Thực trạng việc làm và một số yếu tố ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp của sinh viên khoa Quốc tế Đại học Thái Nguyên

Dư Thị Hà và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 188(12/3): 159 - 164<br /> <br /> THỰC TRẠNG VIỆC LÀM VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH<br /> KHỞI NGHIỆP CỦA SINH VIÊN KHOA QUỐC TẾ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN<br /> Dư Thị Hà*, Nguyễn Ngọc Hà, Mai Anh Khoa, Hà Trọng Quỳnh<br /> Khoa Quốc tế - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Để đánh giá thực trạng việc làm và các nhân tố ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp của sinh viên<br /> Khoa Quốc tế chúng tôi đã thực hiện nghiên cứu với 27 biến quan sát cho 5 nhóm nhân tố đó là<br /> “Tinh thần khởi nghiệp”, “kiến thức về khởi nghiệp”, “Kỹ năng”, “Điều kiện kinh tế xã hội” và<br /> “hỗ trợ tài chính” trên 152 sinh viên thuộc khối ngành Quản trị kinh doanh, Kinh doanh quốc tế,<br /> Kế toán Tài chính và Quản lý Tài nguyên môi trường Khoa Quốc tế - Đại học Thái Nguyên; Các<br /> phương pháp kiểm định Cronbach’s Alpha, phương pháp phân tích nhân tố khám phá (EFA) và<br /> hồi quy tuyến tính đa biến được sử dụng trong nghiên cứu này. Kết quả cho thấy, có 88,2% sinh<br /> viên ra trường có việc làm, trong đó số sinh viên làm việc trong khu vực nhà nước là 13,34%; khu<br /> vực tư nhân là 53,33%; khu vực liên doanh với nước ngoài là 33,33%. Kết quả nghiên cứu về ý<br /> định khởi nghiệp cho thấy ý định khởi nghiệp của sinh viên chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố (theo<br /> thứ tự tác động từ lớn đến nhỏ) là “Kiến thức”, “Kỹ năng”, “Tài chính” và cuối cùng là nhân tố<br /> “xã hội”. Do vậy, để nâng cao ý định khởi nghiệp của sinh viên, trong chương trình đào tạo của<br /> mình, Khoa Quốc tế cần trang bị các kiến thức cũng như kỹ năng giúp cho sinh viên tự tin để khởi<br /> nghiệp sau khi được đào tạo.<br /> Từ khóa: Việc làm, Ý định Khởi nghiệp, Tinh thần, Kiến thức, Kỹ năng<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), tiêu<br /> chí về tỷ lệ sinh viên có việc làm được xem là<br /> một đòi hỏi quan trọng quyết định chất lượng<br /> giáo dục cũng như thương hiệu của các<br /> trường. Thời gian tới, khi Luật sửa đổi bổ<br /> sung một số điều của Luật Giáo dục đại học<br /> được Quốc hội thông qua, Bộ GD&ĐT sẽ<br /> điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật<br /> liên quan quy định chỉ tiêu tuyển sinh phải<br /> dựa trên tiêu chí sinh viên có việc làm. Theo<br /> đó, khởi nghiệp kinh doanh được xem là một<br /> trong những định hướng này nhằm tạo ra<br /> nhiều cơ hội và sự đa dạng nguồn nhân lực<br /> tăng cả về chất lượng, số lượng và cuối cùng<br /> là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Để hoạt động<br /> này được triển khai rộng khắp trong các cơ sở<br /> giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT đã ban hành<br /> Quyết định số 1230/QĐ-BGDĐT ngày 30<br /> tháng 3 năm 2018 về việc ban hành kế hoạch<br /> triển khai đề án “Hỗ trợ học sinh sinh viên khởi<br /> nghiệp đến năm 2025” của ngành giáo dục. Do<br /> đó, trong bối cảnh việc làm là khan hiếm so với<br /> với số lượng sinh viên tốt nghiệp thì giải pháp<br /> cấp thiết hiện nay để giảm lượng sinh viên tốt<br /> nghiệp thất nghiệp, đó là khơi dậy tinh thần<br /> doanh nhân và khởi nghiệp kinh doanh.<br /> *<br /> <br /> Tel: 0977 880138, Email: hadt@tnu.edu.vn<br /> <br /> Khoa Quốc tế (International School) được<br /> thành lập theo Quyết định số 487/QĐ-ĐHTN<br /> ngày 16 tháng 6 năm 2011 của Giám đốc Đại<br /> học Thái Nguyên, là đơn vị đào tạo trực thuộc<br /> Đại học Thái Nguyên có chức năng đào tạo<br /> Đại học, sau Đại học thuộc các lĩnh vực khoa<br /> học kinh tế, quản lý, khoa học xã hội, sự sống<br /> và quản lý tài nguyên – môi trường. Với sứ<br /> mệnh cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng<br /> cao, đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Triển khai<br /> hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao<br /> công nghệ và tư vấn quốc tế phục vụ phát<br /> triển kinh tế – xã hội vùng núi phía Bắc và cả<br /> nước. Trong những năm qua, với vai trò, sứ<br /> mệnh của mình, Khoa đã đào tạo và đóng góp<br /> một nguồn lực chất lượng cao tham gia vào<br /> hoạt động phát triển kinh tế xã hội cho tỉnh<br /> Thái Nguyên nói riêng và cho khu vực nói<br /> chung. Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục<br /> và đào tạo của Khoa, để có những điều chỉnh<br /> kịp thời trong xây dựng chương trình đào tạo,<br /> Khoa cần có những cơ sở lý luận và thực tiễn<br /> cụ thể. Chính vì vậy, chúng tôi đặt ra vấn đề<br /> nghiên cứu về thực trạng việc làm cũng như<br /> các nhân tố ảnh hưởng đến tinh thần khởi<br /> nghiệp của sinh viên Khoa Quốc tế.<br /> TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> Thúc đẩy tinh thần doanh nhân và ý định khởi<br /> nghiệp là việc làm cấp bách hiện nay nhằm<br /> 159<br /> <br /> Dư Thị Hà và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> giảm áp lực việc làm cho xã hội (Phan Anh<br /> Tú và Giang Thị Cẩm Tiên, 2015) [3]. Nghiên<br /> cứu về khởi nghiệp đã nhận được nhiều sự<br /> quan tâm không chỉ các nhà hoạch định chính<br /> sách vĩ mô mà kể cả những nhà nghiên cứu<br /> hàn lâm trên thế giới (Ibrahimvà cs., 2012)<br /> [2]. Chẳng hạn, Lüthje và Franke (2003) [1]<br /> đã tìm thấy bằng chứng cho thấy có mối<br /> tương quan giữa ý định khởi nghiệp của sinh<br /> viên trường MIT và đặc điểm cá nhân, những<br /> rào cản cùng các yếu tố hỗ trợ. Ibrahim và cs.<br /> (2012) [2] còn cung cấp thêm bằng chứng cho<br /> thấy đặc điểm cá nhân gồm các yếu tố niềm<br /> đam mê, tính mạo hiểm, đầu óc tổ chức và<br /> quản lý, tính quyết đoán, bên cạnh yếu tố kinh<br /> nghiệm làm việc và cảm nhận tính khả thi có<br /> tác động đến ý định khởi nghiệp. Ngoài ra,<br /> các yếu tố thuộc về tâm lý con người như thái<br /> độ, nhận thức điều khiển hành vi, quy chuẩn<br /> chủ quan cũng được tìm thấy là có ảnh hưởng<br /> <br /> 188(12/3): 159 - 164<br /> <br /> tích cực đến ý định sinh viên khởi nghiệp<br /> (Zhang et al., 2014) [5]. Mặc dù kết quả từ<br /> các nghiên cứu thực chứng ở trên có khả năng<br /> giải thích được từ 30% đến 50% sự khác biệt<br /> trong ý định khởi nghiệp, thế nhưng 50% sự<br /> khác biệt còn lại vẫn chưa được luận giải đầy<br /> đủ. Nguyên nhân có thể là do mối quan hệ<br /> giữa các nhân tố ảnh hưởng về mặt nhận thức<br /> và ý định biến đổi khác nhau tùy theo đặc<br /> điểm cá nhân, đặc điểm gia đình, yếu tố ngữ<br /> cảnh, cũng như địa bàn nghiên cứu<br /> (Rodrigues và cs., 2012) [4].<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đánh giá thực trạng việc làm của sinh viên<br /> Khoa Quốc tế được thực hiện thông qua điều<br /> tra phỏng vấn các sinh viên đã tốt nghiệp<br /> Khóa 1 Khoa Quốc tế.<br /> Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định<br /> khởi nghiệp được thực hiện theo mô hình sau:<br /> <br /> Tinh thần khởi nghiệp<br /> Kiến thức khởi nghiệp<br /> Kỹ năng khởi nghiệp<br /> <br /> Ý định khởi<br /> nghiệp của sinh<br /> viên khoa Quốc<br /> tế<br /> <br /> Điều kiện kinh tế xã hội<br /> Hỗ trợ tài chính<br /> <br /> Nghiên cứu này bao gồm 27 biến quan sát cho 5 nhóm nhân tố đố là “Tinh thần khởi nghiệp”,<br /> “kiến thức về khởi nghiệp”, “Kỹ năng”, “Điều kiện kinh tế xã hội” và “hỗ trợ tài chính”.<br /> Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện. nguồn số liệu sơ cấp được thu thập<br /> thông qua bảng câu hỏi phỏng vấn với 152 sinh viên thuộc khối ngành Quản trị kinh doanh, Kinh<br /> doanh quốc tế và Kinh tế.<br /> * Số liệu: Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS. Các phương pháp cơ bản như thống<br /> kê mô tả, phương pháp so sánh được sử dụng trong nghiên cứu. Các yếu tố thu thập sử dụng<br /> thang đo Likert với 5 mức độ từ không cần thiết đến rất cần thiết. Các nhân tố ảnh hưởng đến ý<br /> định khởi nghiệp của sinh viên được đo bằng mức độ đánh giá của sinh viên đối với các nhân tố<br /> đó từ không cần thiết đến rất cần thiết. Ngoài các phương pháp thống kê truyền thống, phương<br /> pháp phân tích nhân tố khám phá với kiểm định KMO (Kaiser – Meyer – Olkin) và hệ số<br /> Cronbach’s Alpha được sử dụng để đánh giá dữ liệu và xác định nhân tố ảnh hưởng. Mô hình hồi<br /> quy tuyến tính cũng được sử dụng nhằm đánh giá tác động của các nhân tố theo nhóm đến ý định<br /> khởi nghiệp của sinh viên Khoa Quốc tế.<br /> Mô hình được sử dụng như sau:<br /> Y = B0 + B1F1 + B2F2 + B3F3 + B4F4 + B5F5 + ViUi<br /> 160<br /> <br /> Dư Thị Hà và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 188(12/3): 159 - 164<br /> <br /> Bảng 1. Thực trạng việc làm của sinh viên khoa Quốc tế sau khi tốt nghiệp<br /> Stt<br /> <br /> Ngành học<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Quản trị kinh doanh<br /> Kinh doanh quốc tế<br /> Kế toán Tài chính<br /> Quản lý Tài nguyên<br /> môi trường<br /> Tính chung<br /> <br /> 6<br /> 4<br /> 3<br /> 2<br /> <br /> Đi<br /> học<br /> nâng<br /> cao<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 15<br /> <br /> 2<br /> <br /> Có<br /> việc<br /> làm<br /> <br /> Khu vực nhà<br /> nước<br /> Số sv Tỷ lệ<br /> <br /> Trong đó:<br /> Y là ý định khởi nghiệp của sinh viên Khoa<br /> Quốc tế<br /> F1, F2, F3, F4, F5 là nhóm các nhân tố (được xác<br /> định từ các nhân tố i, có 16 nhân tố.);<br /> B1, B2, .. B5 là hệ số hồi qui đã được chuẩn<br /> hóa của các nhân tố;<br /> Vi là hệ số hồi qui chuẩn hóa của yếu tố đặc<br /> trưng I đối với từng nhân tố;<br /> Ui là nhân tố đặc trưng của biến i.<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Thực trạng việc làm của sinh viên Khoa<br /> Quốc tế sau khi tốt nghiệp<br /> Thực trạng việc làm của sinh viên được đánh<br /> giá trên cơ sở phân chia thành 3 khu vực<br /> chính: Khu vực nhà nước, khu vực tư nhân và<br /> khu vực liên doanh với nước ngoài và 100%<br /> đầu tư nước ngoài. Trong số 152 sinh viên được<br /> phỏng vấn thì chỉ có 17 sinh viên đã tốt nghiệp,<br /> trong đó có 15 sinh viên đã đi làm và 2 sinh<br /> viên tiếp tục theo học nâng cao. Chi tiết kết quả<br /> đánh giá được trình bày qua Bảng 1.<br /> Qua kết quả ở Bảng 1 cho thấy, trong số 17<br /> sinh viên đã tốt nghiệp ra trường thì có 15 em<br /> đã tìm được việc làm, chiếm 88,2%; có 02 em<br /> tiếp tục đăng ký theo học nâng cao trình độ ở<br /> cấp cao hơn. Trong số 15 sinh viên có việc<br /> làm thì có 2 sinh viên làm việc trong các cơ<br /> quan nhà nước (chiếm 13,34%); 8 sinh viên<br /> làm việc tại các công ty hoặc doanh nghiệp tư<br /> nhân (chiếm 53,33%) và có 5 sinh viên làm<br /> việc tại các công ty liên doanh với nước ngoài<br /> hoặc có 100% vốn nước ngoài. Tuy số liệu<br /> khảo sát còn thấp, do Khoa Quốc tế mới tổ chức<br /> đào tạo được hơn 5 năm, nên số sinh viên ra<br /> trường còn thấp dẫn đến số liệu điều tra mới chỉ<br /> mang tính chất tạm thời, tuy nhiên, có thể thấy<br /> sinh viên được đào tạo tại Khoa Quốc tế có cơ<br /> hội việc làm tương đối cao.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Khu vực tư<br /> nhân<br /> Số sv Tỷ lệ<br /> <br /> 6,67<br /> 6,67<br /> <br /> 3<br /> 2<br /> 3<br /> -<br /> <br /> 20,0<br /> 13,33<br /> 20,0<br /> <br /> 13,34<br /> <br /> 8<br /> <br /> 53,33<br /> <br /> Khu vực liên doanh<br /> với nước ngoài<br /> Số sv<br /> Tỷ lệ<br /> 2<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 13,33<br /> 6,67<br /> <br /> 5<br /> <br /> 33,33<br /> <br /> 13,33<br /> <br /> Các nhân tố tác động đến ý định khởi<br /> nghiệp của sinh viên Khoa Quốc tế<br /> Trong nghiên cứu này chúng tôi khảo sát 5<br /> nhóm nhân tố chính bao gồm Tinh thần khởi<br /> nghiệp (7 nhân tố), Kiến thức để khởi nghiệp<br /> (8 nhân tố), Kỹ năng (7 nhân tố), Điều kiện xã<br /> hội (4 nhân tố) và Yếu tố về tài chính (5 nhân<br /> tố). Các nhân tố này đều được xác định trên<br /> thang đo Likert từ 1 đến 5 (trong đó 1 là không<br /> cần thiết và 5 là rất cần thiết). Thống kê chi tiết<br /> các nhân tố được trình bày tại Bảng 2.<br /> Để đánh giá chất lượng và xếp hạng dữ liệu,<br /> kiểm định KMO được sử dụng, nếu kết quả<br /> kiểm định từ 0,9 trở lên (KMO ≥ 0,9), dữ liệu<br /> sẽ được xếp hạng rất tốt; Nếu KMO ≥ 0,8<br /> được xếp là tốt; KMO ≥ 0,7 là được; KMO ≥<br /> 0,6 là tạm được; KMO ≥ 0,5 là xấu; KMO <<br /> 0,5 trường hợp này bị xếp vào mức không thể<br /> chấp nhận được. Dựa trên các mức này, kết<br /> quả kiểm định dữ liệu của nghiên cứu này cho<br /> thấy giá trị chỉ số KMO ở mức 0,915 và có<br /> mức độ ý nghĩa thống kê p