Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp dạy ký hiệu ngôn ngữ cho trẻ khiếm thính

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> TRUNG TÂM NUÔI DẠY TRẺ KHUYẾT TẬT<br /> Mã số:…………………<br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY KÝ HIỆU NGÔN NGỮ<br /> CHO TRẺ KHIẾM THÍNH<br /> <br /> Người thực hiện: NGUYỄN THỊ NGỌC TRINH<br /> Lĩnh vực nghiện cứu:<br /> - Quản lý giáo dục:…………. □<br /> - Phương pháp dạy học bộ môn: Ký hiệu ngôn<br /> ngữ.<br /> - Lĩnh vực khác: ………..□<br /> Có đính kèm:<br /> <br /> □ Mô hình<br /> <br /> □ Phần mềm<br /> <br /> □ Phim ảnh<br /> <br /> □ Hiện vật khác<br /> <br /> Năm học 2011 - 2012<br /> 1<br /> <br /> SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> I.<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN<br /> Họ và tên: NGUYỄN THỊ NGỌC TRINH<br /> Ngày, tháng, năm sinh : 01- 10- 1977<br /> Nam, nữ: Nữ<br /> Địa chỉ: A 1/038 Lạc Sơn – Quang Trung – Thống Nhất – Đồng Nai.<br /> Điện thoại: CQ: 0613954171<br /> ĐTDĐ: 0919307387<br /> Fax:<br /> Email: ngoctrinh77@gmail.com<br /> Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn khối 3,4,5- CPTTT<br /> Đơn vị công tác: Trung tâm Nuôi dạy trẻ Khuyết tật Đồng Nai<br /> Khu phố 3- Tân Bản – Bửu Hòa<br /> Biên Hòa- Đồng Nai<br /> <br /> II.<br /> TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO<br /> - Trình độ chuyên nhôn cao nhất: Đại học Sư phạm<br /> - Năm nhận bằng: 2011<br /> - Chuyên nghành đào tạo: Giáo dục Tiểu học.<br /> III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC<br /> - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Dạy trẻ khiếm thính<br /> - Số năm có kinh nghiệm: 13 năm.<br /> - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:<br /> + Sử dụng giao tiếp tổng hợp trong giảng dạy trẻ Khiếm thính.<br /> + Nâng cao hoạt động tổ chuyên môn Tiểu học.<br /> + Một số biện pháp rèn đọc chữ Braile cho trẻ Khiếm thị.<br /> <br /> 2<br /> <br /> SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> Tru t<br /> Nu D tr K u t t t<br /> <br /> MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY KÍ HIỆU NGÔN NGỮ<br /> CHO TRẺ KHIẾM THÍNH<br /> I.<br /> <br /> LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> <br /> Trẻ Khiếm thính là một trong những đối tượng khó khăn nhất trong giáo dục<br /> đặc biệt. Do khiếm khuyết về thính giác, trẻ rất khó khăn trong giao tiếp với mọi<br /> người xung quanh và phát triển nhận thức của bản thân. Nếu để trẻ có thể giao tiếp<br /> bằng ngôn ngữ nói thì việc thiết yếu hàng đầu là phải cung cấp cho trẻ máy trợ<br /> thính phù hợp, trẻ được can thiệp sớm từ nhỏ, có môi trường học tập và luyện nghe<br /> nói tốt. Thế nhưng không phải gia đình nào có trẻ khiếm thính cũng mua được máy<br /> trợ thính tốt và tạo điều kiện cho con nghe nói tốt được.<br /> Hơn 90 các em Khiếm thính đang theo học tại Trung tâm Nuôi dạy Trẻ<br /> Khuyết tật Đồng Nai là những em được sinh ra bởi cha m bình thường nên ngôn<br /> ngữ kí hiệu không phải là ngôn ngữ m đẻ của các bậc phụ huynh, do không có<br /> kinh nghiệm nên cha m rất l ng t ng khi nuôi dạy con cái khiếm thính và phần<br /> lớn là không hiểu con cái mình muốn gì có suy nghĩ như thế nào Một số ít còn<br /> lại được sinh ra bởi cha m điếc câm thì ngôn ngữ kí hiệu là tiếng m đẻ của họ.<br /> Khi đến trường phần lớn các em học sinh khiếm thính dùng ngôn ngữ kí hiệu để sử<br /> dụng trong giao tiếp hàng ngày l c này thì ngôn ngữ kí hiệu được coi là tiếng m<br /> đẻ của học sinh khiếm thính. Một trong các môn đặc thù đang được giảng dạy tại<br /> Trung tâm là môn Kí hiệu ngôn ngữ với mục tiêu phát triển vốn kí hiệu ngôn ngữ,<br /> giúp học sinh khiếm thính có phương tiện để trao đổi thông tin trong quá trình học<br /> tập và giao tiếp. Việc hình thành, phát triển kĩ năng sử dụng kí hiệu ngôn ngữ cho<br /> học sinh khiếm thính góp phần xây dựng hệ thống kí hiệu của người Điếc Việt<br /> Nam ngày càng phong ph và hoàn thiện hơn, đó cũng là một trong những mục<br /> tiêu trong kế hoạch phát triển giáo dục đặc biệt của Trung tâm đã xây dựng và<br /> hướng tới trong nhiều năm qua.<br /> Việc dạy kí hiệu ngôn ngữ làm sao cho học sinh khiếm thính tiếp thu được<br /> kí hiệu, cấu tr c ngữ pháp của ngôn ngữ kí hiệu và cách ứng dụng ngôn ngữ kí<br /> hiệu vào cuộc sống là vấn đề hiện nay của Trung tâm Nuôi dạy Trẻ Khuyết tật nói<br /> riêng và các cơ sở chuyên biệt nói chung đang gặp phải những khó khăn nhất định.<br /> Xuất phát từ thực tế giảng dạy môn Kí hiệu ngôn ngữ của bản thân, tôi xin được<br /> trao đổi cùng các đồng nghiệp về Một số biện pháp dạy kí hiệu ngôn ngữ cho học<br /> sinh Khiếm thính với mong muốn nâng cao chất lượng dạy học về bộ môn kí hiệu<br /> ngôn ngữ nhằm gi p giáo viên và học sinh thực hiện kí hiệu ngôn ngữ tốt hơn.<br /> II.<br /> 1. C s<br /> <br /> TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI<br /> u<br /> <br /> 3<br /> <br /> Kí hiệu ngôn ngữ là quy ước về ý nghĩa của sự vật, sự việc… thông qua bàn<br /> tay. Sử dụng thị giác để hiểu nội dung giao tiếp. Đây là hình thức giao tiếp thuận<br /> lợi và hiệu quả nhất đối với người khiếm thính.<br /> Quy t c biểu đạt kí hiệu<br /> - Sử dụng cả hai tay và ngón tay.<br /> - Hướng của bàn tay về phía trước.<br /> - Chuyển động của tay phía trước bụng, trong khoảng không gian quy định.<br /> - Tay, ngón tay chuyển động theo các hướng : lên, xuống, trong, ngoài, tròn<br /> theo chiều kim đồng hồ hay ngược lại….<br /> Hiện nay hầu hết những người khiếm thính ở Việt Nam nói chung và ở<br /> Đồng Nai nói riêng đều sử dụng ngôn ngữ kí hiệu để giao tiếp với nhau. Chỉ có<br /> một ít người khiếm thính sử dụng ngôn ngữ nói, lí do là số người khiếm thính này<br /> bị điếc nh có khả năng sử dụng lời nói hoặc không có dịp tiếp x c với những<br /> người điếc khác.<br /> Ngôn ngữ kí hiệu được cộng đồng người điếc sử dụng rộng rãi. Đây là thứ<br /> ngôn ngữ sử dụng hình dạng của bàn tay, chuyển động của cơ thể, cử chỉ điệu bộ<br /> và sự thể hiện trên khuôn mặt để trao đổi với nhau, nói lên những suy nghĩ, nhu<br /> cầu và cảm x c. Cũng như ngôn ngữ nói, ngôn ngữ kí hiệu là một ngôn ngữ thực<br /> sự hay còn gọi là tiếng m đẻ của người điếc, có ngữ pháp riêng và cấu tr c riêng<br /> giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ kí hiệu tuy cả hai đều quy về Tiếng Việt chung<br /> nhưng lại có sự khác biệt nhau rất rõ rệt về trật tự từ của câu.<br /> Ví dụ: Ngôn ngữ nói: Tôi ăn hai quả táo<br /> Ngôn ngữ kí hiệu: Tôi/ quả táo/ ăn/ hai<br /> Từ vựng: Như tất cả các ngôn ngữ thông thường, để học tốt kí hiệu ngôn<br /> ngữ trước tiên phải học và nhớ các từ, ở Trẻ khiếm thính học từ vựng ngôn ngữ kí<br /> hiệu d dàng hơn nếu trẻ được nhìn thấy trực tiếp. Do vậy cần r n thêm cho trẻ các<br /> kĩ năng phát huy trí tưởng tượng, kết hợp tay, thân thể, n t mặt và kh u hình vừa<br /> làm kí hiệu vừa nói . Nhờ có thực hành nên trẻ có thể học và sử dụng ngôn ngữ kí<br /> hiệu không mấy khó khăn.<br /> Nếu những trẻ nghe được bình thường có thể dùng ngôn ngữ lời nói để trao<br /> đổi với người nghe bình thường khác thì nhũng trẻ sử dụng ngôn ngữ kí hiệu cũng<br /> có thể giao tiếp với bất kỳ ai nếu người đó cũng biết ngôn ngữ ký hiệu đó một cách<br /> hoàn chỉnh. Không giống ngôn ngữ nói, đối với trẻ Khiếm thính Việt Nam biết<br /> ngôn ngữ kí hiệu thành thạo có thể giao tiếp được với trẻ Khiếm thính biết kí hiệu<br /> đến từ nước khác d dàng hơn là đối với trẻ nghe bình thường đến từ hai nước này<br /> khi giao tiếp bằng lời nói với nhau.<br /> 2. Nộ du<br /> <br /> , b ệ p áp t ực<br /> <br /> ệ các<br /> <br /> ả p áp<br /> <br /> Để có thể thực hiện các yêu cầu về kiến thức và kĩ năng khi dạy phân môn kí<br /> hiệu ngôn ngữ cho học sinh khiếm thính, tôi có những biện pháp sau:<br /> 2.1<br /> <br /> m<br /> sinh.<br /> <br /> n n<br /> <br /> n<br /> <br /> h<br /> <br /> n<br /> <br /> nh m<br /> <br /> đ<br /> <br /> n đ<br /> <br /> n h<br /> <br /> Do không có chương trình, sách giáo khoa cụ thể nên để gi p học sinh<br /> khiếm thính r n luyện kĩ năng học và sử dụng kí hiệu ngôn ngữ, trước tiên chính<br /> 4<br /> <br /> giáo viên phải xác định và n m rõ mục tiêu chính của bài học theo chủ đề là gì?<br /> Mức độ tiếp thu của từng em như thế nào Chính chủ đề là điểm tựa để học sinh<br /> n m được các kí hiệu có liên quan với nhau, không đi quá xa chủ đề. Xác định<br /> từng đối tượng học sinh để lập kế hoạch bài giảng cho phù hợp.<br /> 2.2<br /> <br /> n<br /> <br /> n<br /> <br /> nh ho<br /> <br /> ph<br /> <br /> n ph p<br /> <br /> h nh h<br /> <br /> h<br /> <br /> h<br /> <br /> Với mục tiêu hình thành và phát triển vốn kí hiệu, r n kĩ năng giao tiếp bằng<br /> kí hiệu ngôn ngữ cho trẻ Khiếm thính giáo viên cần vận dụng các phương pháp<br /> phát huy tính tích cực chủ động của học sinh; ch ý hơn về thực hành giao tiếp, lặp<br /> lại, đóng vai, tận dụng những tình huống cụ thể đang xảy ra để dạy trẻ sử dụng kí<br /> hiệu kết hợp với chữ viết và tiếng nói… đồng thời biết phối hợp linh hoạt các<br /> phương pháp dạy học khác. Sử dụng linh hoạt nhiều hình thức dạy trong một tiết<br /> học: làm việc độc lập, làm việc theo nhóm, làm việc chung cả lớp.<br /> Ví dụ: dạy trẻ kí hiệu con m o cần sử dụng bằng kí hiệu, bằng ngôn ngữ<br /> nói, bằng chữ viết và tranh ảnh hay vật thật.<br /> Giáo viên n m b t thực tế về khả năng phát triển kí hiệu của từng em để đưa<br /> ra những phương pháp và hình thức hỗ trợ kịp thời. Bởi trong môt lớp có thể có<br /> nhiều trình độ khác nhau về kí hiệu ngôn ngữ.<br /> Cũng như các môn học khác, khi dạy môn kí hiệu ngôn ngữ việc chu n bị<br /> tranh ảnh, đồ dùng dạy học để cho tiết dạy sinh động hứng th cũng không k m<br /> phần quan trọng. Ngoài ra giáo viên cũng có thể sử dụng powerpoint để gi p cho<br /> bài dạy của mình có hiệu quả hơn. Chu n bị hệ thống câu hỏi gợi ý phù hợp cho<br /> từng đối tượng. Các em khá giỏi nêu các câu hỏi tổng quát, đối với các em yếu nên<br /> chẻ nhỏ câu hỏi.<br /> Ví dụ: Chủ đề thiên nhiên<br /> - Giáo viên cho học sinh xem một số tranh ảnh liên quan đến các hiện tượng<br /> thiên nhiên mưa, n ng, gió, bão…<br /> - Học sinh nêu các hiện tượng trên bằng các kí hiệu tự phát.<br /> - Giáo viên cung cấp Kí hiệu ngôn ngữ thống nhất chung, giải nghĩa từ cho<br /> trẻ hiểu sau đó giáo viên cho học sinh lặp lại cá nhân, nhóm, cả lớp về kí hiệu vừa<br /> học.<br /> - Giáo viên nêu gợi ý để học sinh cùng thảo luận về các hiện tượng trên.<br /> - Thông qua hoạt động trò chơi học sinh được kh c sâu thêm kí hiệu<br /> Trời n ng - Làm động tác trời n ng - Đội mũ<br /> Trời mưa - Làm động tác mưa - che dù<br /> <br /> …..<br /> 5<br /> <br />