1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Kỹ năng lắng nghe và kỹ năng phản biện là hai kỹ năng quan trọng và cần thiết,
góp phần quyết định thành công của giới trẻ trong thế kỉ 21. Trong bối cảnh này, học
sinh thường xuyên phải đặt mình giữa nhiều lựa chọn, giữa nhiều ý kiến tranh luận
trái chiều, cho nên rất cần lắng nghe và phản biện tích cực để cuối cùng đi đến quyết
định đúng đắn, đi đến hiểu rõ tận cùng, cảm thông tận cùng với những người xung
quanh, gắn kết và hợp tác thành công, xoa dịu mâu thuẫn, hoà giải xung đột. Năng lực
giao tiếp được xem là một trong những năng lực quan trọng của con người trong xã
hội hiện đại. Tương tác với người khác sẽ tạo cơ hội trao đổi và phản ánh về ý tưởng.
Hành động xây dựng ý tưởng để chia sẻ thông tin hoặc lập luận để thuyết phục người
khác là một phần quan trọng trong học tập. HS ngày nay nghe rất nhiều nhưng lắng
nghe lại rất ít, tranh cãi thì nhiều mà phản biện lại thiếu. Do đó rèn luyện kỹ năng lắng
nghe và phản biện cho học sinh THPT nói chung và HS lớp 11 nói riêng là vô cùng
quan trọng.
Cùng với đọc và viết, nói và nghe là những kỹ năng giao tiếp quan trọng cần
hình thành và rèn luyện cho HS nhằm phát triển cho HS những năng lực đặc thù trong
môn Ngữ văn cũng như những năng lực chung và phẩm chất cần đạt theo yêu cầu của
Chương trình môn Ngữ văn 2018. Đến bậc THPT, việc dạy học nói và nghe hướng tới
yêu cầu cao, HS độc lập thực hiện và bộc lộ khả năng của bản thân trước những vấn
đề phức tạp. Để đạt được yêu cầu đó, HS cần có hứng thú trong học tập, GV cần có
định hướng nội dung và lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp nhất.
Mục tiêu của chương trình Ngữ văn 2018 là đào tạo con người theo hướng phát
triển phẩm chất và năng lực. Quan điểm của chương trình được ở mục II.2. trang 4
nêu rõ: Chương trình lấy việc rèn luyện các kĩ năng giao tiếp (đọc, viết, nói và nghe)
làm trục chính xuyên suốt cả ba cấp học nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình
theo định hướng năng lực và bảo đảm tính chỉnh thể, sự nhất quán liên tục trong tất
cả các cấp học, lớp học. Các kiến thức phổ thông cơ bản, nền tảng về tiếng Việt và
văn học được hình thành qua hoạt động dạy học tiếp nhận và tạo lập văn bản; phục
vụ trực tiếp cho yêu cầu rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe. Rèn luyện kỹ
năng lắng nghe và kỹ năng phản biện là một trong những biện pháp thể hiện rõ quan
điểm của chương trình và thực hiện mục tiêu của chương trình.
Thảo luận về một vấn đề trong đời sống (hình thành lối sống tích cực trong xã
hội hiện đại) là một bài học ứng dụng nói và nghe rất thú vị. Thông qua phần này, HS
được rèn luyện kỹ năng lắng nghe và kỹ năng phản biện tích cực, phát triển các năng
lực ngôn ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề… Biện pháp rèn luyện kỹ
năng lắng nghe, kỹ năng phản biện cho học sinh lớp 11 qua dạy học nói và nghe bám
sát yêu cầu cần đạt phần nói và nghe ở bài 4, hướng tời đào tạo con người đáp ứng
nhu cầu về nhân lực của xã hội hiện đại.
