Sự khác nhau trong các góc cột sống ở mặt phẳng đứng dọc giữa đối tượng đau cổ không đặc hiệu và đối tượng không đau quan sát cắt ngang ở nhiều tư thế

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> <br /> SỰ KHÁC NHAU TRONG CÁC GÓC CỘT SỐNG Ở MẶT PHẲNG ĐỨNG<br /> DỌC GIỮA ĐỐI TƯỢNG ĐAU CỔ KHÔNG ĐẶC HIỆU<br /> VÀ ĐỐI TƯỢNG KHÔNG ĐAU- QUAN SÁT CẮT NGANG Ở NHIỀU TƯ THẾ<br /> Lê Thanh Vân*, Trần Thị Bích Hạnh*, Nguyễn Ngọc Minh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tổng quan: Đau cổ là vấn đề phổ biến ở những người trong lứa tuổi lao động. Hơn thế nữa, đau cổ ở tuổi<br /> thiếu niên cũng thường thấy và là nguyên nhân tiềm tàng cho các vấn đề giảm khả năng, tàn tật trong tương lai.<br /> Vì vậy, những nhà nghiên cứu lâm sàng rất quan tâm tìm hiểu những yếu tố gây ra đau cổ. Bên cạnh những bất<br /> thường được cho là có góp phần dẫn đến chứng đau cổ, tư thế đầu và cổ cũng thường được nhìn nhận là có liên<br /> quan đến sự giảm khả năng có thể có ở bệnh nhân đau cổ. Mặt khác, có bằng chứng rằng các tư thế ngồi khác<br /> nhau sẽ ảnh hưởng đến tư thế đầu và cổ. Tuy nhiên, kiến thức thức liên quan đến sự khác biệt trong góc độ cột<br /> sống (ngoài góc gập đầu và gập cổ) giữa những người đau và không đau cổ vẫn còn thiếu. Thêm vào đó, chưa có<br /> nghiên cứu nào khảo sát các tư thế và cử động khác nhau có liên quan đến hoạt động sống hàng ngày.<br /> Phương pháp: 68 đối tượng được tuyển chọn và phân chia thành 3 nhóm, bao gồm: nhóm khỏe mạnh, nhóm<br /> thực sự đau cổ và nhóm giảm chức năng. Các góc độ gập đầu, gập cổ, cột sống cổ-ngực và gập cột sống ngực được<br /> đo ở bốn tư thế đứng và bảy tư thế ngồi khác nhau bằng hình chụp kỹ thuật số từ mặt phẳng đứng dọc kết hợp với<br /> các đánh dấu phản quang.<br /> Kết quả: Nhóm giảm chức năng vùng cổ cho thấy có xu hướng đầu đưa ra trước nhiều hơn với sự khác biệt<br /> mang ý nghĩa thống kê so với nhóm khỏe mạnh thông qua góc gập đầu trong hầu hết các tư thế, ngoại trừ tư thế<br /> đứng thông thường, ngồi thông thường, ngồi ưỡn lưng tối đa và ngồi gù lưng. Nghiên cứu gợi ý vai trò của hoạt<br /> động vùng đai vai lên hoạt động của cột sống cổ dựa trên kết quả từ các tư thế đòi hỏi hoạt động của vùng này<br /> Từ khóa: Đau cổ, góc cột sống<br /> ABSTRACT<br /> SAGITTAL SPINAL ANGLES DIFFERENCES BETWEEN NON-SPECIFIC NECK PAIN AND<br /> ASYMTOMATIC SUBJECTS: A CROSS SECTIONAL STUDY IN DIFFERENT POSTURES<br /> Le Thanh Van, Tran Thi Bich Hanh, Nguyen Ngoc Minh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 220 - 230<br /> <br /> Background: Neck pain is a common musculoskeletal disorder with high prevalence in adults of working<br /> age. Furthermore, in adolescent neck pain is also frequently observed and a potential source of future disability.<br /> Consequently, investigating the factors that cause neck pain is one of main concerns of the clinicians. Among<br /> abnormalities that are considered to contribute to neck pain, head and neck posture is a commonly believed to<br /> associated with the possible disability in neck pain patients. On the other hand, evidence has revealed that the<br /> different sitting postures influence on head and neck posture. However, there is a lack of knowledge concerning the<br /> difference of other spinal angles (besides head flexion or neck flexion angle) between neck pain patients and pain-<br /> free persons. In addition, no previous study has been examined these differences in postures and movements,<br /> which are related to daily living.<br /> Method: Sixty-eight subjects were recruited and divided into three subgroups, including “healthy group”,<br /> “actual neck pain group” and “functional impairment group”. Head flexion, neck flexion, cardiothoracic angle<br /> <br /> * Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Tác giả liên lạc: Ths Lê Thanh Vân ĐT: 0918012072 Email: cerebrumle@yahoo.com<br /> 220 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> and thoracic flexion were measured in four standing and five different positions of sitting by using sagittal digital<br /> photographs in combination with reflective markers.<br /> Result: “functional impairment group” showed greater forward head posture in compare to “healthy group”<br /> through significant difference in head flexion angle in most of postures, except usual standing, usual sitting,<br /> sitting with maximal lumbar extension and slump sitting. Finding from this research suggested the role of<br /> scapular posture in altering cervical posture.<br /> Key words: non-specific neck pain, spinal angle<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ đầu. Bên cạnh đó họ đã không khảo sát tư thế<br /> đầu trong mối tương quan với những góc khác<br /> Đau cổ là một triệu chứng cơ xương phổ của cột sống. Tương tự như vậy, Silva trong<br /> biến, gây giảm chất lượng cuộc sống và tạo ra nghiên cứu năm 2009 đã kết luận rằng bệnh<br /> gánh nặng đáng kể cho xã hội(10). Thêm nữa, đau nhân đau cổ có tư thế đầu đưa ra trước nhiều<br /> cổ cũng được nhìn nhận là triệu chứng bị tái đi hơn so với đối tượng bình thường(27). Trong<br /> tái lại với tần suất rất cao(12,18), càng làm tốn kém nghiên cứu này, nhiều góc của đầu và cổ đã<br /> nhiều hơn về mặt kinh tế(22). Một nghiên cứu được sử dụng hơn so với những nghiên cứu<br /> tổng quan hiện thống đã chỉ ra rằng đến 71% trước đó. Tuy nhiên, họ chỉ chú trọng đến góc<br /> dân số trải qua ít nhất một lần đau cổ trong gập đầu và gập cổ trong khi chứng cứ đã chỉ ra<br /> đời(35). Hơn nữa, đau cổ cũng thường được quan rằng sự khác biệt trong tư thế ngồi ảnh hưởng<br /> sát thấy ở trẻ vị thành niên và là nguyên nhân đến các góc khác của cổ cũng như cơ vùng cổ(4,9).<br /> tiềm tàng của các vấn đề giảm khả năng, tàn tật Trước đó, Straker cũng đã sử dụng nhiều góc độ<br /> trong tương lai(30).Vì vậy, tìm hiểu những yếu tố cột sống(30). Dù vậy kết quả không cho thấy mối<br /> liên quan đến đau cổ trở thành một yêu cầu cần liên hệ rõ ràng giữa tư thế ngồi và đau cổ. Thêm<br /> thiết nhằm giảm thiểu triệu chứng này trong vào đó, nghiên cứu được nghiên cứu trên đối<br /> cộng đồng. Bên cạnh những thay đổi về mặt cơ<br /> tượng trẻ vị thành niên. Có thể nói cho đến nay<br /> xương khớp, hội chứng sử dụng quá tải hay yếu<br /> ít nghiên cứu về người lớn được thực hiện để<br /> tố tâm lý đã được khẳng định trong y văn(2), tư đánh giá sự khác biệt trong góc độ cột sống khi<br /> thế đầu cổ được cho rằng có liên quan đến khảo sát mối quan hệ với đau cổ.<br /> chứng đau cổ(34). Hơn thế nữa, những nghiên<br /> Mặt khác, tư thế được sử dụng trong các<br /> cứu trước đó đã chỉ ra rằng thay đổi nhỏ trong tư<br /> nghiên cứu trước đó không đồng nhất. Trong<br /> thế của đầu ở mặt phẳng đứng dọc làm tăng<br /> một vài nghiên cứu, tư thế đứng được chọn<br /> hoạt động của cơ vùng cổ và tăng đáng kể lực tải<br /> lựa(27,34) trong khi tư thế ngồi là được cho là yếu<br /> lên những cấu trúc chống đỡ xung quanh(4,14,29).<br /> tố thường làm trầm trọng thêm chứng đau cổ(31).<br /> Lý do đó đã khiến cho các nhà nghiên cứu rất<br /> Một số nghiên cứu đã sử dụng tư thế ngồi, đơn<br /> quan tâm khảo sát mặt phẳng này để tìm ra các<br /> cử như nghiên cứu của Hanten trong năm 2000<br /> mối liên quan đến đau cổ(27,29,34). Đã có rất nhiều<br /> đã gợi ý rằng khảo sát chỉ một tư thế ngồi thông<br /> nghiên cứu tìm hiểu sự khác biệt trong tư thế<br /> thường có thể dẫn đến thiếu thông tin(13). Sự thật<br /> đầu giữa các đối tượng đau và không đau cổ.<br /> là các tư thế và hoạt động khác nhau đã được sử<br /> Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu không báo cáo<br /> dụng trong nghiên cứu của MacLean trong năm<br /> được kết quả có ý nghĩa về mặt thống kê(13,15).<br /> 2005(23). Thế nhưng kết quả tìm được là tác động<br /> Ngoại lệ, trong nghiên cứu năm 2008, Yip đã mô<br /> của việc chỉnh sửa tư thế lên hoạt động của cơ<br /> tả mối liên hệ trung bình giữa tư thế đầu đưa ra<br /> vùng cổ vai và nghiên cứu này được tiến hành<br /> trước và mức độ giảm khả năng trong đau cổ(34).<br /> trên các đối tượng khỏe mạnh, thay vì khảo sát<br /> Nghiên cứu của họ cho thấy một số giới hạn khi<br /> góc và tiến hành cả trên đối tượng đau cổ.<br /> họ chỉ sử dụng một góc để khảo sát tư thế của<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 221<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> Tóm lại, khảo sát sự khác biệt các góc độ cột Nghiên cứu nhận được sự chấp thuận của<br /> sống giữa các đối tượng đau và không đau cổ phòng nghiên cứu khoa học Đại học Y dược<br /> trên nhiều tư thế hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề thành phố Hồ Chí Minh.<br /> bỏ ngỏ. Vì vậy, mục tiêu chính của nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu<br /> này nhằm để xác định giữa hai đối tượng này có<br /> Đầu tiên, các đối tượng được phát các bảng<br /> khác biệt về mặt các góc cột sống khác nhau (góc<br /> câu hỏi bao gồm: Neck Disability Index (NDI) (3)<br /> gập đầu, góc gập cổ, góc cổ cột sống ngực và góc<br /> để đo lường mức độ tàn tật (Phụ lục 2); Numeric<br /> gập cột sống ngực) trong mặt phẳng đứng dọc<br /> Pain Rating Scale (NPRS) hay còn gọi “Thang<br /> trong bốn tư thế đứng và bảy tư thế ngồi khác<br /> điểm đau cổ” để đo lường mức độ đau của các<br /> nhau. Các tư thế này cố gắng tái hiện lại các hoạt<br /> đối tượng (Phụ lục 3).<br /> động thường nhật của đối tượng.<br /> Sau đó, các đối tượng được lên lịch hẹn chụp<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ảnh kỹ thuật số bốn tư thế đứng và bảy tư thế<br /> Đối tượng nghiên cứu ngồi tại Bộ môn Vật lý trị liệu. Ảnh được chụp<br /> 67 đối tượng, bao gồm 21 nam và 67 nữ được phía bên phải của đối tượng, trong mặt phẳng<br /> tuyển chọn theo phương pháp lấy mẫu thuận đứng dọc. Để đảm bảo độ chính xác và đồng<br /> tiện dựa trên thông báo và quảng cáo ở Bộ môn nhất, máy chụp ảnh được thống nhất đặt trên giá<br /> Vật lý trị liệu, Đại học Y dược thành phố Hồ Chí đỡ cao 80cm và cách đối tượng 250 cm, áp dụng<br /> Minh (70 Bà Huyện Thanh Quan, Q.3, Tp Hồ Chí cho tất cả đối tượng. Cách đặt máy ảnh này đã<br /> minh) và Bệnh viện Đại học Y dược cơ sở 2 (201 được kết luận có độ tin cậy rất cao (chỉ số ICCs<br /> Nguyễn Chí Thanh, Q.5, Tp Hồ Chí Minh). Các >0.9) trong nghiên cứu của Perry năm 2008(25).<br /> đối tượng đồng ý tham gia nghiên cứu được giải Trong ngày chụp, các đối tượng được gắn các<br /> thích chi tiết rõ ràng và ký vào bản thỏa thuận các đánh dấu dạ quang tại 4 vị trí: cạnh bên mắt<br /> tham gia (Phụ lục I). (D1), trên mặt ngay phía trước và giữa tai (D2),<br /> mấu gai của đốt sống cổ C7 (D3), mấu gai của<br /> Các đối tượng được khám xét loại trừ nếu có<br /> đốt sống ngực T12 (D4).<br /> các tình trạng sau: (1) tiền sử chấn thương, gãy<br /> xương hoặc phẫu thuật; (2)dị tật bẩm sinh liên Tiếp theo, đối tượng được đặt trước một<br /> quan đến cột sống (vẹo cổ, vẹo cột sống); (3) có bảng trắng. Vị trí chân được chuấn hóa bằng<br /> dấu hiệu bất thường ở cộtung thư xương; (4) đánh dấu trên mặt sàn, sao cho 2 chân cách nhau<br /> viêm khớp hệ thống; (5) khiếm khuyết về nghe 10cm. Đối với tư thế đứng tập trung, đứng viết<br /> đòi hỏi phải sử dụng dụng cụ trợ thính; (6) bảng, các đối tượng được tự điều chỉnh khoảng<br /> Khiếm khuyết thị giác không được đeo kính; (7) cách đối với bảng trắng trước mặt sao cho thoải<br /> Có khó khăn về hô hấp liên tục trong vòng 5 mái nhất. Đối với tư thế ngồi, đối tượng được<br /> năm vừa qua; (8) Có bệnh của thần kinh trung chọn cho ngồi trên các loại ghế phù hợp sao cho<br /> ương hoặc rối lọan vận động liên quan đến thần góc của hông và gối luôn ở 900. Tay trái thả tự<br /> kinh; (9) rối lọan tâm thần. Quá trình tuyển chọn nhiên dọc theo thân mình, tay phải gập khủyu<br /> này được thực hiển bởi những chuyên viên 900 với bàn tay đặt áp sát bụng.Riêng đối với tư<br /> thuộc Bộ môn Vật lý trị liệu dựa trên kết quả tìm thế ngồi tập trung, đối tượng ngoài đảm bảo các<br /> được trong y văn cho thấy tư thế đầu chịu ảnh nguyên tắc trên thì được tự điều chỉnh khoảng<br /> hưởng bởi những rối lọan về mặt hô hấp(28), thần cách đối với bảng trắng trước mặt. Đối tượng<br /> kinh(1), khiếm khuyết về thính giác và thị giác được yêu cầu nhìn thẳng trong mọi vị thế.<br /> cũng như ảnh hưởng của hệ thống cơ xương(3). Sau đó, các đối tượng được yêu cầu thực<br /> hiện các tư thế sau đây, mỗi tư thế được chụp<br /> ảnh lại.<br /> <br /> <br /> 222 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> - Đứng thông thường: đối tượng đứng với tư - Góc gập cột sống ngực: Góc giữa D3D5 và<br /> thế mà mình cảm thấy thỏai mái nhất vẫn đảm đường thẳng đứng.<br /> bảo nguyên tắc nêu trên. Tất cả hình ảnh về tư thế và đánh dấu được<br /> - Đứng đọc sách báo: đối tượng được cung trình bày ở Phụ lục IV và V.<br /> cấp một bài báo và được yêu cầu đọc hiểu nội Dựa theo các bảng câu hỏi, các đối tượng<br /> dung. được chia làm 3 nhóm. “Nhóm khỏe mạnh”<br /> - Đứng tập trung: đối tượng được yêu cầu (Nhóm 1) bao gồm những người có chỉ số NPRS<br /> giải trò chơi mê cung được dán trên bảng trước bằng 0 và chỉ số NDI nhỏ hơn 6. Đối tượng trong<br /> mặt. nhóm 2 có chỉ số NPRS từ 1 trở lên và có chỉ số<br /> - Đứng viết bảng: đối tượng được yêu cầu NDI lớn hơn 6. Nhóm này được đặt tên là “nhóm<br /> viết tên mình lên bảng trước mặt. thực sự đau cổ”. Nhóm cuối cùng là “nhóm giảm<br /> - Ngồi thông thường: đối tượng ngồi với tư chức năng” (nhóm 3) bao gồm những người có<br /> thế mình cảm thấy thoải mái nhất (vẫn đảm bảo chỉ số NPRS bằng 0 và chỉ số NDI lớn hơn 6.<br /> nguyên tắc nêu trên). Nhóm “thực sự đau cổ” được định nghĩa là đau<br /> cổ không đặc hiệu, tức là không có dấu hiệu<br /> - Ngồi đọc sách báo: đối tượng được cung<br /> bệnh lý và nguyên nhân rõ ràng.<br /> cấp một bài báo và được yêu cầu đọc hiểu nội<br /> dung. Thu thập và phân tích số liệu<br /> - Ngồi tập trung: đối tượng được yêu cầu Tên và thông tin về đối tượng sau đó được<br /> giải trò chơi mê cung khác được dán trên bảng mã hóa. Tất cả ảnh kỹ thuật số đều được phân<br /> trước mặt. tích bằng phần mềm GIMP 2.8 (GNU Image<br /> Manipulation Program) để tính 4 góc độ cột sống<br /> - Ngồi với đầu kéo ra trước tối đa: đối tượng<br /> nêu trên. Người phụ trách mảng này không<br /> được yêu cầu tịnh tiến đầu ra trước xa hết mức<br /> được cho biết về các chỉ số của đối tượng.<br /> có thể.<br /> Phân tích thống kê bằng sử dụng phần mềm<br /> - Ngồi với đầu kéo ra sau tối đa: đối tượng<br /> SPSS phiên bản 20.0. Thử nghiệm Shapiro-Wilk<br /> được yêu cầu tịnh tiến đầu ra sau hết mức có thể.<br /> được thực hiện đã chỉ ra các biến của nghiên cứu<br /> - Ngồi với lưng ưỡn tối đa: đối tượng được không phân phối chuẩn. Do đó, các thử nghiệm<br /> yêu cầu nghiêng xương chậu ra trước tối đa ở vị phi tham số sẽ được áp dụng cho tất cả các so<br /> thế ngồi. sánh. Phân tích phương sai bằng thứ hạng của<br /> - Ngồi gù lưng: đối tượng được yêu cầu Kruskal-Wallis được sử dụng để xác định sự<br /> nghiêng chậu ra sau tối đa ở vị thế ngồi. khác biệt ở góc cột sống giữa 3 nhóm. Sau đó,<br /> Các góc được đo dựa trên những nghiên cứu thử nghiệm Mann-Whitney U test được thực<br /> trước đó. Các góc độ này đều có độ tin cậy khá hiện để xác định sự khác nhau giữa từng cặp<br /> (chỉ số ICCs từ 0.4 đến 0.7), ngoại trừ góc cổ-cột nhóm nếu phân tích Kruskal Wallis có ý nghĩa<br /> sống ngực có độ tin cậy tốt(11,29). Mô tả chi tiết các thống kê. Kết quả được xem là có ý nghĩa thống<br /> góc độ như sau kê nếu giá trị p