TÁC<br />
NG C A NGÔN NG<br />
TRONG TRUY N TRANH T I HO T<br />
NG<br />
S D NG NGÔN NG C A TR EM HI N NAY<br />
<br />
TS. Mai Th Kim Thanh∗<br />
<br />
CN. Nguy n Th Lý*∗<br />
<br />
Cách th c s d ng ngôn ng c a tr em là m t bi u hi n cao trong vi c gi gìn nh ng nét trong sáng<br />
c a ti ng Vi t – m t nét văn hóa c n lưu gi trong m t th gi i ph ng. Ho t<br />
chính là văn hoá ngôn ng c a tr em hi n nay ch u tác<br />
s tác<br />
<br />
ng c a các ho t<br />
<br />
ng truy n thông,<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng hay<br />
<br />
ng c a khá nhi u nhân t , trong ó ph i k<br />
<br />
c bi t là tác<br />
<br />
n<br />
<br />
ng c a truy n tranh.<br />
<br />
Truy n tranh là m t nhu c u không th thi u c a tr em. Dù b t kỳ hoàn c nh hay i u ki n s ng nào<br />
i n a, thi u nhi v n thích<br />
<br />
c truy n tranh, ó là i u không th ch i cãi.<br />
<br />
t t c các nhà sách t i b t kì<br />
<br />
t nh thành nào c a Vi t Nam cũng có m t v trí dành riêng cho truy n tranh. T i các gia ình, truy n tranh<br />
g n như có m t<br />
n r ng:<br />
<br />
y<br />
<br />
trên giá sách c a tr . Truy n tranh xu t hi n m t cách r ng rãi nhưng ít ai chú ý<br />
<br />
thu hút s chú ý c a tr , h u h t các truy n tranh<br />
<br />
các ngôn t rút g n,<br />
<br />
hư ng<br />
<br />
ang âm th m nh hư ng<br />
<br />
u s d ng hàng lo t các hình nh m nh,<br />
<br />
n th hi u v âm thanh, hình nh c a tr . Các ngôn t trong truy n tranh<br />
<br />
n tư duy ngôn ng c a tr , là nguyên nhân d n<br />
<br />
n nh ng l i nói thi u chu n<br />
<br />
m c, nh ng câu văn c t què hay nói cách khác văn hoá v ngôn ng c a tr b suy thoái nghiêm tr ng. V<br />
v n<br />
<br />
này, trên trang webtuoitho.com cô giáo Nguy n Thu Hương giáo viên trư ng ti u h c NT, Thanh<br />
<br />
Xuân cho bi t: “bài vi t nào c a nh ng cháu nghi n truy n tranh<br />
<br />
c lên là bi t ngay. B i ngôn ng<br />
<br />
tho i ư c ưa vào bài văn r t nhi u, câu văn “t t nguy n”, d u ch m câu<br />
tìm hi u v v n<br />
tranh t<br />
góc<br />
<br />
ó tìm hi u s<br />
<br />
này, chúng tôi ã ti n hành ánh giá m c<br />
nh hư ng c a ngôn ng truy n tranh t i ho t<br />
<br />
khoa h c.<br />
<br />
1. Th c tr ng ti p c n truy n tranh c a tr em hi n nay.<br />
<br />
∗<br />
<br />
Trư ng<br />
Trư ng<br />
<br />
∗∗<br />
<br />
i h c KHXH&NV, HQGHN<br />
i h c H ng<br />
c Thanh Hóa<br />
<br />
i<br />
<br />
b a bãi.”<br />
ti p c n c a tr em v i truy n<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng c a tr t<br />
<br />
H u như hi m có nh ng<br />
<br />
a tr l n lên mà chưa ư c<br />
<br />
c m t quy n truy n tranh. S l n m nh c a<br />
<br />
ngành công nghi p truy n tranh cho th y nhu c u ti p c n truy n tranh c a tr ngày càng l n. Theo th ng<br />
kê c a t kinh t Sài gòn, doanh s c a ngành truy n tranh th gi i ư c tính 250 t<br />
<br />
ô la/năm,<br />
<br />
ng<br />
<br />
u<br />
<br />
trong s các ngành xu t b n, nh ng quy n truy n tranh xu t hi n nhi u trên th trư ng t hi u sách, siêu<br />
th<br />
<br />
n các qu y sách l u bày tràn lan trên v a hè.<br />
Trên trang webtuoitho.com, r t nhi u b c ph huynh cho bi t truy n tranh là nhu c u hàng ngày c a<br />
<br />
con em h , nh ng ph n thư ng trong nh ng d p l ho c khi con có thành tích cũng là truy n tranh, không<br />
nh ng th ph n thư ng hay quà t ng c a nh ng ngư i thân ho c cơ quan b m dành cho tr trong nh ng<br />
d p l , t t ho c nh ng ngày<br />
c u cũng như th c tr ng<br />
<br />
c bi t luôn ư c kèm theo quy n truy n tranh. Th c tr ng ó cho th y nhu<br />
<br />
c truy n tranh c a tr hi n nay r t l n. Trên trang webtuoitho.com ch Nguy n<br />
<br />
Th Xuân – Văn Quán – Hà N i cho bi t: “trong t sách c a c u con trai h c l p 4 c a ch có t i g n hai<br />
ch c lo i truy n tranh khác nhau, t “B y viên ng c r ng”, “Gia ình võ thu t”, Th y th m t trăng”,<br />
“Thám t l ng danh Cô nan”, “Rô b t trái cây”, “Túy quy n” ….C u bé r t lư i ăn nên ch ph i d c u<br />
ăn b ng cách mua ô tô và truy n tranh “Rô b t trái cây”. ây là m t trư ng h p không hi m t i các thành<br />
ph l n, trong r t nhi u bài vi t trên trang webtuoitho.com hay giadinh.net<br />
thi u nhi nghi n<br />
<br />
c truy n tranh. Tr em,<br />
<br />
c bi t là tr em<br />
<br />
u cho bi t khá nhi u các em<br />
<br />
nh ng thành ph làm quen v i nh ng hình<br />
<br />
nh vui nh n c a các nhân v t trong truy n tranh ngay t r t s m. Nhi u b c ph huynh mua truy n có<br />
hình nh<br />
<br />
p cho con em mình t khi chúng b t<br />
<br />
u i nhà tr . Cũng chính vì i u ó, các em nghi n<br />
<br />
truy n tranh ngay t khi chưa rõ v m t ch . Không ch tr em<br />
xã h i, nhi u th lo i truy n tranh ã xu t hi n<br />
<br />
thành ph , ngày nay v i s phát tri n c a<br />
<br />
nh ng vùng nông thôn và chi m ư c s say mê c a tr<br />
<br />
em không kém tr em thành th . Theo cô Nguy n Th Nhung (ch c a hàng cho thuê truy n<br />
<br />
huy n Hà<br />
<br />
Trung – T nh Thanh Hóa) “Trong c a hàng truy n c a cô có r t nhi u lo i sách nhưng b n tr con ra ây<br />
a nào cũng thích<br />
<br />
c các lo i truy n tranh, ây là lo i truy n truy n cho thuê ư c nhi u nh t”.<br />
<br />
Chúng ta không ph nh n nh ng l i ích mà truy n tranh mang l i cho tr em, truy n tranh gi ng như<br />
m t ngư i b n vui v khi n tr em có th ho t bát, nhanh nh n sau nh ng gi h c căng th ng, truy n tranh<br />
có th giúp tr có nh ng hình m u lí tư ng t r t s m<br />
món quà<br />
<br />
h c t p và noi theo, truy n tranh cũng có th là<br />
<br />
b m , ông bà dành t ng cho tr . Tuy nhiên, s xu t hi n m t cách tràn lan, s thi u ki m soát<br />
<br />
v n i dung c a truy n tranh ã khi n hàng lo t các c nh b o l c, các ngôn t rút g n, thi u trong sáng<br />
xu t hi n ngày càng nhi u trong các t p truy n tranh. Th ng kê m t s lo i truy n tranh mà tr em thư ng<br />
<br />
c trong th i gian g n ây, chúng tôi nh n th y trong hàng lo t các t p truy n tranh mà tr ti p xúc,<br />
nh ng c nh ánh<br />
m c<br />
<br />
m lo n x v i hàng lo t các ngôn t “bùm, chát, r m, ro t, chíu…” xu t hi n v i m t<br />
<br />
c. Ch trong t p 19 c a truy n “Thám t Cô nan” – t p truy n tranh ư c tr r t yêu thích<br />
<br />
dày<br />
<br />
hi n nay, ch v i 46 trang ã có hơn 1000 t<br />
<br />
ơn, thi u nghĩa và mang tính ch t b o l c. Nghìn l m t êm<br />
<br />
- b truy n c tích n i ti ng th gi i m i ây ư c Nhà xu t b n Kim<br />
chuy n như ng b n quy n c a Artmedia Publishing Co, 2004.<br />
thi u niên nhi<br />
<br />
ng xu t b n theo h p<br />
<br />
ây cũng là m t cách<br />
<br />
ng<br />
<br />
các em l a tu i<br />
<br />
ng ư c ti p c n tác ph m d dàng theo c m nh n c a các em. M c dù là tác ph m n i<br />
<br />
ti ng th gi i nhưng l i tho i trong t p truy n xu t hi n r t nhi u nh ng t ng m nh "r m, roàng,<br />
hu ch…" ư c th y r t nhi u trong các tác ph m truy n tranh hi n nay. Trong ph n truy n "Truy n chàng<br />
hoàng t và cô công chúa kỳ l ", có xu t hi n m t bà nhũ m u c a cô công chúa, trong truy n bà nhũ m u<br />
ư c v là m t bà già nhưng ư c gán cho nh ng câu nói r t "teen". Khi hoàng t và công chúa g p nhau,<br />
quá vui sư ng vì hai ngư i ã yêu nhau, tác gi cho bà già phát ngôn: "Anh chàng mu n ư c hô h p nhân<br />
t o ây mà"; hay "Hic, ôi tr th t áng thương…"; còn công chúa cũng: "Hic, ta nh chàng quá!" T<br />
tư ng khi b vua sai, cũng "Híc, l i b sai<br />
t t tư ng<br />
<br />
n ch nguy hi m r i…". Như v y, ngôn t trong truy n tranh<br />
<br />
n th n dân, b t k già tr ai cũng có th “hic” gi ng nhau. Không nh ng th , hàng lo t các<br />
<br />
câu nói không ch ng , không v ng v i nh ng ngôn t c t l n xu t hi n v i m t m c<br />
Nh ng câu văn thi u chu n m c này ã gây nh hư ng không nh<br />
c a tr . Nói v v n<br />
<br />
n ho t<br />
<br />
dày<br />
<br />
c.<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng<br />
<br />
này ã có r t nhi u ý ki n t các th y cô giáo, nh ng ngư i thư ng xuyên ti p xúc<br />
<br />
v i tr em - Cô Nguy n Minh Tâm trư ng THCS P.H.C (Hà N i) ã cho bi t: “ngôn ng trong truy n<br />
tranh nh hư ng khá nhi u<br />
<br />
n cách vi t văn c a h c sinh. Nh ng câu ư c nh c nhi u trong truy n tranh<br />
<br />
cũng ư c h c sinh ưa vào trong bài văn. Ví d câu: "N u c u không nói thì không ai b o c u câm âu"<br />
ư c nh c<br />
<br />
n khá nhi u trong các bài văn c a h c sinh”.<br />
<br />
Như v y, truy n tranh hi n nay gi ng như m t món ăn tinh th n không th thi u trong cu c s ng c a<br />
tr . Tuy nhiên, ngoài nh ng tác<br />
<br />
ng tích c c không quá nhi u, nh ng ngôn t<br />
<br />
tranh khi n tr em ti p c n v i nó b<br />
<br />
ư c s d ng trong truy n<br />
<br />
nh hư ng r t sâu s c, nh ng câu văn không tr n v n, nh ng l i nói<br />
<br />
thi u trong sáng, thi u ý nghĩa ang xu t hi n ngày m t nhi u trong th h tr em và m t trong nh ng nhân<br />
t<br />
<br />
nh hư ng<br />
<br />
n nó chính là ngôn t trong truy n tranh.<br />
<br />
2. nh hư ng c a truy n thông b o l c t i ho t<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng<br />
<br />
c a tr<br />
<br />
M c<br />
<br />
ti p c n khá dày v i các lo i hình truy n tranh tác<br />
<br />
ng d dàng nh t chính là<br />
<br />
ng<br />
<br />
n tr<br />
<br />
khá nhi u m t nhưng s tác<br />
<br />
n l i nói, ngôn ng c a tr . B i l , ngôn ng chính là y u t không b chi<br />
<br />
ph i b i các ch tài v m t pháp lu t và ch ch u ít nhi u nh hư ng c a các giá tr , chu n m c c a xã h i.<br />
tìm hi u tác<br />
<br />
ng c a ngôn ng truy n tranh t i ho t<br />
<br />
ti n hành phân tích th c tr ng s d ng ngôn ng c a tr hi n nay<br />
t truy n tranh và ngôn ng mà tr s d ng. Ho t<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng c a tr , chúng tôi<br />
rút ra s tương<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng chính là nét<br />
<br />
giao ti p, ng x c a con ngư i. Chính vì v y, nghiên c u v ho t<br />
<br />
ng trong ngôn ng<br />
p trong văn hoá<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng ,<br />
<br />
c bi t là ho t<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng c a tr - nh ng ngư i ang hoàn thi n kh năng s d ng cũng như có trách nhi m<br />
khi n s trong sáng c a ti ng Vi t s ng mãi, ư c r t nhi u các nhà khoa h c, ngôn ng , các nhà nghiên<br />
c u v xã h i quan tâm v i m c ích hoàn thi n nét<br />
<br />
p trong văn hoá ng x này.<br />
<br />
Tìm hi u nh ng nghiên c u này, chúng tôi nh n th y: ngôn t mà tr s d ng trong th i kì hi n nay<br />
ch u nh hư ng nhi u c a các ngôn t c a các nhân v t truy n tranh, phim ho t hình. Hi n t i, b truy n<br />
tranh "Tý qu y" c a NXB Kim<br />
em nh tìm<br />
<br />
ng ( ư c trao gi i sách hay c a H i Xu t b n VN) ang ư c r t nhi u<br />
<br />
c và r t nhi u b c ph huynh tin tư ng mua b truy n này cho con em<br />
<br />
c vì tin tư ng tính<br />
<br />
giáo d c c a nó ã ư c ki m nghi m. Tuy nhiên trên di n àn webtretho.com, m t ph huynh ã chia s :<br />
“sau m t th i gian<br />
<br />
c truy n này cô bé con ch th nh tho ng l i g i b m là “ông già, bà già” m t cách<br />
<br />
t nhiên, sau khi nghiêm kh c h i con thì ch m i v l “Anh Tí Qu y cũng xưng hô như v y”. Trên trang<br />
web này m t s ph huynh cũng b t<br />
<br />
u phàn nàn khi con cái trong gia ình b t<br />
<br />
u h c theo các t ng<br />
<br />
như “con ôn con”, “ông oánh ch t bây gi ”, “b m ” “m ki p”… Nh ng t ng này xu t hi n r t nhi u<br />
trong các truy n tranh thi u nhi, phim ho t hình v i nh ng hình nh b o l c. Như v y, v i v n ngôn ng<br />
u<br />
<br />
i b nh hư ng x u như v y, s khi n tr khó có th có nh ng câu văn trong sáng, trôi cháy<br />
<br />
Vi t mãi gi<br />
<br />
ti ng<br />
<br />
ư c s trong sáng, không nh ng th văn hoá giao ti p c a tr cũng như s hình thành và<br />
<br />
phát tri n nhân cách c a tr ch c ch n b l ch l c. Theo GS. TS Tr n Trí Dõi, ngôn ng truy n tranh t n t i<br />
ba v n<br />
<br />
:<br />
<br />
Th nh t, nhi u cu n truy n tranh ưa s không chu n hoá c a ti ng Vi t vào sách. Ngôn ng<br />
<br />
ó là<br />
<br />
ngôn ng ch búa ch không ph i là ngôn ng văn hoá. L a tu i tr con c n ngôn ng văn hoá dù ch là<br />
ngôn ng<br />
au<br />
<br />
ơn gi n thôi. Chính vi c ưa ngôn ng<br />
<br />
n nh t.<br />
<br />
ó vào truy n<br />
<br />
tr ti p xúc hàng ngày là i u làm tôi<br />
<br />
Th hai, ph n l n truy n tranh trên th trư ng hi n nay là truy n d ch. Chưa k<br />
<br />
n trình<br />
<br />
ngư i<br />
<br />
d ch mà b n thân ngôn ng trong truy n ã mang phong thái c a nư c ngoài. Nhi u truy n tranh c a Vi t<br />
Nam t vi t cũng chưa ư c chu n v ngôn ng . Nhi u tác gi chưa có trình<br />
<br />
cao v m t ngôn ng và<br />
<br />
văn hoá.<br />
Th ba, truy n tranh còn ch y theo l i nhu n. N u như sách nghiên c u ch in vài trăm b n thì truy n<br />
tranh in vài trăm nghìn b n. Cũng chính vi c ch y theo l i nhu n mà nhi u nhà xu t b n ã cho in nhi u<br />
cu n ch t lư ng chưa th c s t t. Truy n tranh cũng có ch c năng giáo d c nhưng hi n nay<br />
<br />
ta ang<br />
<br />
t<br />
<br />
l i nhu n cao hơn ch c năng giáo d c".<br />
H u qu c a vi c<br />
<br />
c quá nhi u truy n tranh là nh ng ngôn t mà tr s d ng thư ng ư c rút g n<br />
<br />
m t cách quá m c, nh ng o n văn c t l n v i nh ng t ng truy n tranh, b o l c xu t hi n ngày m t<br />
nhi u. Ch ng h n như o n văn sau c a m t h c sinh l p 4 – là s n ph m c a quá trình ti p thu ngôn ng<br />
t truy n tranh:<br />
“Tùng tùng tùng... Tr ng báo hi u gi ra chơi vang lên. Tôi bư c ùa ra kh i l p. Tôi bư c xu ng sân<br />
trư ng. Trư c m t tôi, m t v tai n n ã x y ra.<br />
<br />
ó là m t em nh<br />
<br />
ang chơi bóng á.<br />
<br />
ang ch y r t<br />
<br />
nhanh. R i b ng nhiên, m t tên tinh ngh ch ch y qua. Uỳnh! Hai ngư i s m vào nhau. Ngay sau khi<br />
d y tên ó vênh m t, ch tay vào em nh quát: "Này th ng kia! có m t không<br />
ư ng ch !”. R i quay lưng b<br />
au rát và b m ng m . Tôi ti n<br />
<br />
i. Em nh<br />
n g n,<br />
<br />
yh ?<br />
<br />
i<br />
<br />
ng<br />
<br />
ng ph i nhìn<br />
<br />
ó th t áng thương. M t mũi b m tím. Khuôn m t<br />
<br />
b ng vì<br />
<br />
em bé d y và ưa em ó vào phòng y t . R i, gi ng ngh n<br />
<br />
ngào chen v i nư c m t c t lên 4 ch "Em c m ơn ch ”. Lòng tôi m áp gi a mùa ông bu t giá”.<br />
(Bài vi t c a m t h c sinh l p 4 v i<br />
<br />
bài: Vi t v tình hu ng m t b n nh va vào em bé trên trang<br />
<br />
web tuoitho.com)<br />
Như v y, ho t<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng c a tr em ch u nh hư ng b i các ngôn t trong truy n tranh,<br />
<br />
c bi t là các ngôn t mang tính ch t b o l c, thi u s trong sáng v ngôn ng . Không ch truy n tranh<br />
mà các ngôn t trong các phim ho t hình, game b o l c… là nh ng lo i hình truy n thông tr ti p xúc<br />
nhi u cũng nh hư ng không nh<br />
<br />
n ho t<br />
<br />
ng s d ng ngôn ng c a tr . V i ưu th âm thanh, hình nh<br />
<br />
các ngôn t trong game b o l c, phim ho t hình còn in<br />
<br />
m trong trí nh c a tr và khi n tr s d ng l i<br />
<br />
r t d dàng trong ngôn t hàng ngày. i u này khi n văn hoá ng x , văn hoá giao ti p c a tr ch u nh ng<br />
nh hư ng không t t, không nh ng th tr còn r t khó<br />
<br />
có th có nh ng câu văn trong sáng, giàu ý<br />
<br />