Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p2

Chia sẻ: Vanthi Bichtram | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các tập đoàn truyền thống phân hoá mạnh, màu sắc gia tộc nhạt dần, pháp nhân có nhiều có cổ phiều ngày một nhiều, xu hướng liên kết giữa các tập đoàn tài chính tăng nhanh, hoạt động nghiệp vụ ngân hàng lơn cũng vượt khỏi ranh giới quốc gia trở thành các ngân hang xuyên quốc gia.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p2

ngµy cµng ®îc chuyªn nghiÖp ho¸ vµ ph©n c«ng chi tiÕt, h×nh thµnh hÖ thèng tµi chÝnh lín m¹nh. C¸c tËp ®oµn truyÒn thèng ph©n ho¸ m¹nh, mµu s¾c gia téc nh¹t dÇn, ph¸p nh©n cã nhiÒu cã cæ phiÒu ngµy mét nhiÒu, xu híng liªn kÕt gi÷a c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh t¨ng nhanh, ho¹t ®éng nghiÖp vô ng©n hµng l¬n còng vît khái ranh giíi quèc gia trë thµnh c¸c ng©n hang xuyªn quèc gia. C¸c tæ chøc ®éc quyÒn t nh©n ph¸t triÓn m¹nh mÏ, quy m« cña chóng lín h¬n tríc rÊt nhiÒu, ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng ®· vît qua giíi h¹n cña nghµnh nghÒ, quèc gia, trë thµnh c¸c c«ng ty xuyªn quècgia §Çu t trùc tiÕp ra níc ngoµi ph¸t triÓn cha tõng thÊy, thÕ giíi thùc t¹i bíc vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ s¶n xuÊt, bu«n b¸n quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng, chuyÓn nhîng kü thuËt quèc tÕ, ho¹t ®éng tµi chÝnh quèc tÕ, trao ®æi th«ng tin quèc tÕ, trao ®æi nh©n viªn gi÷a c¸c níc ®Òu ®¹t tíi quy m« cha tõng cã, chñ thÓ tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ lµ c¸c c«ng ty quèc gia. -C¸c níc tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ tËp ®oµn kinh tÕ m¶ng khu vùc. MÆt kh¸c c¸c níc nµy kh«ng ngõng ho¹t ®éng ®Êu tranh giµnh thi trêng, më rénh ph¹m vi quyÒn lùc dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c khu vvj kinh tÕ do c¸c nhµ níc lín lµm trung t©m -C¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i kh«ng ngõng bãc lét vµ khèng chÕ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, má réng ph¹m vi b¨ng nhiÒu biÖn ph¸p kit nh xuÊt khÈu t b¶n viÑn trî kinh tÕ biÕn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trë thµnh thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸, cung cÊp nguyªn liÖu rÎ . 12
Ch¬ng 2 Sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc T s¶n hiÖn ®¹i 1. C¬ së thùc tiÔn cña ®iÒu chinh kinh tÕ cua nha níc t s¶n hiÖn ®¹i 1.1.Nh÷ng chØ tiªu vÒ lîng thÓ hiÖn vai trß ngµy cµng t¨ng cña nhµ níc ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa Qua sù biÕn ®æi vÒ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ chinh trÞ ta ®· thÊy râ vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Ngay sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ë cac t b¶n ph¸t triÓn chñ chèt, cac xÝ nghiÖp nhµ níc do chinh phñ quèc h÷u ho¸ vµ trùc tiÕp ®Çu t x©y dùng, t¹i Ph¸p sè cong nh©n viªn chøc trong khu vùc quèc doanh chiÕm 11% tæng sè cong nh©n viªn chøc nhµ níc, sè doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm 10% trong tæng sè doanh nghiÖp c«ng thu¬ng toµn quèc. Nhµ níc chuyÓn mét phÇn lín thu nhËp tµi chÝnh thµnh t b¶n tµi chÝnh, vµ nã trë thµnh mét bé phËn quan träng trong cÊu thµnh t b¶n nhµ níc, theo thèng kª cña “quü tiÒn tÖ quèc tÕ “ ®Õn n¨m 1989 sè thu nhËp tµi chÝnh do chÝnh phñ trung ¬ng cña níc t b¶n ph¸t triÓn n¾m gi÷ chiÕm tØ träng 27% tæng sè gi¸ trÞ s¶n xuÊt cac níc nµy, Mü lµ 20, 5%.Ngoµi ra th«ng qua ng©n hµng trung ong nhµ níc t b¶n ph¸t hµnh tiÒn vµ kiÓm so¸t trong lu th«ng tiÒn tÖ. Nhµ níc sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Ó can thiÖp vµ ®iÒu chØnh kinh tÕ. GNP cña cac nøoc t b¶n ph¸t triÓn ngµy cµng tËp trung trong tay nhµ níc nh mét cong cô m¹nh mÏ ®Ó ®iÒu chØnh kinh tÕ (t¨ng tõ 1/3 lªn 1/2 GNP ).Nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh A.Carncross nãi :”trø¬c nh÷ng n¨m 70, quy m« ho¹t ®éng cña chÝnh phñ Anh rÊt h¹n chÕ, cã thÓ thÊy râ ®iÒu ®ã qua ng©n s¸ch n¨m 13
1911.LeoydGeorge t¨ng thuÕ tõ 1 siling lªn siling 2 pªx«...chØ tiªu c«ng céng mçi n¨m 200 triÖu b¶ng Anh, chiÕm 10%GNP… 1.2Nh÷ng chØ tiªu chÊt lîng ph¶n ¸nh ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc ngµy cµng trá thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa Nhµ níc tu s¶n ®· tÝch côc can thiÖp vµo ®êi s«ng kinh tÕ, x· héi, vµo thêi kú khñng ho¶ng kinh tÕ, nhµ níc ra tang nhau cñaÇu x· héi, lµm dÞu m©u thuÉn gi÷a s¶n vµ tiªu dïng, sau ®ã nhµ níc tu s¶n ®· can thiÖp toµn diÖn vµo ®¬if sèng kinh tÕ x· héi, mäi nghµnh kinh tÕ, mäi lÜnh vùc vµ mäi kh©u cña taÝ s¶n xuÊt x· héi, bao trïm c¶ ho¹t ®éng kinh tÕ trong níc vµ quan hÖ kinh tÕ quèc te. Nhµ níc ®· ®Æt ra mét thÓ chÕ can thiÖp vµo kinh tÕ nh thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ, kÕt hîp s¾c lÖnh hµnh chÝnh vµ ®¹o luËt kinh doanh. Nhµ níc ®iÒu tiÕt kinh tÕ theo ch¬ng tr×nh, kÐ ho¹ch trung h¹n vµ dai h¹n kÕt hîp víi ®iÒu tiÕt ng¾n h¹n, ®ßng thêi tang cu¬ng phèi hîp kinh tÕ quèc tÕ Do cã sù hoµ b×nh l©u, c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ®· chuyÓn c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh, qu¶n chª sang dïng gi¶i ph¸p kinh tÕ vµ kÕt hîp kinh tÕ víi gi¶i ph¸p hµnh chÝnh, ®Æc biÖt víi khu vùc kinh tÕ t nh©n, nhµ níc chñ yÕu dïng c¸c c«ng cô vµ ®ong bÈy kinh tÕ híng ®Én kinh doanh theo ®Þnh híng cña nhµ níc. Do h×nh thøc ®iÒu tiÕt kinh tÕ nhµ níc ®· ®æi míi nªn nhµ níc ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã hiÖu qu¶ râ rÖt, t¨ng søc sèng kinh tÕ cho c¸c xÝ nghiÖp t nh©n, võa ®¶m b¶o cho kÕ ho¹ch kinh tÕ ®îc thùc hiÖn c¸ch thu©n lîi. 1.3 Nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®Én ®Õn t¨ng cêng vai trß kinh tÕ c nhµ níc t s¶n Sù suy yÕu vÒ kinh tÕ cña c¸c níc t b¶n sau chiÕn tranh thÐ giíi thø hai. Tho¸t khái nÒn kinh tÕ cña ®Êt ®ßi hái sù cè g¾ng vît bËc cña toµn x· h«Þ, sù tËp trung cao ®é c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµ sù thèng nhÊt trªn quy m« x· héi. Ngoµi nhµ níc, kh«ng cßn mét tæ chøc t b¶n nµo thùc hiÖn ®îc, cho dï ®ã lµ mét tËp toµn t b¶n khæng l« 14
Phong trµo ®éc lËp ®©n téc trªn thÕ giíi n©ng cao, hÖ thèng thùc ®©n cò tan r·. C¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi ®· næ ra, c¸c ®©n téc ®· cã xu híng bíc lªn con ®êng X¨ héi chñ nghÜa lµm cho lùc lîng thÕ giíi x¨ héi chñ nghÜa còng lín m¹nh, lóc nµy c¸n c©n søc m¹nh ®· gÇn nh ngang b»ng, mét th¸c thøc cã tÝnh “sèng cßn “ “ai th¾ng ai “ ®ßi hái tÊt c¶ níc t b¶n chñ nghÜa ph¶i liªn kÕt nh»m chèng l¹i c¸c lùc lîng ph¸ vì hÖ thèng t b¶n chñ nghÜa, ®ßng thêi chèng l¹i “khñng b« “ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®ang ®e do¹ sù hoµ b×nh vµ an toµn, æn ®Þnh chÝnh trÞ cho c¸c níc t b¶n. C¸c níc t b¶n ph¶i cã ssù liÖn minh quèc tÕ toµn diÖn c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù gi÷a c¸c quèc gia, nhµ níc t b¶n ph¶i chñ ®éng c¶i c¸ch l¹i mèi quan hÖ kinh tÕ truyÒn thèng ®ång thêi thóc ®Êþ sù hîp t¸c víi c¸c khu vùc ®Ó chèng khñng b« Do sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña søc s¶n xuÊt x· h«Þ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lÇn thø ba vµ bíc nh¶y vät míi cu¶ lùc lîng s¶n xuÊt khiÕn tr×nh ®« x· héi ho¸ s¶n xuÊt t¨ng lªn m¹nh mÏ lµm cho ®éc quyÒn t nh©n kh«ng thÎ thÝch øng næi, ®ång thêi do sù xuÊt hiÖncña hµng lo¹t nghµnh s¶n xuÊt míi, ®iÖn tö n¨ng lîng h¹t nh©n hµng kh«ng vò trô. .ph¸t triÓn nh÷ng nghµnh nµy ®ßi hái cã nguån vèn khæng l«, c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, cã ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ...Nh vËy lµ trong c¬ chÕ thi trêng, hoµn c¶nh cña sù c¹nh tranh l¶ quyÕt liÖt, ®Ó cã ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã cho qu¸ tr×nh s¶n xu¸t, t¸i s¶n xu¸t t b¶n c¸c nµh t b¶n ph¶i ®ùa vµo nhµ níc, ñng hé nhµ níc nh ngêi ®¹i diÖn chung cho l¬ik Ých cña m×nh vµ chÊp nhËn vµ ®iÒu phèi kinh tÕ cña nhµ níc nh mét yÕu tè cÇn thiÕt cho sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña hä. §Æc biÖt, ®Çu t vµo nghiªn cøu khoa häc, ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ßi hái mét kho¶n ®Çu t v« cïng lín. Lîi Ých mµ c¸ ho¹t ®éng nµy mang l¹i, xÐt trªn gãc ®é kinh doanh t nh©n l¹i rÊt nhá, do ®ã t b¶n t nh©n chuyÓn sang vai nhµ nøoc víi t c¸ch ®¹i biÓu cho x· héi g¸ch tr¸ch nghiÖp x©y ®ùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn khoa häc, gi¸o dôc. . Lîi nhuËn cao vµ sù ®iÒu chØnh kÕt cÊu cña c¸c tËp ®oµn t nh©n.§Ó thu ®îc lîi nhuËn cao, c¸c tËp ®oµn ®éc quyÒn t nh©n ra søc ¸p dông kü thuËt míi, ®iÒu chØnh kÕt cÊu néi b« c¸c xÝ nghiÖp vµ t¨ng cøêng quyÓn lý kinh 15
doanh, t¨ng c¬ng tÝnh t« chøc vµ tÝnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã ®Þnh híng ë tÇm vÜ m«, tøc lµ ph¶i h¹n chÕ tù ph¸t vi m« b»n ho¹t ®éng ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc ®Î ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cã tÝnh c©n ®èi c¶ vÒ chÊt vµ lîng cña nÒn kinh tÕ Do lùc läng s¶n xu¸t ph¸t triÓn cha tõng thÊy, n¨ng suÊt lao ®äng t¨ng lªn rÊt cao lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt ®îc më réng mét c¸ch tuyÖt ®«Ý víi thÞ trêng bij thu hÑp t¬ng ®èi. Nhµ níc ph¶i can thiÖp vµo c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m b¶o ®¶m sù vËn ®éng binhg thêng cña ná Sù ph©n c«ng lao ®éng vµ më réng quan hÖ kinh tÕ lµm cho m«Ý quan hÖ gi÷a c¸c níc xo¾n xuýt vµo nhau, phô thuéc, ®Êu tranh lÉn nhau. §Ó t¨ng cêng vÞ trÝ kinh tÕ, chiÕm lÜnh thÞ trßng réng lín h¬n, ®ång thêi t¨ng cêng phèi hîp vµ hîp t¸c, c¸c nhµ níc t b¶n ph¶i ®øng ra ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p phèi hîp quèc tÕ §¹i khñng bè toµn cÇu. Tríc sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, th× sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ lµ rÊt m¹nh mÏ, ngµy cµng lµm cho nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña chñ nghÜa t b¶n trë nªn gay g¾t, ®ång tthêi sù xuÊt hÞªn cñ© chiÕn tranh hiÖn ®¹i, diÔn biÕn hoµ b×nh thÕ giíi, sù m©u thuÉn s¾c téc l¹i cµng m¹nh mÏ, ®· lµm xuÊt hiÖn c¸c bän khñng bè. Sù khæng bè toµn cÇu ®ã ®· g©y lªn sù bÊtæn ®Þnh x· héi, còng nh sù bÊt an toµn s¶n.Nhµ níc c¸c t s¶n ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ kÕt hîp víi quèc phßng, an ninh chÝnh trÞ quèc gia, cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i phôc vô cho quèc phßng an ninh. 2.C¬ së lý luËn 2.1. Quan ®iÓm maxÝt vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ níc trong chñ nghÜa t b¶n 16
Trong t¸c phÈm “sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi tõ kh«ng tëng ®Õn khoa häc “ F.¡ngghen ®· luËn gi¶i chøc n¨ng x· héi cña nhµ níc ngêi viÕt :. . tõ tríc tíi nay c¸c x· héi vËn ®éng trong nh÷ng sù ®èi lËp gai cÊp ®· dÉn ®Õn nhµ níc, nghÜa lµ mét t« chóc cña giai cÊp bãc lét ®Ó duy tr× nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt bªn ngoµi cña nã. ..nhµ níc lµ ®¹i biÓu chÝnh thøc cña toµn thÓ x· héi, lµ sù tæng hîp toµn cña thÓ x· héi thµnh mét nghiÖp ®oµn cã thÓ tr«ng thÊy ®îc, nhng nã chØ nh thÕ chõng nµo nã lµ nhµ níc cña b¶n th©n c¸c giai cÊp ®¹i biÓu trong thêi ®¹i cña m×nh, cho toµn thÓ mét x· héi . X· héi ®Î ra mét chøc n¨ng trung nhÊt ®Þnh mµ thiÕu chóng th× kh«ng thÓ ®îc. ..nhµ níc xuÊt hiÖn... lùc lîng míi xuÊt hiÖn cã tÝnh ®éc lËp míi nµy t¸c ®éng ngîc l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhê tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cña m×nh “...Qua ph©n tÝch cña Angghen, ta cã thÓ rót ra t tëng quan träng sau : Nhµ níc sinh ra nh»m thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng x· héi chung, nhng khi tån t¹i lµ mét lùc lîng chÝnh trÞ míi nã kh«ng chØ cã ®îc nhê nh÷ng lîi Ých ®Æc biÖt, mµ cßn cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi trong quan hÖ víi c¸c lùc lîng x· héi , ngêi ®· giao tr¸ch nhiÖm cho nã. Nhê cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi nµy, nhµ níc cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng trë l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi. Do lùc lîng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t b¶n ®· d¹t tíi quy m« to lín, tÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt ®¹t tíi tr×nh ®«é cao, trong nÒn s¶n xuÊt diÔn ra nhiÒu qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi vît khái tÇm tay cña c¸c nhµ t s¶n, lµm cho nÒn kinh tÕ x· héi mÊt æn ®Þnh, l¹m ph¸t gia t¨ng, ®ång thêi thÊt nghiÖp còng t¨ng, buéc nhµ níc ph¶i can thiÖp s©u vµo sù vËn cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh kinh tÕ, æn ®Þnh trËt tù x· héi 2.2.Quan ®iÓm t s¶n vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ níc trong chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i Kh¸c víi nhµ lý luËn macxÝt, nh÷ng ngêi c¨n nguyªn sù t¨ng cêng vai trß kinh tÕ lµ sù chÝn muåi c¸c chøc n¨ng kinh tÕ vi m« cña nhµ níc t b¶n ë c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ néi t¹i cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. J.M.Key t×mn nã ë “quy luËt t©m lý x· héi c¬ b¶n “ tøc lµ ë c¸c mèi liªn hÑ 17
kinh tÕ x· héi nãi nªn bÒ mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ ë thÞ trêng, trong c¸c hµnh vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ do quy luËt t©m lý chi phèi,. trong t¸c phÈm : ‘ lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ viÖc lµm, lîi tøcvµ tiÒn tÖ “. J.Key cho r»ng : chñ nghÜa t b¶n ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th× c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh cña thi trêng dËp t¾t khñng ho¶ng kinh tÕ vµ thÊt nghiÖp, Tai ho¹ do khñng ho¶ng kinh tÕ vµ thÊt nghiÖp ®æ lªn ®Çu ngßi lao ®éng ®· thóc ®Èy hä næi dËy lËt ®æ chÕ ®é t b¶n Nguyªn nh©n ®Çu tiªn cña tai ho¹ nµy lµ sù t¨ng trëng cña nÒn lµm cho thu nhËp t¨ng nªn vµ cïng víi nã lµ t¨ng tiªu dïng, nhng møc tiªu dïng t¨ng lªn khong cïng møc t¨ng thu nhËp. Nguyªn nh©n thø hai d½n ®Õn t×nh tr¹ng táng cÇu kh«ng ®ñ lµ tû suÊt lîi nhuËn thÊp h¬n tû suÊt lîi tóc lµm cho c¸c nhµ t b¶n thÝch duy tr× t b¶n cña m×nh díi h×nh thøc tiÒn tÖ.¤ng cßn cho r»ng :Sù vËn ®éng cña nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa cã nh¹y c¶m rÊt cao ®«Ý víi møc lîi tøc . NÒn kinh tÕ sÏ g¸nh chÞu hËu qu¶ ngay nÕu lîi tøc t¨ng cao, sè d tiÕt kiÖm lín, ®Çu t gi¶m vµ thÊt nghiÖp t¨ng lªn, ®iÒu ®ã g©y ra nguy c¬ bïng næ x· héi . Muèn cho x· héi æn ®Þnh, nhµ níc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ lµm cho nã vËn nhÞp nhµng vµ t¨ng tráng theo chiÒu híng lµnh m¹nh. Sù can thiÖp nµy ph¶i t¸c ®éng vµo c¸c nh©n tè kÝch thÝch tæng cÇu ®Çy ®ñ. T¸n thµnh víi quan ®iÓm cña J.Keynes vÒ viÖc nhµ níc ph¶i can thiÖp s©u vµo qu¸ tr×nhvËn ®éng cña nÒn kinh tÕ song M.Friedman cho r»ng :sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa cã mèi quan hÖ t¬ng hç víi sù vËn ®éng cña khèi lîng tiÒn trong lu th«ng. Së dÜ nÒn kinh tÕ l©m vµo tr¹ng th¸i tr× trÖ hoÆc thêng xuyªn x¶y ra c¸c cuéc khñng ho¶ng vµ c¸c có sèc kinh tÕ lµ do nhµ níc ®a vµo lu th«ng mét kh«Ý lîng tiÒn qu¸ lín hoÆc qóa nhá. Muèn kh¾c phôc nh÷ng sai lÖnh nµy cÇn ph¶i v¹ch râ mèi quan hÖ gi÷a sù c¸u thµnh nhu cÇu tiÌn tÖ cÇn thiÕt cho lu th«ng. M.Friedman nhËn xÐt :nÕu trong thùc tiÔn, nhµ níc ®a vµo lu th«ng mét khèi lîng tiÒn tÖ lín h¬n khèi lîng cÇn thiÕt sÏ lµm cho thu nhËp danh nghÜa t¨ng cao h¬n thu nhËp thùc tÕ, do ®ã sÏ kich l·i suÊt thÞ trêng t¨ng cao, lµm biÕn d¹ng tû lÖ l·i suÊt. Tõ ®ã dÉn ®Õn ®ång tiÒn mÊt gi¸, t¨ng tèc ®é l¹m ph¸t vµ gi¸ c¶. HÖ qu¶ nµykh«ng chØ lµm xÊu ®i nhanh 18
®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt x· héi , mµ cßn l¶m m©t æn ®Þnh x· héi . MÆt kh¸c, «ng ®a ra nhËn xÐt :bèn yÕu t« t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù thay ®æi cña khoèi lîng tiÒn tÖ trong lu th«ng vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, lµ møc gi¸ c¶ hµng hãa, dÞch vô, møc thu nhËp thùc tÕ vµ s¶n lîng trong nÒn kinh tÕ, nã n¹n ®éng cïng chiÒu víi khèi lîng tiÒn tÖ trong lu th«ng vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ. Vµ hai yÕu tè l·i suÊt thùc tÕ vµ chØ sè t¨ng cña gi¸ c¶, nã vËn ®éng ngîc chiÒu. Tr¸i víi J.Keynes, ngêi cho r»ng nhu cÇu tiÒn tÖ cã nh¹y c¶m cao ®èi víi tû lÖ l·i suÊt, cßn M.Friedman quan niÖm nã nh¹y c¶m cao víi nhu cµu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nhng sau M.Friedma, thÕ giíi t b¶n thËt sù l©m vµo khñng ho¶ng ®iÒu chØnh kinh tÕ do nÒn kinh tÕ d· l©m vµo suy th¸i s©u s¾c. Lóc nµy giai cÊp t s¶n ®· ph¶n øng gay g¾t tríc sù bÊt lùc cña nhµ níc trong viÖc chÌo l¸i kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn hîp logich cña c¸c quan ®iÓm toµn diÖn thùc dông trong lý luËn ®iÒu chØnh kinh tÕ trªn, nhËn thÊy vÊn ®Ò cÊp b¸ch nµy Willam Bolepat ®· ®ù¬c ®a ra quan ®iÓm:lý thuyÕt kú väng trong m« h×nh kinh tÕ macr«, «ng d· ph¸t triÓn quan ®iÓm nµy t Thomas Sargent vµ Neil Wallance.C¸c «ng cho r»ng, c¸c ho¹ch ®Þnh cña vµ thùc hÞªn trong nhiÒu thêi kú tríc ®©y ®Òu dùa hoµn toµn vµo mét híng lý thuyÕt nh;träng cÇu, träng tiÒn, träng cung nªn rÊt cùc ®oan vµ kh«ng phï hîp víi sù vËn ®éng thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ, do ®ã bÞ thÊt b¹i. Lý do cña sù thÊt b¹i lµ ë chç :mçi híng lý thuyÕt chØ tËp trung ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m vµo mét môc tiªu. VÝ dô m« h×nh träng cÇu chØ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô ng¾n h¹n (t×nh thÕ ).cßn m« h×nh träng cung lÊy nh÷ng môc tiªu dµi h¹n ®Ó x¸c ®Þnh nhiÖn vô cho ®iÒu chØnh kinh tÕ. Trong thùc tÕ, ®Ó nÌn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã ®èi s¸ch toµn diÖn. H¬n n÷a, c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n lu«n chÞu nhiÒu biÕn ®éng vµ rñi ro, hä cÇn ®îc cung cÊp c¸c th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c.Trø¬c hÕt c¸c th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c vµ sù thay ®æi cña c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®a ra ®Ó ®iÒu chØnh kinh tÕ. Thø n÷a lµ nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng vµ nhµ níc ë tÇm vÜ m« cã thÓ biÕt vµ dù ®o¸n ®îc còng cÇn ph¶i th«ng b¸o kÞp thêi cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ. V×, ®èi víi c¸c nhµ kinh doanh, ®iÒu ®ã sÏ gióp hä ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt. 19
Cßn ngêi tiªu dïng, th«ng tin ®ã còng hä thu xÕp viÖc chi tiªu, mua s¾m hîp lý, ®Æc biÖt gióp hä lêng tríc ®îc nh÷ng nguy c¬ mÊt viÖc lµm ®Ó cã nh÷ng øng phã kÞp thêi, Nhµ níc, ngoµi viÖc thu nhËp th«ng tin cho c¸c chñ kinh tÕ biÕt vÒ ho¹t ®«ng kinh tÕ cña m×nh, còng cµn ph¶i n¾m ®îc ý kiÕn cña cÊc nha kinh doanh vµ nguyÖn väng kinh tÕ cña nh©n d©n ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp th¬i, §ã lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ hµi hoµ, hîp lý, b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ vËn ®éng ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. §Æc ®iÓm quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña t tö¬ng kinh tÕ t s¶n vÒ ®iÒu chØnh kinh tÕ b¨ng nhµ níc hiÖn nay lµ sù phôc hå vµ t«n träng c¸c nguyªn t¾c tù ®iÒu tiÕt cña thi trêng, §ã lµ kÕt qu¶ kh«ng chØ do qu¸ tr×nh t duy logÝch mµ cßn do kinh nghiÖp thùc tiÔn ®au ®ín v× më réng th¸i qu¸ sù can thiÖp cña nhµ níc vao qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, VÊn ®Ò ë ®©y kh«ng ph¶i lµ viÖc nhµ níc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ nhiÒu hay Ýt, t¨ng cêng hay níi láng mµ lµ nhµ níc can thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p trùc tiÕp th× cµng lµm sÊu ®i c¸c ®iÒu kiÖn cña t¸i s¶n xuÊt x· héi mµ khong mang l¹i hiÖu qu¶ tÝch cùc, ChÝnh v× vËy, c¸c lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÌ ®iÒu chØnh kinh tÕ ngµy nay ®· t¹p trung h¼n vµo híng x¸c ®Þnh kÞp thêi c¸c m« h×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ thÝcnh hîp vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã hiÖu qu¶ kh¸c. 3. M« h×nh ®iÒu tiÕt cña nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i 3.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh hÑ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n 3.1.1. C¬ chÕ thi trêng trong chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i C¬ chÕ thi trêng lµ c¬ chÕ vËn ®éng cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nã ra dêi vµ ph¸t triÓn cïng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong lÞch sö. Nã ®· t¹o ra trong nÒn s¶n xuÊt x· héi nh÷ng h×nh thøc s¶n xuÊt, lu th«ng hµng ho¸ ngµy mét hoµn thiÖn b»ng c¸ch ®µo th¶i, lo¹i bá nh÷ng h×nh thøc nçi thêi, yÕu kÐm, g¹n läc lùa chän vµ gi÷a l¹i nh÷ng h×nh thøc phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi . 20
C¬ chÕ thÞ trêng lµ sù thÓ hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ lµ bÒ mÆt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi . Quy luËt nµy ®îc xem lµ trung t©m ®iÒu chØnh kinh tÕ v« h×nh nhng ®Çy quyÒn lùc vµ hiÖn thùc, trong ®ã gi¸ c¶ thÞ trêng ®îc xem lµ c«ng cô ®iÒu chØnh kinh tÕ chñ yÕu cña c¬ chÕ hti trêng. Ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ truêng diÔn ra sau lng nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh, song nã lai ®a ra nh÷ng tÝn hiÖu trÖn thÞ trêng, lµm cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ kÞp thêi ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m bít chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao ch¸t lîng hoÆc thay ®æi mÉu m· vµ dÞch vô. Khi quy m« tÝch tô vµ tËp trung t b¶n trong mçi chñ thÓ ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ®· ®¹t tíi mét møc ®é cao th× do nguyªn nh©n tù ph¸t cña c¬ chÕ thi trêng v× vËy mµ bæ sung vµo hÖ thèng ®iÒu chØnh t¸i s¶n xuÊt x· héi c¬ chÕ ®iÒu tiÕt ®èc quúªn t b¶n lµ mét kh¸ch quan do yªu cÇu cña nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. 3.1.2.C¬ chÕ ®éc quyÒn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i Ta biªt r»ng, khi qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t b¶n ®¹t tíi mét ®«é cao, th× së h÷u t b¶n vµ sö dông t b¶n t¸ch rêi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho t b¶n tµi chÝnh ra ®êi vµ trë thµnh h×nh thøc phá biÕn trong nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa. §¼c trng kÕt cÊu ®éc quyÒn cña t b¶n tµi chÝnh lµ tËp ®oµn kinh tÕ khæng lå th«ng qua chÕ ®ä tham dù t b¶n tµi chÝnh ®· cuèn hót ngµy cµng nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng riªng lÎ ë tÊt c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµo guång m¸y khèng chÕ cña m×nh. Nh vËy ®éc quyÒn t nh©n ®· thu hÑp vµ lµm gi¶m bít tÝnh biÖt lËp trong ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ thÞ trêng, nhng l¹i lµm t¨ng thªm tÝnh ¸c liÖt vµ søc c¹nh tranh len cao h¬n vµ do ®ã g©y ra sù sôp ®« vì nÆng nÒ h¬n, nhanh chãng ®Èy nÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng c¬ cÊu vµ t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cña c¸c tËp ®oµn lín. 3.1.3. M©u thuÉn trong ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng, c¬ chÕ ®éc quyÒn lµ sù suÊt hiÖn hÖ thèng ®iÒu tiÕt cña nhµ níc T S¶n. 21
Trong sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ do cã sù ®iÒu tiÕt ®ång thêi cña hai c¬ chÕ : ®éc quyÒn vµ thÞ trêng ®· lµm cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa buéc ph¶i vËn ®éng díi sù khèng chÕ cña hai nguyªn t¾c tr¸i ngîc nhau :tù do vµ ®éc ®o¸n. Mét mÆt ®éc quyÒn kh«ng ngõng bµnh tríng vµ më réng sù khèng chÕ c¶u m×nh ®íi víi tõng m¶ng réng cña thÞ trêng. MÆ kh¸c c¬ chÕ thäi trêng nh mét c¬ chÕ vËn ®éng tù nhiªn cuc¶ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, tù më ®êng vît qua c¸c nguyªn t¾c cña ®éc quyÒn, thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt vËn ®éng thoe yªu cÇu cña c¸c quy luËt thÞ trêng. Sù xung ®ét vµ m©u thÉun ®ã kh«ng chØ lµm gi¶m hiÖu lùc ®iÒu chØnh cu¶ hai c¬ chÕ, mµ cßn lµm lu mê ®i nh÷ng dÊu hiÖu tÝch cùc cu¶ thÞ trßng vµ lµm t¨ng thªm tÝnh gay go cña c¹nh tranh, ®Èy nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa vµo tr¹ng th¸i ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi trÇm träng h¬n. Tríc thùc tr¹ng ®ã, sù can thiÖp cña nhµ níc vµo qu¸ trÞnh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ mét nhu cÇu kh¸ch quan nh»m kh«i phôc l¹i nh÷ng mÊt c©n ®èi, ®Æc biÖt lµ mÆt c©n ®èi cã tÝnh c¬ cÊu, ®Ó më ®êng cho søc s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nhng trªn gi¸c ®é tæng thÓ :kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi th× ®éc quyÒn t nh©n vµ nhµ níc t b¶n ®· hoµ nhËp vµo nhau t¹o thµnh mét khèi liªn kÕt chÆt chÏ.§ã lµ sù liªn kÕt søc m¹nh cña ®éc quyÒn víi søc m¹nh cña nhµ níc thµnh mét c¬ chÕ thèng nhÊt nh»m lµm giµu cho t b¶n ®éc quyÒn. Nhng do sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc chÞu ¸p lùc tõ nhiÒu phÝa, nhiÒu lùc lîng s¶n xuÊt do ®ã nã ph¶i dung hoµ ®îc lîi Ých cña mäi tÇng líp x· héi ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn x· héi æn ®Þnh. 3.2. HÖ thèng ®iÒu tiÕt cña nhµ níc T s¶n hiÖn ®¹i. HÖ thèng ®iÒu chØnh kinh tÕ lµ tæng thÓ cña nh÷ng thiÕt chÕ cña nhµ níc ®îc tæ chøc chÆt chÏ víi hÖ thèng c«ng cô chÝnh s¸ch cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh ®èi víi sù vËn ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi . Nã ®· hoµ nhËp mét c¸ch h÷u c¬ vµo c¬ chÐ t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa tån t¹i nh mét bé phËn thóc ®Èy kiÓm so¸t vµ qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi b¨ng nh÷ng c«ng cô :tiÒn tÖ, gi¸ c¶ kÕ ko¹ch, tµi chÝnh, tÝn dông, chøng kho¸n. 22