Sự đa dạng và phong phú của côn trùng thiên địch trên vườn cam quýt tại một số địa bàn thuộc thành phố Cần Thơ

Chia sẻ: Sunshine_2 Sunshine_2 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

ề tài được tiến hành trên ba địa bàn (phường Trà Nóc, phường Long Tuyền thuộc quận Bình Thủy và xã Mỹ Khánh thuộc huyện Phong Điền), trên mỗi địa bàn điều tra 10 hộ trồng cây có múi, sau đó, chọn ra 12 vườn (độc canh, xen canh, sử dụng thuốc nhiều, sử dụng thuốc ít, mỗi nhóm gồm 3 vườn) để điều tra định kỳ (mỗi tháng một lần từ tháng 8 năm 2004 đến tháng 9 năm 2005) về côn trùng thiên địch. Kết quả điều tra nông dân ghi nhận đa số nông dân có kinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự đa dạng và phong phú của côn trùng thiên địch trên vườn cam quýt tại một số địa bàn thuộc thành phố Cần Thơ

S ðA D NG VÀ PHONG PHÚ C A CÔN TRÙNG THIÊN ð CH TRÊN VƯ N CAM QUÝT T I M T S ð A BÀN THU C THÀNH PH C N THƠ Ths. Nguy n Th Thái Sơn1 NGND.PGS.TS. Nguy n Th Thu Cúc2 TÓM T T ð tài ñư c ti n hành trên ba ñ a bàn (phư ng Trà Nóc, phư ng Long Tuy n thu c qu n Bình Th y và xã M Khánh thu c huy n Phong ði n), trên m i ñ a bàn ñi u tra 10 h tr ng cây có múi, sau ñó, ch n ra 12 vư n (ñ c canh, xen canh, s d ng thu c nhi u, s d ng thu c ít, m i nhóm g m 3 vư n) ñ ñi u tra ñ nh kỳ (m i tháng m t l n t tháng 8 năm 2004 ñ n tháng 9 năm 2005) v côn trùng thiên ñ ch. K t qu ñi u tra nông dân ghi nh n ña s nông dân có kinh nghi m tr ng cây có múi, tuy nhiên h u h t ñ u không hi u rõ v thiên ñ ch cũng như v d ch h i. Có ñ n 79,3% nông dân s d ng thu c hóa h c ñ phòng tr côn trùng gây h i. ðã phát hi n ñư c 157 loài côn trùng thu c 14 b v i 89 h , trong ñó 77 loài có ích, 41 loài d ch h i và 39 loài chưa rõ vai trò trong h sinh thái. K t qu kh o sát cũng ghi nh n ch s ña d ng (H=1,91) và ch ñ ng ñ u (EH=0.62) cao hơn rõ nét trong nh ng vư n xen canh s d ng thu c ít so v i các vư n ñ c canh s d ng thu c nhi u. Tuy nhiên không có s khác bi t v ch s ña d ng Shannon (H) và ch s ñ ng ñ u gi a hai mùa mưa, n ng. ABSTRACT The research was done in 3 places (Tra Noc and Long Tuyen ward of Binh Thuy District, My Khanh commune of Phong Dien district). In each place, 10 citrus-farmers were interviewed for their cultural practices and knowledge concerning pests and entomophagous insects. After that, 12 citrus orchards (monocropping, intercropping, with a few insecticide use, or with a lot of insecticide use, 3 fields for each category) were selected for entomophagous insect survey, every month, from August 2004 to September 2005. The interview on 30 farmers showed that almost of them have a good experiences in growing Citrus, however, most of them had no knowledge of entomophagous insects and pests, 79,3% of them used insecticides for insect pest controlling. The field survey revealed that there were 157 insect species of 14 orders with 89 families, 77 of them are entomophagous species; 41 are herbivore ones and the remaining 39 species have not been identified their role in citrus-ecosystem yet. The survey also showed that the diversity index (H) and species evenness (EH) of Shannon were higher in the intercropping orchards with few insecticide use in compare with the monocropping fields that used a lot of insecticide. But these index weren’t different between 2 seasons (rainy and dry season). Keywords: Citrus, entomophagous insects, diversity. 1. ð T V N ð Trên cây ăn trái nói chung và cây cam quýt nói riêng, bên c nh nh ng loài côn trùng gây h i thì còn r t nhi u loài côn trùng có ích, nhóm này thư ng ñư c g i là côn trùng thiên ñ ch. Các côn trùng thiên ñ ch thư ng h n ch ñư c côn trùng gây h i cho cây tr ng. Trong nh ng h sinh thái chưa b tác ñ ng nhi u b i các y u t ngo i c nh, m t ñ qu n th thư ng ñư c duy trì m c gi i h n nh t ñ nh. Trong h sinh thái nông nghi p ñã b nh hư ng b i nhi u y u t , trong th i gian nh t ñ nh dài hay ng n, thành ph n thiên ñ ch có th không ñ s c ngăn c n s bùng phát c a m t loài sâu h i nào ñó, khi n nó b c phát thành d ch. (Nguy n Công Thu t – 1995). Hi n nay, theo xu hư ng phát tri n nông nghi p b n v ng và an toàn sinh thái, bi n pháp b o t n, phát huy m t s c a các loài thiên ñ ch, t o s cân b ng sinh thái trong t nhiên là vi c làm h t s c c p thi t và quan tr ng. Trong th i gian v a qua, vi c s d ng thiên ñ ch ñ kh ng ch d ch h i ñã ñư c th c hi n kh p nơi trên th gi i và ngay c Vi t Nam. Hi n nay nhi u lo i thiên ñ ch ñã ñư c nuôi nhân v i s lư ng l n ñ s d ng trong công tác phòng tr các lo i côn trùng gây h i cho cây tr ng, nhi u lo i ñã ñư c thương m i hóa và ñã có m t trên th trư ng nhi u nư c trên th gi i. Có nhi u phương pháp s d ng thiên ñ ch trong công tác b o v th c v t, hai trong nh ng phương pháp quan tr ng ñ u tiên, ñư c ng d ng t i nhi u nơi, là b o v và tăng cư ng ho t ñ ng c a các loài thiên ñ ch ñã có s n trong t nhiên và nuôi nhân, lây th trên ñ ng ru ng. ð có th s d ng ñư c các phương pháp này, vi c nghiên c u, kh o sát v thành ph n, m c ñ phong phú c a các loài thiên ñ ch s n có ñ a phương là m t vi c c n ph i th c hi n ñ u tiên. T i Vi t Nam, các công trình kh o sát, ñi u tra v thiên ñ ch cũng ñã ñư c ti n hành b i nhi u tác gi , tuy nhiên h u h t các nghiên c u này ñ u t p trung mi n B c. ð i v i ñ ng b ng sông C u Long nói chung và C n Thơ nói riêng, h u như chưa có m t nghiên c u nào v các n i dung nêu trên. T ñó ñ tài ñư c th c hi n nh m làm cơ s cho vi c s d ng, b o t n các loài thiên ñ ch và làm ti n ñ cho vi c xây d ng qui trình IPM ñ phòng tr các lo i 1 Gi ng viên BM. Khoa h c - Cây tr ng, K. NN - TNTN. Email: nttson@agu.edu.vn 2 Gi ng viên BM. BVTV, K. NN - SHUD, trư ng ðH C n Thơ Thông tin Khoa h c ð i h c An Giang S 29, 06/2007 2
d ch h i trên cam quýt t i C n Thơ nói riêng và cho nhi u ñ a bàn khác c a ñ ng b ng sông C u Long nói chung. 2. PHƯƠNG TI N VÀ PHƯƠNG PHÁP Thành ph n côn trùng trên các vư n Cam quýt ñư c th c hi n t i 3 ñ a bàn: phư ng Trà Nóc, phư ng Long Tuy n (qu n Bình Thu ) và xã M Khánh (huy n Phong ði n) trong th i gian t tháng 08 năm 2004 ñ n tháng 09 năm 2005. Các vư n ñi u tra có tu i trên b n năm (di n tích trên 3000m2). B ng bi n pháp ñi u tra nông dân (30 h ) và ñi u tra tr c ti p ngoài ñ ng v i các bi n pháp quan sát b ng m t, thu th p m u b ng tay, v t và các lo i b y ng m, b y cư trú, b y Malaise, b y màu vàng. Trong quá trình kh o sát thu th p m u côn trùng s ñư c ñem v phòng thí nghi m ñ ti n hành ñ m s lư ng và ñ nh loài d a theo khoá phân lo i c a Borror và ctv (1981), Naumann và ctv (1991). S lư ng các loài thu th p ñư c phân tích v tính ña d ng và phong phú theo các ch s Shannon và Wiener (Rosenzweig, 1995). H: Ch s ña d ng Shannon và Wiener. S: T ng s các loài trong qu n th (s phong phú) Pi: Xác su t c a loài th i Và Ch s ñ ng ñ u (EH): 3. K T QU TH O LU N 3.1 ði u tra nông dân K t qu ñi u tra nông dân cho th y, di n tích vư n t chi m t l cao nh t 3.000 -< 8.000 m2 (66,7%), k ñ n là di n tích 8.000 ñ n 12.000 m2 (chi m 23,3%) và chi m t l th p nh t (10%) là di n tích 2.000 ñ n 3.000 m2 . Trong t ng s h ñi u tra thì vư n tr ng xen canh chi m 56,6%, vư n chuyên canh chi m 43,3%. H u h t các vư n tr ng xen các lo i cây ăn trái khác như cóc, chu i, chôm chôm, dâu, măng c t, xoài hay nh ng cây cùng h nhưng khác gi ng ch ng h n như cam m t tr ng xen v i cam sành, quít ñư ng, bư i. Tu i cây thì tu i t 4 - 10 năm chi m t l cao nh t (43,3%). K ñ n là tu i >10 năm chi m 36,7%, th p nh t là tu i t 1 - 3 tu i chi m 20%. H u h t vư n cam quít ñ u có b bao (70%), các vư n không có b bao ch chi m 30% t ng s vư n ñi u tra. ði u này cho th y nông dân d n d n hi u ñư c tác h i c a lũ ñ i v i cây ăn trái nói chung và cây cam quít nói riêng. V trình ñ văn hóa c a nông dân, qua ñi u tra chúng tôi nh n th y có 66,8% nông dân bi t ñ c, vi t (c p I), c p II chi m 26,6%, c p III chi m 6,6%., h u h t nông dân ñi u tra ñã có m t s kinh nghi m tr ng cam quít. K t qu ñi u tra trên cho th y: M c dù nông dân có nhi u kinh nghi m trong canh tác Cam Quít nhưng do trình ñ h c v n còn th p (66,8% nông dân là c p I) nên ñi u này có th ñã h n ch m c ñ ti p thu nh ng ti n b k thu t m i mà ch y u h ch canh tác theo phương pháp c ñi n t xưa t i nay c a t ng vùng c th và vì v y năng su t cũng như ph m ch t trái thư ng không cao. T l nông dân s d ng thu c ñ phòng tr sâu h i r t cao 79,3%. S l n phun thu c t 7-10 l n/năm (bao g m c thu c tr sâu và thu c tr b nh). M c dù các vư n nuôi ki n vàng nông dân cũng s d ng thu c, nhưng s l n phun thu c th p t 1-2 l n/năm. 3.2 ði u tra tr c ti p ngoài ñ ng Trong quá trình ñi u tra nông dân, ch n l i b n nhóm vư n tiêu bi u ñ ti n hành ñi u tra ñ nh kỳ. 3.2.1 Ghi nh n chung v thành ph n côn trùng K t qu kh o sát v thành ph n côn trùng gây h i và thiên ñ ch trên 12 vư n t i 3 ñ a bàn thu c phư ng Trà Nóc, phư ng Long Tuy n (qu n Bình Thu ) và xã M Khánh (huy n Phong ði n) ghi nh n 14 b thu c l p côn trùng (insecta) hi n di n v i 89 h , bao g m các b như b Cánh màng (Hymenoptera), b Hai cánh (Diptera), b Cánh v y (Lepidoptera), b Cánh ñ u (Homoptera), b Cánh c ng (Coleoptera), b Cánh th ng (Orthoptera), b Cánh n a c ng (Hemiptera), b Cánh b ng (Isoptera), b Cánh lư i (Neuroptera), b ðuôi b t (Collembola), b Chu n chu n (Odonata), Psocoptera, Ephemeroptera và b Cánh tơ (Thysanoptera), trong ñó có 5 b chi m ña s là b Cánh màng (Hymenoptera), b Hai cánh (Diptera), b Cánh v y (Lepidoptera), b Cánh c ng (Coleoptera) và b Cánh ñ u (Homoptera). Thông tin Khoa h c ð i h c An Giang S 29, 06/2007 3
K t qu ñi u tra ñã phát hi n ñư c 39 loài (26,1%) côn trùng gây h i thu c b Diptera, Lepidoptera, Homoptera, Coleoptera, Orthoptera, Hemiptera, Thysanoptera. Thành ph n thiên ñ ch c a sâu h i trên các vư n cam quýt ñã phát hi n ñư c 77 loài (49,1%) và 39 loài (24,8%) côn trùng chưa xác ñ nh rõ vai trò trong h sinh thái, hi n di n trong các b như Coleoptera, Hemiptera, Hymenoptera, Diptera, Orthoptera, Neuroptera và Odonata. 3.2.2 Thành ph n côn trùng gây h i trên các vư n Cam quýt t i C n Thơ K t qu kh o sát (Hình 4.2) ghi nh n trong toàn b các loài côn trùng ñã phát hi n ñư c trên các vư n cam quýt kh o sát thì nhóm côn trùng có ích chi m t l cao nh t, ñ t ñ n 49,1% t ng s loài phát hi n. Trong ñó, b Hymenoptera ph bi n nh t, v i 43 loài ñã ñư c phát hi n chi m 55,8% t ng s loài có ích ñã phát hi n ñư c. Ph bi n nh t trong b Hymenoptera là nhóm ki n v i năm loài, bao g m ki n vàng Oceophylla smaragdina, ki n hôi Dolichoderus thoracicus, ki n ñen Tetraponera sp. và hai loài chưa ñ nh danh. B Coleoptera hi n di n ph bi n là nhóm b rùa v i tám loài, bao g m Coccinella transversalis, Harmonia octomaculata, Micraspis discolor, Menochilus sexmaculatus, Anisolemnia dilatata, Rodolia sp., Cryptogonus sp., Pseudaspidimerus sp. Và ba loài cánh c t (Staphylinidae), hai loài chân ch y (Carabidae). B Diptera có tám loài thu c h Syrphidae, ba loài thu c h Asilidae và m t loài thu c h Tachinidae và Pipunculidae. Hemiptera 5,2% Orthoptera Neuroptera 1,3% 2,6% Coleoptera 18,2% Hymenoptera 55,8% Diptera 16,9% Hình 1. T l các b (Order) côn trùng có ích phát hi n t i ba ñ a bàn kh o sát, C n Thơ, 2005 3.2.3 Thành ph n nhóm loài côn trùng có ích hi n di n trên các vư n Cam quýt ñi u tra K t qu kh o sát v thành ph n côn trùng có ích hi n di n trên vư n kh o sát cho th y, b Hymenoptera ph bi n nh t, v i 43 loài ñã ñư c phát hi n chi m 55,8% t ng s loài có ích ñã phát hi n ñư c. B Coleoptera hi n di n ph bi n là nhóm b rùa v i tám loài, bao g m Coccinella transversalis, Harmonia octomaculata, Micraspis discolor, Menochilus sexmaculatus, Anisolemnia dilatata, Rodolia sp., Cryptogonus sp., Pseudaspidimerus sp. Và ba loài h Staphylinidae, hai loài h Carabidae. B Diptera có tám loài thu c h Syrphidae, ba loài thu c h Asilidae và m t loài thu c h Tachinidae và Pipunculidae. - B Hymenoptera ðây là b côn trùng có thành ph n loài côn trùng có ích nhi u nh t trong vư n cam quýt. Chúng tôi ñã phát hi n ñư c 43 loài thu c 18 h , trong ñó nhóm có s loài cao nh t thu c các h ong c Ichneumonidae và Formicidae (năm loài), k ñ n là ong thu c h Scelionidae và Evaniidae (b n loài), ba loài thu c h ong kén nh Braconidae, h Eurytomidae, hai loài thu c h Chalcididae, Eulophidae, Figitidae, Gasteruptiidae, Pteromalidae và Platygasteridae và nhóm có s loài th p nh t thu c các h Cynipidae, Encyrtidae, Scollidae, Pompilidae, Bettylidae, Tiphiidae (m t loài). Trong các loài ki n có hai loài chưa ñ nh danh, ba loài còn l i là: ki n vàng (Oceophylla smaragdina), ki n hôi (Dolichoderus thoracicus), ki n ñen (Tetraponera sp.). Các loài thu c b Hymenoptera thu th p ñư c h u h t t v t, b y malaise và b y màu vàng. Trong nh ng h này, các h xu t hi n nh u nh t là Braconidae, Eurytomidae, Ichneumonidae và Scelionidae. Thông tin Khoa h c ð i h c An Giang S 29, 06/2007 4
- B Coleoptera Chúng tôi ñã phát hi n ñư c 14 loài trong ñó có tám loài thu c h b rùa (Coccinellidae), ba loài thu c h cánh c t (Staphylinidae), hai loài thu c h chân ch y (Carabidae), m t loài h v n h (Cicindellidae). Các loài thu c b n h này g m ch y u nh ng loài có ích. (Borror và ctv, 1981). M c dù thành ph n loài tương ñ i th p so v i các nhóm khác nhưng các loài trong nhóm này hi n di n khá ph bi n, h u h t là các loài có kh năng ăn m i cao, ñ c bi t là nhóm b rùa ñã phát hi n ñư c tám loài bao g m các loài như Coccinella transversalis, Harmonia octomaculata, Micraspis discolor, Menochilus sexmaculatus, Anisolemnia dilatata, Rodolia sp., Cryptogonus sp., Pseudaspidimerus sp. - B cánh th ng Orthoptera Chúng tôi ch phát hi n ñư c duy nh t m t loài thu c h B ng a Mantidae, qua kh o sát trên cây. Loài này có kích thư c r t l n, dài, màu vàng r c r , di chuy n ch m, ng c phát tri n, dài, chân trư c r t phát tri n, d ng chân b t m i: ñ t ch u r t dài vươn ra phía trư c làm gia tăng ph m vi ho t ñ ng có l i cho vi c săn b t m i, ñ t ñùi và ñ t chày ñư c trang b nhi u gai nh n, m t b ng c a ñ t ñùi có m t ñư ng rãnh, khi ñ t chày cong g p l i thì có th n m l t vào rãnh c a ñ t ñùi trông t a như chi c dao th c o. Nh nh ng b ph n này mà con m i b k p và gi l i. - B Hemiptera G m b n loài v i hai loài thu c h Miridae và hai loài thu c h Reduvidae. Ngoài các ñ ng v t thu c l p côn trùng có ích, chúng tôi còn nh n th y có r t nhi u loài nh n có ích thu c b ph Arachnida v i 11 h thu c 23 loài ñã ñư c ghi nh n trên các vư n cây có múi ñi u tra. 3.3 S ña d ng, phong phú c a côn trùng thiên ñ ch B ng 1. Ch s ña d ng (H) và ñ ng ñ u (E) gi a b n ki u vư n canh tác t i C n Thơ (08/2004-09/2005) Nghi m th c H EH Chuyên canh- thu c ít 1,38ab 0,46 Chuyên canh- thu c nhi u 1,31b 0,46 Xen canh- thu c ít 1,72a 0,55 Xen canh- thu c nhi u 1,45ab 0,48 CV% 13,10 14,60 F * ns Trong cùng m t c t nh ng s có ch theo sau gi ng nhau không khác bi t m c ý nghĩa 5% theo DMRT K t qu kh o sát v ch s ña d ng Shannon (H) và ch s ñ ng ñ u (EH) gi a các ki u vư n chuyên canh, xen canh phun thu c và phun thu c ít t i C n Thơ ñư c ghi nh n: ki u vư n xen canh phun thu c ít có ch s ña d ng (H=1,72) cao nh t và khác bi t m c ý nghĩa 5% v i vư n chuyên canh có s d ng thu c nhi u, tuy nhiên ch s ñ ng ñ u (EH) gi a b n ki u vư n quan sát không khác bi t qua phân tích th ng kê. Theo Lương Minh Châu (1997) trên cùng m t lo i cây tr ng thì bi n pháp canh tác khác nhau cũng nh hư ng ñ n m t s côn trùng ăn m i hi n di n. Nhìn chung, s lư ng c a các nhóm ăn m i chi m ưu th b n ki u vư n canh tác, có th do có nhi u th c ăn làm m i cho các nhóm này và do ñ c tính c a cây tr ng xen cũng thích h p ñ nhóm này gia tăng s lư ng. Kh o sát trên ru ng lúa Lương Minh Châu (1997) ñã ghi nh n có s quan h ch t ch gi a h sinh thái và h thiên ñ ch vì có m t s di chuy n qua l i c a các loài t vư n cây, b c xu ng ru ng lúa và ngư c l i. Vi c này cho th y s ña d ng thành ph n loài có th còn ph thu c vào r t nhi u y u t , ngoài y u t xen canh và phun thu c, như: ñi u ki n ngo i c nh, s di cư, thành ph n nông dư c và các lo i nông dư c ñã ñư c s d ng. Ngoài ra còn tùy thu c vào t ng nông h canh tác, có nh ng nông h chăm sóc vư n m t cách tích c c, các tác ñ ng n y có th tác ñ ng ñ n các ñi u ki n cư trú và s hình thành các lo i côn trùng trong các vư n cam quýt. 3.3.1 ð phong phú tương ñ i c a m t s loài thiên ñ ch K t qu kh o sát v ñ phong phú tương ñ i c a côn trùng có ích hi n di n trên ba ñ a bàn qua thu th p ñ nh kỳ m t tháng/l n cho th y: h u như không có s khác bi t v thành ph n b và h c a các lo i Thông tin Khoa h c ð i h c An Giang S 29, 06/2007 5
côn trùng có ích hi n di n trên 3 ñ a bàn ñi u tra. Nhóm có s cá th cao nh t thu c v b Hymenoptera v i hai nhóm, nhóm thu c h ki n (Formicidae) và nhóm thu c các h ong ký sinh (Braconidae, Eulophidae), hai nhóm này có t n s xu t hi n khá cao, trong khi ñó có h (loài) ch xu t hi n m t l n duy nh t qua tám ñ t ñi u tra như b ng a thu c h Mantidae. ði u này cho th y có th các y u t c a k thu t canh tác và ñ c bi t là vi c s d ng ít ho c nhi u thu c b o v th c v t nói chung và thu c tr sâu nói riêng ñã làm cho m t s loài này hi n di n v i m t s cao và chi m ưu th trong qu n th côn trùng, m t s nhóm khác hi n di n v i m t s th p. 4. K T LU N Ph n l n nông dân ñ u có kinh nghi m tr ng cây có múi, tuy nhiên h u h t ñ u không hi u rõ v thiên ñ ch cũng như d ch h i. Có ñ n 79,3% nông dân s d ng thu c hóa h c ñ phòng tr côn trùng gây h i. Các lo i d ch h i ñư c nông dân ñánh giá quan tr ng nh t là sâu v bùa (42,2%), b xít xanh (41,8%), r y m m (32,9%) và r y ch ng cánh (9,3%). ðã phát hi n ñư c 157 loài côn trùng hi n di n trên các vư n cây có múi (citrus) ñi u tra t i C n Thơ, trong ñó 41 loài d ch h i, 77 loài thiên ñ ch và 39 loài chưa rõ vai trò trong h sinh thái vư n cam quýt. Các loài côn trùng ñã phát hi n thu c 14 b và 89 h . ða s loài phát hi n thu c ba b Hymenoptera, Diptera và Lepidoptera. B Hymenoptera có s loài côn trùng thiên ñ ch ña d ng nh t trên các vư n cây có múi, v i 43 loài thu c 18 h , tuy nhiên h có s loài ña d ng nh t là h B rùa (Coccinellidae) ,v i tám loài ñã ñư c phát hi n. Trong tám loài B rùa thiên ñ ch ñư c phát hi n, Menochilus sexmaculatus, Rodolia sp. là hai loài hi n di n ph bi n nh t. Bên c nh ñó, m c dù thành ph n loài gây h i hi n di n khá phong phú nhưng nhìn chung m t s các loài gây h i ñ u r t th p và xu t hi n r i rác. Trong các loài gây h i, sâu v bùa Phyllocnistis citrella hi n di n tương ñ i ph bi n nh t, ñây cũng là lo i b ký sinh cao nh t trong các loài sâu ăn lá gây h i trên các vư n cây có múi (Citrus) ñi u tra. Có s khác bi t r t rõ nét v ch s ña d ng (H) và ñ ng ñ u (EH) v các loài côn trùng thiên ñ ch gi a vư n xen canh phun thu c ít và vư n chuyên canh phun thu c nhi u. TÀI LI U THAM KH O Borror Donald J., M. Delong Dwight, and A. Triplehorn Charles. 1976. An introduction to the study of insects. Fourth Edition. Naumann, I. D., P. B. Carne, J. F. Lawrence, E. S. Nielsen, J. P. Spradbery, R. W. Taylor, M. J. Whitten, and M. J. LittleJohn. 1991. The Insects of Australia. Second edition, Volume I, II. Nguy n Minh Châu. 1998. ðánh giá ti m năng cây ăn qu vùng ðBSCL, tri n v ng tiêu th n i ñ a và xu t kh u. H i th o Thương M i hoá trái cây nhi t ñ i Mi n Nam Vi t Nam, t 13-13/6/1998, Ti n Giang. Nguy n Th Thu Cúc. 2002. D ch h i trên Cam, Quýt, Chanh, Bư i (Rutaceae) & IPM. Nhà xu t b n Nông Nghi p. Trư ng ð i h c C n Thơ. Rosenzweig, M. L. 1995. Species Diversity in Space anh Time, Cambridge University Press, New York. Smith, D. 1997. Citrus pest and their natural enemies. Thông tin Khoa h c ð i h c An Giang S 29, 06/2007 6