Sức hấp dẫn trong bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu.

Đề bài: Sức hấp dẫn trong bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu.<br /> Bài làm<br />  Không phải ngẫu nhiên mà Hoài Thanh trong Thi nhân Việt Nam (1941) đã nhận xét về <br /> thơ  Xuân Diệu: Thơ  Xuân Diệu còn là một nguồn sống rào rạt chưa từng thấy  ở  chốn  <br /> nước non lặng lẽ  này. Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng <br /> cuống quýt, muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình. Khi vui cũng như  khi buồn,  <br /> người đều nồng nàn tha thiết. Thật vậy, đọc Vội vàng chúng ta mới thấy hết được nguồn  <br /> sống rào rạt chưa từng thấy đó và cũng chính nó tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ.<br /> Dựa theo nội dung hình tượng và lối chuyển đổi xưng hô, chúng ta có thể  cảm nhận bài <br /> thơ  theo bố  cục hai phần rõ rệt: Phần đầu (Từ  Tôi muôn tắt nắng đi cho đến Mùa chưa  <br /> ngả chiều hôm): ở đây thi sĩ xưng tôi là muốn bộc bạch với mọi người, với cuộc đời. Nội  <br /> dung cảm xúc  ở  đây là niềm ngất ngây trước cảnh sắc trần gian đang bày ra trước mắt  <br /> như một bữa tiệc lớn dành cho giác quan và tâm hồn. Nội dung lí luận là việc tập thuyết  <br /> trình bày những lí lẽ vì sao phải sống vội vàng mà chủ yếu là xuất phát từ  nhận thức và  <br /> quan niệm về  hạnh phúc trần gian, thời gian, tuổi trẻ. Phần hai là phần còn lại. Thi sĩ  <br /> xung ta là muốn đối diện với toàn thể sự sống trần gian ­ đối tượng cần tận hưởng. Nội <br /> dung cảm xúc đó là những vồ vập chếnh choáng của một cái tôi đầy ham hố  đang muốn  <br /> tận hưởng cho thật nhiều, thật đã đầy những hương sắc của trần thế.<br /> Tuy vậy, hai phần thơ lại chuyển tiếp rất tự nhiên về cảm xúc, rất chặt chẽ  về  lí luận. <br /> Nó khiến cho bài thơ liền mạch và hoàn chỉnh cứ như một dòng chảy ào ạt. Ngỡ  như thi <br /> sĩ không phải dụng công trong việc cấu tạo, thiết lập, sắp xếp gì vậy. Đây chính là thành <br /> công cũng như sức hấp dẫn của bài thơ. Đi vào phân tích cụ  thể  bài thơ  ta sẽ  thấy điều  <br /> đó:<br /> Mở đầu bài Thơ, Xuân Diệu thể hiện một khát vọng kì lạ đến ngông cuồng:<br /> Tôi muốn tắt nắng đi<br /> Cho màu đừng nhạt mất<br /> Tôi mụốn buộc gió<br /> Cho hương đừng bay đi.<br /> Trong làng thơ  mới, Chế  Lan Viên thấy cuộc đời tất cả  là vô nghĩa, là khổ  đau. Không <br /> thích mùa xuân, người thanh niên này muốn ngăn bước chân nó bằng những gì sót lại từ <br /> mùa thu trước. Những lá và rơi, muôn cánh hoa tàn... với tất cả ý thu góp lại tạo nên một <br /> hàng rào tâm tưởng để chắn nẻo xuân sang. Ở bài Vội vàng, Xuân Diệu dường như lại có  <br /> thái độ khác hẳn: thi sĩ cũng muốn đạt quyền của tạo hóa: muốn tắt nắng, muốn buộc gió <br /> để cho hương sắc của mùa xuân đừng bay đi.<br /> Bằng lối điệp ngữ, điệp cấu trúc câu, nhà thơ đã diễn tả điều này một cách thành công.<br /> Sở dĩ Xuân Diệu có khát vọng kì lạ đó là do dưới con mắt của ông mùa xuần đầy sức hấp  <br /> dẫn, đầy sức quyến rũ:<br /> Của ong bướm này đây tuần tháng mật<br /> Này đây hoa của đồng nội xanh rì<br /> Này đây lá của cành tơ phơ phất<br /> Của yến anh này đây khúc tình si.<br />  Mùa xuân ­ mùa của tình yêu, của sự sống đã đi vào trong thơ ca hàng nghìn năm, nhưng <br /> trước Xuân Diệu, có lẽ  chưa ai có tứ  thơ  lời thơ  tương tự. Đây là mùa xuân tươi đẹp,  <br /> bướm ong dập dìu, chim chóc ca hát, lá non phơ  phất trên cành, hoa nở  trên đồng nội....  <br /> Đáng nói hơn là vạn vật như căng đầy sức sống, giao hòa vui sướng. Bằng cách sử dụng  <br /> linh hoạt, dồn dập các điệp từ, điệp ngữ  của này đây; những dòng thơ  trên tạo cho cọn <br /> người đọc ấh tượng một mùa xuân viên mãn, thiên nhiên phong phú bất tận như chờ đợi,  <br /> như chào mời sẵn sàng dâng hiến, trao tặng cho con người.<br /> Tạo bạo nhất, mới mẻ nhất có lẽ chính là mấy câu thơ tiếp:<br /> Và này đây ánh sáng chớp hàng mĩ,<br /> Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa,<br /> Tháng riêng như một cặp môi gần.<br /> Mỗi buổi sáng, thi sĩ thức dậy, mở mắt ra là được chứng kiến một cảnh tượng mới mẻ,  <br /> diễm lệ: ánh bình minh rực rỡ chiếu sáng thế giới. Nguồn ánh sáng ấy như phát ra từ đôi  <br /> mắt xinh đẹp của người thiếu nữ, mỗi lần nàng chớp chớp hàng mi. Trong một bài thơ <br /> khác, Xuân Diệu đã lấy lại hình ảnh gợi cảm này:<br /> Tà áo mới cũng say màu gió nước;<br /> Rặng mi dài sao động ánh dương vui<br /> (Xuân đầu)<br /> Thơ Xuân Diệu câu nào cũng xanh non, biếc rờn. Song ấn tượng nhất, tươi đẹp nhất vẫn  <br /> là câu: Tháng giêng ngon như một cặp môi gần. Ở đây, nhà thơ có sự so sánh thật táo bạo,  <br /> thiên về cảm giác, gây được ấn tượng mạnh cho người đọc. Dưới con mắt của thi sĩ, mùa <br /> xuân tựa hồ  như  một cô gái kiều diễm, hồng hào, tình tứ, đầy hấp dẫn...  Ở  đây, con  <br /> người là một thiếu nữ ­ sản phẩm kì diệu của tạo hóa, được Xuân Diệu coi là chuẩn mực <br /> cho một vẻ đẹp trên thế  gian này. Xuất phát từ  quan niệm thẩm mĩ ấy, Xuân Diệu sáng <br /> tạo ra nhiều câu thơ khỏe khoắn, mới lạ đầy sức hấp dẫn:<br /> ... Lá liễu dài như một nét mi<br /> ... Hơi gió thở như ngực người yêu dấu...<br /> Như  vậy, bằng cặp mắt xanh non, biếc rờn, Xuân Diệu đã nhìn cuộc đời, vạn vật có  <br /> nhiều điểm khác lạ so với các nhà thơ cũ, ông phát hiện ra ở thiên nhiên, ở con người gần <br /> gũi bình dị quanh ta đây biết bao điều mới lạ thật dáng yêu đáng quý.<br /> Cuộc đời là thế! Thật đẹp và hấp dẫn nhưng không ai có thể sổng mãi mãi để tận hưởng  <br /> mọi lạc thú. Năm tháng chảy trôi tuổi xuân một đi không bao giờ trở lại, đúng là thời gian  <br /> ăn cuộc đời.<br /> Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua<br /> Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già.<br /> Cách thức trình bày của Xuân Diệu là chống lại quan niệm của thơ  cũ. Trong thơ  xưa,  <br /> quan niệm thời gian là tuần hoàn. Nghĩa là thời gian được hình dung như  một vòng liên  <br /> tục tái diễn, hết vòng này phát từ  cái nhìn tĩnh, có phần siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ <br /> làm thước đo thời gian. Bác bỏ quan niệm khác là thời gian tuyến tính. Nghĩa là thời gian  <br /> được hình dung như một dòng chảy xuôi chiều, một đi không trở  lại. Vì thế mỗi khoảnh  <br /> khắc trôi qua là vĩnh viễn mất đi. Quan niệm này xuất phát từ cái nhìn động, biện chứng  <br /> vể thời gian:<br /> Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua<br /> Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già.<br /> Cho nên, thi sĩ đã không chờ nắng hạ mới hoài xuân.<br /> Thực ra, thơ  xưa không ít bài than thở  về sự  hạn hữu của tiếp người. Cổ  nhân từng coi  <br /> đời người trôi qua nhanh chóng chẳng khác gì bóng ngựa qua cửa sổ. Nhưng người xưa  <br /> không vì thế mà hoảng hốt. Họ quan niệm vũ trụ sẽ nhập thêm vào cái vĩnh cửu của đất  <br /> trời. Người của thời đại, của Thơ mới, Xuân Diệu chỉ thấy thời gian một đi không trở lại <br /> và vũ trụ  là thế  giới khách thể  độc lập với con người. Với sự thức tỉnh ý thức cá nhân,  <br /> nhà thơ  cảm nhận thấm thía hơn ai hết sự thật đáng buồn: Tuổi trẻ  chẳng hai lần thắm <br /> lại; cho dù mùa xuân của đất trời vẫn cứ tuần hoàn, vũ trụ có thể vĩnh hằng.<br />  Đến đây, cái tươi vui rạo rực  ở phần trên dường như  đã tan biến, nhường chỗ cho một  <br /> nỗi u buồn nuối tiếc không nguôi cuộc sống tươi đẹp trên thế  gian này. Nỗi buồn ở đây <br /> chẳng qua là một cách biểu hiện khác của lòng ham sống, lòng yêu đời thiết tha, say đắm.  <br /> Tình cảm mãnh liệt này đã được diễn đạt một cách tài hoa bằng chính những hình  ảnh, <br /> màu sắc đầy quyến rũ của mùa xuân, mà ít nhiều ta đã gặp ở phần đầu bài thơ:<br /> Con gió xinh thì thào trong lá biếc<br /> Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi<br /> Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi<br /> Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?<br /> Cách cảm nhận về thời gian như vậy xét đến cùng là xuất phát từ ý thức sâu xa về giá trị <br /> của sự  sống cá thể; Mỗi khoảnh khắc trong đời sống cá thể  đều vô cùng quý giá. Phải  <br /> chăng vì ý thức rất rõ không có gì ngăn cản được bước đi của mùa xuân ­ của đời người,  <br /> nên trong tâm tưởng thi sĩ: Cảnh xuân càng trở  nên lộng lẫy ­ cuộc đời càng đáng sống <br /> đáng yêu bội phần?<br /> Điều này giải thích thái độ ngông cuồng của tác giả muốn đoạt quyền của tạo hóa để tắt <br /> nắng, buộc gió ở đầu bài thơ.<br /> Và đương nhiên, khát vọng này không bao giờ có thể thành hiện thực. Nhà thơ ham sống <br /> cũng phải tuân theo quy luật khắc nghiệt của đất trời. Do đó, chỉ còn một cách duy nhất là  <br /> phải sống vội vàng sống cuống quýt, tận dụng cao độ từng giây, từng phút của tuổi thanh  <br /> xuân. Ý tưởng táo bạo này được diễn tả một cách thật mới mẻ qua đoạn thơ cuối bài:<br /> Ta muốn ôm<br /> Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn<br /> Ta muốn riết mây đưa và gió lượn<br /> Ta muốn say cánh bướm với tình yêu<br /> ...<br /> Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!<br /> Có thể thấy cảm xúc tràn trề ào ạt đã khiến Xuân Diệu tìm đến một phép sử dụng ngôn <br /> từ khá đặc biệt. Đó là tạo ra những làn sóng ngôn từ đan xen nhau, cộng hưởng nhau theo  <br /> chiều tăng tiến, càng lúc càng dâng lên cao trào. Trong đó việc phối hợp các hệ  thống <br /> trùng điệp, lối vắt câu đã tạo nên giá trị thẩm mĩ độc đáo cho bài thơ.<br /> Toàn bộ  phần thơ  cuối này được tổ  chức thành tiếng lòng của nỗi khao khát mãnh liệt.  <br /> Tiếng lòng ấy là một chuồi điệp cú, hình thái thì điệp nguyên vẹn, còn động thái và cảm  <br /> xúc thì điệp lối tăng tiếng: Ta muốn ôm, Ta muốn riết, Ta muốn say, Ta muốn thâu và  <br /> cuối cùng Ta muốn cắn, vì vậy tính cao trào thể hiện khá rõ.<br /> Bên cạnh đó, sự hỗ trợ của hệ thống điệp từ khác: liên từ — và non nước, và cây, và cỏ <br /> rạng; giới từ  điệp nguyên vẹn, gắn với những trạng thái càng lúc càng mãnh liệt: cho  <br /> chếnh choáng, cho đã đầy, cho no nê…<br /> Ngoài ra, phải để  đến hệ  thống những tính từ  chỉ  xuân sắc, động từ  chỉ  động thái đắm  <br /> say, những danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân tươi trẻ tạo ra những hình ảnh từ, quyến rũ: bắt <br /> đầu mơn mởn, mây đưa gió lượn, cái hôn nhiều, cỏ rạng, mùi thơm, ánh sáng, thanh sắc, <br /> thời tươi, xuân hồng...<br /> Tất cả  những phương tiện ngôn ngữ  và phương diện ngôn từ   ấy được dùng thuần thục  <br /> tinh vi, chuyển tải được nhuần nhuyễn những tình ý mãnh liệt và táo bạo của cái tôi thi sĩ,  <br /> chứng tỏ một Xuân Diệu ngay từ khi còn trẻ đã là một bậc thầy về tiếng Việt.<br /> Vội vàng đúng là bài thơ  tiêu biểu của một thi sĩ lớn luôn khao khát được giao cảm với <br /> đời. Tuy có thể còn những cách cảm nhận tác phẩm khác nhau nhưng nhìn chung, bài thơ <br /> đã giúp phần đông người đọc thêm yêu cuộc sống, biết tận hưởng niềm hạnh phúc trần  <br /> thế  và thêm quý trọng tuổi thanh xuân một đi không trở  lại. Có lẽ  chính điều này đã tạo <br /> nên tính hấp dẫn của bài thơ.<br />