Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p3

Chia sẻ: Vanthi Bichtram | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhiệm vụ của hệ thống điều chỉnh kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại Như đã biết, nhiệm vụ kinh tế của nhà nước tư bản hiện đại là đièu chỉnh sự vận động của quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa, thúc dẩy, điều tiết và quản lý kinh tế xã hội. Mặt khác do nền kinh tế dựa trên cơ sở sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất, nên nhiệm vụ thúc đây nên kinh tế của nhà nước là hỗ trợvà kích thích khu vực kinh tế...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p3

3.2.1NhiÖm vô cña hÖ thèng ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i Nh ®· biÕt, nhiÖm vô kinh tÕ cña nhµ níc t b¶n hiÖn ®¹i lµ ®iÌu chØnh sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, thóc dÈy, ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi. MÆt kh¸c do nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nªn nhiÖm vô thóc ®©y nªn kinh tÕ cña nhµ níc lµ hç trîvµ kÝch thÝch khu vùc kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn theo ®Þnh híng cña m×nh vµo mét môc tiªu nhÊt ®Þnh, tøc lµ ph¶i cã híng dÉn k iÓm so¸t uèn n¾n b»ng c¶ c«ng cô kinh tÕ vµ ph¸p luËt, tøc lµ b»ng c¶ u ®·i vµ trõng ph¹t hay cßn gäi lµ ®iÒu chØnh kinh tÕ. Do ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng ®îc chÊp nhËn nh m«t c¬ cÊu h÷u c¬ cña hÖ thèng ®iÓu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc, nªn sù ®iÒu chØnh cña nhµ níc chØ cÇn tËp trung vµo nh÷ng kh©u chÝnh yÕu cã tÝnh quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Do ®ã ®iÒu chØnh cña nhµ níc chØ ®Æt c¸c chñ thÓ thÞ trêng tríc sù lùa chän chÝnh yÕu cßn nh÷ng lùa chän b×nh thêng do hä tù s¸ng t¹o, t×m kiÕm vµ nã ®îc thÞ trêng ph¸n xÐt 3.2.2 Bé m¸y ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i Ho¹t ®éng ®iÒu chØnh ®îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng tæ chøc hµnh ph¸p mµ nh÷ng tæ chøc nay ®îc chia lµm hai lo¹i. Mét lµ : C¬ quan hµnh ph¸p cña chÝnh phñ, vöa lµm chøc n¨ng hµnh chÝnh võa lµm chøc n¨ng ®iÒu chØnh kinh tÕ ë tÇm tæng thÓ. Hai lµ: Nh÷ng c¬ quan ®iÒu chØnh kinh tÕ do luËt ®Þnh, chuyªn tr¸ch thanh tra, kiÓm so¸t, uèn n¾n hµnh vi kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo luËt. Bé m¸y hµnh ph¸p ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ®îc tæ chøc díi hai h×nh thøc, c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh qu¶n lý kinh tÕ truyÒn thèng vµ m×nh uan ®iÒu tiÕt kinh tÕ. T¹i Mü, c¸c bé phËn trong chÝnh phñ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¶n lý kinh tÕ lµ bé tµi chÝnh, y tÕ, gi¸o dôc vµ phuc lîi lao ®éng, th¬ng m¹i, n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, néi chÝnh, nhµ ë vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. .vv. 23
Trong kÕt cÊu bé m¸y hµnh ph¸p ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, ngêi ta cßn quan s¸t thÊy sù xuÊt hiÖn nhanh chãng cña c¸c c¬ quan ®iÒu tiÕt kinh tÕ. Kinh phÝ ho¹t ®éng cu¶ c¸c c¬ quan nµy do chÝnh phñ cung cÊp, nhng kiÓn so¸t viÖc sö dông kinh phÝ l¹i do quèc héi tiÕn hµnh. 3.2.3 HÖ thèng c¸c c«ng cô vµ gi¶i ph¸p ®iÒu tiÕt kinh tÕ cu¶ nhµ níc t s¶n hiªn ®¹i Khu vùc s¶n xuÊt thuéc së h÷u nhµ níc : Trªn gi¸c ®é kinh tÕ th× nã lµ ®èi tîng diÒu chØnh kinh tÕ, nã thóc ®Èy sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, nhµ níc cã thÓ híng ho¹t ®éng kinh tÕ vµo viÖc t¹o ra m«i trêng “kinh doanh thuËn lîi vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi mµ kh«ng cÇn lîi nhuËn cao ho¹c kh«ng mang l¹i lîi nhuËn”. VÝ dô, nhµ níc sö dông nguån tµi chÝnh vµ c¸c ph¬ng tiÖn ®Çu t vµ x©y dùng: ®êng, cÇu, c¶ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c nhµ níc cßn më réng hoÆc thu hÑp khu vùc s¶n xuÊt cña m×nh ®Ó n©ng ®ì vµ hç trî kinh doanh t nh©n, t¹o ra mét c¬ së æn ®Þnh h¬n cho sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nghµnh dÞch vô quan träng, nh ®¬ng s¾t, hµng kh«ng, bÕn c¶ng, truyÒn th«ng, nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ. Nhµ níc ®Çu t c¶i t¹o kü thuËt vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c xÝ nghiÖp cña m×nh ®Ó thóc ®Èy toµn bé nÒn kinh tÕ qu¸ lín ph¸t triÓn. B¶n th©n c¸c xÝ nghiÖp nhµ níc kh«ng lÊy lîi nhuËn lµm môc ®Ých mµ lµ sù c©n ®èi c¶ vÒ mÆt chÊt lîng vµ sè lîng. Tµi chÝnh nhµ níc, lµ mét ph¬ng tiÖn vµ c«ng cô c¬ b¶n n»m trong tay nhµ níc, n¾m 30-40% thu nhËp quèc d©n th«ng qua chøc n¨ng t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, nhµ níc ®· t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¸c kh©u cña qua tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. C«ng cô chñ yÕu cña tµi chÝnh lµ hÖ thèng thÕu vµ tµi trî nhµ níc. B»n c¸ch ®Þnh ra c¸c môc tiªu kh¸c nhau vµ ®Þnh ra c¸c kho¶n tµi trî chñ yÕu, nhµ níc cã thÓ ®iªu chØnh dùoc dong ®Çu t t b¶n, khoa häc –c«ng nghÖ, ®iÒu hoµ thu nhËp gia c¸c tÇng líp d©n c T¹i Mü, trong vßng 20 n¨m (1930-1970) ®Çu t cña nhµ níc chiÕm kho¶ng 30% 24
GDP. T¹i Céng Hoµ Liªn Bang §øc tõ 1950-1976 ®Çu t cña chÝnh phñ trªn 20%GDP. TiÒn tÖ vµ tÝn dông, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng hiÖn ®¹i, tiÒn tÖ –tÝn dông vµ hÖ thèng ng©n hµng lµ hÖ thÇn kinh cña nÒn kinh tÕ, chinh phñ c¸c níc t b¶n ph¸t triÒn n¾nm gi÷ khèng chÕ c¸c ng©n hµng trung ¬ng vµ hÖ thèng c¸c ng©n hµng lín, ®ång thßi ®äc quyÒn ph¸t hµnh tiÒn giÊy d· biÕn hÖ thèng nµy thµnh c¸c ph¬ng tiÖn vµ céng cô ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. Nhµ níc chñ ®éng diÒu chØnh khèi lîng tiÒn tÖ cÇn thiÕt trong lu th«ng b»ng ba c«ng cô m¹nh :thay ®æi tû lÖ dù tr÷ ph¸p ®Þnh, tû lÖ triÕt khÊu vµ ho¹t ®éng thÞ trêng më. T¹i Mü, h¹n møc tiªng giöi dù tr÷ ph¸p ®Þnh do côc dù tr÷ liªn bang (Fed) ®iÒu chØnh, côc nµy quy ®Þnh c¸c kho¶n tiÒn giöi cña ng©n hµng thµnh viªn ph¶i ®îc gi÷ l¹i tû lÖ nhÊt ®Þnh lµm tiÒn dù tr÷. N¨m 1975, Fed quy ®Þnh c¸c kho¶n tiÒn giöi cña ng©n hµng thµnh viªn tõ 2-10 triÖu ph¶i trÝch nép 10% tiÒn dù tr÷ ph¸p ®Þnh, 10-100 triªu USD th× nép 13%. Trong ho¹t ®éng thÞ trêng më, á thêi kú kinh tÕ tiªu ®iÒu vµ khi cÇn më réng tÝn dông, c¸c ng©n hµng trung ¬ng, c¸c níc mua chøng kho¸n cã mÖnh gÝa vµ c¸c chøng chØ cã thÓ chuyÓn ®æi trªn thÞ tiÒn tÖ, cßn khi l¹m phat t¨ng lªn hoÆc cÇn th¾t chÆt tÝn dông, ng©n hang trung ¬ng c¸c níc b¸n chøng kho¸n cã mÖnh gi¸ trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó th¾t chÆt tÝn dông vµ ng¨n chÆn l¹m ph¸t. Gi¸ c¶, nhµ níc t b¶n hiÖn ®¹i ®· sö dông gi¸ c¶ nh mét c«ng cô chñ yÕu trong ®iÒu chØnh kinh tÕ. Trªn bÒ mÆt thÞ trêng, gi¸ c¶ liªn quan chÆt chÏ víi viÖc lµm vµ thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c, ®Çu thËp niªn 80 chÝnh phñ Ph¸p thi hµnh chÝnh s¸ch “®ång kÕt gi¸ c¶” triÓn khai “chÝnh s¸ch æn ®Þnh vËt gi¸ “, ®ång thêi quy ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu ®Î æn ®Þnh thÞ trêng t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. .vv.. KÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng hiÖn ®¹i c¸c quan hÖ kÕ ho¹ch ho¸ lÊy quan hÖ thÞ trêng lµm ®èi tîng ph¶n ¸nh, nhng c¸c qua hÖ thi trêng ®· ®îc nhËn thøc, uèn n¾n cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt nhµ níc d· kh¾c phôc sù tr× trÖ do duy tr× 25
nh÷ng tû lÖ c©n ®èi theo kÕ ho¹ch ®· lçi thêi vµ h¹n chÕ tÝnh tù ph¸t do c¸c lùc lîng thÞ trêng t¸c ®éng. §Æc trng cña ch¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch cña nhµ níc t b¶n lµ kh«ng mang tÝnh ph¸p lÖnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp t nh©n. Nã ®· ®Þnh hø¬ng kinh doanh vµ n©ng ®ì, hç trî t b¶n t nh©n .coi s¸ng kiÕn cña t nh©n lµ nguån lùc quan träng cña t¨ng trëng kinh tÕ. C¸c c«ng cô hµnh ph¸p, lµ c¬ quan hµnh ph¸p tèi cao, nhµ níc t b¶n ra c¸c v¨n b¶n hµnh chÝnh ®Ó tæ chøc híng d·n thi hµnh ®¹o luËt kinh tÕ :LuËt ®Çu t, luËt tæ chøc xÝ nghiÖp, luËt ph¸ s¶n, luËt kiªmr so¸t lu th«ng tiÒn tÖ hµng ho¸ Khi cÇn thiÕt nhµ níc ra s¾c lÖnh ®×nh chØ s¶n xuÊt, lu th«ng, hay mét sè hµng ho¸ nµo ®ã, ®×nh chØ t¨ng gÝa ë mét sè mÆt hµng, ®×nh chØ t¨ng s¶n lîng trong mét thêi gian x¸c ®Þnh C¸c v¨n b¶n ph¸p lÖnh nhµ níc cïng víi bé m¸y tæ chøc thi hµnh thanh tra, gi¸m s¸t, xö lý t¹o thµnh mét hÖ thèng c«ng cô hµnh ph¸p m¹nh ®Î nhµ níc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ theo môc tiªu ®Þnh trøoc cña m×nh. Nhng theo xu híng hiÖn ®¹i, nhµ níc Ýt sö dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh cøng r¾n trong ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ cña m×nh. C¸c c«ng cô kü thuËt. Cïng víi víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, th× hÖ thèng m¸y mãc thu nhËp th«ng tin ph©n tÝch c¸c t×nh huèng, xö lý th«ng tin vµ truyÒn tin kinh tÕ, nhê hÖ thèng c«ng cô hiÖn ®¹i nµy mµ hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc t¨ng cao. Nã cho phÐp nhµ níc n¾m vµ xö lý c¸c t×nh huèng kinh tÕ kÞp thêi. Toµn bé c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ trªn ®· t¹o thµnh mét kÕt cÊu h÷u c¬ trong hÖ thèng ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ níc t b¶n hiÖn ®¹i. 3.3. M« h×nh thÓ chÕ trong hÖ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i Khi nghiªn cøu sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn, ta thÊy trong hÖ thèng ®iÒu tiÕt ®ã th× m« h×nh thÓ chÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt sau : 26
Thø nhÊt: h¹n chÕ sù quan liªu hãa cña nhµ níc ®· thÊm s©u vµo ®êi sèng kinh tÕ, gi¶m bít chøc n¨ng cña nhµ níc, thùc hiÖn “gi¶i quan liªu b¨ng c¸ch xem xÐt l¹i hÑ thèng luËt kinh tÕ, ®¬n gi¶n hãa c¸c ph¸p quy vµ x©y dùng nh÷ng ®¹o luËt míi thÝch hîp vµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Thø hai, x¸c ®Þnh l¹i trî cÊp cña nhµ níc. Quy ®Þnh vÒ møc trî cÊp hµng n¨m cña nhµ níc ®· t¹o ra nh÷ng nghµnh vµ nh÷ng xÝ nghiÖp chØ sèng nhê sù tµi trî cña nhµ níc díi h×nh thøc yªu ®·i vÒ thuÕ hoÆc chi tiªu trùc tiÕp cña nhµ níc. Trî ®îc thùc hiÖn nh©n danh lîi Ých quèc gia nhng thùc tÕ thêng lµ do t¸c ®éng cña c¸c thÕ lùc t b¶n. Thø ba : thùc hiÖn lµn sãng t nh©n hãa víi quy m« lín. §iÒu ®ã lµ do nhu cÇu cñng cè canh tranh cña nÒn kinh tÕ míi cña c¸c cíc t b¶n. Do tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ phï hîp víi quy luËt thÞ trêng lµ sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng. Do tÝnh kh«ng hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh doanh cña nhµ níc vÒ kinh tÕ kü thuËt vµ kinh tÕ x· héi cÇn ph¶i kh¾c phôc. Tuy nhiªn nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i kh«ng chñ tr¬ng xãa bá khu vùc kinh tÕ nhµ níc mµ chØ ®iÒu chØnh, thu hÑp duy tr× doanh nghiÖp nhµ níc ë møc thÝch hîp ®Î thùc hiÖn c¸c ch¾c n¨ng kinh tÕ vÜ m«. Thø t: më cöa thÞ trêng, níi láng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc cã thÓ dÉn ®Õn sù h¹n chÕ cña c¹nh tranh thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ cña c¸c tbcn ph¸t triÓn cã tíi 50% GNP kh«ng theo c¬ chÕ thi trêng hoÆc thÞ trêng chØ ®ãng vai trß côc bé. Thø n¨m : x¸c ®Þnh l¹i thø tù yªu tiªn trong chÝnh s¸ch kinh tÕ, híng chñ yÕu vµo sù t¨ng trëng l©u dµi, tiÕn bé khoa häc kü thuËt, gi¶m chi tiªu ng©n s¸ch cho nhu cÇu x· héi, chèng l¹m ph¸t, gi¶m thÕu ®Î khuyÕn khÝch kinh doanh, khuyÕn khÝch hîp t¸c gi÷a kinh doanh t nh©n cßn c¹nh tranh víi nhau Thø s¸u : t¨ng cêng sù phèi hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c níc trong lÜnh vùc cã tÇm quan träng ®èi víi æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ –x· héi. Chó träng 27
nhiÒu h¬n viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi nh»m võa ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt, võa duy tr× tÝnh æn ®Þnh chÝnh trÞ –x· héi. Thø b¶y : ®iÒu tiÕt thÞ trêng søc lao ®éng, c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng, nhu cÇu vÒ lao ®éng khoa häc kü thuËt ngµy cµng t¨ng nhanh,. cßn nhu cÇu vÒ lao ®éng gi¶n ®¬n hoÆc lao ®éng cã kü n¨ng thÊp gi¶m xuèng, tû träng lao ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô trong tæng sè lao ®éng t¨ng lªn (cã níc tíi trªn 70%), tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp gi¶m xuèng. T×nh h×nh trªn ®ßi hái nhµ níc ph¶i ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, ®ång thêi ph¶i cã chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. C¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vît bËc, n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®a d¹ng hãa s¶n phÈm dÉn ®Õn t¨ng gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d t¨ng nªn, ®iÒu ®ã biÓu hiÖn bãc lét t¨ng nªn. §êi sèng cña nguêi lao ®éng cã kü n¨ng t¨ng lµm cho sù ph©n sù ph©n cùc giµu nghÌo trong x· héi t s¶n hiÖn ®¹i nªn phøc t¹p h¬n, buéc nhµ níc t s¶n ph¶i ®iÒu tiÕt thu nhËp cña d©n c, gi¶m nhng bÊt c«ng x· héi ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ –x· héi. 4.Nh÷ng thay ®æi trong sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i. §ã lµ ph¬ng thøc ®iÒu tiÕt cña nhµ níc linh ho¹t, mÒm dÎo víi ph¹m vi réng h¬n.§ã lµ sù kÕt hîp ®iÒu tiÕt t×nh thÕ víi ®iÒu tiÕt dµi h¹n, c¸c c«ng cô vµ ph¹m vi ®iÒu tiÕt c¶u nhµ níc còng ®a d¹ng vµ cµng më réng h¬n §iÒu tiÕt b»ng ch¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch. ThÝ dô, chi ng©n s¸ch ®îc thùc hiÖn theo c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ –x· héi trung h¹n vµ dµi h¹n, nh chong tr×nh phôc håi kinh tÕ, ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, ch¬ng tr×nh c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, ch¬ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng.Mçi ch¬ng tr×nh dµi h¹n vµ trung h¹n ®îc cô thÓ hãa thµnh c¸c kÕ ho¹ch nh»m gi¶i quyÕt nhiÖm vô kinh tÕ –x· héi nhÊt ®Þnh trong mét tµi khãa. Mçi ch¬ng tr×nh cô thÓ ®îc ph©n chia thµnh nhiÒu dù ¸n, nh÷ng dù ¸n nµy ®îc 28
nhµ níc ký kÕt víi c¸c doanh nghiÖp b»ng mét hîp vµ kÌm theo hîp ®ång lµ ®¬n ®Æt hµng cô thÓ cho nh÷ng lo¹i hµng hãa vµ dÞch vô nhÊt ®Þnh. §iÒu tiÕt c¬ cÊu kinh tÕ b»ng quan hÖ thÞ trêng th«ng qua hîp ®ång, ®ång thêi hç trî nh÷ng nghµnh truyÒn thèng cÇn ®îc duy tr× vµ cña nh÷ng nghµnh mòi nhän víi c«ng nghÖ cao. §iÒu tiÕt tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ b»ng t¨ng chi ng©n s¸ch cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, t¨ng tµi trî cho nghiªn cøu vµ øng dông cña c¸c c«ng ty t nh©n, ®Ô xuÊt híng yªu tiªn nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ hoÆc mua c«ng nghÖ níc ngoµi. §iÒu tiÕt m« hinh ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµ sù sèng cßn cña c¸c níc nãi chung vµ c¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i nãi riªng, qu¸ tr×nh ®ã ®· diÔn ra liªn tôc vµ lu«n cã sù thay ®æi ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña con ngêi, nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt mang l¹i. Trong qu¸ tr×nh thay ®æi nµy c¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i ®· : X©y dùng mét m« h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt tiÕt kiÖm ë tÇm vÜ m«. C¸ch m¹ng hãa s©u s¾c c¬ së v¹t chÊt kü thuËt c«ng nghÖ cña nÌn s¶n xuÊt, ®i vµo h×nh thµnh mét nÒn s¶n xuÊt cña c¶ vËt chÊt vµ phi vËt chÊt míi. VÒ nguyªn t¾c víi ®Æc trng tiªu biÓu cña nã lµ tiÕt kiÖm ®Õn møc t«i ®a c¸c nguån cña c¶i, tµi nguyªn thiªn nhiªn m«i trêng ®Ò cao chÊt lîngk hiÖu qu¶ vµ t«n träng nhaan c¸ch s¸ng t¹o cña con ngêi, ®Ó gi¶i quyÕt c¸c cuéc khñng kho¶ng kinh tÕ, sù khan hiÕm vÒ tµi nguyªn vµ gi¸ c¶ cña chóng ta t¨ng lªn, tiÕt kiÖm lao ®éng vµ gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp, c¶i t¹o chÊt lîng cuéc sèng vµ ch¹y ®au vò trang. Do sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ trêng nhµ níc t b¶n hiÖn ®¹i muèn gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch cña nÒn kinnh tÕ th× ph¶i : - §Èy m¹nh tù ®éng hãa tren c¬ së kü thuËt th«ng tin ®iÖn tö tÊt c¶ c¸c lÜnh vc s¶n xuÊt, trao ®æi, ph©n phèi lu th«ng vµ ®Èy m¹nh t nh©n hãa kinnh tÕ. 29
- ChuyÓn nÒn kinh tÕ sang kiÓu t¸i s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc (nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l¬ng, sö dông c¸c nguyªn liÖu thø cÊp, t¹o ra c¸c lo¹i vËt liÖu vµ n¨ng lîng míi, khai th¸c tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña con. - Thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh xh nhiÒu mÆt nh»m t¹o ra bÇu kh«ng khÝ x· héi æn ®Þnh v× sù ph¸t triÓn. - KhuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o cña con ngêi, ®©ud t ph¸t triÓn sù s¸ng t¹o cña con ngêi, ®Èy m¹nh cho ®Çu t nghiªn cøu sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt. Thùc tiÔn ®· cho thÊy r»ng nh÷ng nghµnh s¶n xuÊt ra ®êi trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt ®· tiÕt kiÖm søc lao ®éng, ®Èy m¹nh sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é cao. Hµm lîng khoa häc kü thuËt ®· lµ mét môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp, m¸y mãc hãa s¶n phÈm n«ng nghiÖp, ®Èy cao sù tiÕt kiÖm nh©n lùc. §«ng thêi víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc th× qu¸ tr×nh ph¸t triÓn qu¶n lý ®· ®îc dùa chñ yÕu vµo kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña con ngêi. C¸ch m¹ng hãa c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ lao ®éng. Víi cuéc c¸ch m¹ng cña khoa häc vµ c«ng nghÖ th× ®èi tîng lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng ®· thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n, nã ®· n»m trong mét hÖ thèng bèn kh©u ( c«ng cô, ®éng lùc truyÒn dÉn vµ ®iÒu khiÓn ). Kh©u ®iÒu khiÓn ra ®êi trªn c¬ së øng dông kü thuËt th«ng tin ®iÖn tö ®· c¸ch m¹ng hãa chøc n¨ng cña con ngêi trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Ngêi c«ng nh©n ®· trë thµnh ngêi tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn sù vËn hµnh m¸y mãc theo tr¬ng tr×nh ®Þnh tríc cña nã. Trong nh÷ng ngµnh nghÒ nguy hiÓm, ®éc h¹i, kü thuËt ngêi m¸y ®· ®îc ¸p dông réng r·i vµ lµm c¶ nh÷ng chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh vµ bé n·o. Con ngêi trong guång m¸y s¶n xuÊt míi ph¶i ®îc ®µo t¹o båi dìng, ®æi míi vµ n©ng cao kh«ng ngõng tr×nh ®é tri thøc vµ nghÒ nghiÖp vµ c¶ nhu cÇu ph¸t triÓn nh©n c¸ch s¸ng t¹o cña con ngêi. MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn cña nhu cÇu dÞch vô vµ hµng hãa v× sù ra ®êi cña “ t tëng lao ®éng” ®· trë thµnh cµi mèc míi ®¸nh dÊu con ®êng ®i tíi nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ. 30
C¸ch m¹ng hãa trong kÕt cÊu cña t¸i s¶n xuÊt díi gãc ®é s¶n phÈm x· héi, ngµnh, khu vùc vïng ®Þa lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt. Do nhu cÇu cña x· héi ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ viÖc tháa m·n chÊt lîng ®êi sèng cao ®· ®Èy s¶n phÈm x· héi vµ sù thay ®æi cao, c¬ cÊu s¶n phÈm ph¸t triÓn theo híng lÜnh vùc s¶n xuÊt phi vËt chÊt, nh÷ng ngµnh phôc vô khu vùc c«ng nghiÖp vµ c¸c dÞch vô t vÊn chuyªn m«n, thiÕt kÕ, th«ng tin, kÕ to¸n lËp dù ¸n... . chiÕm ®Þa vÞ sè mét vÒ tèc ®é t¨ng trëng. KÕt cÊu tæ chøc s¶n xuÊt ®· ®îc ®iÒu chØnh theo híng kÕt hîp c¸c xÝ nghiÖp nhá, võa vµ lín theo tû lÖ phï hîp víi qui m« vµ kÕt cÊu cña nhu cÇu x· héi còng nh nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh kinh tÕ. Ph©n bè ®Þa lý nÒn s¶n xuÊt còng thay ®æi theo híng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa ë c¸c vïng l¹c hËu trong mçi níc t b¶n ph¸t triÓn. Kh«ng gian kinh tÕ ®· më réng dÇn theo híng më réng lôc ®Þa ra biÓn ( NhËt B¶n), khai th¸c ®¹i d¬ng ( hÇu hÕt c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ), më ra x©y dùng nÒn s¶n xuÊt vò trô vµ khai th¸c vò trô ( Mü, NhËt B¶n, T©y ¢u ). §iÒu tiÕt thÞ trêng søc lao ®éng. ThÞ trêng søc lao ®éng lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh mua vµ b¸n søc lao ®éng, mét ®Æc ®iÓm c¨n b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhng do cã tÝnh ch©t t b¶n nªn nã ®· tiÒm Èn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng kinh tÕ râ rÖt, nã diÔn ra quyÕt liÖt trong mét níc t b¶n vµ gi÷a c¸c níc t b¶n, nã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh cña c¸c nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i. Chñ thÓ ®iÒu tiÕt lµ c¸c c«ng ®oµn, c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ níc. Sù ®iÒu tiÕt nµy ®· t¸c ®éng c¶ phÝa cung vµ phÝa cÇu søc lao ®éng, nã liªn qua ®Õn l¬ng, thêi gian lao ®éng, quy t¾c thuª vµ th¶i nh©n lùc, nh÷ng h×nh thøc bï ®¾p tai biÕn trong lao ®éng. Gi¶i ®iÒu tiÕt cña sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng lao ®éng còng cã nh÷ng c¨n b¶n thay ®æi Linh ho¹t hãa viÖc sö dông søc lao ®éng. Sè lîng ngêi lµm viÖc trong mét doanh nghiÖp kh«ng hoµn toµn cè ®Þnh vµ cã thÓ thay ®æi nhanh chãng tïy theo nhu cÇu chÕ t¹o s¶n phÈm. Ngêi c«ng nh©n ph¶i cã kh¶ n¨ng ®¶m 31
nhËn nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau, ®µo t¹o l¹i nhanh vµ cã kinh nghiÖm chuyªn m«n. §éi ngò nh©n sù chia lµm hai nhãm. Nhãm 1 cã tr×nh ®é h¹t nh©n ®¶m ssù vËn hµnh cã hiÖu qu¶, doanhh nghiÖp thªu thêng xuyªn theo nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ vµ gåm c¸c chuyen gia qu¶n lý, nh÷ng nhµ thiÕt kÕ, kü s vµ kü thuËt viªn, nh÷ng c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ cã tr×nh ®é cao. Nhãm hai, nh÷ng ngêi con l¹i ®îc thªu theo thêi h¹n, thêng xuyªn thay ®æi vÒ nghÒ nghiÖp caòng nh sè lîng, tiÒn tr¶ cho nhãm nµy phô thuéc vµo cung cÇu vµ ®iÒu kiÖn sèng cÇn thiÕt cña hä. -C¸ thÓ hãa c¸c hîp ®ång gÝ biÓu ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc theo hîp ®ång t¹i xÝ nghiÖp, hîp ®ång t¹m thêi, hîp ®ång theo ngµy hîp ®ång më. - Chia nhá doanh nghiÖp tïy theo tÝnh chÊt kinnh tÕ kü thuËt vµ ph©n bè réng r·i vÒ mÆt l·nh thæ. - Sö dông lao ®éng t¹i nhµ ngµy cµng ®îc ¸p dông réng r·i, nhÊt lµ víi nh÷ng c«ng viÖc ph¶i sö lý m¸y tÝnh. - Gi¶m bít phóc lîi x· héi vµ t¨ng tÝnh n¨ng ®éng cho ngêi lao ®éng. §iÒu tiÕt hÖ thèng tÝn dông vµ t b¶n tµi chÝnh. Trong chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn cao ®é cã vai trß v« cïng lín trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi hiÖn ®¹i ®· ¶nh hëng tíi sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc. §Æc biÖt lµ ng©n hµng trung ¬ng chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt trong hÖ thèng nµy ®· ph¸t huy vai trß mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nhanh nhËy cña nhµ níc. Tháa m·n nhu cÇu. Ngµy nay ë tÊt c¶ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nhÊt dï cßn cã nh÷ng ngêi kh«ng cã cuéc sèng ®¶m b¶o b×nh thêng cña c¸c níc nµy, song ph¶i thõa nhËn r»ng nhu cÇu thiÕt yÕu cæ ®iÓn (¨n mÆc, ë, y tÕ, ®i l¹i) ®· ®îc tháa m·n v÷ng ch¾c ngay c¶ trong nh÷ng lóc cã chÊn ®éng kinh tÕ. Nhu cÇu cao h¬n ®· ®îc ®Ò ra vµ ®îc ¸p dông ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng h¬n (nhu cÇu n©ng cao chÊt lîng nghØ ng¬i, gi¶i trÝ vµ ph¸t 32
triÓn nh©n c¸ch). §«ng thêi mét lo¹t nhu cÇu thø ba ®· xuÊt hiÖn, ®ã lµ nhu cÇu cã tÝnh céng ®ång x· héi, nhu cÇu ®¶m b¶o m«i trêng vµ chÊt lîng cuéc sèng chung. H¹n chÕ tÝnh v« chÝnh phñ. Do tÝnh v« chÝnh phñ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ lÜnh vùc kh¸c nhau ®· dÉn ®Õn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, sù l¹m ph¸t gia t¨ng, sù thÊt nghiÖp vµ o nhiÔm m«i trêng. C¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i ®· sö dông chÝnh s¸ch chu yÕu lµ tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n s¸ch võa mÒm dÎo vµ mang tÝnh chÊ chØ dÉn ®Ó h¹n chÕ tÝnh v« chÝnh phñ. Nhµ níc t s¶n ®· chØ ra c¸c môc tiªu cÇn ®¹t, gi¶i thÝch vµ thuyÕt phôc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thùc hiªn, nhµ nøoc kh«ng ra lÖnh thùc hiÖn c¸c môc tiªu mµ trao u ®·i ( vÝ dô: tµi chÝnh, thuÕ) cho nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ thùc hiªn ®îc môc tiªu vµ trõng ph¹t nh÷ng thµnh phÇn nµo kh«ng ®¹t ®îc môc tiªu. T¨ng cêng phèi hîp chÝnh s¸ch kkinh tÕ qu«c tÕ. víi xu híng toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ, c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu, nhµ níc cña c¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i ®· lËp ra c¸c khèi kinh tÕ khu vùc : hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch, Quü tiÒn tÖ qu«c tÕ, ng©n hµng thÕ giíi, tæ chøc WTO... nhµ níc hiÖp th¬ng hai bªn hoÆc nhiÒu bªn trong nhiÒu vÊn ®Ò, phèi hîp kinh tÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ gi÷a c¸c níc, kip thêi lµm dÞu m©u thuÉn kinh tÕ gi÷a c¸c níc. Nh÷ng quan hÖ nµy bÞ rµng buéc bëi c¸c quy ®inh, c¸c nguyªn t¾c cña c¸c tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ ë møc ®é nhÊt ®Þnh, chÞu sù can thiÖp vµ ®iÒu tiÕt chung cña c¸c níc. Do hßa b×nh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ®· trë thµnh xu thÕ chÝnh cña thêi ®¹i ngµy nay, mèi liªn hÖ vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc vµ c¸c khu vùc trªn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng lªn. sè lîng c¸c tæ chøc qu«c tÕ kh«ng ngõng t¨ng lªn, nã co ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i. C¸c níc t b¶n hiÖn ®¹i ®· ph¶i ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ nµy ®Ó chiÕm gi÷ vÞ trÝ khèng chÕ thÞ truêng thÕ giíi. HiÖn nay do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ cña c¸c khu vùc §«ng ©u, §«ng ¸, B¾c mü, t×nh h×nh kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· ph¸t triÓn theo cu híng c©n b¨ng vµ æn ®Þnh. Cïng víi sù c¹nh tranh 33