Sáng kiến kinh nghiệm: Kích thích sự hứng thú của học sinh qua việc giải loại bài toán vật lý định tính

Chia sẻ: Phan Phan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Kích thích sự hứng thú của học sinh qua việc giải loại bài toán vật lý định tính" thực hiện với mục tiêu nhằm giúp các học sinh giải toán vật lý hiểu sâu hơn các hiện tượng vật lý đang xảy ra trong thiên nhiên quanh ta, trong các đối tượng công nghệ của nền văn minh mà ta đang sử dụng. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Kích thích sự hứng thú của học sinh qua việc giải loại bài toán vật lý định tính

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐỒNG NAI TRƯỜNG THPT TRẤN BIÊN  Mã số:………………… SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: KÍCH THÍCH SỰ HỨNG THÚ CỦA HỌC SINH QUA VIỆC GIẢI LOẠI BÀI TOÁN VẬT LÝ ĐỊNH TÍNH GV thực hiện: HOÀNG THỊ HUYỀN Lĩnh vực nghiên cứu:  Quản lý giáo dục  Phương pháp dạy học bộ môn : LÝ  Phương pháp giáo dục: ………….  Lĩnh vực khác: …………..  Đính kèm: Mô hình  Phần mềm  Phim ảnh  Hiện vật khác  Năm học 2011 – 2012.
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC  I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: HOÀNG THỊ HUYỀN 2. Ngày sinh: 09/12/1982 3. Giới tính: nữ 4. Địa chỉ: 257B Khu phố 4, phường Thống Nhất – Biên Hòa – Đồng Nai 5. Điện thoại: 061.3828775 6. Fax: Email: 7. Chức vụ: Giáo viên dạy môn Vật lý 8. Đơn vị công tác: Trường THPT Trấn Biên II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: 1. Học vị ( hoặc trình độ chuyên môn nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân Vật lý
2. Năm nhận bằng: 2005 3. Chuyên nghành đào tạo: Vật lý III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC 1. Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn Vật lý 2. Số năm kinh nghiệm: 4
SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Đơn vị: THPT Trấn Biên Độc lậpTự do – Hạnh Phúc Biên Hòa, ngày …….tháng…....năm 2010. PHIẾU NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học: 2011 – 2012 Tên sáng kiến kinh nghiệm: KÍCH THÍCH SỰ HỨNG THÚ CỦA HỌC SINH QUA VIỆC GIẢI LOẠI BÀI TOÁN VẬT LÝ ĐỊNH TÍNH Họ và tên tác giả: HOÀNG THỊ HUYỀN. Đơn vị: THPT Trấn Biên. Lĩnh vực: Quản lý giáo dục……………. Phương pháp dạy học bộ môn: VẬT LÝ …. ……  Phương pháp giáo dục……… Lĩnh vực khác: …………………………………… 1. Tính mới: Có giải pháp hoàn toàn mới  Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có  2. Hiệu quả:  Có giải pháp hoàn toàn mới và triển khai áp dụng trong toàn nghành có hiệu quả cao  Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao  Có tính cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả 3. Khả năng áp dụng: Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách : Tốt  Khá  Đạt  Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng áp dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống : Tốt  Khá  Đạt 
Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng : Tốt  Khá  Đạt  Xác nhận của tổ chuyên môn Thủ trưởng đơn vị (Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên) NGUYỄN BÁ HIỀN NGUYỄN VĂN HƯNG CHUYÊN ĐỀ NÀY GỒM CÓ CÁC PHẦN SAU ĐÂY: I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI IV. KẾT LUẬN
Phân 1: M ̀ Ở ĐÂU ̀ I.Ly do chon đê tai: ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ̣ ́ ́ ̣ Noi đên giai Toan Vât ly, cac em hoc sinh (HS) th ́ ́ ́ ương nghi đên viêc ̀ ̃ ́ ̣ ̣ tim cach vân dung nh ̀ ́ ̣ ững công thức vât ly đê lâp cac ph ̣ ́ ̉ ̣ ́ ương trinh va giai ̀ ̀ ̉ ̉ ̀ chung đê tim ra nh ́ ưng con sô goi la đap sô cua bai toan. C ̃ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ́ ứ như thê, viêc giai ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ́ toan vât ly rôt cuôc tr ̣ ở thanh môt th ̀ ̣ ứ toan ́ ứng dung, quy vê nh ̣ ̀ ững thu thuât ̉ ̣ ̣ ̣ va ky thuât lâp ph ̀ ̃ ương trinh, giai ph ̀ ̉ ương trinh ̀ ưng v ́ ơi cac kiêu, loai bai ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ toan vât ly khac nhau. HS giai toan vât ly dân dân quên răng vât ly hoc đong ̀ ̣ ́ ̣ ́ vai tro ngay cang quan trong đôi v ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ới công nghê va san xuât, đông th ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ời cung ̃ ̉ giup hiêu nhiêu hiên t ́ ̀ ̣ ượng thương găp trong thiên nhiên va đ ̀ ̣ ̀ ời sông. ́
Trong chuyên đê nay, tôi mong muôn h ̀ ̀ ́ ướng HS giai toan vât ly đên ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ hiêu ban chât vât ly hoc h muc đich ̉ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ơn la chi nhăm đên đap sô bai toan ̀ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ . Cac ́ em se kham pha ra răng: vât ly hoc la nh ̃ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ững điêu đang xay ra trong thê gi ̀ ̉ ́ ới xung quanh cac em. No noi vê cac mau săc trong môt câu vông, vê anh sang ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ̀́ ́ long lanh va tinh c ́ ́ ̀ ́ ứng răn cua môt viên kim c ́ ̉ ̣ ương. No co liên quan đên cac ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ viêc đi bô, chay, đi xe đap, lai ô tô va ca viêc điêu khiên môt con tau vu tru. ́ ̀ ̉ ̣ ̀ ̃ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̣ Cac nguyên li vât ly hiên diên ro rang trong cac đô ch ́ ̃ ̀ ́ ̀ ơi, trong cac tro đâu ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ ̉ bong, trong cac nhac cu va ca trong ca nh ́ ́ ̉ ưng may phat điên không lô,… ̃ ́ ́ ̣ ̉ ̀ Xuât phat t ́ ́ ừ y nghia va th ́ ̃ ̀ ực tê đo, tôi manh dan nghiên c ́ ́ ̣ ̣ ứu đê tai “ ̀ ̀ Kich thich s ́ ́ ự hưng thu cua hoc sinh qua viêc giai loai bai toan vât ly đinh ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̣ tinh ̉ ́ ” nhăm giup cac HS giai toan vât ly hiêu sâu h ̀ ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ ơn cac hiên t ́ ̣ ượng vât ly ̣ ́ ̉ đang xay ra trong thiên nhiên quanh ta, trong cac đôi t ́ ́ ượng công nghê cua ̣ ̉ nên văn minh ma ta đang s ̀ ̀ ử dung. ̣ II.Phương phap nghiên c ́ ưu va nh ́ ̀ ưng thuân l ̃ ̣ ợi, kho khăn:́ Phương phap nghiên ć ưu tai liêu: đoc cac sach giao khoa phô thông (SGK), ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̣ cac sach đai hoc, sach tham khao. ́ ́ ́ ̉ Phương phap thông kê: chon cac hiên t ́ ́ ̣ ́ ̣ ượng co trong ch ́ ương trinh phô ̀ ̉ ̀ ̀ ̃ ới đời sông hăng ngay. thông va gân gui v ́ ̀ ̀ Phương phap phân tich va tông h ́ ́ ̀ ̉ ợp kinh nghiêm trong qua trinh giang day ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ̀ ực tê đ va th ́ ời sông. ́ 1)Thuân l ̣ ợi: ̀ ̣ Tai liêu SGK m ơi đa đ ́ ̃ ược biên soan theo tinh thân phat huy tinh tich c ̣ ̀ ́ ́ ́ ực cuả ̀ ̀ ̉ ̣ HS, co nhiêu hinh anh minh hoa cho cac vân đê nêu trong bai hoc. ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ 2)Kho khăn: ́ Ở trương hoc ch ̀ ̣ ưa co quy th ́ ̃ ơi gian danh riêng cho viêc h ̀ ̀ ̣ ướng dân HS ̃ nhưng ky năng va ph ̃ ̃ ́ ương phap hoc tâp hiêu qua. Chung ta chi m ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ ới chu trong ́ ̣ ́ ự truyên thu kiên th đên s ̀ ̣ ́ ức cho HS ma không đê y răng đăng sau đo la it ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ́ ̀́ ̀ ́ ự đam mê, sang tao môn vât ly cua cac em HS gop phân vao s nhiêu co s ́ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̀ ̀ ự tiên ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̉ ́ bô cua khoa hoc va công nghê, va co thê cac em tim đ ̀ ̀ ược cho minh môt nghê ̀ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ nghiêp co vân dung cac kêt qua cua Vât ly hoc! ́ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ̣
Phân 2: NÔI DUNG ̀ ̣ I.Cơ sở ly luân: ́ ̣
Nha tr ̀ ương THPT ngay nay s ̀ ̀ ử dung chu yêu cac bai tâp vât ly đinh ̣ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ lượng, giai quyêt cac câu hoi (vân đê) đăt ra băng cac phep tinh toan khi giai ̃ ́ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ương trinh. Viêc day HS nhân diên cac kiêu, loai bai toan vât ly khac cac ph ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ́ nhau va cach th ̀ ́ ức vân dung cac công th ̣ ̣ ́ ức vât ly cho t ̣ ́ ừng kiêu, loai toan đo, ̉ ̣ ́ ́ ma quên phân l ́ ̀ ớn vân đê y nghia đich th ́ ̀ ́ ̃ ́ ực cua viêc giai toan vât ly la lam ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̉ ̉ sang to ban chât vât ly cua cac hiên t ́ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ượng mô ta trong cac đê toan noi riêng ̉ ́ ̀ ́ ́ va cac hiên t ̀ ́ ̣ ượng thực xay ra trong đ ̉ ời sông. ́ Trong khi đo thi t ́ ̀ ừ lâu người ta đa biêt cac bai toan giao khoa vê vât ly ̃ ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ́ không chi ̉ gôm nh ̀ ững bai toan đinh l ̀ ́ ̣ ượng. Con co ̀ ́nhiêù loai bai toan vât ly ̣ ̀ ́ ̣ ́ khac tuy theo cach phân loai chung. Vi du nh ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ ư: nêu phân loai theo nôi dung ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ đê toan thi co bai toan vât ly co nôi dung chi đê luyên tâp, bai toan vât ly co ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ nôi dung th ực tê đ ́ ời sông, bai toan vât ly co nôi dung ky thuât – san xuât, … ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̃ ̣ ̉ ́ ̣ Hoăc nêu phân loai theo cach th ́ ̣ ́ ưc giai toan thi co: bai toan vât ly đinh tinh ́ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̣ (hay bai tâp đinh tinh, hoăc đ ̣ ́ ̣ ơn gian la câu hoi), bai toan thi nghiêm, bai toan ̉ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ́ ̣ đinh l ượng, …chi thông qua viêc giai nhiêu loai bai toan vât ly, ca đinh tinh, ̉ ̣ ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̉ ̣ ́ thi nghiêm va đinh l ́ ̣ ̀ ̣ ượng vơi nh ́ ưng nôi dung phong phu, đa dang thi cac em ̃ ̣ ́ ̣ ̀ ́ HS mơi co điêu kiên năm v ́ ́ ̀ ̣ ́ ững thực chât cua cac tri th ́ ̉ ́ ức vât ly trong cac ̣ ́ ́ ̉ biêu hiên th ̣ ực tê vô cung ph ́ ̀ ức tap cua chung. Nh ̣ ̉ ́ ư thê, không nh ́ ững cac em ́ ̉ ́ ̣ hiêu ro cac khai niêm va đinh luât vât ly ma con co dip hoc đ ̃ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ược cach tiêp ́ ́ ̣ cân khoa hoc vât ly va nâng cao đ ̣ ̣ ́ ́ ược hứng thu đôi v ́ ́ ới môn hoc. ̣ ̀ ̣ ̣ Bai tâp đinh tinh la loai bai tâp đ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ược đưa ra với nhiêu tên goi khac ̀ ̣ ́ nhau: “câu hoi th ̉ ực hanh, câu hoi đê linh hôi, bai tâp logic, bai tâp miêng, câu ̀ ̉ ̉ ̃ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ hoi đinh tinh, câu hoi kiêm tra, …”. S ́ ̉ ̉ ự đa dang trong cach goi ch ̣ ́ ̣ ứng to loai ̉ ̣ ̀ ̣ bai tâp nay co nh ̀ ́ ững ưu điêm vê ph ̉ ̀ ương phap ́ ở nhiêu măt, b ̀ ̣ ởi vi môi môt ̀ ̃ ̣ ̣ tên goi khac nhau đêu phan anh môt khia canh nao đo cua ́ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ưu điêm. ̉ ̀ ̣ Bai tâp đinh tinh co thê s ̣ ́ ́ ̉ ử dung trong tât ca cac giai đoan hoc tâp môn ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ hoc, t ̣ ừ bươc đăt vân đê đê băt đâu nghiên c ́ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ứu môt đê muc cho đên b ̣ ̀ ̣ ́ ước nghiên cưu giai quyêt vân đê, b ́ ̉ ́ ́ ̀ ước vân dung đê cung cô, luyên tâp, ôn tâp ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ hoăc m ̣ ở rông, đao sâu tri th ̣ ̀ ưc hoăc th ́ ̣ ực hanh… Tuy theo muc đich s ̀ ̀ ̣ ́ ử dung ̣ ́ ̉ co thê xây d ựng vơi nôi dung thich h́ ̣ ́ ợp. Trong pham vi chuyên đê nay, tôi chi ̣ ̀ ̀ ̉ ́ ̉ co thê nêu ra môt sô dang bai toan vât ly đinh tinh cua L ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ơp 10 ́ ̀ ̣ ̣ Bai tâp đinh tinh vât ly noi chung đê câp đên môt hiên t ́ ̣ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ượng vât ly xay ̣ ́ ̉ ra trong tự nhiên va ky thuât ma khia canh vât ly th ̀ ̃ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ường bi che lâp b ̣ ́ ởi những chi tiêt th ́ ực luôn hiên diên kem theo hiên t ̣ ̣ ̀ ̣ ượng trong diên biên ph ̃ ́ ức tap cua ̣ ̉ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ̣ no. Viêc giai cac bai toan đinh tinh cung h ́ ́ ̃ ướng vao s ̀ ự phat hiên ban chât vât ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ly cua vân đê giông nh ́ ̀ ́ ư trường hợp giai toan đinh l ̉ ́ ̣ ượng nhưng do không
̉ ́ ́ ́ ́ ̀ ̃ ̀ ̣ phai quan tâm đên cac phep tinh ma đôi khi dê lam lêch h ướng suy nghi khi ̃ ̉ giai toan, nên ng ́ ươi giai toan đinh tinh vât ly co điêu kiên tâp trung t ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ư tưởng ̉ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ức, ky năng đa biêt vê vât đê phân tich điêu kiên bai toan va vân dung kiên th ́ ̀ ̃ ̃ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ới được kêt luân cuôi cung. ly ma đi t ́ ̣ ́ ̀ II.Nôi dung đê tai: ̣ ̀ ̀ 1)Phân: ĐÔNG HOC ̀ ̣ ̣ ́ ̣ : Một truyên dân gian co kê răng: khi chêt môt phu ông đa đê lai cho Vi du 1 ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ́ ̃ ̉ ̣ ̣ con minh môt hu vang chôn trong môt khu v ̀ ̃ ̀ ̣ ườn rông va môt manh giây ve s ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ̃ ơ ́ ̉ ̃ đô trong đo chi ro: đi vê phia Đông 12 b ̀ ̀ ́ ước chân sau đo re phai 8 b ́ ̃ ̉ ước chân, đao sâu 1m. Hoi v ̀ ̉ ơi chi dân nay, ng ́ ̉ ̃ ̀ ười con co tim đ ́ ̀ ược hu vang ̃ ̀ không? Vi sao? ̀  Không tim đ ̀ ược vi không co vât lam môc. ̀ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̣ Môt canh sat giao thông nhân thây môt chiêc ô tô du lich đang phong Vi du 2: ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ qua nhanh trên quôc lô. Đung luc chiêc xe du lich chay ngang hang môt chiêc ́ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ̣ xe tai chay châm trên đ ̣ ường thi ng ̀ ươi canh sat ra lênh cho ca hai xe d ̀ ̉ ́ ̣ ̉ ừng ̣ ̀ ̣ lai va lâp biên ban. Ng ̉ ươi lai xe du lich bao ch ̀ ́ ̣ ̀ ưa răng: “xe du lich chay ̃ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̉ ngang hang chiêc xe tai, co nghia la hai xe co tôc đô nh ́ ̃ ̀ ́ ́ ̣ ư nhau”. Lơi bao ch ̀ ̀ ưa đo co đung không? Hay dung đô thi toa đô cua chuyên ̃ ́ ́ ́ ̃ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ đông v ơi gia đinh hai xe cung chuyên đông đêu đê bac bo lâp luân cua ng ́ ̉ ̣ ̀ ̉ ̣ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ̉ ười lai xe du lich. ́ ̣ x I II O H1.1 t  Lơi bao ch ̀ ̀ ưa la sai. Hai xe co cung vi tri (cung toa đô x) ch ̃ ̀ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ứ không ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ co cung vân tôc. Điêu nay thê hiên rât ro trên đô thi toa đô cua xe du lich (I) ́ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ̉ ̉ va cua xe tai (II). O t
̣ ́ ̉ ́ ̣ ̉ ̣ ớn hơn cua (II) – tôc đô cua xe Đô dôc cua (I) – tôc đô cua xe du lich l ̉ ́ ̣ ̉ ̉ tai (H 1.1) ́ ̣ Trên (H 1.2) cho đồ thị vận tốc của ba chuyển động. Có thể thể nói Vi du 3: gì về mỗi chuyển động đó? v III II I O H1.2 t Đồ thị I là đường thẳng song song trục Ot cho biết chuyên đông là ̉ ̣ ̉ ̀ ồ thị II là đường thẳng hợp trục Ov một góc nhọn và hướng thăng đêu. Đ theo chiều dương cho biết chuyển động là nhanh dần đều. Đồ thị III song song trục Ov cho biết tại một thời điểm vật có thể đạt mọi giá trị của vận tốc nên đây là một chuyển đông không co th ̣ ́ ực. ́ ̣ : Môt ng Vi du 4 ̣ ươi lai xe đang chay trên quôc lô v ̀ ́ ̣ ́ ̣ ới tôc đô 50 km/h thi nhin ́ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ qua kinh chiêu hâu thây môt chiêc xe đua săp x ́ ́ ửa vượt qua xe minh. ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ Anh ta muôn xac đinh tôc đô cua chiêc xe đua nên đa lam nh ́ ̃ ̀ ư sau. ́ ́ ́ ̣ Đung luc hai chiêc xe chay ngang nhau thi anh ta băt đâu đêm t ̀ ́ ́ ́ ừ 1, 2, … cho ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̃ ̣ đên khi chiêc xe đua chay đên môt cai môc dê nhân thây trên đ ́ ường nao đo. ̀ ́ ́ ̣ Vi du anh ta đêm đ ́ ược 100 khi xe đua chay ngang môt cây côt đen bên ̣ ̣ ̣ ̀ đường. Anh ta tiêp tuc đêm đ́ ̣ ́ ược 30 nữa cho đên luc xe anh ta cung chay ́ ́ ̃ ̣ ̣ ̀ ́ ngang cây côt đen đo. Anh ta lâp t ̣ ức tinh ra đ ́ ược tôc đô cua chiêc xe đua: ́ ̣ ̉ ́ Vđua = (130 / 100) . 50 km/h = 65 km/h ̣ Ban nghi sao vê kêt qua tinh đ ̃ ̀ ́ ̉ ́ ược nay? Gia s ̀ ̉ ử ca hai xe cung chuyên ̉ ̀ ̉ ̣ đông v ơi vân tôc không đôi va anh lai xe đêm rât đêu đăn. Nêu anh ta đêm ́ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ́ thât châm rai thi kêt qua co khac không? ̃ ̀ ́ ́ ̉  Cach tinh toan cua anh lai xe d ́ ́ ́ ựa trên hiêu biêt vât ly vê môi quan hê ̉ ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ giưa quang đ ̃ ̃ ường đi được với vân tôc va th ̣ ́ ̀ ời gian s = v.t. Do quang đ ̃ ường đi được cua hai xe la nh ̉ ̀ ư nhau cho nên v ~ 1 /t cân đê đi hêt môt quang ̀ ̉ ́ ̣ ̃ đương. ̀ vđua . tđua = vxe . txe
�t � � 130 � = � xe .v = � � .50km / h = 65km / h � hay vđua �tđua � � 100 � Ta thây kêt qua tinh v ́ ́ ̉ ́ đua chi phu thuôc ti sô t ̉ ̣ ̣ ̉ ́ xe / tđua, không kê th ̉ ơi gian ̀ tinh băng đ ́ ̀ ơn vi nao: 130 ̣ ̀ ̀ ́ / 100lân đêm lân đêm ̀ ́ , hay 130s / 100s hay 130 phut / 100 ́ phut cung đêu không anh h ́ ̃ ̀ ̉ ưởng đên kêt qua! ́ ́ ̉ ́ ̣ Thi nghiêm khao sat s Vi du 5: ́ ̣ ̉ ́ ự rơi cua vât ̉ ̣ ̣ Ban hay tha r ̃ ̉ ơi môt quyên sô tay va môt t ̣ ̉ ̉ ̀ ̣ ờ giây co kich th ́ ́ ́ ước phăng ̉ băng no, t ̀ ́ ừ cung môt đô cao. Vât nao r ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ơi nhanh hơn? ̣ Ban hay đăt t ̃ ̣ ơ giây bên d ̀ ́ ưới quyên sô rôi tha r ̉ ̉ ̀ ̉ ơi chung. Vât nao r ́ ̣ ̀ ơi nhanh hơn? Điêu gi khiên cho chung r ̀ ̀ ́ ́ ơi khac so v ́ ới lân thi nghiêm tr ̀ ́ ̣ ước? Bây giơ ban đăt t ̀ ̣ ̣ ờ giây lên trên quyên sô rôi tha r ́ ̉ ̉ ̀ ̉ ơi chung. Nh ́ ớ đăt t ̣ ờ giây thât khit v ́ ̣ ́ ơi kich th ́ ́ ươc quyên sô. Vât nao r ́ ̉ ̉ ̣ ̀ ơi nhanh hơn? Ban nghi gi ̣ ̃ ̀ qua kêt qua quan sat nay? ́ ̉ ́ ̀ Ban vo tron ṭ ̀ ơ giây cang nho cang tôt rôi tha r ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ̉ ơi no cung luc v ́ ̀ ́ ới quyên ̉ ̉ sô tay. Vât nao r ̣ ̀ ơi nhanh hơn? Co thê kêt luân nh ́ ̉ ́ ̣ ư thê nao vê s ́ ̀ ̀ ự rơi cua cac ̉ ́ vât? ̣  Lân thi nghiêm th ̀ ́ ̣ ứ 1: quyên sô tay r ̉ ̉ ơi nhanh hơn Lân thi nghiêm th ̀ ́ ̣ ứ 2: tơ giây r ̀ ́ ơi cung luc v ̀ ́ ới quyên sô tay. Ban co thê nghi, ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̃ nguyên nhân cua hiên t ̉ ̣ ượng nay la l ̀ ̀ ực ep cua quyên sô tay đe lên t ́ ̉ ̉ ̉ ̀ ờ giây. ́ Lân thi nghiêm th ̀ ́ ̣ ứ 3: cho thây l ́ ực ep không phai la nguyên nhân chinh vi t ́ ̉ ̀ ́ ̀ ờ giây không chiu l ́ ̣ ực ep cua quyên sô nh ́ ̉ ̉ ̉ ưng vân r ̃ ơi cung luc v ̀ ́ ới quyên sô. ̉ ̉ Phai nghi t ̉ ̃ ơi môt nguyên nhân khac. ́ ̣ ́ Lân thi nghiêm th ̀ ́ ̣ ứ 4 cho thây ́ : nguyên nhân khac đo năm ́ ́ ̀ ở trong chinh môi ́ trương r ̀ ơi cua cac vât: s ̉ ́ ̣ ưc can cua không khi. ́ ̉ ̉ ́ ́ ̣ Ban đang chay xe may ngang đăng sau môt xe tai va xe cua ban co Vi du 6: ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̀ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ̉ cung vân tôc cua xe tai. Đôt nhiên xe tai tăng tôc va môt boc hang không buôc ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ rơi tư thung xe tai xuông đ ̀ ̀ ̉ ́ ường. Hoi nêu ban không ham xe may hoăc không ̉ ́ ̣ ̃ ́ ̣ ̣ lai tranh sang môt bên thi xe may cua ban co huc phai boc hang đo tr ́ ́ ̀ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ước khi no r ́ ơi cham đât hay không? Coi răng boc hang r ̣ ́ ̀ ̣ ̀ ơi thăng ngay tr ̉ ước mui xe ̃ ̉ cua ban. ̣  Boc hang r ̣ ̀ ơi từ môt xe tai đang chay trên đ ̣ ̉ ̣ ườngvân tiêp tuc tham ̃ ́ ̣ ̉ gia chuyên đông theo quan tinh cung v ̣ ́ ́ ̀ ới xe tai. Xe may chay an toan phia sau ̉ ́ ̣ ̀ ́ ̉ xe tai không thê huc vao boc hang ch ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ừng nao boc hang con ch ̀ ̣ ̀ ̀ ưa rơi tới măt ̣ ̉ đât chăng khac gi luc boc hang con ́ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ở trên thung xe tai. Chi khi boc hang đa ̀ ̉ ̉ ̣ ̀ ̃
̣ ̣ cham đât va năm yên tai đo thi nguy c ́ ̀ ̀ ́ ̀ ơ va vao xe may m ̀ ́ ới xay ra nêu ng ̉ ́ ười đi xe may không ne tranh no trên măt đ ́ ́ ́ ́ ̣ ường. ́ ̣ Đê cac tia n Vi du 7: ̉ ́ ươc t́ ư cac banh xe đap không thê băn vao ng ̀ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ười đi xe, phia trên banh xe ng ́ ́ ười ta găn nh ́ ững cai chăn bun, khi đo phai găn nh ́ ́ ̀ ́ ̉ ́ ững ́ ́ ̀ ư thê nao? cai chăn bun nh ́ ̀ ́ ưng cai chăn bun sao cho mep d  Găn nh ̃ ́ ́ ̀ ́ ưới căt đ ́ ường tiêp tuyên đi ́ ́ ̉ ́ ̉ ̀ ̣ ới banh tr qua điêm thâp nhât cua ban đap v ́ ́ ước xe đap. ̣ 2)Phân: ĐÔNG L ̀ ̣ ỰC HOC ̣ ́ ̣ Khi xe buyt đôt ngôt chuyên banh, hanh khach ngôi trên xe th Vi du 1: ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ̀ ường bị ̣ ngât đâu vê phia sau đên m ̀ ̀ ́ ́ ức đôi khi sai cô. Giai thich tai sao nh ́ ̉ ̉ ́ ̣ ư vây? Nêu ̣ ́ ́ ́ ựa đâu vao cai gia đ hanh khach chu y t ̀ ́ ̀ ̀ ́ ́ ỡ đâu ̀ ở lưng ghê ngôi thi co thê tranh ́ ̀ ̀ ́ ̉ ́ bơt đ ́ ược hiên t ̣ ượng bât ĺ ợi nay không? Tai sao? ̀ ̣  Phân thân ng ̀ ười di chuyên cung v ̉ ̀ ới ghê ngôi trong khi đâu con ́ ̀ ̀ ̀ chưa kip di chuyên do quan tinh. Cai gia đ ̣ ̉ ́ ́ ́ ́ ỡ đâu găn liên v ̀ ́ ̀ ới ghê ngôi đa ́ ̀ ̃ ̉ ự châm trê trong thay đôi trang thai đ ngăn can s ̣ ̃ ̉ ̣ ́ ứng yên cua phân đâu. ̉ ̀ ̀ ́ ̣ Con chó săn to khỏe và chạy nhanh hơn con thỏ. Tuy thế, Vi du 2: nhiều khi con thỏ bị chó săn rượt đuổi vẫn thoát nạn nhờ vận dụng “ chiến thuật “ luôn luôn đột ngột thay đổi hướng chạy làm chó săn lỡ đà. Điều này trong vật lí được giải thích ra sao ?  Sự khác nhau về khối lượng (hay mức quán tính) đã đưa đến sự khác nhau về mức độ thay đổi trạng thái chuyển động. Con thỏ có khối lượng nhỏ hơn chó săn nên dễ dàng thay đổi chuyển động hơn về hướng và độ lớn của vận tốc. Do đó, khi thỏ đột thay đổi vận tốc thì chó săn không kịp thay đổi chuyển động và bị lỡ đà. ?Mức quán tính càng nhỏ thì mức độ thay đổi chuyển động càng nhanh và ngược lại. ́ ̣ Sau khi đo nhiêt đô c Vi du 3: ̣ ̣ ơ thê ng ̉ ươi băng ông căp sôt (nhiêt kê). Ta ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ thương thây bac si vây manh chiêc ông căp sôt lam cho thuy ngân trong ông ̀ ́ ́ ̃ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̣ tut xuông. Cach lam trên d ́ ́ ̀ ựa trên cơ sở vât ly nao? Hay giai thich? ̣ ́ ̀ ̃ ̉ ́  Dựa vao quan tinh. Khi vây manh ông căp sôt ca ông va thuy ngân ̀ ́ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ̉ ̉ ̣ bên trong đêu chuyên đông. Khi ông d ̀ ́ ừng lai đôt ngôt, theo quan tinh, thuy ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̀ ̣ ̉ ̀ ̉ ngân bên trong vân muôn duy tri vân tôc cu, kêt qua la thuy ngân se tut xuông. ̃ ́ ́ ̃ ́ ̃ ̣ ́ ́ ̣ Co môt câu chuyên đua nh Vi du 4: ́ ̣ ̣ ̀ ư sau:
̣ “Môt con ng ựa được hoc đinh luât III Newton ben t ̣ ̣ ̣ ̀ ư chôi không keo ̀ ́ ́ xe nưa. No noi: “Tôi co rang s ̃ ́ ́ ́ ́ ức keo xe bao nhiêu cung la vô ich, b ́ ̃ ̀ ́ ởi vi tôi ̀ keo cai xe v ́ ́ ới lực băng nao thi cai xe cung keo lai tôi v ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ́ ̣ ới lực băng nây. Hai ̀ ́ lực băng nhau vê đô l ̀ ̀ ̣ ớn va ng ̀ ược nhau vê h ̀ ướng se la l ̃ ̀ ực cân băng nên tôi ̀ va xe đêu không nhuc nhich!” ̀ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̉ Ban co thê giai đap câu chuyên nay không? ́ ̣ ̀  Lực ngựa keo xe va l ́ ̀ ực xe keo ng ́ ựa đăt vao hai vât khac nhau nên ̣ ̀ ̣ ́ ̉ không thê cân băng lân nhau. L ̀ ̃ ực lam ca ng ̀ ̉ ựa lân xe di chuyên chinh la l ̃ ̉ ́ ̀ ực ́ ưa chân ng ma sat gi ̃ ựa va măt đât khi no rang s ̀ ̣ ́ ́ ́ ức đây măt đât đê tiên lên. ̉ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̣ Môt hanh khach đi trên xe buyt cho biêt, luc đâu xe con it khach khi Vi du 5: ̣ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ qua chô đ ̃ ường xâu, xe bi “dông” (xoc) nhiêu lam ng ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ười ngôi trên xe rât kho ̀ ́ ́ ̣ chiu. Nh ưng khi xe đa đông khach, lai thây êm h ̃ ́ ̣ ́ ơn kê ca khi đi qua nh ̉ ̉ ững chô đ ̃ ường xâu. Cam giac ây co đung không? Hay giai thich? ́ ̉ ́ ́ ́ ́ ̃ ̉ ́ � F� ́ ượng xe va ng  Cang đông khach khôi l ̀ ́ ̀ ươi cang l ́ ́ �a = ̀ ̀ ơn, gia tôc � � m� xe thu được khi tương tac v ́ ơi đ ́ ường (chô đ ̃ ường xâu xe bi xoc) se nho, s ́ ̣ ́ ̃ ̉ ự ̉ ̣ thay đôi vân tôc theo ph ́ ương thăng đ ̉ ứng cua xe rât be nên ng ̉ ́ ́ ười ngôi trên ̀ ́ ̉ xe co cam giac êm h ́ ơn. ́ ̣ Đê keo môt cai ô tô bi sa lây, môt ng Vi du 6: ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ười đê nghi tât ca hanh khach ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̣ trên xe xum nhau buôc dây vao xe va cung keo s ́ ̀ ̀ ̀ ́ ợi dây đê tr ̉ ực tiêp đ ́ ưa xe ra ̉ khoi chô lây. ̃ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ Anh lai xe lai đê nghi môt cach lam khac: buôc môt đâu dây th ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ ừng vao ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ xe va buôc đâu dây con lai vao cai cây hoăc môt cai coc thât chăc bên đ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ường. ́ ̀ ười cung năm vao khoang gi Sau đo vai ng ̀ ́ ̀ ̉ ữa sợi dây va keo s ̀ ́ ợi dây theo phương vuông goc v ́ ơi đ ́ ường nôi gi ́ ữa xe va cây. Anh lai xe con noi, khoang ̀ ́ ̀ ́ ̉ ́ ừ xe đên cây đê buôc dây th cach t ́ ̉ ̣ ừng cang dai thi viêc keo xe sa lây cang dê ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̃ dang. ̀ ̣ Ban co tan thanh y kiên anh lai xe nay không. Giai thich tai sao? ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ̀ ̉ ́ ̣ Lực kéo H 1.3 Dây thừng cây
xe ̉ ̉  Giai phap keo xe khoi chô lây cua anh lai xe đ ́ ́ ̃ ̀ ̉ ́ ược mô ta trong H 1.3 ̉ ́ ̣ Trong tro xiêc mô tô bay, ng Vi du 7: ̀ ́ ươi biêu diên phai đi mô tô trên thanh ̀ ̉ ̃ ̉ ̀ ̉ thăng đ ưng cua môt “thung gô” hinh tru. Co thât la qua nguy hiêm không? Bi ́ ̉ ̣ ̀ ̃ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̉ ự thanh công trong tro xiêc nay la cai gi: s mât cua s ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ự liêu mang hay quy luât ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̉ tât yêu cua vât ly? ̣ ́ ́ ̣ ̉ ự thanh công la phai đi mô tô v  Bi mât cua s ̀ ̀ ̉ ới vân tôc đu l ̣ ́ ̉ ớn tao ra ̣ gia tôc h ́ ương tâm cân thiêt, duy tri ap l ́ ̀ ́ ̀ ́ ực cua xe lên thanh gô. Đ ̉ ̀ ̃ ược như vây ̣ xe se không bao gi ̃ ờ bi r ̣ ơi xuông. Đo la quy luât, tuy nhiên cung cân môt chut ́ ́ ̀ ̣ ̃ ̀ ̣ ́ ̉ can đam cua ng ̉ ươi biêu diên. ̀ ̉ ̃ ́ ̣ Nhưng ng Vi du 8: ̃ ươi lam xiêc khi đi trên dây th ̀ ̀ ́ ường câm trên tay môt cai ̀ ̣ ́ sao dai theo ph ̀ ̀ ương vuông goc (hoăc gân nh ́ ̣ ̀ ư vuông goc) v ́ ới dây. Cai sao ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ nay co tac dung gi? Cân băng cua ng ̀ ̀ ̉ ười lam xiêc trên dây la cân băng bên ̀ ́ ̀ ̀ ̀ hay không bên? ̀  Muôn cân băng trên dây, trong tâm cua ng ́ ̀ ̣ ̉ ười va sao phai năm trên ̀ ̀ ̉ ̀ đường thăng đ ̉ ứng đi qua điêm tiêp xuc cua chân va dây. Cai sao giup cho ̉ ́ ́ ̉ ̀ ́ ̀ ́ ngươi trên dây dê điêu chinh vi tri trong tâm h ̀ ̃ ̀ ̉ ̣ ́ ̣ ơn. Cân băng cua ng ̀ ̉ ười trên dây la cân băng không bên (gi ̀ ̀ ̀ ữ cho cân băng không bên trong môt th ̀ ̀ ̣ ời gian lâu chinh la s ́ ̀ ự hâp dân cua tro xiêc). ́ ̃ ̉ ̀ ́ ́ ̣ Cac nha khoa hoc đang lo ngai vi thap nghiêng Pisa (Y) đang co xu Vi du 9: ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ́ hương nghiêng dân va co thê bi đô. Hay giai thich nguyên nhân co thê lam đô ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ̃ ̉ ́ ́ ̉ ̀ ̉ thap? ́  Nguyên nhân: Trong tâm “r ̣ ơi” khoi măt chân đê thi thap nghiêng se ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̃ ̣ ̉ bi đô. 3)Phân: CAC ĐINH LUÂT BAO TOAN ̀ ́ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ Đê bao đam an toan cho ng Vi du 1: ̉ ̉ ̉ ̀ ươi đi xe trong tr ̀ ương h ̀ ợp chăng may xe ̉ ̣ ̣ găp tai nan, ngay nay trên cac xe ô tô ng ̀ ́ ươi ta th ̀ ương lăp đăt cai tui khi t ̀ ́ ̣ ́ ́ ́ ự ̣ đông b ơm đây va bât lên che đ ̀ ̀ ̣ ỡ phia tr ́ ước măt cua ng ̣ ̉ ười lai xe cung nh ́ ̃ ư trươc môi hanh khach. ́ ̃ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ Hay giai thich tac dung cua tui khi băng cach vân dung hiêu biêt vê ̃ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̉ chuyên hoa năng l ́ ượng. Co thê giai thich băng hiêu biêt vê đông l ́ ̉ ̉ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ượng hay không?
̃ ́ ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̀ ̉ ̉ Môi cach li giai trên nhân manh đên yêu tô nao đam bao giam b ́ ̉ ớt rui ̉ ̣ ̣ ro khi găp tai nan? ̣ ̉  Đông năng cua ng ươi ngôi trên xe chuyên thanh thê năng đan hôi ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ́ ơm căng. Đoan đ cua tui khi b ̣ ường tac dung gia tăng lam giam b ́ ̣ ̀ ̉ ớt lực va ̣ cham. ́ ̣ Ngươi ta th Vi du 2: ̀ ương noi: "Không th ̀ ́ ể tự nắm tóc mình mà nhấc mình lên được". Câu nói đó có cơ sở khoa học không? Hay giai thich? ̃ ̉ ́  Theo định luật bảo toàn động lượng thì nội lực chỉ làm cho các vật riêng biệt trong hệ trao đổi xung lượng cho nhau mà không gây ra gia tốc chuyển động cho hệ nên câu nói trên là hoàn toàn có cơ sở khoa học. Bản chất vật lý của câu nói đó là định luật bảo toàn động lượng. ́ ̣ Một khí cầu có mang một cái thang dây, dưới thang đang có một Vi du 3: người đu. Đang ở trạng thái đứng yên trên không trung, khí cầu có dịch chuyển không nếu ngươi đu từ từ leo lên thang?  Hệ người và khí cầu đang ở trạng thái đứng yên. Người từ từ leo thang thì hệ chỉ xuất hiện nội lực mà không có nội lực tác dụng nên xung lượng của hệ được bảo toàn. Do đó, khối tâm của hệ không thay đổi nên khi người leo lên thì khí cầu sẽ hạ xuống. Vậy trong một hệ kín thì tọa độ khối tâm của hệ cũng là một đại lượng bảo toàn. ́ ̣ Một người làm xiếc nằm trên mặt đất rồi cho đặt lên ngực mình Vi du 4: một tảng đá to. Sau đó, cho người khác lấy búa tạ đập vào tảng đá. Khi tảng đá vỡ ra, người làm xiếc vẫn đứng dậy vui cười chào khán giả. Điều gì đã giúp anh ta thoát khỏi "mối nguy hiểm " nêu trên?  Theo định luật bảo toàn động lượng, sau va chạm vật có khối lượng càng lớn thì biến thiên động lượng càng nhỏ (tức ít bị chấn động). Tảng đá đặt trên ngực sẽ có tác dụng giảm chấn động, đá càng to thì càng an toàn. �Va chạm giữa các vật luôn kèm theo sự truyền chuyển động, nó phụ thuộc vào sự chênh lệch khối lượng giữa hai vật. ́ ̣ Môt nha du hanh vu tru ra ngoai không gian vu tru, sau khi lam viêc, Vi du 5: ̣ ̀ ̀ ̃ ̣ ̀ ̃ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ở lai con tau cua minh. Lam thê nao co thê di chuyên vê phia con ho muôn tr ̣ ̀ ̉ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ̃ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ̣ tau, khi ma trong không gian vu tru không co vât nao co thê đap chân lên đo ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̉ ma đây ca. Hay tim ph ̃ ̀ ương an giup cac nha du hanh vu tru? ́ ́ ́ ̀ ̀ ̃ ̣
 Nha du hanh vu tru nem vê phia tr ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ̀ ́ ước môt vât gi đo đê c ̣ ̣ ̀ ́ ̉ ơ thê ng ̉ ười ̉ chuyên đông theo h ̣ ương ng ́ ược lai. ̣ ́ ̣ Đê co thê tung ng Vi du 6: ̉ ́ ̉ ươi lên cao, cac diên viên xiêc đa lam nh ̀ ́ ̃ ́ ̃ ̀ ư sau: ̣ môt diên viên đ ̃ ứng ở đâu môt tâm van đăt trên gia đ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ỡ, đâu kia cua tâm van ̀ ̉ ́ ́ được nâng lên cao, môt diên viên khac nhay dâm lên đâu đa nâng cao đo. Kêt ̣ ̃ ́ ̉ ̣ ̀ ̃ ́ ́ ̉ ̀ ̃ qua la diên viên th ực hiên đ ̣ ược cu tung ng ́ ười lên cao. Hay giai thich c ̃ ̉ ́ ơ sở ̉ cua cach lam trên? ́ ̀  Thê năng cua ng ́ ̉ ười thư hai biên thanh năng l ́ ́ ̀ ượng biên dang đan ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ́ hôi cua tâm van va sau đo chuyên thanh đông năng cua ng ́ ̀ ́ ̉ ̀ ̣ ̉ ười thứ nhât. ́ ́ ̣ Đê n Vi du 8: ̉ ươc t ́ ư trong miêng ông co thê phun ra xa h ̀ ̣ ́ ́ ̉ ơn người ta thương ̀ ̣ ̣ bit miêng ông chi đê môt lô nho cho n ́ ̉ ̉ ̣ ̃ ̉ ước phun ra. Hay giai thich c ̃ ̉ ́ ơ sở cua ̉ cach lam trên? ́ ̀ ̉ ́ ̣  Giam tiêt diên đê tăng vân tôc ̉ ̣ ́ ́ ̣ Quan sat môt đoan tau đang chay v Vi du 9: ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ới vân tôc l ̣ ́ ớn, thây nh ́ ững manh ̉ giây vun ́ ̣ ở hai bên bi hut vao tau. ̣ ́ ̀ ̀ Ở cac nha ga ng ́ ̀ ười ta thường hay yêu câu ̀ khach đi tau đ ́ ̀ ứng cach xa đ ́ ường săt khi tau đang tiên vao ga. Hay giai thich ́ ̀ ́ ̀ ̃ ̉ ́ hiên t ̣ ượng? ̀ ̣  Khi tau chay, no keo theo ca dong không khi, dong không khi chuyên ́ ́ ̉ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̣ đông gi ưa ng ̃ ươi va xe l ̀ ̀ ửa gây môt ap suât nho h ̣ ́ ́ ̉ ơn so vơi ap suât cua không ́ ́ ́ ̉ khi khi đ ́ ứng yên. Hiêu ap suât nay gây ra môt l ̣ ́ ́ ̀ ̣ ực đây co xu h ̉ ́ ướng keo ta vê ́ ̀ ̣ phia đoan tau. Tinh trang cua cac mâu giây vun la t ́ ̀ ̀ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ương tự. ́ ̣ Vi du 10: ́ ́ ̉ Vi sao trong cac bên cang, cac tau be đâu th ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ường treo những lôp ́ xe ô tô cu ̃ở hai bên thanh tau? ̀ ̀  Vi gi ̀ ưa hai tau luôn co nh ̃ ̀ ́ ững dong n ̀ ước chay tao ra ap suât nho ̉ ̣ ́ ́ ̉ giưa hai tau lam chung “hut” lai gân nhau va co thê va cham nhau. ̃ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ́ ̉ ̣ 4)Phân: VÂT LY PHÂN T ̀ ̣ ́ Ử VA NHIÊT HOC ̀ ̣ ̣ ́ ̣ Mui th Vi du 1: ̀ ơm cua n ̉ ươc hoa thoang bay trong không khi dân tan biên ́ ̉ ́ ̀ ́ ́ ư cac ông khoi luc đâu khi m mât. Khoi t ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ới thoat ra khoi ông thi đâm đăc sau ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̃ ̀ ́ ́ ̃ ̉ ́ ̣ đo cung dân tan biên trong không khi. Hay giai thich tai sao co nh ́ ững hiên ̣ tượng trên?  cac phân t ́ ử luôn chuyên đông hôn loan không ng ̉ ̣ ̃ ̣ ừng. Trong qua ́ ̉ ̣ trinh chuyên đông, phân t ̀ ử cua cac chât t ̉ ́ ́ ự hoa lân vao nhau gây ra hiên ̀ ̃ ̀ ̣ tượng khuêch tan. N ́ ́ ước hoa thoang bay, khoi tan dân la kêt qua cua hiên ̉ ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ tượng khuêch tan. ́ ́
́ ̣ Môt ng Vi du 2: ̣ ươi th ̀ ợ môc sau khi đanh vecni vao môt sô chân gi ̣ ́ ̀ ̣ ́ ường, sau môt tḥ ơi gian, ng ̀ ươi th ̀ ợ môc phat hiên thây nh ̣ ́ ̣ ́ ững chân giường chưa được đanh vecni bi n ́ ̣ ưt ne (ran chân chim), con nh ́ ̉ ̣ ̀ ững chân giường đa đ ̃ ược đanh ́ vecni thi không bi nh ̀ ̣ ư thê. Hay giai thich tai sao? ́ ̃ ̉ ́ ̣  Vecni se lam n ̃ ̀ ước trong gô kho bôc h ̃ ́ ́ ơi. Chân giường đa đ ̃ ược đanh vecni se “t ́ ̃ ươi” lâu hơn kho bi n ́ ̣ ưt ne do bi khô đi. ́ ̉ ̣ ́ ̣ Khi pha nươc chanh, ng Vi du 3: ́ ươi ta th ̀ ương lam cho đ ̀ ̀ ường tan trong nươc rôi m ́ ̀ ơi bo đa lanh vao. Vi sao không bo đa lanh vao tr ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ước rôi bo ̀ ̉ đương sau? Hay giai thich? ̀ ̃ ̉ ́ ̣ ̣ ̀  Nhiêt đô cang cao, cac phân t ́ ử chuyên đông cang nhanh nên dê hoa ̉ ̣ ̀ ̃ ̀ tan hơn. Nêu bo đa vao tr ́ ̉ ́ ̀ ước, nhiêt đô cua n ̣ ̣ ̉ ước ha thâp lam qua trinh hoa ̣ ́ ̀ ́ ̀ ̀ tan cua đ ̉ ường diên ra châm h ̃ ̣ ơn. ́ ̣ Khi chê tao bong đen điên (bong đen tron) ng Vi du 4: ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ười ta phai nap đây đu ̉ ̣ ̀ ̉ khi tr ́ ơ ở nhiêt đô va ap suât thâp vao bong. Vi sao phai lam nh ̣ ̣ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ư vây? ̣ ̉  Đê khi đen sang, nhiêt đô tăng, ap suât cua khi tr ̀ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ ơ không vượt qua ́ ap suât không khi, lam cho bong đen không bi nô, v ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̉ ỡ. ́ ̣ Ngôi gân nh Vi du 5: ̀ ̀ ững chiêc bêp than đang chay, ta th ́ ́ ́ ường nghe những tiêng lach tach cung v ́ ́ ́ ̀ ới những tia lửa băn ra. Tai sao vây? ́ ̣ ̣ ̣  Khi đun, nhiêt đô tăng, không khi trong cac th ̣ ́ ́ ớ cua than n ̉ ở ra lam ̀ nưt cac cuc than tao ra tiêng lach tach, cac hat than bi băn ra t ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ ừ sự nứt cua ̉ than. ́ ̣ Khi dung ph Vi du 6: ̀ ương phap “giac” đê hut mau đôc trong c ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ơ thê ra, ̉ ngươi ta dung môt côc sat trung, đôt môt mâu bông tâm côn, bo vao côc rôi ̀ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̉ ̀ ̉ ̀ ́ ̀ ̣ up miêng côc lên da. Khi đo côc se bam chăt vao da, mau đôc se bi hut ra t ́ ́ ́ ́ ̃ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ̃ ̣ ́ ừ ̣ ́ ́ ̉ môt vêt căt nho trên da. Hay giai thich tai sao nh ̃ ̉ ́ ̣ ư vây? ̣ ̉ ̀ ̉ ̀ ́  Khi đôt bông tâm cô tha vao côc, nhiêt đô trong côc tăng, đây cac ́ ̣ ̣ ́ ̉ ́ phân tử khi ra ngoai côc đê tăng thê tich khi. Khi up côc lên da cung la luc l ́ ̀ ́ ̉ ̉ ́ ́ ́ ́ ̃ ̀ ́ ửa ̣ ̣ tăt, do mât đô khong khi trong côc (kin) thâp, mau đôc t ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ừ trong cơ thê bi hut ̉ ̣ ́ ra ngoai (vao trong côc) ̀ ̀ ́ ́ ̣ Hay chi ro cac qua trinh biên đôi cua môt l Vi du 7: ̃ ̉ ̃ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ượng khi đ ́ ược mô ta trên ̉ hinh H 1.4? ̀ p (1 ) (2 (3 ) ) O H1.4 v
̉ ̣ ̉ ́ ́ ́ ́ ̉  (1)  (2): đăng nhiêt, thê tich khi tăng, ap suât giam ̉ ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̉ (2)  (3): đăng ap, thê tich khi giam, nhiêt đô giam ́ ̉ ̣ ̣ (3)  (4): đăng tich, ap suât tăng, nhiêt đô tăng. ́ ́ ́ Phân 3: KÊT LUÂN ̀ ́ ̣ Qua thơi gian tôi vân dung loai hinh bai tâp đinh tinh đan xen trong luc trinh ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̀ ̣ bay nôi dung ly thuyêt hoăc bô tr ́ ́ ̣ ̉ ợ cho những bai tâp đinh l ̀ ̣ ̣ ượng, tôi thây HS ́ dê tiêp thu kiên th ̃ ́ ́ ức hơn, theo dôi bai chăm chu h ̃ ̀ ́ ơn va nhiêu khi đ ̀ ̀ ưa ra nhưng câu tra l̃ ̉ ơi rât ly thu va tôi nhân thây tiêt hoc cua tôi không qua căng ̀ ́ ́ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ thăng. Qua đo cung nhân thây it nhiêu s ́ ̃ ̣ ́ ́ ̀ ự thich thu tim toi, ham hiêu biêt cua ́ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ̉ cac em, giup tôi co đu s ́ ́ ́ ̉ ự tự tin đê truyên đat kiên th ̉ ̀ ̣ ́ ức cho cac em. Tôi rut ra ́ ́ được môt điêu quan trong la đê tiêt hoc vât ly đ ̣ ̀ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ược nhe nhang: ̣ ̀ +Cân cô đong kiên th ̀ ̣ ́ ức ̀ ̣ ̣ +Cân vân dung linh hoat, hai hoa cac ph ̣ ̀ ̀ ́ ương phap, hinh th ́ ̀ ưc ́ ̉ ̣ giang day khac nhau kêt h ́ ́ ợp vơi ngôn ng ́ ữ phu h ̀ ợp đê giam b ̉ ̉ ớt sự căng ̉ thăng trong cac gi ́ ơ hoc, giam b ̀ ̣ ̉ ơt s ́ ự uê oai cua HS nhât la ̉ ̉ ̉ ́ ̀ở cac tiêt cuôi cua ́ ́ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̉ buôi hoc (co thê biêu diên thi nghiêm, kê chuyên lich s ̃ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ử vât ly, giai thich hiên ̣ ́ ̉ ́ ̣ tượng,…) Không nhưng thê giao viên cân không ng ̃ ́ ́ ̀ ừng nâng cao chuyên môn, ̉ ́ giai đap thoa đang nh ̉ ́ ững thăc măc cua HS ḿ ́ ̉ ới lam HS tin t ̀ ưởng hơn vao s ̀ ự ̃ ́ ̉ dân dăt cua ng ười thây.́ Dựa vao kêt qua th ̀ ́ ̉ ực hiên na nh ̣ ̀ ững kiên th ́ ức tâm ly hoc cung nh́ ̣ ̃ ư ̀ ̀ ̣ yêu câu vê viêc giang day vât ly ̉ ̣ ̣ ́ở trương THPT tôi cho răng giai phap ma tôi ̀ ̀ ̉ ́ ̀ đưa ra la t ̀ ương đôi h ́ ợp ly va hiêu qua. ́ ̀ ̣ ̉ Đê xuât: ̀ ́ Sử dung cac bai toan vât ly đinh tinh đê tiên hanh cac buôi xêmina hoc tâp. ̣ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ Sử dung cac bai toan vât ly đinh tinh đê xây d ̣ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ựng tinh huông co vân đê. ̀ ́ ́ ́ ̀
Sử dung cac bai toan vât ly đinh tinh đê cung cô phat triên ph ̣ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̉ ương phap t ́ ự hoc. ̣ Sưu tâm, phân loai va nghiên c ̀ ̣ ̀ ứu cac bai toan vât ly đinh tinh đê xây d ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ựng kho tư liêu giang day. ̣ ̉ ̣ Mở rông va phat triên đê tai ̣ ̀ ́ ̉ ̀ ̀ ở cac linh v ́ ̃ ực khac cua vât ly nh ́ ̉ ̣ ́ ư: Điên hoc, ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ̣ Quang hoc,…đê tao nên môt chinh thê thông nhât vâ viêc xac đinh ban chât ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ cua cac bai toan vât ly đinh tinh. ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̉ Tuy nhiên do con thiêu kinh nghiêm va kha năng co han, nên chăc chăn ́ ̣ ́ ́ đê tai nay không tranh khoi nh ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ững han chê va thiêu sot. Rât mong s ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ ự đong ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ̣ gop y kiên cua quy Thây Cô va cac đông nghiêp. Va hy vong răng đê tai nay ̀ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ̃ ̀ ̀ ̣ ữu ich giup cac em HS yêu thich môn Vât ly h se la tai liêu h ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ơn. Biên Hoa, ngay thang năm 2012 ̀ ̀ ́ Ngươi soan ̀ ̣ ̀ ̣ Hoang thi Huyên ̀ TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Vật lý vui quyển III (IA.I.PERENMAN – Nhà xuất bản Giáo Dục) 2.Cơ học vui (IA.I.PERENMAN – Nhà xuất bản Giáo Dục) 3.Bài tập định tính và câu hỏi thực tế VẬT LÝ 10 (Vũ Thanh Khiết (chủ biên)Nguyễn Thanh Hải – Nhà xuất bản Giáo Dục) 4.Sách giáo khoa Vật Lý 10 cơ bản