Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh lớp 2D Trường Tiểu học Nguyễn văn Trỗi

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu này nhằm mục đích trang bị cho học sinh những kiến thức, thái độ, kỹ năng phù hợp và trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hằng ngày.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh lớp 2D Trường Tiểu học Nguyễn văn Trỗi

MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Mục lục 1 I. Mở đầu 2 1. Lý do chọn đề tài 2 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 2 3. Đối tượng nghiên cứu 3 4. Giới hạn của đề tài. 3 5. Phương pháp nghiên cứu 3 II. Nội dung 3 1. Cơ sở lý luận 3 2. Thực trạng 5 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. 9 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp 9 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 9 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 17 3.4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu 18 III. Kết luận, kiến nghị 19 1. Kết luận 19 2. Kiến nghị 19 Nhận xét của hội đồng chấm sáng kiến cấp trường – cấp huyện 20 Tài liệu tham khảo 22 I. MỞ ĐẦU. 1. Lí do chọn đề tài. Một nhà hiền triết đã nói “Khoa học mà không có hành vi đạo đức thì chỉ là sự tàn rụi của linh hồn”. Ở lứa tuổi học sinh hành vi đạo đức đó chính là kĩ năng sống, vì vậy việc thực hiện rèn kĩ năng sống cho học sinh là việc rất cần thiết. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là việc rất quan trọng, ảnh hưởng tới quá
trình hình thành nhân cách cho các em từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành nên việc giáo dục kỹ năng sống cho các em từ khi bước vào môi trường giáo dục, đặc biệt là lứa tuổi Tiểu học là một việc làm hết sức cấp thiết. Bởi vì lứa tuổi này các em sẽ làm quen với các kỹ năng sống như giao tiếp, thuyết trình, làm việc theo nhóm…qua đó sẽ giúp các em tự tin, mạnh dạn khi đứng trước đám đông, chủ động và biết cách xử lí các tình huống thường gặp trong cuộc sống hằng ngày và quan trọng hơn là khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo, biết phát huy thế mạnh của mình. Chính vì vậy việc rèn kỹ năng sống ở bậc tiểu học là một nhiệm vụ quan trọng mà người người làm công tác giáo dục cần quan tâm. Từ nhiều năm nay, Bộ Giáo dục – Đào tạo đã ra chủ trương dạy kỹ năng sống là một trong những tiêu chí đánh giá “Trường học thân thiện – học sinh tích cực”, và qua đó, tôi nhận thấy rằng chính ở dưới mái trường các em học được những điều hay, lẽ phải, là nơi hình thành nhân cách cho các em, giúp các em có một kỹ năng sống tốt cho tương lai sau này. Nhà trường sẽ trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, giúp các em xây dựng mọi điều kiện cần và đủ để làm hành trang bước vào đời, bước vào xã hội đang hòa nhập và vươn mình ra thế giới. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, bản thân tôi luôn đặt ra trong đầu câu hỏi “Làm thế nào để nâng cao kỹ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để học sinh biết vận dụng kỹ năng sống vào cuộc sống hằng ngày?”. Và để luận giải những suy nghĩ trên, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh lớp 2D Trường Tiểu học Nguyễn văn Trỗi”. Tôi nghĩ rằng đây là vấn đề không chỉ riêng tôi mà các đồng nghiệp khác cũng đã và đang suy nghĩ. Là một đề tài đang rất nóng, được phụ huynh và xã hội hết sức quan tâm. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. * Mục tiêu của đề tài: Trang bị cho học sinh những kiến thức, thái độ, kỹ năng phù hợp và trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hằng ngày. Giúp học sinh làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống. Rèn cho các em cách sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng, có hướng suy nghĩ tích cực và tự tin, tự quyết định hành vi đúng đắn. * Nhiệm vụ của đề tài: Tạo cơ hội cho giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy khả năng trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục, phát hiện những năng khiếu, phẩm chất, năng lực của học sinh, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức . 3. Đối tượng nghiên cứu. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi.
4. Giới hạn đề tài. Học sinh lớp 2D năm học 2016 – 2017 Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi – xã Quảng Điền huyện Krông Ana – tỉnh Đăk Lăk. 5. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu. Phương pháp điều tra. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm học sinh. Phương pháp thống kê toán học II. NỘI DUNG. 1.Cơ sở lý luận 1.1 Kỹ năng là gì? Kỹ năng là năng lực hay khả năng chuyên biệt của một cá nhân về một hoặc nhiều khía cạnh nào đó được sử dụng để giải quyết tình huống hay công việc nào đó phát sinh trong cuộc sống. 1.2 Kỹ năng sống là gì? Kỹ năng sống là những trải nghiệm có hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu cụ thể, trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Kỹ năng sống bao gồm cả hành vi vận động của cơ thể và tư duy trong não bộ của con người. Kỹ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục hoặc rèn luyện của con người. 1.3 Vì sao phải rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh? Khi tham gia vào bất kỳ hoạt động nghề nghiệp nào phục vụ cho cuộc sống đều đòi hỏi chúng ta phải thỏa mãn những kỹ năng tương ứng. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng ứng xử thân thiện trong mọi tình huống; thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng hoạt động xã hội; Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng ngừa tai nạn giao thông, đuối nước và các tệ nạn xã hội. Đối với học sinh tiểu học việc hình thành các kỹ năng cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. Mục tiêu giáo dục là nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Yêu cầu về nội dung giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về nghệ thuật. Tuy nhiên, nội dung giáo dục trong các nhà trường tiểu học hiện nay còn xem trọng việc dạy chữ, chưa chú trọng đúng mức dạy làm người, nhất là việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Bô Giao duc Đao tao đa phat đông phong trao“ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ̃ ́ ̣ ̀ Xây dựng trương hoc thân thiên hoc sinh tich c ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ực” vơi nh ́ ưng kê hoach nhât quan t ̃ ́ ̣ ́ ́ ư ̀
trung ương đên đia ph ́ ̣ ương, Phong giao duc Đao tao cung đa co kê hoach t ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̃ ̃ ́ ́ ̣ ừng năm học với nhưng biên phap cu thê đ ̃ ̣ ́ ̣ ̉ ể rèn kỹ năng sống cho học sinh môt cach chung nhât ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ững đinh h cho cac bâc hoc, đây chinh la nh ́ ̣ ướng giup giao viên th ́ ́ ực hiên. ̣ Ở tiểu học, mỗi giáo viên được phân công chủ nhiệm một lớp, họ không những đảm nhận nhiều môn học mà còn phải làm công tác chủ nhiệm lớp. Không giống với những lớp học trên, ở lớp 2 các kỹ năng hoạt động còn hạn chế, ý thức tổ chức kỉ luật và ý thức tự giác của các em chưa cao. Để hoàn thành tốt công tác chủ nhiệm lớp đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải đầu tư rất nhiều thời gian và công sức. Nếu giáo viên làm tốt việc rèn luyện học sinh thực hiện đúng nội quy trường lớp thì sẽ có hiệu quả rất lớn cho việc thực hiện các chỉ tiêu giáo dục, góp phần nâng cao việc giáo dục toàn diện cho học sinh. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. Dưới đây là số liệu điều tra học sinh khi tôi nhận bàn giao lớp 1D năm học 2014 – 2015. Tổng số học sinh: 22; nữ:12; khuyết tật: 1; dân tộc: 0; tôn giáo: 0; sống với ông bà: 2; sống với cô: 1; ở với bố: 2; sống xa gia đình để được đi học: 1. Kết quả bàn giao chất lượng năm học 2016 – 2017, tôi đặc biệt lưu ý đến số liệu sau: + Năng lực Tự phục vụ, tự quản: Hoàn thành: 20, chưa hoàn thành: 2 + Năng lực Tự học và giải quyết vấn đề: Hoàn thành: 20, chưa hoàn thành: 2 + Phẩm chất Trung thực, kỉ luật: Hoàn thành 19, chưa hoàn thành 3. Nhưng qua ba tháng hè, tạm thời rời xa môi thường giáo dục, ở tuổi ăn tuổi chơi. Các em lại quên đi những kỹ năng cần thiết của người học sinh. Khi bước vào năm học 2016 2017 tôi đã tiến hành khảo sát với chủ đề “ Kỹ năng của em”, kết quả thu được như sau: Tổng số Kỹ năng khi tham gia giao thông học sinh Kỹ năng Có hình Kỹ năng chưa tốt tốt thành kỹ năng SL % SL % SL % 22 3 13,6% 10 45,4% 9 40,9% Kỹ năng thực hành thảo luận nhóm, chia sẻ nội dung với bạn Tổng số học Biết cách lắng Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra khỏi nhóm sinh nghe, hợp tác SL % SL % 22 12 54,5 10 45,4%
Kỹ năng ứng xử tình huống trong các hoạt động tập thể Tổng số học Biết cách ứng Chưa biết cách ứng xử hài hòa sinh xử hài hòa, khá phù hợp. SL % SL % 22 13 59% 9 40,9% Kỹ năng chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập Tổng số học Chuẩn bị đầy Chưa chuẩn bị đầy đủ sách vở, đò dùng học tập sinh đủ sách vở, đò dùng học tập SL % SL % 22 14 63,6% 8 36.4% *Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra. Qua bảng tổng hợp trên kết quả cho thấy, học sinh có kỹ năng tham gia giao thông chưa tốt là 40,9%. Học sinh chưa biết cách lắng nghe và tách ra khỏi nhóm chiếm đến 45/4%. Học sinh chưa có kỹ năng ứng xử chiếm 40,9%. Học sinh chưa chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập là 36,4%. Từ đó có thể thấy rằng số lượng các em còn hạn chế trong việc vận dụng các kỹ năng sống còn rất lớn, điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình học tập cũng như phát triển nhân cách của các em sau này. Do đó tôi nhận thấy rằng rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là việc làm hết sức cấp bách. Trước tiên ta cùng đi tìm hiểu một số nguyên nhân dẫn đến điều bất cập trên. + Về gia đình: Một số gia đình cha mẹ sống không gương mẫu, li hôn, mải mê làm ăn không quan tâm đến con cái, phó thác trách nhiệm dạy dỗ con em cho nhà trường giống như “trăm sự nhờ thầy”. Nhiều cha mẹ do nhận thức lệch lạc, chưa có tri thức về giáo dục con cái, sự quan tâm, nuông chiều thái quá trong việc nuôi dạy, sử dụng uy quyền của cha mẹ một cách cực đoan, tấm gương phản diện của cha mẹ hoặc người thân trong gia đình có hoàn cảnh éo le hoặc hay sử dụng bạo lực…cũng tác động không nhỏ đến việc hình thành nhân cách của học sinh . Ở lớp tôi đang chủ nhiệm, có nhiều đối tượng tôi cần phải đặc biệt quan tâm: Một em bố mẹ bỏ đi, buộc phải sống với cô và dượng, luôn đến trường trong tình trạng tay chân chằng chịt vết roi, thích gây sự, đánh nhau với bạn bè, chỉ hành động theo ý thích cá nhân mà không quan tâm đến mối trường xung quanh, không chịu viết bài, không làm bài tập mặc dù em rất thông minh. Một em khuyết tật về trí tuệ, em không kiểm soát được hành vi của mình, khả năng đưa ra quyết định kém, giải quyết vấn đề không hiệu quả và không thể tự mình
chăm sóc bản thân. Một em bố mẹ đi làm xa, phải sống với ngoại, không thích hoạt động nhóm, hay làm việc riêng trong giờ học, ít tiếp xúc, nói chuyện với bạn bè. Một em phải sống trong một gia đình bố mẹ “ghép nối”. Em chưa có kỹ năng bảo vệ đồ dùng học tập, em rất thích xé vở. Tôi có hỏi em tại sao thích xé vở? Em trả lời tôi rất hồn nhiên: “Thưa cô, ba em cũng hay xé vở của em để lót nồi cơm”… Một em sống xa bố mẹ, ba anh em ở cùng với nhau để đi học và điều tôi quan tâm ở đây là em có biểu hiện ham thích đồ của các bạn trong lớp, hay tò mò xem trong cặp của bạn có những gì. Phải chăng đây là do hoàn cảnh gia đình đã tác động đến việc hình thành kỹ năng tốt trong cuộc sống của các em? + Về phía nhà trường: Một số cán bộ, giáo viên thiếu thiện cảm, sử dụng các biện pháp giáo dục chưa hợp lí. Việc đánh giá kết quả, khen thưởng, kỷ luật đôi khi chưa kịp thời, chưa đúng lúc… +Về phía xã hội: Sự tác độ của cơ chế thị trường, sự phát triển của khoa học công nghệ đã tác động mạnh vào lối sống của các em, xem nhẹ lời khuyên của cha mẹ, thầy cô dẫn đến những biểu hiện lệch lạc về chuẩn mực đạo đức. Như vậy có thể thấy rằng: + Hiện nay việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mới chỉ đang dừng lại ở việc tích hợp và lồng ghép vào các môn học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Việc tích hợp và lồng ghép này sẽ có những hạn chế nhất định trong việc giáo dục các kĩ năng cần thiết cho trẻ. ́ ậc cha me các em luôn nong vôi trong viêc day con; h + Cac b ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ọ chỉ chú trọng đến việc con mình về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ, hoặc chưa biết làm toán thì lo lắng một cách thái quá. Đông th ̀ ơi lai chiêu chuông, cung ph ̀ ̣ ̀ ̣ ụng con cai khiên tre không co ́ ́ ̉ ́ ky năng t ̃ ự phuc vu, ̣ ̣ ỷ lại vào người khác. + Vào đầu năm, giáo viên chưa thể nắm bắt được tâm sinh lý của từng học sinh nên giáo viên rất khó khăn để giúp các em phát triển các kỹ năng sống một cách hoàn thiện. Nhưng bên cạnh đó vẫn có những thuận lợi để giúp các em hình thành những kỹ năng tốt. Trường học nơi tôi đang công tác là ngôi trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ I, được Phòng giáo dục và các cấp lãnh đạo rất quan tâm. Trường đóng trên địa bàn xã Quảng Điền – xã được đón nhận nông thôn mới vào năm 2016 nên đời sống ý thức của người dân cũng cao hơn nhiều. Trường đã và đang áp dụng chương trình dạy học theo mô hình trường học mới VNEN. Khi thực hiện chương trình học này sẽ rèn luyện cho các em những kỹ
năng cơ bản: sử dụng ngôn ngữ, giao tiếp, thảo luận, bảo vệ ý kiến, giải quyết các mâu thuẩn, hoạt động nhóm, làm việc hợp tác… Về phía Chuyên môn và Đội: thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt rèn luyện kỹ năng sống cho giáo viên và học sinh. Chuyên đề an toàn giao thông đường bộ cho học sinh Những thuận lợi đó cũng góp phần không nhỏ vào việc hình thành những kỹ năng tốt cho học sinh, và để những kỹ năng đó hoàn thiện hơn,tôi đã đưa ra những giải pháp sau: 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. 3.1. Mục tiêu của giải pháp. Giúp học sinh sống một cách an toàn, khoẻ mạnh có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày. Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi. Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước; có thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. 3.2 Nội dung và cách thực hiện giải pháp. 3.2.1 Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống qua các phương pháp dạy học + Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính độc lập, sáng tạo của học sinh gắn với thực tiễn, có tài liệu bổ trợ phong phú, luôn tạo cho các em tính chủ động, tích cực, hứng thú trong học tập; phát huy tính sáng tạo, tạo được bầu không khí cởi mở thân thiện của lớp của trường. Trong giờ học, tôi tạo cơ hội cho các em được nói, được trình bày trước nhóm bạn, trước tập thể, nhất là các em còn hay rụt rè, khả năng giao tiếp kém qua đó góp phần tích lũy kỹ năng sống cho các em. + Bản thân tôi phải làm tốt công tác chủ nhiệm mà nhà trường phân công, thường xuyên thay đổi các hình thức sinh hoạt lớp, luân phiên nhau cho các em làm Chủ tịch hội đồng tự quản, nhóm trưởng. Làm cho các em thấy có trách nhiệm đối với công việc được giao. + Thời gian rảnh, tôi thường xuyên cùng lớp sắp xếp lại góc học tập của lớp và thông qua đó giáo dục cho các em tầm quan trọng của sách vở, đồ dùng học tập, giúp học sinh hình thành thói quen bảo vệ và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập khi đến lớp. + Cần tổ chức tốt các tiết Sinh hoạt lớp. Theo đó để tự các em được đánh giá, nhận xét về hoạt động của lớp trong tuần qua, nhận xét các bạn…thêm phần giao lưu với cả lớp qua các tiết mục văn nghệ, kể chuyện, câu đố, trò chơi…qua đó giúp các em mạnh dạng hơn trong giao tiếp, nhận ra được các khuyết điểm của bản thân và tìm cách khắc phục vào tuần sau. + Xây dựng trường, lớp xanh sạch đẹp, cần chú trọng tạo môi trường tự nhiên gần gũi với cuộc sống để thông qua đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho
các em. + Tổ chức các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp, cho các em nghe những bài hát hoặc xem những video về những tấm gương nghèo vượt khó, những mảnh đời bất hạnh trên khắp đất nước, từ đó phân tích thêm để các em dần hình thành kỹ năng cảm thông, yêu thương con người, biết bảo vệ tài sản của mình và của người khác. 3.2.2 Sử dụng các biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực để giáo dục học sinh thực hiện nội quy trường lớp 3.2.2.1 Khái niệm về giáo dục kỷ luật tích cực: Là giáo dục dựa trên nguyên tắc vì lợi ích tốt nhất của trẻ; không làm tổn thương đến thể xác và tinh thần của trẻ; có sự thoả thuận giữa người lớn – trẻ em và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. 3.2.2.2 Lợi ích của việc sử dụng các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực: Học sinh có nhiều cơ hội chia sẻ, bày tỏ cảm xúc, được mọi người quan tâm, tôn trọng, lắng nghe ý kiến.Tích cực, chủ động hơn trong học tập, tự tin trước đám đông, phát huy được khả năng của mình. Giáo viên giảm được áp lực quản lý lớp học vì học sinh hiểu và tự giác chấp hành kỷ luật. Từ đó giáo viên được học sinh tin tưởng, tôn trọng, xây dựng được mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò. Nâng cao hiệu quả quản lý lớp học, nâng cao chất lượng giáo dục. Được sự đồng tình của gia đình học sinh và xã hội. Đối với nhà trường, gia đình, cộng đồng, xã hội thì nhà trường trở thành môi trường học thân thiện, an toàn, tạo được niềm tin đối với xã hội, đào tạo được những công dân tốt, giảm thiểu được các tệ nạn xã hội, bạo hành, bạo lực, góp phần tạo nên gia đình hạnh phúc, xã hội phồn vinh. 3.2.2.3 Một số nhóm biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực Nhóm biện pháp thay đổi cách cư xử với bạn trong lớp. Chia sẻ qua nhịp cầu bè bạn: Là giúp cho học sinh hướng tới những điều lạc quan tích cực trong cuộc sống ngay cả khi gặp khó khăn, chán nản. Tao điêu kiên cho ̣ ̀ ̣ nhưng h ̃ ọc sinh ngai giao tiêp tr ̣ ́ ước đam đông cung co thê bay to y kiên cua minh qua ́ ̃ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̀ nhịp cầu bè bạn. Khi áp dụng biện pháp này giáo viên phải lưu ý học sinh biết ghi nhận điểm tốt của bạn thay vì chỉ nhìn thấy những điểm chưa tốt của bạn. Phiếu khen: Việc khen ngợi, động viên đặc biệt quan trọng đối với học sinh cá biệt hay học sinh có những hành vi vô kỉ luật trong lớp. Không bỏ qua bất kì một cử chỉ đáng khen nào. Tìm moi c̣ ơ hội để khen ngợi các em. Đây là một hình thức động viên về tinh thần rất giá trị và hiệu quả.Các em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong cuộc sống. Gửi thư khen về nhà: Giúp học sinh thấy tự tin và làm cho các em có tính tự lập, có trách nhiệm với công việc được giao, tạo sự gần gũi thân thiện giữa học sinh với giáo viên, cha mẹ học sinh và giáo viên. Nhóm biện pháp quan tâm đến những khó khăn của học sinh Tổ chức trò chơi công nhận đặc điểm tốt của học sinh : Giúp các em tăng thêm
lòng tự tin với bản thân và khuyến khích các em nhìn nhận những mặt tích cực của các bạn khác, có cảm giác được thừa nhận và khen thưởng trong một tập thể đều có những ảnh hưởng mạnh mẽ đến thái độ và cách xử sự của các em. Tổ chức điều tra: Hoat đông nay tao c ̣ ̣ ̀ ̣ ơ hôi cho h ̣ ọc sinh co th ́ ể bay to nh ̀ ̉ ưng ̃ ̀ ̉ ̉ ơn vê h nhu câu cua cac em va giup giáo viên hiêu h ́ ̀ ́ ̀ ọc sinh cua minh. ̉ ̀ Đặt mình vào hoàn cảnh của người khác: Chia sẻ một tình huống cụ thể. ̃ ́ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ Nguyên nhân dân đên nôi buôn, niêm vui (khach quan, chu quan), chia s ẻ với nhau về ̣ ́ ̣ ̣ muc đich hoat đông. Nên lắng nghe xem xét vấn đề từ học sinh. Giúp học sinh làm rõ vấn đề và cùng các em tìm cách giải quyết. Nhóm biện pháp tăng cường sự tham gia của trẻ. Biện pháp xây dựng nội quy lớp học: Các bước xây dựng nội quy lớp học tại buổi đầu đến lớp: Bước 1: Giáo viên thông báo cho học sinh nội dung chính của năm học. Bước 2: Học sinh chia nhóm thảo luận. Bước 3: Các nhóm chia sẻ ý kiến. Giáo viên và cả lớp xem xét tìm ra những ý kiến chung của tất cả học sinh. Bước 4: Học sinh tiếp tục thảo luận. Bước 5: Quy định chế độ thưởng và xử phạt. Bước 6: Viết và trang trí nội quy lớp bằng chữ lớn. Như vậy học sinh được tham gia, được cung cấp thông tin, được bày tỏ ý kiến của mình. Ý kiến của các em được lắng nghe và tôn trọng. Giúp học sinh hiểu, tôn trọng và thực hiện tốt nội quy do chính các em đề ra.Từ đó giúp học sinh rèn kỹ năng giao tiếp, kỹ năng bày tỏ ý kiến và đưa ra quyết định. Cuối cùng là phát huy tinh thần tập thể, nâng cao tinh thần trách nhiệm cho học sinh. + Nội quy có thể thay đổi theo tuần / tháng (thay thế những nội quy mà học sinh đã thực hiện tốt bằng những nội quy lớp thực hiện chưa tốt ). + Nội quy cần mang tính khả thi (phải đáp ứng được mục tiêu giáo dục). Như vậy việc quản lý lớp học bằng nội quy trường lớp có một vai trò quan trọng và không kém phần khó khăn so với việc dạy học. Trẻ có thể không nghe lời, chán không muốn học hoặc không chú ý nghe giảng. Và khi bạn ở trong trường hợp có này, có lẽ cũng nên nhìn nhận lại xem mình đã có một phương pháp, hệ thống quản lý lớp học thật rõ ràng và có kế hoạch hay chưa. Bên cạnh đó, biện pháp này cũng tập trung nhiều vào việc để học sinh tự học với nhau chứ không chỉ thụ động nhận thông tin, kiến thức từ giáo viên. 3.2.3. Rèn kĩ năng sống hiệu quả qua việc tích hợp vào các môn học Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có hiệu quả, tôi đã vận dụng lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào các môn học, tiết học, nhất là các môn như: Tiếng Việt; Đạo đức; Tự nhiên và Xã hội....để những giờ học sao cho các em được làm để học,
được trải nghiệm như trong cuộc sống thực. Trong chương trình lớp học, ở môn Tiếng Việt có nhiều bài học có thể giáo dục kỹ năng sống cho các em, đó là các kỹ năng giao tiếp xã hội, như: Viết thư, làm bài vào phiếu bài tập, tập nói lời cảm ơn, xin lỗi. Giới thiệu địa phương, kể chuyện được chứng kiến hoặc tham gia,...được lồng ghép cụ thể qua các tình huống giao tiếp. Giáo viên chỉ gợi mở sau đó cho các em tự nói một cách tự nhiên hoàn toàn không gò bó áp đặt. Để hình thành những kiến thức và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh qua môn Tiếng Việt, người giáo viên cần phải vận dụng nhiều phương pháp dạy phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh như: thực hành giao tiếp, trò chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt động nhóm, phương pháp hỏi đáp,…Thông qua các hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kỹ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,…học sinh có được cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều kỹ năng sống cần thiết. Ví dụ: Qua bài 23A: Vì sao Sói bị Ngựa đá? – Tài liệu hướng dẫn học Tiếng Việt tập 2A. Sau khi các em tìm hiểu bài, tôi yêu cầu học sinh rút ra được ý nghĩa của câu chuyện qua đó giáo dục cho các em kỹ năng ứng phó với tình huống bất ngờ và kỹ năng bảo vệ bản thân. Học sinh thảo luận nhóm trong tiết học Ở môn Đạo đức, để các chuẩn mực đạo đức trở thành tình cảm, niềm tin, hành vi và thói quen của học sinh. Tôi sử dụng phương pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập phong phú, đa dạng như: kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu phẩm; phân tích, xử lí tình huống; chơi trò chơi, đóng tiểu phẩm, múa hát, đọc thơ, vẽ tranh,…Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như: học theo nhóm, theo dự án, đóng vai, trò chơi,…Và chính thông qua việc sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ hội để thực hành, trải nghiệm nhiều kỹ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi. Đó là lối sống lành mạnh, các hành vi ứng xử phù hợp với nền văn minh xã hội, hành vi như gọn gàng, ngăn nắp, nói lời đẹp, chăm sóc bố mẹ, ông bà, hợp tác, giúp đỡ, chia sẻ với bạn… Rèn kỹ năng sống có hiệu quả còn được tôi vận dụng khá nhiều trong trong các môn học thông qua xử lí tình huống hay các trò chơi học tập có nội dung gần gũi với cuộc sống hằng ngày của các em. Các em làm việc tích cực, vui vẻ, tự mỗi em nói được tiếng nói, suy nghĩ của mình với bạn bè, với thầy cô một cách tự tin mạnh dạn. Việc rèn luyện các kỹ năng này đã tạo ra được thói quen tốt cho bản thân mỗi em, các em tham gia một cách chủ động tích cực vào quá trình học tập, tạo điều kiện cho các em chia sẻ những kinh nghiệm, ý kiến hay để giải quyết một vấn đề nào đó. Tôi còn chú ý đến kỹ năng rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ sức khoẻ, kĩ năng phòng chống tai nạn giao thông và các thương tích khác qua môn Tự nhiên và Xã hội: Ai cũng biết rằng sức khỏe là tài sản vô cùng quí báu của mỗi con người. Học tập tốt, đạo đức tốt là những điều học sinh phải đạt được thì rèn luyện sức khỏe tốt cho
học sinh là điều phải được đặc biệt quan tâm. Ví dụ: Qua bài “ Làm gì để xương và cơ phát triển” các em sẽ áp dụng vào bài học và dần hình thành cho mình kỹ năng đưa ra quyết định và kỹ năng làm chủ bản thân, những kỹ năng này sẽ giúp ích cho các em rất nhiều trong cuộc sống hằng ngày. Ngoài ra để các em có kỹ năng phòng chống tai nạn giao thông và các thương tích khác, tôi đã giáo dục các em thông qua các tiết: An toàn giao thông, hướng dẫn các em phòng chống tai nạn giao thông và các thương tích khác bằng cách đưa ra những tình huống cho các em xử lí. Chẳng hạn: “Trẻ em dưới 7 tuổi phải đi cùng với ai khi đi trên đường và khi qua đường? Đi bộ qua đường em phải đi ở đâu?”; “Khi đi bộ em đi ở đâu? Nếu đường không có vỉa hè thì thế nào?”;... Giáo dục cho các em kỹ năng phòng chống các tai nạn: không được chạy lao ra đường, không được bám bên ngoài ô tô, không được thò tay, chân, đầu ra ngoài khi đi trên tàu, xe, ghe, đò,...Như vậy, các em có thể tự lập, xử lí được những vấn đề đơn giản khi gặp phải. 3.2.4. Rèn kỹ năng sống hiệu quả qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục, vui chơi Ngay những ngày đầu tiên khi các em vào lớp học, tôi đã phát động các phong trào: “Nói lời hay làm việc tốt” qua cách ứng xử lễ phép như biết đi thưa về trình, chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè, lễ phép với thầy cô và những người lớn tuổi,... và tổng kết vào các tiết sinh hoạt lớp. Tôi học cách lắng nghe, tìm hiểu nguyên nhân, và dùng lời lẽ mềm mỏng bằng những tình cảm, cử chỉ yêu thương của mình khi yêu cầu điều gì đó với học sinh. Trong các tiết chào cờ, tôi luôn khuyến khích các em xung phong trả lời những câu hỏi mà cô Tổng phụ trách đưa ra. Luôn lắng nghe các nội dung, hoạt động cần làm trong tuần, trong tháng. Nhờ vậy các em mạnh dạn dần và thực hiện tốt các phong trào. Không những thế, tôi còn khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy nghĩ, những quan sát của mình với cô với bạn một cách thoải mái, tự nhiên không gò bó, áp đặt. Hoặc ở giờ ra chơi bản thân cùng các em tham gia những trò chơi dân gian, trò chơi giúp các em phát triển trí tuệ (Cờ vua,…) Học sinh tham gia trò chơi Ngoài ra, tôi tranh thu đ̉ ọc sách cho các em nghe trong moi tinh huông nh ̣ ̀ ́ ư những lúc sinh hoạt đầu giờ, hoặc đọc sách các em nghe trong giờ sinh hoạt lớp.Tăng cương kê cho các em nghe cac câu chuyên cô tich, câu chuy ̀ ̉ ́ ̣ ̉ ́ ện trong bài tập đọc, bài thơ,…luôn khuyến khích các em tìm sách trong góc thư viện của lớp để đọc qua đo ren ́ ̀ ̣ ̣ ức cho các em, giúp các em hoan thiên minh, bi luyên đao đ ̀ ̣ ̀ ết yêu thương ban be, yêu ̣ ̀ thương con người.Tao ḥ ưng thu cho các em qua các truyên băng tranh tuy theo l ́ ́ ̣ ̀ ̀ ưa tuôi, ́ ̉ gợi mở tinh to mo, ham h ́ ̀ ̀ ọc hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.
Học sinh tìm sách ở góc thư viện để đọc 3.2.5. Giáo viên tuyên truyền các bậc cha mẹ thực hiên day các em các k ̣ ̣ ỹ năng ́ ơ bản sông c Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với các em và đảm bảo an toàn cho các em. Tao điêu kiên tôt nhât cho các em vui ̣ ̀ ̣ ́ ́ chơi. Giáo viên, phụ huynh luôn khuyến khích các em nói lên quan điểm của mình, nói chuyện với các thành viên trong lớp, trong gia đình về cảm giác va v̀ ề những lựa ̣ ủa mình, cần giúp các em hiểu rằng nên có thông số để theo đo ma l chon c ́ ̀ ựa chọn, cố gắng không chỉ trich các quy ́ ết định của các em. Việc này sẽ hình thành kĩ năng tự kiểm soát bản thân, rèn luyện tính tự tin cho các em khi tham gia các hoạt động và các buổi thảo luận tại trường sau này. Bên cạnh đó, việc giúp các em phát triển sở thích, ý thích của mình và đảm bảo rằng người lớn có thể cung cấp thêm phương tiện để các em thực hiện ý thích đó. Ví dụ: Một số học sinh thích vẽ, ngoài việc cho các em học năng khiếu vẽ thì giáo viên, cha mẹ có thể cho các em thêm bút màu, giấy vẽ và hãy chỉ cho các em cách lưu giữ các bức tranh để tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính các em hoặc triển lãm tranh của các em ở góc nhỏ trong nhà, trong lớp. Giáo viên, cha mẹ cần dạy các em những nghi thức văn hóa trong ăn uống, biết cách sử dụng các đồ dùng ăn uống, sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ ăn uống từ tốn, không vội vã, không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu tố trên sẽ giúp các em có thói quen tốt để hình thành kĩ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này. Như vậy bằng nhiều hình thức khác nhau, tôi luôn cố gắng rèn cho học sinh những kỹ năng cơ bản có hiệu quả, thể hiện rõ nét ở sự tiến bộ của học sinh trong nhận thức, trong cư xử, đối xử tốt với bạn bè, người lớn và linh hoạt xử lí trong mọi trường hợp. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua học tập – sinh hoạt ở nhà trường là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em. Để đạt được điều đó, giáo viên cần kiên trì, quyết tâm thực hiện từng bước và liên tục trong suốt quá trình giảng dạy. Giáo dục kỹ năng sống cho mọi người nói chung và học sinh tiểu học nói riêng là điều rất cần thiết. Nó trang bị đầy đủ những kĩ năng cho các em để các em có được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đồng thời giúp những em có thói quen xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trò giỏi và là người có ích cho xã hội sau này. 3.3 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp. Trong đề tài này, tôi đã đưa ra năm biện pháp để rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, các biện pháp này tác động qua lại và hỗ trợ cho nhau để việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh đạt được kết quả cao nhất. Tuy mỗi biện pháp có những đặc điểm về tính chất, nội dung cụ thể khác nhau, nhưng luôn có sự liên kết chặt chẽ với nhau, là một quá trình thống nhất không
thể tách rời, có tác dụng hỗ trợ lẫn nhau và nội dung cùng hướng tới việc thực hiện mục tiêu giáo dục trong nhà trường . 3.4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. Kết quả khảo nghiệm Qua khảo sát lần 2 ở lớp 2D (cuối học kỳ 1) với chủ đề “Kỹ năng của em”; kết quả so với đầu năm thì các em tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau: Tổng số Kỹ năng khi tham gia giao thông học sinh Kỹ năng Có hình Kỹ năng chưa tốt tốt thành kỹ năng SL % SL % SL % 22 15 68% 6 27,2% 1 4,5% Tổng số học Kỹ năng thực hành thảo luận nhóm, chia sẻ nội dung với bạn sinh Chưa biết cách Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra khỏi nhóm lắng nghe, hay tách ra khỏi nhóm SL % SL % 22 20 90,9% 2 9,0% Tổng số học Ứng xử tình huống trong chơi trò chơi tập thể sinh Biết cách ứng Chưa biết cách ứng xử hài hòa xử hài hòa SL % SL % 22 19 86%,3 3 13,6% Kỹ năng chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập Tổng số học Chuẩn bị đầy Chưa chuẩn bị đầy đủ sách vở, đò dùng học tập sinh đủ sách vở, đò dùng học tập SL % SL % 22 20 90,9% 2 9% Sau khi thực hiện các biện pháp trên, đến giữa học kì II, bản thân tôi nhận thấy các em có tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ năng, được thể hiện rõ qua bảng khảo sát. Qua thời gian áp dụng các biện pháp rèn luyện kỹ năng sống thì số học sinh chưa hình thành những kỹ năng tốt giảm đi rất nhiều. Cụ thể là học sinh có kỹ năng tham gia giao thông chưa tốt vào đầu năm là 40,9% giảm còn 6,7 %; số học sinh chưa biết cách lắng nghe, hợp tác, chia sẻ là 45,4% giảm còn 9%, số học sinh chưa biết cách ứng xử hài hòa là 40,9% giảm còn13,6%. Học sinh chưa chuẩn bị đầy đủ sách vở đồ dùng học tập từ 36,4% giảm còn 9%. Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều nghi thức lời nói, các em biết dùng những lời nói thân thiện vào thực tế, những lời chào, cảm ơn hay xin lỗi, những yêu cầu, đề nghị
lịch sự,... đã trở thành thói quen được các em vận dụng hằng ngày. Các em rất hăng hái phát biểu trong tiết học. Phụ huynh học sinh rất vui mừng phấn khởi với kết quả này của lớp. Nhìn lại kết quả trên cho thấy, trong học kì qua, học sinh trong lớp 100% học sinh đạt loại thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ của người học sinh, điểm thi của các em đều đạt điểm trên trung bình và điểm khá, giỏi các môn học. 3.5 Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. Như vậy, với kết quả đạt được chứng tỏ phần nào sáng kiến của bản thân đưa ra và áp dụng có hiệu quả trong lớp cũng như trong khối. Thiết nghĩ, mỗi giáo viên trong trường đều áp dụng sáng kiến này trong công tác chủ nhiệm của mình thì học sinh sẽ có kỹ năng sống tốt hơn, thích ứng được với môi trường xã hội, tự giải quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như vấn đề về sức khỏe, môi trường, tệ nạn xã hội,…các em có thể tự tin, chủ động không bị quá phụ thuộc vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình, tự đem lại lợi ích chính đáng, điều kiện thuận lợi cho bản thân mình rèn luyện, học tập phấn đấu vươn lên đáp ứng được phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực.” III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ. 1.Kết luận. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi luyện những kỹ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ. Việc giáo dục kỹ năng sống ngay từ lớp nhỏ sẽ rút ngắn thời gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm hành trang bước vào đời. 2. Kiến nghị. Qua đề tài này tôi cũng mạnh dạn đưa ra một số đề xuất: Bản thân mỗi giáo viên phải luôn đặt ra cho mình mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong mọi môn học và các hoạt động giáo dục là vấn đề cần thiết và áp dụng thường xuyên. Về phía Nhà trường: Luôn phát động phong trào “Học để biết, học để chung sống, học để tự khẳng định mình” hơn nữa dưới nhiều hình thức. Về phía phụ huynh: Trước hết là cần hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng sống cho con em, tạo một chỗ dựa vững chắc để trẻ chia sẻ, bày tỏ, luôn phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện cho các em, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp. ̀ ưng suy nghi cua b Trên đây la nh ̃ ̃ ̉ ản thân tôi vê viêc nghiên c ̀ ̣ ứu môt sô biên phap ̣ ́ ̣ ́ giáo dục và ren k ̀ ỹ năng sông cho hoc sinh l ́ ̣ ớp 2 thông qua các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Rât mong đ ́ ược nhân s ̣ ự giup đ ́ ỡ, gop y bô sung cua Ban ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̀ ương, cac câp quan ly giao duc va giao viên đông nghiêp đê ban sang giam hiêu nha tr ̀ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ́ ược nhưng kinh nghiêm bô ich co thê ap dung cho cac năm hoc sau. kiên co đ ̃ ̣ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ Krông Ana, ngày 10 tháng 3 năm 2017
Người thực hiện Lê Hoài Vân NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN (Ký tên, đóng dấu) NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN (Ký tên, đóng dấu) TÀI LIỆU THAM KHẢO TT Tên tài liệu Tác giả
1 Tài liệu tập huấn dạy học theo mô hình trường học NXB Giáo dục Việt Nam mới Việt Nam Thực hành kỹ năng sống lớp 2 2 NXB Giáo dục Việt Nam Những tình huống trong giao tiếp ứng xử 3 NXB Giáo dục Đồng Nai 50 kỹ năng cần thiết cho học sinh tiểu học 4 NXB Giáo dục Hồng Bàng 30 thói quen học sinh cần phải rèn luyện 5 NXB Giáo dục Hồng Bàng