Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
STRESS VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NHÂN VIÊN Y TẾ<br />
HUYỆN NHƠN TRẠCH TỈNH ĐỒNG NAI NĂM 2008<br />
Đỗ Nguyễn Nhựt Trần*, Nguyễn Hồng Hoa*, Trần Thiện Thuần*<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Đặt vấn đề: Ngày nay stress rất thường gặp và ngày càng gia tăng. Stress được nghiên cứu bởi tác động<br />
khó nhận thấy đến với sức khoẻ và công việc của con người. Nghiên cứu đo lường về mặt sinh lý và tâm lý của<br />
stress bằng bản tự thuật của đối tượng. Nhằm có được những thông tin chính xác về tình trạng stress từ đó có<br />
những chiến lược phòng ngừa phù hợp.<br />
Mục tiêu: Xác định tỉ lệ nhân viên y tế bị stress và các yếu tố liên quan huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai<br />
năm 2008.<br />
Phương pháp và đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực hiện bằng cách phỏng<br />
vấn trực tiếp tất cả nhân viên y tế huyện Nhơn Trạch.<br />
Kết quả: Kết quả cho thấy 27% nhân viên y tế có stress ở mức thường xuyên. Có mối lien quan giữa stress<br />
và các yếu tố khác bao gồm: trình độ học vấn, tính chất công việc, mức độ hài long, hoar5 động thể lực, thời gian<br />
nghỉ ngơi không hợp lý, quản lý kém, áp lực hạn cuối phải hoàn thành công việc, ít nhận được quan tâm từ cấp<br />
trên, bị quấy rối và phân biệt đối sử, thiếu trang thiết bị.<br />
Kết luận: Mặc dù tỉ lệ stress thường xuyên ở nhân viên y tế không cao những giúp ta định hướng được<br />
những yếu tố liên quan tiềm tàn với stress. Kết quả thu được hỗ trợ hình thành những chiến lược phòng ngừa<br />
stress cho nhân viên y tế tại huyện.<br />
<br />
ABSTRACT<br />
STRESS AND RELATED FACTORS IN HEALTH STAFFS IN NHON TRACH DISTRICT,<br />
DONG NAI PROVINCE 2008<br />
Do Nguyen Nhut Tran, Nguyen Hong Hoa, Tran Thien Thuan<br />
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 211 - 215<br />
Background: Stress is a very popular status of individuals and increasing more now. One of the reasons that<br />
stress has been studied so consistently is because of its potential effect on the health and word of the individual.<br />
This research measures both physiological and psychological aspects of stress with self-report. It helps to have<br />
accurate data on situation of stress of health staffs is useful in designing stress prevention strategies in local health<br />
center.<br />
Objectives: Determine prevalence of health staff with stress and related factors in Nhon Trach district,<br />
Dong Nai province, 2008.<br />
Materials and Method: A descriptive cross-sectional study of all health staff in Nhon Trach was carried<br />
out. Data were collected through direct interviews using structured questionnaire.<br />
Results: The results showed that the prevalence of regular stress of subjects was 27%. The relationship<br />
between regular stress and potential factors include: knowledge, quality of job, degree of satisfied job, physical<br />
activity, inadequate break time, and poor management, meeting deadlines, poor management consultation,<br />
harassment and discrimination, poor maintenance equipment.<br />
Conclusion: Although the prevalence of regular stress of health staff was not so high, the finding on the<br />
* Khoa Y Tế Công Cộng – ĐHYD TPHCM<br />
<br />
Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br />
<br />
1<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
relationship between some potential factors. The results will be a very useful stool in designing effective and<br />
appropriate stress prevention strategies for the health staff working in Nhon Trach district.<br />
tất yếu trong nhân viên y tế ở đây.<br />
ĐẶT VẤN ĐỀ<br />
Xã hội ngày càng phát triển cùng với những<br />
định hướng chủ lực là sự hội nhập thế giới, tiếp<br />
thu những thành tựu, những sản phẩm công<br />
nghệ và những cách quản lý mới. Công việc<br />
ngày càng cần nhiều sự năng động, nó đòi hỏi<br />
khả năng và bản lĩnh của con người đối mặt với<br />
nhiều vấn đề hơn, nhiều áp lực hơn. Chính vì<br />
vậy stress xuất hiện như một điều tất yếu của<br />
cuộc sống hiện đại.<br />
<br />
Do vậy để tìm hiểu một cách rõ ràng hơn về<br />
những yếu tố liên quan gây ra Stress trong công<br />
việc nhân viên y tế là điều cần thiết. Hiểu rõ thực<br />
trạng và các yếu tố liên quan nhằm giúp cho các<br />
nhà nghiên cứu tìm ra những giải pháp giảm<br />
thiểu stress cho nhân viên y tế. Mang lại sức<br />
khỏe tinh thần tốt nhất, để họ có thể phục vụ<br />
công tác chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng được<br />
tốt hơn.<br />
<br />
Theo Hiệp hội Lao động Hoa kỳ những nghề<br />
dễ gây stress nhất thường có yếu tố mạo hiểm có<br />
ảnh hưởng tới tính mạng con người. Đứng đầu<br />
danh sách là nghề lái máy bay thử nghiệm, nghề<br />
cảnh sát hình sự, nghề nhà báo chiến trường và<br />
nghề y dược(1).<br />
Tại Việt Nam, sức ép quá lớn của công việc khiến<br />
tỷ lệ nhân viên y tế bị stress rất cao. Theo khảo sát<br />
của Viện Y học lao động & Vệ sinh môi trường<br />
tại một khoa hồi sức cấp cứu, gần 23% nhân<br />
viên có điểm stress ở mức cao, 42% có điểm<br />
stress ở mức trung bình(2). Do tính chất đặc thù<br />
trong công việc của các nhân viên y tế trực tiếp<br />
liên quan đến tính mạng con người. Nên áp<br />
lực đề nặng càng nặng thêm là điều không thể<br />
tránh khỏi.<br />
<br />
Mục tiêu nghiên cứu<br />
<br />
Hiện tại để bào đảm tốt sức khoẻ cho cộng<br />
đồng, chúng ta cần một hệ thống y tế vững<br />
mạnh bao gồm cả lĩnh vực điều trị và y học dự<br />
phòng. Cuộc sống con người càng thay đổi<br />
nhiều, tác nhân gây bệnh mới cũng xuất hiện<br />
ngày càng nhiều lây lan nhanh chóng và ảnh<br />
hưởng lớn đến sức khoẻ cộng đồng. Từ đó cho<br />
thấy rằng lĩnh vực dự phòng phải đương dầu<br />
với những thách thức mới.<br />
Huyện Nhơn Trạch, một vùng đất từng ngày<br />
đang thay đổi chuyển thành một thành phố lớn<br />
trong tương lai. Chắc chắn song hành cùng<br />
những nghành nghề khác, thì y tế cũng phải có<br />
những thay đổi để thích ứng. Những yêu cầu<br />
mới cũng như những áp lực trong công viêc sẽ<br />
khác. Như vậy, thì stress có là một sự xuất hiện<br />
<br />
Mục tiêu chung<br />
Xác định tỉ lệ stress thường xuyên và các yếu<br />
tố liên quan thường gây ra stress ở nhân viên y<br />
tế Huyện Nhơn Trạch Tỉnh Đồng Nai năm 2008.<br />
Mục tiêu cụ thể<br />
Xác định tỉ lệ nhân viên y tế bị stress thường<br />
xuyên<br />
Xác định các yếu tố liên quan trong công việc<br />
thường gây ra stress<br />
Xác định các mối liên quan giữa các đặt tính<br />
của đối tượng nghiên cứu với tình trạng stress<br />
thường xuyên<br />
Xác định mối liên quan giữa các yếu tố trong<br />
công việc và tình trạng stress thường xuyên<br />
<br />
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br />
Thiết kế nghiên cứu<br />
Cắt ngang mô tả<br />
<br />
Địa điểm nghiên cứu<br />
Huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai<br />
<br />
Thời gian nghiên cứu<br />
Từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2008<br />
<br />
Đối tượng nghiên cứu<br />
Tất cả nhân viên y tế hiện đang làm việc tại<br />
các cơ sở y tế thuộc Huyện Nhơn Trạch - Tỉnh<br />
Đồng Nai<br />
<br />
Kỹ thuật chọn mẫu<br />
<br />
2Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br />
<br />
Lấy mẫu toàn bộ<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br />
<br />
Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Phương pháp nghiên cứu<br />
<br />
tình trạng có stress hay không<br />
<br />
Nghiên cứu được tiến hành bằng cách phỏng<br />
vấn trực tiếp nhân viên y tế các nhân viên y tế tại<br />
nơi thuận tiện nhất (gồm nhà riêng hoặc nơi làm<br />
việc) theo bộ câu hỏi soan sẵn.<br />
<br />
Hơn 20% nhân viên y tế than phiền rằng họ<br />
thường xuyên có các biểu hiện: cảm thấy nhức<br />
đầu, có cảm giác lo âu và căng thẳng tinh thần,<br />
giấc ngủ bất thường trong vòng 2 tuần vừa qua.<br />
Và thông qua 22 biểu hiện liên quan đến thói<br />
quen, tinh thần và thể chất cho thấy tình trạng<br />
stress thường xuyên ở nhân viên y tế<br />
<br />
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br />
Đặc tính mẫu nghiên cứu<br />
Kết quả nghiên cứu cho thấy nhân viên y tế<br />
có độ tuổi dưới 35 chiếm 48% (trong số này có<br />
đến 38% có thời gian làm việc dưới 2 năm). Đội<br />
ngũ cán bộ trẻ được tiếp nhận vào làm việc<br />
nhiều hơn tại cơ sở y tế để đáp ứng cho nhu cầu<br />
phát triển của huyện trong thời gian tới. Đa số có<br />
chuyên môn từ trung cấp trở lên chiếm 85%, cho<br />
thấy trình độ chuyên môn của nhân viên tại<br />
huyện có thể đáp ứng nhu cầu tại chỗ. Mức<br />
lương chiếm đa số là từ 1-2 triệu/tháng chiếm<br />
63% với mức lương như trên có thể chấp nhận<br />
được với mức tiêu dùng địa phương. Tuy nhiên<br />
số nhân viên có mức lương dưới 1 triệu/ tháng<br />
chiếm 13% trong thời giá hiện nay thì với mức<br />
lương này có khả năng sẽ là khó khăn cho các<br />
nhân viên trong thời gian tới.<br />
Khi xét đến mức độ hài lòng trong công<br />
việc có đến 40% nhân viên y tế thuộc tình<br />
trạng từ đôi khi không hài lòng đến không hài<br />
lòng với công việc hiện tại đang làm. Có thể do<br />
phân công công việc không phù hợp chuyên<br />
môn, công việc chưa thực sự đúng khả năng,<br />
công việc mang lại quá nhiều căng thẳng. 98%<br />
nhân viên y tế mối quan hệ tốt và rất tốt với<br />
gia đình, bạn bè, hàng xóm. Tỉ lệ này phù hợp<br />
vì người dân địa phương có mối giao hảo với<br />
nhau rất tốt, mang đậm chất truyến thống của<br />
người Việt Nam trọng tình cảm. 44%. nhân<br />
viên y tế không tham gia hoạt động thể lực. có<br />
thể giải thích do công việc bận rộn phần lớn<br />
thời gian phải làm việc tại cơ quan. Cùng sự<br />
phát triển của các phương tiện giải trí tĩnh<br />
khác và ít có các câu lạc bộ thể dục thể thao tại<br />
huyện đã góp phần dẫn đến tình trạng hoạt<br />
động thể lực kém.<br />
<br />
Những biểu hiện thông qua đó xác định<br />
<br />
Bảng 1: Tỉ lệ nhân viên y tế bị stress thường xuyên<br />
Biểu hiện<br />
Stress thường xuyên<br />
Không<br />
<br />
Tần số (n=149)<br />
40<br />
109<br />
<br />
Tỉ lệ (%)<br />
27<br />
73<br />
<br />
Tỉ lệ nhân viên y tế bị stress ở mức thường<br />
xuyên chưa ở mức thật cao chiếm 27% so với<br />
có thể do tiêu chuẩn mà nghiên cứu đặt ra với<br />
một người bị stress và sự khác nhau về nơi làm<br />
việc giữa một bệnh viên lớn và tuyến y tế địa<br />
phương.<br />
<br />
Một số yếu tố liên quan trong công việc<br />
thường gây stress<br />
Các yếu tố trong công việc thường gây ra<br />
stress thì có đến 72% nghỉ đến khối lượng công<br />
việc quá nhiều. Hơn 50% nghỉ đến thời gian nghỉ<br />
ngơi không hợp lý, không được huấn luyện<br />
chuyên môn đầy đủ, áp lực đến hạn cuối phải<br />
hoàn thành công việc. Hơn 30% nghỉ đến đặc<br />
điểm công việc phải giải thích với nhiều đối<br />
tượng, nhận được sự quan tâm động viên từ cấp<br />
trên, thiếu trang thiết bị, quá nóng. Và cũng có<br />
đến 20% nghĩ đến sự quản lý kém từ cấp trên và<br />
11% nghĩ đến sự phân biệt đối xử tại cơ quan.<br />
Cho thấy rằng, trong những vấn đề được nêu tại<br />
huyện những yếu tố gây stress đa dạng và đang<br />
xen muốn giải quyết cần phải có sự kết hợp<br />
nhiều yếu tố và phân công việc hợp lý.<br />
<br />
Mối liên quan<br />
Bảng 2: Mối liên quan giữa các đặt tính của mẫu với<br />
tình trạng stress thường xuyên<br />
Đặc tính mẫu<br />
Trình độ học vấn<br />
Công việc hiện tại ở vị trí lãnh<br />
đạo<br />
Mức độ hài lòng<br />
Hoàn toàn hài lòng<br />
<br />
Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br />
<br />
P<br />
PR (KTC 95%)<br />
0,002 2,28 (1,38 – 3,78)<br />
0,009 2,02 (1,21 – 3,37)<br />
0,041<br />
1<br />
<br />
3<br />
<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br />
Đặc tính mẫu<br />
Hài lòng<br />
Đôi khi không hài lòng<br />
Không hài lòng<br />
Hoạt động thể lực<br />
Không<br />
6 lần/tuần<br />
<br />
P<br />
<br />
PR (KTC 95%)<br />
1,11 (0,45-2,72)<br />
1,4 (0,58-3,37)<br />
3,84 (1,57-9,39)<br />
<br />
0,001<br />
1<br />
0,48 (0,26-0,88)<br />
0,18 (0,05-0,71)<br />
<br />
Kết quả cho thấy có liên quan giữa các yếu tố<br />
thuộc đặc tính mẫu với stress thường xuyên.<br />
Nhận thấy những yếu tố này phù hợp với<br />
nghiên cứu đã tiến hành trước và có thể là<br />
những yếu tố gây nhiễu khi xét mối quan hệ<br />
giữa các yếu tố lien quan công việc và tình trạng<br />
stress thường xuyên ở nhân viên y tế<br />
Bảng 3: Mối liên quan giữa các các yếu tố trong công<br />
việc với tình trạng stress thường xuyên có hiệu chỉnh<br />
theo các yếu tố đặt tính mẫu<br />
Yếu tố công việc<br />
P<br />
Thời gian nghỉ nghơi không<br />