû Cl ñaõ chuyeån ra daïng AgCl thì nhoû theâm gioït AgNO3 seõ taùc duïng vôùi K2CrO4 thaønh Ag2CrO4 maøu naâu. 2AgNO3 + K2CrO4 Ag2CrO4 + 2KNO3 Vì theá, luùc xuaát hieän maøu ñoû naâu maø laéc khoâng maát maøu laø keát thuùc chuaån ñoä (gaàn ñaây coù taøi lieäu ñeà nghò duøng phöông phaùp nitrat thuûy ngaân hay nitrat baïc). 4.2. Trình töï phaân tích Duøng oáng huùt coù baàu huùt 50ml dòch loïc treân vaøo bình tam giaùc theå tích 250ml Theâm 0,5ml dung dòch K2CrO4 5% (hoaëc 10 gioït). Duøng dung dòch tieâu chuaån AgNO3 0,05N chuaån ñoä ñeán luùc toaøn boä dung dòch chuyeån sang maøu naâu ñoû. V N 0,0355 100 Cl (%) K C V vaø N laø theå tích vaø noàng ñoä AgNO3 duøng luùc chuaån ñoä (ml,N) C laø troïng löôïng ñaát töông öùng vôùi soá dòch loïc laáy phaân tích (g). K laø heä soá qui veà ñaát khoâ tuyeät ñoái. BAØI 29: PHAÂN TÍCH MUØN TRONG ÑAÁT 1. YÙ nghóa Muøn laø nguoàn cung caáp thöùc aên cho caây, muøn aûnh höôûng ñeán tính chaát lyù hoïc, hoùa hoïc vaø sinh hoïc ñaát. Noùi chung, muøn caøng nhieàu ñaát caøng toát nhöng caàn löu yù theâm moät soá ñieåm lieân quan khi ñaùnh giaù muøn nhö cheá ñoä canh taùc, tyû leä C/N, muøn/N, axit humic/acid Funvic… Ñaùnh giaù muøn trong ñaát ñoài nuùi Vieät Nam nhö sau: Döôùi 1% : Ñaát raát ngheøo muøn. 1 – 2% : Ñaát hôi ngheøo muøn. 2 – 4% : Ñaát coù muøn trung bình. -82-
  13. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 4 – 8% : Ñaát giaøu muøn. Treân 8% : Ñaát raát giaøu muøn. Theo keát quaû nhöõng nghieân cöùu veà ñaát luùa toát coù naêng suaát oån ñònh thì tyû leä muøn chung quanh 2%. Nhöõng ñaát luùa ôû vuøng truõng hoaëc laày tuy coù tyû leä muøn cao nhöng ñoä phì hieäu löïc vaãn thaáp. 2.Caùc phöông phaùp phaân tích muøn Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa muøn laø C, N, H, O, moät ít S, P vaø caùc nguyeân toá khaùc. Neáu phaân tích toång soá H vaø O raát khoù, vì vaäy thöôøng ngöôøi ta chæ phaân tích N hoaëc C roài suy ra muøn. Hieän nay ngöôøi ta tính muøn baèng caùch laáy C 1,724. Heä soá naøy do Bemmelen neâu 100 ra vì trung bình C chieám 58% cuûa muøn, töø ñoù: Muøn = C C 1,734 . Nhö theá, 58 soá lieäu phaân tích muøn chæ laø con soá gaàn ñuùng, taát nhieân möùc ñoä cheânh leäch vôùi thöïc teá khoâng ñaùng keå. Ñeå xaùc ñònh C, caùc nhaø thoå nhöôõng ñaõ duøng caùc phöông phaùp sau: 2.1. Phöông phaùp Knoáp Ñoát chaùy muøn ôû ñoä nhieät 950oC hoaëc oxi hoùa C trong muøn baèng dung dòch K2Cr2O7 + H2SO4. Löôïng CO2 bay leân töø 2 caùch ñoát khoâ hoaëc ñoát öôùt muøn noùi treân seõ ñöôïc thu hoài vaøo bình ñöïng KOH hoaëc NaOH ñaõ bieát troïng löôïng. Sau ñoù caân bình seõ bieát ñöôïc löôïng CO2 roài tính. TroïnglöôïngCO2 12 %C 100 Troïnglöôïngñaát 44 % Muøn = %C 1,724 Ngoaøi phöông phaùp troïng löôïng, ngöôøi ta coøn duøng phöông phaùp theå tích: CO2 bay leân ñöôïc thu hoài vaøo bình ñöïng dung dòch tieâu chuaån Ba(OH)2. Sau ñoù, chuaån ñoä löôïng Ba(OH)2 thöøa dö baèng dung dòch tieâu chuaån HCl vôùi söï coù maët cuûa chæ thò maøu Thymol xanh. Töø ñoù suy ra CO2 vaø muøn. Phöông phaùp Knoáp raát toát nhöng trang bò phieàn phöùc vì theá ít söû duïng trong caùc phoøng phaân tích. 2.2. Phöông phaùp H2O2 Duøng H2O2 oxi hoùa C. Sau ñoù caân laïi troïng löôïng ñaát. Töø choã giaûm troïng löôïng ñoù coù theå suy ra muøn trong ñaát. 2.3.Phöông phaùp so maøu Thoaït ñaàu ngöôøi ta duøng NH4OH vaø caùc dung dòch kieàm khaùc hoøa tan muøn sinh ra dung dòch maøu ñen. Töø maøu ñen ñoù coù theå suy ra löôïng muøn nhieàu ít. Nhöng maøu saéc cuûa muøn coøn phuï thuoäc nhieàu yeáu toá khaùc nhö: canxi, ñoä aåm … cho neân phöông phaùp naøy khoâng theå toàn taïi ôû caùc phoøng thí nghieäm. Coù ngöôøi duøng H2SO4 ñaäm ñaëc ñeå phaân giaûi muøn, döïa vaøo möùc ñoä ñaäm nhaït cuûa maøu ñen sinh ra ñeå tìm ra löôïng muøn ; phöông phaùp naøy tuy nhanh choùng nhöng keát quaû raát ñôn sô khoâng chính xaùc. Granam duøng dung dòch K2Cr2O7 oxi hoùa C trong muøn. Maøu ñoû cuûa Cr6+ seõ giaûm do C khöû taïo ra Cr3+ coù maøu luïc. Nhöng phöông phaùp naøy gaëp khoù khaên laø chöa tìm ra -83-
  14. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø kính loïc quang thích hôïp cho maøu luïc. Maët khaùc, do oxi hoùa khoâng trieät ñeå neân khi ñaát coù muøn treân 0,5% thì keát quaû phaân tích khoâng toát. 2.4. Phöông phaùp G.W Robinson Ta bieát raèng luùc phaân tích N toång soá baèng phöông phaùp Kieldal, muøn bò phaân giaûi trong H2SO4. Keát quaû cuûa phaân giaûi laø SO3 bò khöû thaønh SO2. G.W Robinson ñaõ duøng dung dòch iod 0,5N thu hoài löôïng SO2 ñoù roài suy ra muøn. Phöông phaùp naøy chæ ñaït 90% löôïng muøn cuûa ñaát. 2.5. Phöông phaùp Tiurin Laø phöông phaùp nhanh choùng vaø töông ñoái chính xaùc, vì theá hieän nay ñöôïc söû duïng phoå bieán trong caùc phoøng phaân tích: ñeå xaùc ñònh C, ngöôøi ta duøng moät löôïng thöøa K2Cr2O7 oxi hoùa trong moâi tröôøng acid sulfuric. 2K2Cr2O7 + 8H2SO4 + 3C = 2K2SO4 + 2Cr2(SO4)3 + 3CO2 + 8H2O Löôïng K2Cr2O7 thöøa seõ ñöôïc chuaån ñoä baèng dung dòch FeSO4 hoaëc muoái Morh tieâu chuaån. K2Cr2O7 +7H2SO4 + 6FeSO4 = K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 5Fe2(SO4)3 + 7H2O K2Cr2O7 +7H2SO4+ 6FeSO4(NH4)2SO4 = Cr2(SO4)3 + 3Fe2(SO4)3 + 6(NH4)2SO4 + K2SO4 + 7H2O Töø löôïng K2Cr2O7 duøng ñeå oxi hoùa coù theå suy ra C. Töø C suy ra muøn baèng caùch nhaân vôùi heä soá 1,724. Phöông phaùp naøy chæ aùp duïng cho nhöõng ñaát coù muøn döôùi 15%. (Vì treân 15% thì K2Cr2O7 khoâng ñuû khaû naêng oxi hoùa). 3. Hoùa chaát caàn thieát 3.1. K2Cr2O7 0,4N Caân 40 gam K2Cr2O7 (hoaëc 32 gam CrO3) nghieàn nhoû, hoøa tan trong 1 lít nöôùc caát. Nhoû töø töø 1 lít H2SO4 d = 1,84 vaøo, vöøa roùt vöøa khuaáy. Ñôïi nguoäi roài ñoå vaøo bình ñaäy kín. 3.2. Muoái Morh hoaëc FeSO4 0,1N Caân 40 gam muoái Morh (hoaëc 28 gam FeSO4.7H2O) hoøa tan trong moät lít nöôùc caát coù chöùa acid sulfuaric (980ml nöôùc caát + 20ml H2SO4 d = 1,84). Duøng dung dòch KMnO4 tieâu chuaån chuaån ñoä laïi noàng ñoä muoái Morh hoaëc FeSO4. 3.3. Chæ thò maøu (Phenylantranin) Caân 0,2 gam hoøa tan trong 100ml Na2CO3 2% (Na2CO3 pha trong nöôùc caát). 3.4. Chæ thò maøu ñiphenylamin Caân 0,5 gam, theâm 20ml nöôùc caát roài duøng 100ml H2SO4 d = 1,84 nhoû töø töø vaøo. 4. Trình töï phaân tích muøn theo phöông phaùp tiurin Laáy moät ít ñaát ñaõ qua raây 1mm (chöøng 10 gam) cho qua raây 0,25mm. Ñem phaàn ñaát naèm treân raây 0,25 raûi moûng treân tôø giaáy, duøng ñuõa thuûy tinh lôùn coï saùt vaøo taám daï roài löôùt nheï treân ñaát ñeå huùt heát raùc buïi ñi, chuyeån vaøo coái söù nhieàn nhoû, tieáp tuïc cho qua raây 0,25mm cuõng nhaäp vaøo phaàn tröôùc roài troän ñeàu. -84-
  15. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø Caân chính xaùc 0,2 gam ñaõ qua xöû lí böôùc moät noùi treân cho vaøo oáng nghieäm. Theâm 5ml dung dòch K2Cr2O7 0,4N (neáu ñaát nhieàu thì taêng theâm K2Cr2O7 hoaëc giaûm troïng löôïng ñaát), caém pheãu con treân mieäng oáng nghieäm ñeå ngöng laïnh. Caém oáng nghieäm trong noài parafin (hay noài ñöïng dung dòch keõm sulfat baõo hoøa hoaëc dung dòch acid Photphoric) ñun soâi dung dòch trong oáng nghieäm 5 phuùt ôû nhieät ñoä 170 – 180oC (trong noài caém nhieät keá 200oC, ñun baèng beáp ñieän). Ñun xong dung dòch khoâng coù maøu xanh. Ñeå dung dòch nguoäi roài ñoå vaøo bình tam giaùc, duøng moät ít nöôùc caát chia laøm 2, 3 laàn traùng pheãu vaø oáng nghieäm roài cuõng ñoå nhaäp vaøo ñaáy. Theâm 1ml H3PO4 (loaïi aûnh höôûng cuûa saét) vaø 8 gioït chæ thò maøu Phenyllantranyl hoaëc ñiphenylamin (neáu duøng ñiphenylamin nhôù theâm moät ít nöôùc caát ñeå maøu chuyeån roõ). Duøng dung dòch muoái Morh hoaëc FeSO4 chuaån ñoä löôïng Kali Bicroâmat thöøa ñeán luùc dung dòch ñoät bieán sang maøu xanh. 5. Tính keát quaû (V1 V2 ) N 0,003 1,724 100 Muøn %= K C Trong ñoù : V1: laø theå tích muoái Morh (ml) duøng ñeå chuaån ñoä thí nghieäm ñoái chöùng (laáy moät theå tích K2Cr2O7 nhö treân vaøo bình tam giaùc, theâm 8 gioït feânylantranin. Duøng dung dòch muoái Morh chuaån ñoä ñeán luùc dung dòch ñoät bieán sang maøu xanh). V2: laø theå tích muoái Morh (ml) duøng ñeå chuaån ñoä thí nghieäm coù ñaát noùi treân. N: laø noàng ñoä cuûa muoái Morh. C: laø troïng löôïng cuûa ñaát (g) duøng ñeå phaân tích. K: laø heä soá qui veà ñaát khoâ tuyeät ñoái. 0,003 laø cöù 1 ñöông löôïng K2Cr2O7 oxi hoùa ñöôïc 0,003 gam cacbon. Heä soá naøy ñöôïc suy töø phaûn öùng: 2 K2Cr2O7 + 8 H2SO4 + 3C 2K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 3CO3 + 8H2O Ta thaáy cöù 2 phaân töû Kali bicroâmat (baèng 12 ñöông löôïng) oxi hoùa ñöôïc 36 gam 36 cacbon. Do ñoù neáu 1 ñöông löôïng chæ oxi hoùa ñöôïc 0,003 gam cacbon. 12 1000 6. Chuù thích 6.1. Caàn oxi hoùa C trong moâi tröôøng acid sulfuaric. Khoâng theå duøng acid khaùc vì: Neáu duøng HCl thì Cl- seõ khöû moät löôïng bicroâmat laøm cho keát quaû taêng leân. Neáu duøng HNO3 thì taêng theâm taùc duïng oxi hoùa neân löôïng bicroâmat caàn duøng seõ ít hôn, daãn ñeán keát quaû phaân tích muøn ít hôn. Duøng H2SO4 loaõng chæ laøm moâi tröôøng chöù khoâng laøm nhieäm vuï oxi hoùa neân khoâng aûnh höôûng keát quaû. -85-
  16. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 6.2. Neáu ñaát chöùa nhieàu muøn duøng ít Kali Bicroâmat khoâng theå oxi hoùa heát cacbon. Tröôøng hôïp naøy dung dòch thöôøng coù maøu xanh cuûa Croâmic sulfat, vì khoâng coøn Kali Bicroâmat maøu ñoû, thöøa dö sau luùc oxi hoùa neân khoâng theå chuaån ñoä ñöôïc. Vì vaäy, caàn ñuùng tæ leä ñaát vaø kali bicroâmat thích hôïp. Tiurin ñeà nghò: Neáu ñaát chöùa muøn khoaûng 7-15% thì duøng 0,100 gam ñaát vaø 10ml K2Cr2O7. Neáu muøn khoaûng 4-7 % thì duøng 0,150 gam ñaát vaø 5ml bicroâmat kali. Neáu muøn döôùi 4% thì duøng 0,250 gam ñaát vaø 5ml Kali bicroâmat. 6.3. Neáu ñaát maën chöùa nhieàu Cl- thì tieâu hao theâm moät löôïng Kali bicroâmat laøm cho keát quaû phaân tích taêng leân : K2Cr2O7 + 7 H2SO4 + 6NaCl = 3Cl2 + K2SO4 + 3Na2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O Vì vaäy, neáu ñaát maën nhieàu thì phaûi hoøa ñaát vôùi nöôùc caát cho muoái tan heát roài loïc loaïi muoái ra. Saáy khoâ ñaát roài môùi phaân tích muøn nhö treân. Neáu ñaát maën ít thì theâm 0,1 gam Ag2SO4 tröôùc luùc ñun soâi. Ngoaøi taùc duïng loaïi Cl, Ag2SO4 coøn taêng theâm khaû naêng oxi hoùa cacbon. 6.4. Neáu ñaát chöùa nhieàu Fe2+ cuõng aûnh höôûng löôïng K2Cr2O7 cho neân caàn loaïi baèng caùch raûi khoâ ñaát trong khoâng khí ñeå chuyeån Fe2+ thaønh Fe3+ tröôùc luùc phaân tích. Theâm H3PO4 seõ taïo thaønh FePO4 khoâng coù maøu naâu neân khoâng aûnh höôûng maøu saéc luùc chuaån ñoä. BAØI 30: PHAÂN TÍCH N TOÅNG SOÁ TRONG ÑAÁT 1. YÙ nghóa Ñaïm laø moät trong nhöõng nguyeân toá quan troïng nhaát cuûa dinh döôõng caây troàng. Trong ñaát ñaïm chieám chöøng 5% chaát höõu cô, vì theá noùi chung muøn caøng nhieàu thì ñaïm caønh nhieàu (tröø ñaát luùa nöôùc quan heä ñoù khoâng nhaát thieát theo tæ leä thuaän vì trong quaù trình thaâm canh vöøa qua chuùng ta caáy gioáng luùa môùi vaø boùn nhieàu ñaïm voâ cô cho neân thöïc teá tæ leä ñaïm trong ñaát ñaõ naâng leân). Phaàn lôùn ñaïm trong ñaát ôû daïng höõu cô phöùc taïp caàn traûi qua moät thôøi gian ñöôïc vi sinh vaät phaân giaûi môùi cung caáp ñöôïc cho caây. Phaân tích N trong toång soá coù theå giuùp cho ta so saùnh caùc loaïi ñaát, ñaùnh giaù khaû naêng tieàm taøng N trong ñaát vaø ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh cuõng nhaän ñònh ñöôïc ñaát toát xaáu. Theo nhöõng keát quaû nghieân cöùu böôùc ñaàu veà ñaát luùa ñoàng baèng Baéc Boä thì giöõa N toång soá vôùi naêng suaát luùa vaø coù moái töông quan thuaän vaø chaët. Nhöõng ñaát luùa toát coù naêng suaát oån ñònh thöôøng coù N toång soá khoaûng treân 0,15%. Chæ tieâu ñaùnh giaù N toång soá : Döôùi 0,08% : Ngheøo. 0,08 – 0,15% : Trung bình. 0,15 – 0,20% : Khaù. Treân 0,20% : Giaøu. -86-
  17. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 2. Nguyeân taéc phöông phaùp kieldal : (1883) - Duøng acid sulfuaric ñaëc vaø chaát xuùc taùc ñun naáu ñaát ñeå oxi hoùa cacbon trong chaát höõu cô. Acid sulfuric thoaùt oxi vaø sinh ra SO2 : 2 H2SO4 2SO2 + 2O + 2H2O C + 2O CO2 SO2 khöû oxi cuûa N höõu cô sinh ra NH3. NH3 taùc duïng vôùi acid sulfuaric sinh ra (NH4)2SO4 2CH3CHNH2OOH + 13 H2SO4 = (NH4)2SO4 + 6CO2 + 12SO2 + 16H2O - Duøng NaOH trung hoøa acid vaø phaân ly (NH4)2SO4 : (NH4)2SO4 + 2NaOH = 2NH3 + Na2SO4 + 2H2O NH3 gaëp nöôùc sinh ra NH4OH seõ ñöôïc thu hoài vaøo moät bình ñöïng acid sulfuaric hoaëc acid clo tieâu chuaån coøn dö : 2NH4OH + H2SO4 = (NH4)2SO4 + 2H2O Sau ñoù duøng dung dòch NaOH tieâu chuaån chuaån ñoä löôïng acid thöøa dö roài suy ra N toång soá. H2SO4 + NaOH = Na2SO4 + H2O Ngöôøi ta coù theå duøng dung dòch H3BO3 1% thay theá acid sulfuric ñeå huùt NH4OH, sau duøng HCl tieâu chuaån chuaån ñoä tröïc tieáp. Duøng acid Boric coù lôïi laø luùc caát ñaïm neáu dung dòch traøo leân vaãn khoâng aûnh höôûng keát quaû, noàng ñoä dung dòch H3BO3 khoâng caàn chính xaùc. 3. Hoùa chaát caàn thieát H2SO4 ñaäm ñaëc (d = 1,84). H2SO4 0,1N NaOH 0,1N NaOH 40%: 104 gam hoøa tan trong 250ml nöôùc caát. Chaát xuùc taùc hoãn hôïp: 20 gam CuSO4 troän vôùi 10 gam K2SO4 vaø 2g Se. Chæ thò maøu Tashiroâ: 0,15 gam Metyl ñoû hoøa tan trong 102ml coàn 99o (1) 0,05 gam Metylen xanh hoøa tan trong 5ml nöôùc caát (2) Laáy 100ml dòch (1) troän vôùi 4ml dòch (2) laø ñöôïc. Chæ thò maøu Nestle: caân 5g KI hoøa tan trong 15ml nöôùc caát, theâm dung dòch HgCl2 baõo hoøa töø ñeán luùc coù keát tuûa maøu ñoû, theâm 40ml KOH 50% roài duøng nöôùc caát pha loaõng ra 100ml. 4. Trình töï phaân tích N theo phöông phaùp kjeldahl 4.1. Voâ cô hoùa maãu Caân 0,5 gam ñaát ñaõ qua raây 0,25mm boû vaøo bình phaù maãu coå daøi. Theâm 15ml H2SO4 ñaäm ñaëc vaø moät ít chaát xuùc taùc. Caém pheãu con treân mieäng bình. Ñun nheï trong tuû huùt khi ñeán luùc ñaát traéng. Phöông phaùp naøy toát, coù theå phaân tích ñöôïc nhöõng maãu ñaát ngheøo ñaïm, song nhöôïc ñieåm laø thôøi gian oxi hoùa quaù daøi maëc duø ngöôøi ta ñaõ tìm caùc chaát xuùc taùc ñeå khaéc phuïc. -87-
  18. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 4.2 Caát ñaïm Laáy maãu ñaát sau khi ñun ra ñeå nguoäi, chuyeån toaøn boä dung dòch vaøo bình ñònh möùc 100ml, duøng nöôùc caát traùng bình phaù maãu vaø ñònh möùc ñeán 100ml. Chuyeån 50ml dung dòch trong bình ñònh möùc ôû treân vaøo bình caát ñaïm coù saün 50ml nöôùc caát vaø 3 gioït thuoác thöû tashiro luùc naøy trong bình coù maøu tím hoàng. Tieáp tuïc cho vaøo bình caát 15ml NaOH 40% cho ñeán khi toaøn boä dung dòch chuyeån sang maøu xanh laù maï (theâm 5ml NaOH 40% neáu dung dòch trong bình chöa chuyeån heát sang maøu xanh laù maï). Tieán haønh laép heä thoáng caát ñaïm, cho vaøo bình höùng 20ml H2SO4 0.1N vaø 3 gioït thuoác thöû Tashiro (dung dòch coù maøu tím hoàng). Ñaët bình höùng sao cho ngaäp ñaàu oáng sinh haøn. Baät coâng taéc caát ñaïm Sau khi caát ñaïm 10-12 phuùt ñeå kieåm tra xem NH4OH coøn ôû ñöôïc taïo ra khoâng, duøng giaáy quøy thöû ôû ñaàu oáng sinh haøn. Neáu giaáy quøy khoâng ñoåi sang maøu xanh laø ñöôïc. Ngöng caát ñaïm, ñôïi heä thoáng nguoäi môùi thaùo heä thoáng ñem ñi röûa. 4.3 Chuaån ñoä Chuaån ñoä H2SO4 dö trong bình höùng baèng NaOH 0.1N cho ñeán khi maát maøu tím hoàng vaø chuyeån sang maøu xanh laù maï. Ghi nhaän theå tích NaOH 0.1 N söû duïng. 4. Tính keát quaû: Haøm löôïng % nitô toång soá ñöôïc tính theo coâng thöùc V1: soáml H2SO4 cho vaøo bình höùng V2: soá ml NaOH 0.1N ñaõ chuaån ñoä a soá miligam ñaát 1,42 heä soá ; cöù 1 ml H2SO4 duøng ñeå trung hoøa NH4OH thì töông ñöông vôùi 1,42mg Nitô 5. Ghi chuù 5.1. Luùc pha hoùa chaát caàn duøng nöôùc caát khoâng coù ñaïm. 5.2. Coù nhieàu chaát xuùc taùc duøng trong phaân tích N. Phoå bieán laø CuSO4 vì : 2CuSO4 + C Cu2SO4 + SO4 + CO2 Cu2SO4 + 2H2SO4 2CuSO4 + SO2 + H2O Ngoaøi taùc duïng xuùc taùc, CuSO4 coøn giuùp ta bieát thôøi ñieåm keát thuùc phaûn öùng (xong thì dich coù maøu luïc). Nhöôïc ñieåm cuûa CuSO4 laø thôøi gian oxi hoùa vaãn daøi, vì vaäy caàn khaéc phuïc baèng caùch theâm Se. Neáu Se quaù nhieàu cuõng giaûm maát N. 2H2SO4 + Se = 2SO2 + H2SeO3 + H2O Acid Xeâleânô phaân ly thaønh anhidric xeâleânô vaø nöôùc H2SeO3 SeO2 + H2O -88-
  19. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø Roài SeO2 chuyeån O2 cho chaát khöû vaø Se kim loaïi trôû thaønh töï do. Kinh nghieäm cöù 1ml H2SO4 duøng 0,005 gam Se. Neáu ñun quaù laâu chaát phaân tích vôùi H2SO4 vaø Se thì ñaïm coù theå maát döôùi daïng N2 : (NH4)2SO4 + H2SeO3 (NH4)2SeO3 + H2SO4 3(NH4)2SeO3 2NH3 + 3Se + 2N2 + 9H2O Coøn duøng K2SO4 ñeå taêng ñoä nhieät luùc oxi hoùa. Duøng chaát xuùc taùc hoãn hôïp treân vaãn chöa ruùt ngaén thôøi gian oxi hoùa ñöôïc maáy. Duøng acid pecôloric oxi hoùa raát nhanh nhöng moät soá taùc giaû cho raèng maát moät soá ñaïm, vì theá chæ neân duøng phöông phaùp acid pecôloric ñoái vôùi nhöõng ñaát giaøu muøn. BAØI 31: PHAÂN TÍCH Si, R2O3 TRONG ÑAÁT 1. YÙ nghóa Trong ñaát, silic, saét vaø nhoâm chieám tæ leä lôùn trong thaønh phaàn khoaùng. Ña soá silic ôû daïng acid sililic phöùc taïp (moät soá trong khoaùng vaät nguyeân sinh nhö thaïch anh, oxit silic ngaäm nöôùc). Trong keo seùt, ngoaøi nhoâm laø thaønh phaàn chính coøn coù saét. Kích thöôùc haït keo seùt raát nhoû (döôùi 0,001mm) neân coù tieát dieän lôùn vaø naêng löôïng beà maët lôùn, vì theá coù theå haáp phuï cation vaø aûnh höôûng ñeán tính chaát cuûa ñaát. Seùt Monmorilonit coù tæ leä SiO2/R2O3 = 4, chöùa nöôùc 25%, ñoä giaõn nôû 90 – 100%. Seùt Kaolinit SiO2/R2O3 chæ baèng 2, chöùa nöôùc 3 - 7%, ñoä giaõn nôû döôùi 5%. Bôûi vaäy, thaønh phaàn vaø soá löôïng keo khaùc nhau seõ aûnh höôûng ñeán ñaát khaùc nhau. Quaù trình hình thaønh ñaát khaùc nhau seõ taïo neân caùc keo seùt khaùc nhau: Kaolinit laø seùt ñaëc tröng cuûa ñaát ñoû nhieät ñôùi, monmorilonit laø seùt ñaëc tröng cho ñaát ñen oân ñôùi. Bôûi vaäy, döïa vaøo keát quaû phaân tích SiO2, Fe2O3, Al2O3 vaø tính tæ leä phaân töû cuûa chuùng coù theå tìm hieåu möùc ñoä phong hoùa trình ñoä röûa troâi vaø söï bieán hoùa trong quaù trình hình thaønh ñaát, tham khaûo luùc phaân loaïi keo, phaân loaïi ñaát. Ba möôi naêm nay, tuy vieäc nghieân cöùu keo baèng phöông phaùp quang hoïc, phöông phaùp nhieät sai hoaëc hieån vi ñieän töû ñaõ thu ñöôïc nhieàu taøi lieäu quan troïng, nhöng phaân tích keo baèng phöông phaùp hoùa hoïc vaãn caàn thieát. Ñieàu caàn löu yù laø neân keát hôïp caùc soá lieäu SiO2, Fe2O3 vaø Al2O3 vaø tæ leä phaân töû cuûa chuùng vôùi caùc chæ tieâu khaùc môùi ruùt ra nhöõng nhaän xeùt toaøn dieän. %SiO2 a TroïnglöôïngphaântöûSiO2 % Al2 O3 Caùch tính tæ leä phaân töû: Neáu ñaët: b TroïnglöôïngphaântöûAl2 O3 %Fe2 O3 c TroïnglöôïngphaântöûFe2 O3 SiO2 a SiO2 a Thì: vaø Al2 O3 b R2 O3 bc -89-
  20. Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu moâi tröôøng - ThS. Ñinh Haûi Haø 2. Coâng phaù maãu phaân tích 2.1. Nguyeân taéc Hôïp chaát oxi hoùa cuûa silic, nhoâm vaø saét chieám gaàn 90% troïng löôïng ñaát. Rieâng SiO2 ôû moät soá ñaát coù theå chieám treân 50%. Coøn coù Ti, P, S, K, Na … nhöõng nguyeân toá naøy phaàn lôùn ôû daïng acid sixilic vaø nhoâm silicat khoâng tan trong nöôùc. Muoán ruùt tinh ñöôïc chuùng caàn duøng caùc bieän phaùp sau : Ñun naáu baèng acid maïnh vaø ñaäm ñaëc nhö : H2SO4, HCl, HNO3, HF… hoaëc hoãn hôïp cuûa 2, 3 acid naøy trong thôøi gian daøi coù theå hoøa tan ña soá khoaùng nhö : acid silic, coøn nhoâm silicat vaãn chöa tan hoaëc chæ tan moät ít. Ñun noùng chaûy baèng caùc chaát kim loaïi kieàm. Neáu maãu phaân tích coù tính acid nhö acid silic, nhoâm silicat thì duøng caùc chaát coù tính kieàm nhö : Na2CO3, K2CO3, KNaCO3 (töùc K2CO3 vaø Na2CO3 hoãn hôïp theo ñöông löôïng), NaOH hoaëc Na2O. Neáu maãu phaân tích coù tính kieàm vaø nhieàu oxit saét nhoâm thì duøng chaát coù tính acid nhö K2S2O7. Thoâng thöôøng duøng Na2CO3 hoaëc KNaCO3. Neáu duøng Na2CO3 phaûi ñun treân 850oC. Neáu duøng KNaCO3 thì ñieåm noùng chaûy chæ 690oC song vieäc röûa Kali trong keát tuûa khoù hôn Natri, vì theá chæ duøng Na2CO3. K2Al2Si6O16 + 6Na2CO3 900oC K2SiO3 + 5Na2SiO3 + 2NaAlO2+ 6CO2 Fe2SiO5 + Na2CO3 Na2SiO3 + Fe2O3 + CO2 SiO2 + Na2CO3 Na2SiO3 + 6CO2 Döôùi ñaây giôùi thieäu hai phöông phaùp coâng phaù, tuøy ñieàu kieän maø vaän duïng: 2.1.1. Coâng phaù baèng caùch ñun noùng chaûy Caân 1g ñaát ñaõ qua raây 0,25mm boû treân tôø giaáy cöùng laùng ñen. Theâm 5g Na2CO3 khoâ tinh khieát. Duøng ñuõa thuûy tinh troøn ñaàu troän ñeàu roài ñoå vaøo cheùn baïch kim ôû ñaùy ñaõ loùt saün 1g Na2CO3. Goõ nheï vaøo thaønh cheùn cho chaët. Theâm khoaûng 0,5g Na2CO3 phuû leân maët roài ñaäy naép laïi. Lau saïch phía ngoaøi cheùn (neáu coù chaát baån khi chaùy sinh ra cacbon aûnh höôûng xaáu ñeán baïch kim) roài ñun ôû loø nung hoaëc ñeøn thaép baèng khí ñoát ñoä nhieät treân 850oC. Luùc ñaàu ñeå ñoä nhieät thaáp loaïi cacbon vaø nöôùc huùt aåm ra. Sau taêng daàn ñoä nhieät ñeán luùc ñaùy cheùn ñoû leân. Luùc maãu phaân tích ñaõ chaûy loûng ñeàu, duøng kìm gaép laáy cheùn ra, laäp töùc quay nghieâng cheùn maáy voøng ñeå taïo thaønh moät lôùp moûng quanh thaønh cheùn sau naøy deã taùch ra. Luùc nguoäi coù theå coù maøu xanh luïc (neáu coù Mn sinh ra Na2MnO4) hoaëc maøu naâu (do saét). Ñoå HCl 1/4 vaøo (1 theå tích HCl ñaäm ñaëc theâm 4 theå tích nöôùc caát); duøng ñuõa thuûy tinh troøn ñaàu laáy daàn maãu phaân tích sang coác thuûy tinh (moãi laàn chæ duøng moät ít HCl, khi heát suûi boït thì thoâi). Neáu coâng phaù toát thì khoâng coøn di tích saét, dòch trôû neân trong vaø coù caën traéng vaøng. Ñieàu caàn löu yù laø luùc söû duïng cheùn baïch kim caàn phaûi tuaân theo caùc qui ñònh chaët cheõ vì ñaây laø loaïi raát quí raát ñaét tieàn. 2.1.2. Coâng phaù baèng 3 acid Caân moät gam ñaát ñaõ qua raây 0,25mm ñoå vaøo bình kjehldan coù theå tích 250ml. Theâm 25-30ml hoãn hôïp 3 acid (pha troän theo theå tích luùc ñaëc nhaát, tyû leä -90-
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2