Sáng kiến kinh nghiệm: Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9

Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9<br /> <br /> PHÒNG GD & ĐT KRÔNG ANA<br /> <br /> TRƢỜNG THCS LƢƠNG THẾ VINH<br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> ĐỀ TÀI:<br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> TRONG VĂN NGHỊ LUẬN VĂN CHƢƠNG LỚP 9<br /> <br /> Họ và tên: Trần Thị Lệ<br /> Đơn vị công tác: Trƣờng THCS Lƣơng Thế Vinh<br /> Trình độ đào tạo: Đại học<br /> Môn đào tạo: Ngữ văn<br /> <br /> Krông Ana, tháng 01 năm 2015<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trần Thị Lệ - GV trường THCS Lương Thế Vinh- Krông Ana<br /> 1<br /> <br /> Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9<br /> <br /> PHẦN<br /> I<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> II<br /> NỘI DUNG<br /> III<br /> KẾT LUẬN,<br /> KIẾN NGHỊ<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> 1. Lí do chọn đề tài<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> 2. Thực trạng của vấn đề<br /> 3. Giải pháp, biện pháp<br /> 4. Kết quả<br /> 1. Kết luận<br /> 2. Kiến nghị<br /> 3. Tài liệu tham khảo<br /> <br /> TRANG<br /> 2<br /> 2<br /> 3<br /> 3<br /> 3<br /> 3<br /> 3-6<br /> 6-15<br /> 15-16<br /> 17<br /> 17<br /> 19<br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> Trần Thị Lệ - GV trường THCS Lương Thế Vinh- Krông Ana<br /> 2<br /> <br /> Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9<br /> <br /> I.1. Lí do chọn đề tài.<br /> Nghị luận văn chương là kiểu bài không chỉ đòi hỏi học sinh nắm bắt được<br /> những giá trị của tác phẩm mà còn phải biết cách tích lũy các kiến thức đã nắm bắt<br /> được trong bộ môn Ngữ văn để diễn thành văn bản trình bày những nhận xét, đánh<br /> giá và những rung động của bản thân về những thành công và hạn chế của nội dung<br /> và nghệ thuật tác phẩm văn chương đó. Cũng có thể nói đây là kiểu bài tương đối khó<br /> đối với học sinh lớp 9 bậc THCS.<br /> Cha ông ta thường bảo rằng: “Vạn sự khởi đầu nan”. Quả thực làm bài văn<br /> nghị luận đã khó, phần đặt vấn đề lại càng khó hơn đối với học sinh. Đây là phần tạo<br /> cảm giác đầu tiên cho người đọc, giúp người đọc đi vào văn bản nghị luận của mình.<br /> Mục đích của mở bài ai cũng biết rõ là nhằm giới thiệu vấn đề mà mình sẽ viết, sẽ<br /> trao đổi bàn bạc trong bài, thực chất là trả lời câu hỏi: Anh (chị) định viết, định bàn<br /> bạc vấn đề gì? Phần này sẽ tạo ấn tượng ban đầu để người đọc có thiện cảm hay ác<br /> cảm đối với bài viết của học sinh. Vì vậy học sinh đặt vấn đề cần phải gọn gàng, hấp<br /> dẫn để tạo ấn tượng cảm xúc tốt cho người đọc và đặc biệt hơn sẽ tạo tâm lí thuận lợi<br /> trong việc tiếp xúc với những phần sau của bài văn.<br /> Thực tế qua quá trình giảng dạy, bản thân tôi nhận thấy khi làm bài văn nghị<br /> luận văn chương, học sinh còn rất lúng túng trong việc đặt vấn đề. Một số học sinh<br /> không biết cách đặt vấn đề, không biết tách phần mở bài, thân bài, kết bài; một số học<br /> sinh thì không phân biệt được kiến thức nào ở phần mở bài, kiến thức nào đưa vào<br /> phần thân bài nên thường đưa cả những ý trong phần thân bàn lên mở bài. Điều đó<br /> cho thấy học sinh chưa có phương pháp và kĩ năng làm phần mở bài. Vì vậy, tôi đã<br /> tìm tòi tham khảo, đúc rút kinh nghiệm, khái quát thành một số giải pháp giúp học<br /> sinh khắc phục những khó khăn khi tiến hành làm phần đặt vấn đề của kiểu bài văn<br /> nghị luận văn chương.<br /> I. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> a. Mục tiêu<br /> Với việc nghiên cứu đề tài này, mục tiêu đặt ra là giúp học sinh biết cách đặt<br /> vấn đề khi làm các đề văn nghị luận văn học, giúp các em không còn lúng túng khi<br /> làm mở bài cho bài văn nghị luận văn học. Đề tài còn có thể trở thành một tài liệu<br /> giúp ích cho giáo viên đang giảng dạy bộ môn Ngữ văn.<br /> b. Nhiệm vụ<br /> - Đề ra những giải pháp hiệu quả và cụ thể giúp cho học sinh có nhiều cách đạt<br /> vẫn đề, định hướng được yêu cầu của đề ngay khi làm bài văn nghị luận văn học.<br /> I. 3. Đối tƣợng nghiên cứu<br /> <br /> Trần Thị Lệ - GV trường THCS Lương Thế Vinh- Krông Ana<br /> 3<br /> <br /> Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9<br /> <br /> - Học sinh lớp 9A1, 9A2 trường THCS Lương Thế Vinh – Krông Ana – Đắk<br /> Lắk<br /> I. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> - Đề tài này được nghiên cứu và thử nghiệm tại trường THCS Lương Thế Vinh<br /> - H.Krông Ana – T. Đăk Lăk<br /> - Chỉ nghiên cứu về việc giúp học sinh biết cách đặt vấn đề khi làm bài văn<br /> nghị luận văn học.<br /> I. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp quan sát.<br /> - Phương pháp thử nghiệm<br /> - Phương pháp vấn đáp<br /> - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm<br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> II.1. Cơ sở lí luận<br /> Những năm gần đây vấn đề dạy học ở trường THCS luôn là mối quan tâm<br /> hàng đầu của các nhà sư phạm, văn học là nghệ thuật giúp chúng ta thêm yêu cuộc<br /> sống, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm của học sinh, thấy được những cái hay, cái đẹp<br /> của tác phẩm từ đó hình thành nhân cách học sinh. Bàn về vấn đề dạy bộ môn Ngữ<br /> văn không chỉ xoay quanh vấn đề dạy cái gì? Mà cần phải dạy như thế nào? Trong<br /> quá trình giáo dục và học tập văn hóa nói chung và Ngữ văn nói riêng đòi hỏi phải<br /> phù hợp với yêu cầu của thời đại ngày nay, trong quá trình dạy học, giáo viên là<br /> người hướng dẫn định hướng còn học sinh phải chủ động tiếp thu kiến thức có lựa<br /> chọn sáng tạo để vận dụng một cách có hệ thống. Trong quá trình các em làm bài<br /> không chỉ chú trọng đến việc các em cảm nhận tác phẩm một cách đơn thuần mà còn<br /> phải đặc biệt chú ý đến sự tiếp thu tác phẩm và sự vận dụng sáng tạo những kiến<br /> thức ấy thông qua một bài nghị luận văn chương cụ thể. Để đạt được điều đó giáo<br /> viên phải rèn cho học sinh kĩ năng làm bài văn nghị luận văn chương. Cụ thể là phần<br /> đặt vấn đề vì phần này là phần khởi đầu của bài viết và cũng là phần rất khó viết của<br /> học sinh.<br /> II.2. Thực trạng<br /> a. Thuận lợi - khó khăn<br /> * Thuận lợi<br /> - Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, sự hỗ trợ của Hội cha mẹ học sinh<br /> trong công tác xã hội hóa giáo dục, các em được học tập trong một điều kiện khá tốt<br /> Trần Thị Lệ - GV trường THCS Lương Thế Vinh- Krông Ana<br /> 4<br /> <br /> Một số giải pháp giúp học sinh đặt vấn đề trong văn nghị luận văn chương lớp 9<br /> <br /> về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học, việc dạy học có ứng dụng công nghệ thông tin đã<br /> thu được kết quả tương đối tốt trong công tác dạy học và giáo dục đạo đức, giáo dục<br /> kĩ năng sống cho các em học sinh. Đặc biệt ở bộ môn Ngữ văn, 100% giáo viên đạt<br /> chuẩn, trên chuẩn. Giáo viên được trang bị phương pháp tốt giúp học sinh lĩnh hội<br /> kiến thức một cách tối ưu nhất. Hơn nữa, hiện nay số lượng sách hướng dẫn về<br /> phương pháp làm văn nghị luận rất phong phú, đa dạng và số lượng sách bài văn<br /> mẫu rất nhiều đáp ứng tốt cho việc học tập tham khảo của học sinh. Đây là một trong<br /> những thuận lợi quyết định chất lượng bài văn nghị luận của học sinh.<br /> - Học sinh cũng được làm quen với nghị luận văn chương (kiểu bài biểu cảm)<br /> từ lớp 7 và đã có những định hướng ban đầu về nghị luận.<br /> - Chương trình có sự tác động của các yếu tố lý thuyết tích hợp như: Bố cục<br /> văn bản, mạch lạc trong văn bản, kiên kết trong văn bản.....và học sinh được tiếp cận<br /> với các tác phẩm văn chương chọn lọc, tiêu biểu có giá trị thẩm mỹ cao.<br /> * Khó khăn<br /> - Về phía giáo viên: Một số giáo viên còn hạn chế trong phương pháp nghị<br /> luận, nên khi hướng dẫn học sinh làm bài, giáo viên còn hướng dẫn chung chung.<br /> Học sinh còn rất mơ hồ khi làm phần đặt vấn đề. Thói quen dạy văn bản không có<br /> phần giới thiệu vào bài cũng làm ảnh hưởng đến việc hình thành kĩ năng làm phần<br /> đặt vấn đề của học sinh. Nhiều giáo viên chưa nhấn mạnh cho học sinh vai trò và<br /> tầm quan trọng của phần đặt vấn đề trong bài văn nghị luận. Giáo viên chưa hướng<br /> dẫn cho học sinh những cách thức cụ thể để có thể viết tốt phần đặt vấn đề. Điều này<br /> có ảnh huởng rất nghiêm trọng đến kĩ năng làm phần đặt vấn đề của học sinh.<br /> -Về phía học sinh: Mặc dù các em đã được làm quen với kiểu bài nghị luận ở<br /> lớp 7 nhưng như chúng ta đã biết nghị luận ở lớp 7 là rất khó với học sinh. Đặc biệt<br /> là học sinh ở địa bàn các xã vùng sâu cách xa trung tâm của huyện, tỉnh. Vì thế, các<br /> em ít có cơ hội tiếp xúc với các tài liệu tham khảo, đặc biệt là sách nâng cao. Với<br /> các em, môn Ngữ văn là một môn học trừu tượng nên chưa được chú ý đầu tư. Vì<br /> thế, khi được tiếp cận với kiểu bài nghị luận văn chương ở học kì II của lớp 9, nhiều<br /> em còn rất mơ hồ. Nhiều học sinh khi làm bài kiểm tra đã làm phần mở bài một cách<br /> qua loa, chiếu lệ cho có mà không ý thức được nhiệm vụ của phần này trong toàn bộ<br /> bài văn nghị luận. Một số học sinh chưa biết trình bày phần đặt vấn đề trên một đoạn<br /> văn, có nhiều trường hợp các em không có phần đặt vấn đề mà gộp chung trong<br /> phần thân bài. Nhiều học sinh ghi nhớ máy móc nên chưa biết áp dụng phương pháp<br /> làm phần đặt vấn đề đối với từng dạng đề cụ thể. Học sinh còn nhầm lẫn tác giả,<br /> ngày, tháng, năm sinh, quê quán, sự nghiệp văn chương. Đa số học sinh còn chưa<br /> biết các bộ phận cần thiết phải có của một phần đặt vấn đề và chưa có kĩ năng viết<br /> phần đặt vấn đề bằng nhiều cách khác nhau ứng với mỗi yêu cầu cụ thể của đề.<br /> Trần Thị Lệ - GV trường THCS Lương Thế Vinh- Krông Ana<br /> 5<br /> <br />