A- ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
I. L I NÓI ĐU:Ờ Ầ
Nh chúng ta đã bi t hi n nay m c tiêu đi m i v ph ng pháp d yư ế ệ ụ ổ ớ ề ươ ạ
h c Ti ng vi t là xoay quanh các nguyên t c d y giao ti p làm đnh h ngọ ế ệ ắ ạ ế ị ướ
c b n. V n i dung là nh m d y cho h c sinh t nghi th c c a l i nóiơ ả ề ộ ằ ạ ọ ừ ứ ủ ờ
đn k năng làm vi c và giao ti p v i c ng đng. Ph ng pháp tác đngế ỹ ệ ế ớ ộ ồ ươ ộ
đ đt đc n i dung đó là rèn cho h c sinh các k năng trong đó có kể ạ ượ ộ ọ ỹ ỹ
năng: Nghe, nói, đc, vi t thông qua các bài t p mang tình hu ng th c t .ọ ế ậ ố ự ế
M t khác, chúng ta đang ti n t i vi c hình thành và phát tri n các kĩ năngặ ế ớ ệ ể
s ng cho h c sinh trong nhà tr ng. Khi có k năng s ng t t thì các em số ọ ườ ỹ ố ố ẽ
hi u thêm và nh n ra giá tr s ng c a b n thân và quan tâm đn m i ng iể ậ ị ố ủ ả ế ọ ườ
xung quanh ta h n.ơ
Trong phân môn T p làm văn l p 2 các em đc rèn luy n c 4 kậ ớ ượ ệ ả ỹ
năng: Nghe, nói, đc, vi t h u h t các ti t h c. Các em đc rèn luy nọ ế ở ầ ế ế ọ ượ ệ
c hình th c nói và vi t. Cu i năm h c rèn luy n hình th c nghe và k ,ả ứ ế ố ọ ệ ứ ể
TLCH.
Vì v y khi h c n i dung c a phân môn T p làm văn l p 2 h cậ ọ ộ ủ ậ ở ớ ọ
sinh cũng đc hình thành và phát tri n các thao tác t duy thông qua kượ ể ư ỹ
năng : nghe, nói, đc, vi t.ọ ế
Khi d y cho h c sinh các kĩ năng nêu trên trong phân môn T p làmạ ọ ậ
văn, tôi đã trăn tr nhi u làm th nào ti t d y hi u qu h n ? Đt đcở ề ế ế ạ ệ ả ơ ạ ượ
m c tiêu là h c sinh có kh năng t tin khi giao ti p tr c tình hu ng cụ ọ ả ự ế ướ ố ụ
th nào đó trong cu c s ng.ể ộ ố
Tôi đã m nh d n tìm tòi và nêu ra m t s gi i pháp giúp cho h c sinh rènạ ạ ộ ố ả ọ
luy n k năng nghe, nói qua các bài T p làm văn l p 2. Nh m phát huyệ ỹ ậ ở ớ ằ
tính tích c c, ch đng,sáng t o cho HS. Qua đó hình thành kĩ năng giaoự ủ ộ ạ
ti p, kĩ năng s ng cho HS.ế ố
Đó là kinh nghi m: “ệRèn k năng nghe, nói cho h c sinh l p 2”.ỹ ọ ớ
Tôi th c s mong mu n đc s quan tâm nhi u h n n a c a các c p lãnhự ự ố ượ ự ề ơ ữ ủ ấ
đo đ vi c h c phân môn T p làm văn c a h c sinh l p 2 đt k t quạ ể ệ ọ ậ ủ ọ ớ ạ ế ả
h n.ơ
II. TH C TR NG C A VI C D Y CÁC BÀI T P LÀM VĂN L PỰ Ạ Ủ Ệ Ạ Ậ Ớ
2:
1.Th c tr ng:ự ạ
1.1. Thu n l i:ậ ợ
1
- Các em đc rèn luy n c 4 k năng : nghe, nói, đc, vi t. h u ượ ệ ả ỹ ọ ế Ở ầ
h t các ti t h c, h c sinh đu đc rèn luy n c hình th c nói và vi t, ế ế ọ ọ ề ượ ệ ả ứ ế
th ng là t p nói tr c, t p vi t sau.ườ ậ ướ ậ ế k 2 thì các em rèn thêm hình th c Ở ỳ ứ
nghe và k l i chuy n và tr l i câu h i theo n i dung câu chuy n.ể ạ ệ ả ờ ỏ ộ ệ
- Có m t s gia đình quan tâm đn vi c h c c a con em mình. ộ ố ế ệ ọ ủ
- Nhà tr ng cho xây d ng nh ng ti t d y m u đ GV h c t pườ ự ữ ế ạ ẫ ể ọ ậ
1.2. Khó khăn:
Trong năm h c 2010 – 2011, tôi đc phân công ch nhi m l p 2c cóọ ượ ủ ệ ớ
24 h c sinh. Ngay t khi nh n l p tôi đã ki m tra, kh o sát h c sinh v kọ ừ ậ ớ ể ả ọ ề ỹ
năng nghe và nói.
Tôi nh n th y k năng nghe, nói c a các em không đng đu, có m tậ ấ ỹ ủ ồ ề ộ
s em nói còn nh , kh năng di n đt suy nghĩ, di n đt bài h c còn ch m,ố ỏ ả ễ ạ ễ ạ ọ ậ
ng t ngh không đúng.ắ ỉ
- Khi giao ti p các em r t rè, ch a hi u đc cách nói nh th nàoế ụ ư ể ượ ư ế
cho phù h p v i đi t ng mà mình giao ti p.N u các em không bi t giaoợ ớ ố ượ ế ế ế
ti p thì vô tình b coi là thi u tôn tr ng ng i đang cùng mình giao ti p.ế ị ế ọ ườ ế
- Khi th c hành nói các hình th c giao ti p đc h c trong bài thì cácự ứ ế ượ ọ
em ch a bi t bi u l rõ thái đ tình c m, c ch , đi u b , nét m t, các emư ế ể ộ ộ ả ử ỉ ệ ộ ặ
còn th n, ng i, x u h .ẹ ạ ấ ổ
M t khác, do th c t h c sinh m i đc làm quen v i phân môn T pặ ự ế ọ ớ ượ ớ ậ
làm văn l p 2 nên h c sinh còn nhi u b ng , ch a có ph ng pháp h cở ớ ọ ề ỡ ỡ ư ươ ọ
t p b môn m t cách khoa h c và h p lý.ậ ộ ộ ọ ợ
- H c sinh còn nhi u em có đi u ki n hoàn c nh th c s khó khănọ ề ề ệ ả ự ự
nên vi c chăm lo d y d c a cha m v cách nghe, nói cho con cái cònệ ạ ỗ ủ ẹ ề
ch a t t. Ngay khi nhà các em không đc cha m u n n n cách nóiư ố ở ượ ẹ ố ắ
năng, chào h i m i ng i....Nên có nh ng em còn nói t do, có khi khôngỏ ọ ườ ữ ự
hi u m c đích c a l i mình nói ra n a.ể ụ ủ ờ ữ
Đi v i giáo viênố ớ :
D y Ti ng Vi t Ti u h c nói chung và d y T p làm văn nói riêngạ ế ệ ở ể ọ ạ ậ
không ph i là d y lý thuy t ngôn ng , mà đó là vi c d y ho t đng ngônả ạ ế ữ ệ ạ ạ ộ
ng . B i th các y u t cu tình hu ng giao ti p r t đc quan tâm. N uữ ở ế ế ố ả ố ế ấ ượ ế
nh trong d y câu, tình hu ng giao ti p m i ch đc chú ý m t ph n thìư ạ ố ế ớ ỉ ượ ộ ầ
trong d y T p làm văn, tình hu ng giao ti p đc chú ý m t cách toàn di nạ ậ ố ế ượ ộ ệ
và đy đ h n, các tình hu ng hi n ra cũng c th và rõ ràng h n. ầ ủ ơ ố ệ ụ ể ơ
- Khi d y đn ti t T p làm văn thì giáo viên ch a quan tâm s u t mạ ế ế ậ ư ư ầ
tranh, nh c th ph c v cho bài d y.ả ụ ể ụ ụ ạ
2
- Nh ng tình hu ng yêu c u đóng vai tr c l p có th giáo viên hayữ ố ầ ướ ớ ể
b qua và cho r ng m t th i gian c a ti t h c.ỏ ằ ấ ờ ủ ế ọ
- Giáo viên ch a t o ra hình th c t ch c h p lý đ giúp h c sinhư ạ ứ ổ ứ ợ ể ọ
hoàn thành bài h c m t cách hi u qu .ọ ộ ệ ả
B i th , vi c d y T p làm văn cho h c sinh c n ph i chú ý t i vi cở ế ệ ạ ậ ọ ầ ả ớ ệ
d y các em nói, vi t đúng quy t c giao ti p, đúng nghi th c l i nói, nghĩa làạ ế ắ ế ứ ờ
ph i chú ý đy đ t i nh ng y u t ngoài ngôn ng nh ng l i đ l i d uả ầ ủ ớ ữ ế ố ữ ư ạ ể ạ ấ
n đm nét trong ngôn ng .ấ ậ ữ
1.2 K t qu c a th c tr ng:ế ả ủ ự ạ
B ng s li u đi u tra đu năm v kh năng nghe và nói c a HS phânả ố ệ ề ầ ề ả ủ ở
môn TLV:
T ngổHS có k năngỹ
nghe, nói t tố
HS có k năngỹ
nghe, nói TB
HS k năngỹ
nghe, nói ch mậ
HS k năngỹ
nghe, nói y uế
SL % SL % SL % SL %
24 5 20,8 6 25 8 33,3 5 20,8
B.GI I QUY T V N ĐẢ Ế Ấ Ề
I. CÁC GI I PHÁP TH C HI N :Ả Ự Ệ
Thông qua vi c d y môn T p làm văn, tôi đã rèn cho h c sinh các kệ ạ ậ ọ ỹ
năng nghe, nói ph c v cho vi c h c t p và giao ti p h ng ngày và nóiụ ụ ệ ọ ậ ế ằ
b ng các gi i pháp nh sau:ằ ả ư
1) H ng d n h c sinh th c hành v các nghi th c l i nói t iướ ẫ ọ ự ề ứ ờ ố
thi u:ể
2) H ng d n h c sinh th c hành rèn luy n v k năng di nướ ẫ ọ ự ệ ề ỹ ễ
đt (nói, vi t ):ạ ế
3) H ng d n h c sinh th c hành rèn luy n v k năng nghe: ướ ẫ ọ ự ệ ề ỹ
II. CÁCH T CH C TH C HI N:Ổ Ứ Ự Ệ
1) H ng d n h c sinh th c hi n các nghi th c c a l i nói t i thi u:ướ ẫ ọ ự ệ ứ ủ ờ ố ể
* Rèn cách nói l i chào h i và t gi i thi u b n thân:ờ ỏ ự ớ ệ ả
- L i chào khi m i g p nhau cũng nh tr c khi chia tay là phép l chờ ớ ặ ư ướ ị
s , th hi n ng i có văn hoá trong giao ti p, khi n cho m i ng i th yự ể ệ ườ ế ế ọ ườ ấ
thân m t, g n gũi nhau h n.ậ ầ ơ
- Vi c t gi i thi u m t đôi đi u c n thi t v b n thân giúp choệ ự ớ ệ ộ ề ầ ế ề ả
nh ng ng i m i g p nhau l n đu th y thân thi n, hoà đng h n.ữ ườ ớ ặ ầ ầ ấ ệ ồ ơ
Khi d y Bài1-Tu n1 : Giáo viên c n cho các em th y rõ s c n thi tạ ầ ầ ấ ự ầ ế
và tác d ng c a vi c chào h i và t gi i thi u.ụ ủ ệ ỏ ự ớ ệ
3
Ví d :ụ
-Tên em là gì ?
HS: Tên em là Tr n Th Xuân Bích. ầ ị
GV: Em đâu ?, h c l p m y ?ở ọ ớ ấ
HS : Em xóm 6, Nga Thu .ở ỷ
- Giáo viên có th g i m thêm : Em có th nói k h n v n i , hayể ợ ở ể ỹ ơ ề ơ ở
s thích c a em cho các b n th y ?ở ủ ạ ấ
HS: - Tên em là Tr n Th Xuân Bích. ầ ị
Em h c l p 2c.Tr ng Ti u h c Nga Thu . Em xã Nga Thu ,ọ ớ ườ ể ọ ỷ ở ỷ
huy n Nga S n,T nh Thanh Hoá. Em r t thích đc truy n c tích và xemệ ơ ỉ ấ ọ ệ ổ
phim ho t hình. ạ
GV: Khi em nói v i cô thì nét m t c a em,ớ ặ ủ ánh m t, n c i hayắ ụ ườ
gi ng nói ph i th nào?ọ ả ế
HS : Em c i vui, gi ng nói nh nhàng th hi n l ch s khi giao ti pườ ọ ẹ ể ệ ị ự ế
v i cô.ớ
GV: Khi em nh n đc l i nói,ậ ượ ờ ánh m t, c ch giao ti p vui v tìnhắ ử ỉ ế ẻ
c m, em có th y vui không ?ả ấ
Qua cách luy n nói cho m t em thì giáo viên ti p t c cho các em nóiệ ộ ế ụ
n i ti p. Khi đó các em khác l ng nghe và b sung cho b n mình ngay.ố ế ắ ổ ạ
- GV cho thi nói n i ti p - bình ch n b n nói t t nh t.ố ế ọ ạ ố ấ
Cách làm nh v y, HS ch a m nh d n, hay r t rè cũng hi u thêm vàư ậ ư ạ ạ ụ ể
rút kinh nghi m cho b n thân h n.ệ ả ơ
- GV l i cho các em nói ch a t t đc th hi n tr c l p.ạ ư ố ượ ể ệ ướ ớ
- Đng viên, nh c nh luôn nh ng đi u các em đã làm đc vàộ ắ ở ữ ề ượ
nh ng đi u các em đang c n kh c ph c.ữ ề ầ ắ ụ
Bài t p này t ng t v i các bài t p gi i thi u v i ng i thân thi t,ậ ươ ự ớ ậ ớ ệ ớ ườ ế
b n bè quen bi t, gia đình hay nhà tr ng.ạ ế ở ườ
Bài t p 2 - Tu n1 các em đã l ng nghe b n mình t gi í thi u vậ ầ ắ ạ ự ơ ệ ề
b n thân bài t p 1 r i thì d dàng làm luôn bài t p 2.ả ở ậ ồ ễ ậ
Đ th c hi n bài t p 2 : Gi i thi u v b n bè trong l p.ể ự ệ ậ ớ ệ ề ạ ớ
GV - Treo tranh minh ho ( Bài 2 - Cu c nói chuy n : Mít làm th )ạ ộ ệ ơ
HS- xem tranh tham kh o l i t gi i thi u c a Mít, Bóng Nh a, Bútả ờ ự ớ ệ ủ ự
Thép qua vi c tìm hi u tranh đ h c cách t gi i thi u, chào h i.ệ ể ể ọ ự ớ ệ ỏ
- HS đóng vai nói l i l i 3 nhân v t.ạ ờ ậ
Khi đó giáo viên chú ý s a thêm cho các em thái đ tình c m khi chàoử ộ ả
h i, t gi i thi u b n thân v i m i ng i qua ánh m t, c ch , l i nói.ỏ ự ớ ệ ả ớ ọ ườ ắ ử ỉ ờ
4
GV: Các em c n h c t p b n Mít, Bút Thép, Bóng Nh đi u gì?ầ ọ ậ ở ạ ưạ ề
HS: t nêu tr c l p.ự ướ ớ
GV: cho nhi u em nói đ các em bày t ý ki n c a mình.ề ể ỏ ế ủ
GV ch t : Các em c n h c t p các b n Mít, Bút Thép và Bóng Nh aố ầ ọ ậ ạ ự
l i chào h i t nhiên, l ch s , c ch b t tay thân m t.ờ ỏ ự ị ự ử ỉ ắ ậ
* Rèn cho h c sinh nói l i C m n và xin l i :ọ ờ ả ơ ỗ
- L i c m n xin l iờ ả ơ ỗ là nh ng tình hu ng giao ti p th ng g p trongữ ố ế ườ ặ
cu c s ng. M t ng i nào đó (có th là ng i thân trong gia đình, có th làộ ố ộ ườ ể ườ ể
th y cô hay b n bè tr ng, có th là ng i hàng xóm láng gi ng hayầ ạ ở ườ ể ườ ề
nh ng ng i xa l ta m i g p ) đã giúp ta m t đi u gì đó (có th là m t l iữ ườ ạ ớ ặ ộ ề ể ộ ờ
khuyên, m t vi c làm, m t v t t ngộ ệ ộ ậ ặ … ) ta đu ph i c m n. Ng c l i, taề ả ả ơ ượ ạ
ph i xin l i khi trót đ x y ra m t đi u gì đó gây h u qu không hay choả ỗ ể ả ộ ề ậ ả
ng i khác. Ví d m t l i nói, m t vi c làm d u vô tình hay khi nóngườ ụ ộ ờ ộ ệ ẫ
n yả…làm xúc ph m, gây nh h ng không t t đn ng i khác. Đy là lýạ ả ưở ố ế ườ ấ
do vì sao ta ph i c m n hay xin l i.ả ả ơ ỗ
Ví d : Bài t p 1, 2 - Tu n 4ụ ậ ầ
GV cho h c sinh hi u k các tình hu ng mà bài đã đa ra.ọ ể ỹ ố ư
Tr ng h p a: ườ ợ C m n b n ! May quá, không có b n thì mình điả ơ ạ ạ ợ
còn lâu!
Tr ng h p b: ườ ợ Em xin c m n cô a!ả ơ
Tr ng h p c: ườ ợ Ch c m n em nhi u ! ho c : T t quá. Ch c m nị ả ơ ề ặ ố ị ả ơ
em.
GV: Vì sao mình c n c m n b n, c m n cô, c m n ch ?ầ ả ơ ạ ả ơ ả ơ ị
Bài t p3 - Tu n 4 ậ ầ
GV gi i thi u v i HS 2 b c tranh.ớ ệ ớ ứ
- HS quan sát tranh và nêu ra tình hu ng c th đ nói l i c m n hayố ụ ể ể ờ ả ơ
xin l i.ỗ
-GV: Em s nói l i c m n hay, xin l i, vì sao?ẽ ờ ả ơ ỗ
- HS: gi i thích cách dùng l i nói c a mình.ả ờ ủ
- Tranh1: Nhân ngày 1-6, m mua cho H i m t con g u nh i bông r tẹ ả ộ ấ ồ ấ
đp.H i vui v đa hai tay đón con g u,ẹ ả ẻ ư ấ ôm nó vào lòng và nói : “Con c mả
n m !”ơ ẹ
Tranh2: B n chính vô ý làm v bình hoa trên bàn. B n bu n r uạ ỡ ạ ồ ầ
khoanh tay xin l i m : “ Con xin l i m a!”ỗ ẹ ỗ ẹ
5