Thuyết minh: Đồ án Quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên

Chia sẻ: Lê đăng Thắng | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:67

Thêm vào BST

Báo xấu

753
lượt xem 89
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thuyết minh: Đồ án Quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên trình bày tổng quan về quy hoạch sử dụng đất, nội dung và phương pháp nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên, kết quả nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên, các kết luận và kiến nghị về vấn đề quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuyết minh: Đồ án Quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên

Phần I Đặt Vấn Đề 1.1. Tính cấp thiết của phải lập quy hoạch Đất đai là nguồn tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là nguồn nội lực, nguồn vốn to lớn của đất nước là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân c ư, xây d ựng c ơ s ở kinh tế, văn hóa, an ninh và quốc phòng. Đất đai có ý nghĩa kinh tế, chính trị xã hội, sâu sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Điều khác bi ệt khi ến đất đai không giống bất kì một tư liệu sản xuất nào, nó vừa là đ ối t ượng lao đ ộng v ừa là tư liệu lao động. Đất đai là nền tảng, là nơi tàng trữ và cung c ấp ngu ồn n ước, nguyên vật liệu, khoáng sản, là không gian của sự sống, bảo tồn sự sống, do vậy đất đai đóng vai trò rất quan trọng trong mọi ngành sản xuất. Qua các giai đoạn phát triển của lịch sử xã h ội loài người, con ng ười đã khai thác và sử dụng đất đai từ đó làm nảy sinh mối quan h ệ mật thi ết gi ữa đ ất đai và con người. Cùng với sự bùng nổ về dân số, sự phát triển mọi mặt của xã hội làm cho nhu cầu sử dụng đất đai ngày càng tăng lên mà đ ất đai l ại b ị gi ới h ạn v ề di ện tích, có vị trí cố định. Vì vậy để đảm bảo được sự phát triển của xã h ội chúng ta cần phải có các biện pháp hoạch định, định hướng, chiến lược nhằm khai thác và sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả, bền vững. Luật đất đai đã quy định tiến hành lập quy hoạch sử dụng đất ở cả 4 cấp: Cả nước, tỉnh, huyện, xã theo trình tự từ trên xuống và sau đó l ại b ổ sung hoàn chỉnh từ dưới lên do vậy quy hoạch sử dụng đất cấp xã đóng vai trò quan trọng trong quá trình quy hoạch sử dụng đất. Quy hoạch sử dụng đất có vai trò, chức năng đặc biệt quan trọng đ ối v ới việc sử dụng đất hiện tại và tương lai. Dựa vào quy hoạch sử dụng đất đ ể nhà nước phân bố hợp lý đất đai cho các nhu cầu phát triển kinh t ế xã h ội, hình thành cơ cấu sử dụng đất đai hợp lý với cơ cấu của nền kinh tế, khai thác đ ược ti ềm năng đất đai và sử dụng đúng mục đích, hình thành và phân bố t ổ ch ức không gian 1
sử dụng đất nhằm tổng hòa giữa ba mục đích kinh tế, xã h ội và môi tr ường. Trong những năm qua Đảng và nhà nước có nhiều chính sách về đất đai và các hành lang pháp lý về khai thác, bảo vệ đất, sử dụng đất, nhưng ở mỗi địa ph ương, mỗi vùng hoạt động về quản lý và sử dụng đất còn thiếu đồng bộ, thiếu hợp lý. Xã Thanh Nguyên là một xã nằm ở phía nam của huy ện Thanh Liêm. Xã Thanh Nguyên có sông Nguyệt Đức chảy qua với chiều dài 2,3km và quốc lộ 1A đi qua phía tây của xã với 2,5km xã Thanh Nguyên là xã vùng đồng bằng, không có đồi núi rừng cây. Trong xã nghề nông vẫn là chủ yếu, qua nhiều năm đổi m ới song đời sống người dân vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Các ngành ngh ề trong xã còn chưa phát triển mạnh. Vì vậy vấn đề sử dụng đất đai sao cho hiệu qu ả, h ợp lý đang là mối quan tâm lớn của địa phương. Để th ực hiện vấn đ ề trên c ần ph ải nhanh chóng tìm ra một phương án hợp lý. Quy hoạch s ử d ụng đ ất t ối ưu đáp ứng được nhu cầu của xã trong giai đoạn phát triển tới và trong tương lai. 1.2. Mục đích và yêu cầu 1.2.1. Mục đích Mục tiêu của quy hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên th ời kỳ 2007-2015 là nhằm tăng cường công tác quản lý đất đai theo đúng quy hoạch và kế hoạch, s ử dụng hợp lý vốn tài nguyên đất, nâng cao hiệu quả sử dụng đất ph ục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa và đô thị hóa nông thôn. Quy hoạch sử dụng đất là một hệ thống các biện pháp kinh t ế k ỹ thu ật c ủa nhà nước về tổ chức sử dụng đầy đủ, hợp lý, có hiệu quả cao thông qua việc phân phối và tái phân phối quỹ đất đai của nhà nước, tổ chức sử dụng lao động và các tư liệu sản xuất khác có liên quan đến đất đai nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, tạo điều kiện bảo vệ đất và bảo vệ môi trường. Quy hoạch sử dụng đất nhằm tính toán chuyển dịch cơ cấu các lo ại đ ất qua các năm trong giai đoạn quy hoạch một cách hợp lý từ đó đáp ứng nhu cầu ăn, ở, sinh hoạt, sản xuất của nhân dân trong xã nh ằm đạt được m ục tiêu phát tri ển kinh tế, nâng cao đời sống của nhân dân. 2
Quy hoạch sử dụng đất làm cơ sở để hướng dẫn các tổ chức, hộ gia đình cá nhân sử dụng đất một cách có hiệu quả, cũng như việc thực hiện các quy ền l ợi và nghĩa vụ về đất đai theo đúng Hiến pháp và pháp luật. Quy ho ạch sử d ụng d ất giúp Nhà nước quản lý quỹ đất đai một cách ch ặt ch ẽ và có h ướng phát tri ển kinh tế xã hội ở địa phương, đồng thời đi đôi với việc bảo vệ môi trường. Ngoài ra quy hoạch sử dụng đất còn giúp cho việc tổ chức sử dụng hợp lý nguồn lao động và khai thác tiềm năng của địa phương. 1.2.2. Yêu cầu Yêu cầu quy hoạch sử dụng đất phải có tính khoa học, có cơ sở thực hiện và đảm bảo tính khả thi cao. Đáp ứng được sự phát triển lâu dài và toàn di ện c ủa n ền kinh tế - xã hội, đảm bảo tính chủ động cho s ử dụng đ ất theo pháp lu ật trong n ền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Còn đối với quy đất đai giữa các ngành: việc phân bổ, sử dụng đất cho các ngành nghề phù hợp với đặc thù về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế xã hội của từng vùng và phương hướng mục tiêu phát triển của ngành trên địa bàn trong tương lai. Ưu tiên sử dụng đất đai vào mục đích nông nghiệp, h ạn ch ế tới m ức thấp nhất về việc sử dụng đất nông nghiệp chuyển sang mục đích sử dụng khác. Quy hoạch sử dụng đất phải đảm bảo nơi ăn chốn ở cho nhân dân, khai thác triệt để tiềm năng sẵn có trên địa bàn, không ngừng bảo vệ và nâng cao đ ộ phì nhiêu cho đất, đảm bảo môi trường sinh thái mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất. 3
PHần 2 Tổng quan tài liệu 2.1. Cơ sở lý luận của quy hoạch sử dụng đất 2.1.1 Khái niệm của quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch sử dụng đất là một hiện tượng kinh tế - xã h ội có tính ch ất đ ặc thù. Đây là một hoạt động vừa mang tính khoa h ọc, vừa mang tinh pháp lý c ủa m ột hệ thống các biện pháp kỹ thuật, kinh tế, xã hội được xử lý bằng các phương pháp phân tích tổng hợp về sự phân bố địa lý của các điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội. Theo quan điểm tiếp cận hệ thống để hình thành các phương án tổ chức lại việc sử dụng đất đai theo pháp luật của nhà nước. Bản thân nó đ ược coi là m ột h ệ thống của giải pháp định vị củ thể của việc tổ chúc phát tri ển kinh t ế, xã h ội trên một vùng lãnh thổ nhất định. Đáp ứng nhu cầu mặt bằng, ch ất lượng đ ất s ử d ụng hiện tại và trong tương lai của các ngành, các lĩnh vực cũng nh ư nhu c ầu sinh ho ạt của mọi thành viên trong xã hội một cách tiết kiệm, khoa học, hợp lý và có hi ệu quả kinh tế cao. Có rất nhiều quan điểm về quy hoạch đất đai tồn tại từ trước đến nay. Có quan điểm cho rằng: quy hoạch đất đai chỉ tồn tại đơn thuần là biện pháp k ỹ thu ật thông qua đó chúng ta thực hiện nhiệm vụ : + Đo đạc bản đồ đất + Phân chua việc sử dụng đất giữa các chủ sử đụng đất + Giao đất cho các ngành ,các đơn vị sử dụng đất + Thiết kế quy hoạch đồng ruộng Đó là quan điểm của một số người lãnh đạo. Ở các cơ sở có quan đi ểm cho rằng : Bản chất quy hoạch đất đai được xác định dựa vào quyền phân bố lại của nhà nước, chỉ đi sâu vào tính hợp pháp của quy hoạch đất đai. 4
Như vậy hiệu quả quy hoạch đất đai như hai quan điểm trên là chưa đúng và chưa đầy đủ, bởi vì đất đai là tư liệu sản xuất, là đ ối t ượng c ủa các m ối quan h ệ xã hội trong sản xuất. Nếu chỉ hiểu quy hoạch sử dụng đất đ ơn thu ần là các bi ện pháp kỹ thuật thì quy hoạch sẽ không mang lại hiệu qu ả cao và không có tính kh ả thi, có khi nó lại kìm hãm sự phát triển của xã hội. Bản chất nó nằm ở bên trong việc tổ chức sử dụng đất như một tư liệu sản xuất đặc biệt, coi đ ất nh ư m ột đ ối tượng của các mối quan hệ xã hội trong sản xuất. Nó coi trọng hiệu quả kinh tế của việc sử dụng đất. Do đó cần hiểu quy hoạch sử dụng đất là tổng hợp của ba biện pháp : + Biện pháp pháp chế nhằm đảm bảo chế độ quản lý và sử dụng đất theo đúng pháp luật, nó giao quyền hạn và nghĩa vụ cho các chủ sử dụng đất. + Biện pháp kỹ thuật áp dụng các hình th ức t ổ ch ức lãnh th ổ h ợp lý trên c ơ sở khoa học kỹ thuật. + Biện pháp kinh tế, đây là biện pháp quan trọng nhất nhằm khai thác triệt để và có hiệu quả cao tiềm năng của đất. Quy hoạch phân b ổ s ử d ụng đ ất sao cho hợp lý nhất có được sự hài hòa hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển của các ngành để đạt được hiệu quả cao nhất trên một đơn vị diện tích. Song có th ực hi ện đ ược điều đó phải thực hiện đồng bộ cả ba biện pháp vì chúng có quan hệ mật thiết với nhau. Như vậy quy hoạch sử dụng đất được định nghĩa đầy đủ như sau : “Quy hoạch sử dụng đất là một hệ thống các biện pháp kinh tế, kĩ thuật và pháp chế của nhà nước về tổ chức sử dụng đất đầy đủ, hợp lí, có hiệu quả cao vào thông qua việc phân phổi đất cả nước, tổ chức sử dụng đất như một tư liệu sản xuất cùng với các tư liệu sản xuất khác gắn liền với đ ất nh ằm nâng cao hi ệu qu ả sản xuất xã hội, tạo điều kiện bảo vệ đất và bảo vệ môi trường “. Quy hoạch đất đai nhằm sử dụng tài nguyên này một cách đầy đ ủ, h ợp lí và có hiệu quả cao. Quy hoạch sử dụng đất nhằm mục đích đạt được tổng hợp các nội dung trên sao cho sử dụng một cách tiết kiệm, hợp lí và sử dụng khai thác đi đôi với bảo vệ tài nguyên đất, bồi dưỡng đất và bảo vệ môi trường ch ống ô nhiễm đất và xói mòn đất làm cho sự phát triển được ổn định và bền vững. 5
2.1.2. Đối tượng nghiên cứu của quy hoạch sử dụng đất. Nội dung và phương pháp nghiên cứu tổ chức sử dụng đất rất đa dạng và phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố của điều kiện tự nhiên, xã h ội. Do tác đ ộng của nhiều yếu tố nên để tổ chức sử dụng đất đầy đủ hợp lí, có hiệu quả cao. Kết hợp với bảo vệ đất và môi trường, cần đề ra những nguyên tắc chung, riêng về chế độ sử dụng đất, căn cứ vào những quy luật đã được phát hiện, tùy theo từng điều kiện củ thể và từng mục đích cần đạt được. Như vậy đối tượng nghiên cứu của quy hoạch sử dụng đất là : - Nghiên cứu các quy luật về chức năng của đất như là một t ư li ệu sản xu ất chủ yếu. - Đề xuất các biện pháp sử dụng đầy đủ, hợp lí, có hiệu quả cao, kết h ợp với bảo vệ đất và bảo vệ môi trường trong tất cả các ngành, căn c ứ vào đi ều ki ện tự nhiên, kinh tế xã hội củ thể của từng vùng lãnh th ổ. Tìm ra ph ương án s ử d ụng đất tối ưu cho tương lai. 2.1.3. Phân loại quy hoạch sử dụng đất Sự phát triển của nền kinh tế quốc dân đòi hỏi phải tổ ch ức phân b ố h ợp lý lực lượng sản xuất trong từng vùng và trên phạm vi c ả n ước. Trong nhi ều tr ường hợp quy hoạch sử dụng đất phải tiến hành trên quy mô l ớn có th ế là vùng lãnh th ổ của một huyện, có thể là một tỉnh hoặc một vùng kinh t ế tự nhiên l ớn g ồm nhi ều tỉnh hợp lại, có thế trên phạm vi cả nước để giải quyết các vấn đề phân chia lại lãnh thổ tổ chức sản xuất và lao động, bố trí lại mạng lưới điểm dân c ư, tổ ch ức lại các đơn vị sử dụng đất. Bên cạnh đó quy hoạch còn ph ải đáp ứng nhu c ầu đ ất cho các ngành, các chủ sử dụng đất. Quy hoạch sử dụng đất thực hiện việc phân phối và tái phân phối quỹ đất nhà nước cho các ngành, các ch ủ s ử d ụng đ ất thông qua việc thành lập các đơn vị sử dụng đất mới hoặc chỉnh lý, hoàn thiện các đơn vị sử dụng đất đang tồn tại. Luật đất đai quy định hệ thống quy hoạch sử dụng đất của nước ta theo lãnh thổ hành chính bao gồm 4 cấp : 6
- Quy hoạch sử đụng đất đai cả nước - Quy hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh (bao gồm các tỉnh và các thành ph ố trực thuộc trung ương) - Quy hoạch sử dụng đất đai cấp huyện (bao gồm các huy ện,quận ,th ị xã,thành phố thuộc tỉnh) - Quy hoạch sử dụng đất đai cấp xã ( bao gồm các xã, phường, thị trấn). Quy hoạch sử dụng đất cấp xã được gọi là quy hoạch sử dụng đất chi tiết. Ngoài ra, Luật đất đai quy định việc lập quy hoạch sử dụng đất theo ngành bao gồm : - Quy hoạch sử dụng đất đai của Bộ Quốc phòng - Quy hoạch sử dụng đất đai của Bộ Công an 2.1.4. Chức năng và nhiệm vụ của quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch sử dụng đất là một hiện tượng kinh tế xã hội đặc thù, là 1 b ộ phận hợp thành quan trọng của hệ thống kế hoạch phát triển xã h ội và kinh t ế quốc dân.Quy hoạch sử dụng đất có các chức năng nhiệm vụ sau: - Quy hoạch sử dụng đất nhận trách nhiệm tổng h ợp toàn bộ nhu c ầu s ử dụng đất, điều hòa các mâu thuẫn về đất đai của các ngành, các lĩnh v ực. Xác đ ịnh và điều phối phương hướng, phương thức phân bố sử dụng đất phù h ợp với mục tiêu kinh tế -xã hội, đảm bảo cho nền kinh tế quốc dân phát tri ển ổn đ ịnh, b ền vững và đạt tốc độ tăng trưởng cao. - Quy hoạch sử dụng đất nhằm đáp ứng nhu cầu về sử dụng đất để phát triển kinh tế xã hội lâu dài - Quy hoạch sủ dụng đất mang tính chiến lược, các chỉ tiêu của quy hoạch mang tính chỉ đạo 2.1.5. Mối quan hệ của quy hoạch sử dụng đất đai với các loại hình quy hoạch khác Mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất đai với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội : Quy hoạch tổng thể phát triển kinh t ế xã h ội là m ột trong 7
những tài liệu tiền kế hoạch cung cấp căn cứ khoa h ọc để xây d ựng các k ế ho ạch phát triển kinh tế xã hội. Trong đó đề cập đến dự ki ến s ử d ụng đ ất đai ở m ức đ ộ phương hướng với một số nhiệm vụ chủ yếu còn đối tượng của quy hoạch s ử dụng đất đai là tài nguyên đất. Nhiệm vụ chủ yếu của nó là căn cứ vào yêu c ầu phát triển kinh tế và các điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội điều ch ỉnh cơ cấu và phương hướng sử dụng đất, xây dựng phương án sử dụng đất thống nhất và h ợp lý. Như vậy quy hoạch sử dụng đất đai là cụ thể hóa quy hoạch tổng th ể phát triển kinh tế xã hội, nhưng nội dung của nó phải được điều hòa th ống nh ất v ới quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội . Mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất đai với dự báo và chiến lược dài hạn sử dụng đất đai.Quy hoạch sử dụng đất phải dựa trên dự báo chiến lược dài hạn sử dụng đất đai có như vậy thì quy hoạch mới khai thác tri ệt đ ể đ ược tài nguyên thiên nhiên và đi theo quỹ đạo của nó. Dự án thi ết k ế v ề c ơ s ở h ạ t ầng là điều kiện thuận lợi để nâng cao chất lượng và tăng tính kh ả thi cho các d ự án quy hoạch sử dụng đất đai. Dự báo sử dụng đất đai là một bộ phận của dự báo dài hạn về phát triển kinh tế xã hội của đất nước phù hợp với trình độ phát tri ển l ực l ượng s ản xu ất và các mối quan hệ sản xuất. Các loại hình này đều h ướng tới m ục tiêu là sao cho s ử dụng đất được tiết kiệm hợp lý và đem lại hiệu quả kinh tế cao đồng thời ph ải bảo vệ đất ,bảo vệ môi trường. Quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất đai và quy hoạch phát triển nông nghiệp. Quy hoạch phát triển nông nghiệp là một trong những căn cứ ch ủ y ếu c ủa quy hoạch sử dụng đất đai. Quy hoạch phát triển nông nghiệp cùng v ới quy ho ạch công nghiệp giúp cho quy hoạch sử dụng đất đạt được mục đích, yêu cầu đặt ra. Hai loại quy hoạch này có mối quan hẹ mật thiết và không thể thay thế được. 2.2. Cơ sở pháp lý của quy hoạch ,kế hoạch sử dụng đất đai. Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp – công nghiệp – dịch vụ sang công nghiệp – nông 8
nghiệp – dịch vụ. Điều đó đã có tác động lớn đến đất đai và đòi h ỏi quá trình l ập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải được thực hiện theo các quy đ ịnh c ủa pháp luật. Những căn cứ pháp lý của quy hoạch sử dụng đất : - Căn cứ pháp lý quan trọng nhất của quy hoạch sử dụng đất là Hiến pháp của nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành năm 1992. Tại điều 18 đã khẳng định: “Nhà nước thống nhất quản lý toàn bộ đất đai theo hiến pháp và pháp luật, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả. Nhà nước giao đất cho các tổ chức cá nhân sử dụng ổn định lâu dài”. - Căn cứ Luật đất đai ngày 26 tháng 11 năm 2003 - Căn cứ Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của chính phủ về thi hành luật đất đai. - Căn cứ thông tư 30/2004/TTT-BTNMT ngày 01 tháng 11 năm 2004 v ề vi ệc hướng dẫn lập, điều chỉnh và thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. - Căn cứ phương án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế, xã hội đến năm 2010 của huyện Thanh Liêm đã được phê duyệt. - Căn cứ vào hiện trạng sử dụng đất và nhu c ầu s ử dụng đ ất c ủa các ngành trong xã như: xây dựng cơ bản, giao thông, thủy lợi, giáo dục… - Căn cứ vào yêu cầu bảo vệ môi trường, tu bổ và bảo tồn di tích l ịch sử văn hóa. 2.3. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử đụng đất trong và ngoài nước 2.3.1. Tình hình nghiên cứu quy hoạch của cả nước trên thế giới. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất đai đã được tiến hành nhi ều năm trước đây vì thế họ đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu. Hi ện nay, công tác này đang được chú trọng trong quá trình phát triển sản xuất, đặc bi ệt là trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Trên thế giới có rất nhiều loại hình, phương pháp quy hoạch đất đai tùy thuộc vào đặc điểm cụ thể của mỗi nước. Nhìn chung có 2 trường phái chính sau : 9
- Tiến hành quy hoạch tổng thể kinh tế xã hội đảm bảo sự hài hòa phát triển đa mục tiêu, sau đó mới đi sâu nghiên cứu quy hoạch chuyên ngành, tiêu biểu cho trường phái này là Đức và Úc. - Tiến hành quy hoạch nông nghiệp là nền tảng sau đó làm quy hoạch tổng thể. Lập hồ sơ phát triển và phân bố lực lượng s ản xu ất theo yêu c ầu c ủa c ơ ch ế kế hoạch hóa tập trung. Lao động và đất đai trở thành yếu tố cơ bản của vấn đề nghiên cứu. Tiêu biểu cho trường phái này là Liên Xô và các nước XHCN. Theo FAO quy hoạch sử dụng đất đai là bước kế tiếp của công tác đánh giá đất. Từ kết quả đánh giá đất sẽ đưa ra những loại hình sử d ụng đ ất thích h ợp đ ối với các đơn vị đất đái trong vùng. Bên cạnh đó các tổ chức quốc tế như: Ngân hành th ế gi ới (WB), Ngân hàng phát triển Châu Á (ADP), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Chương trình phát triển (UNDP)… đã tài trợ cho nhiều chương trình quy hoạch và đã đem l ại thành công ở nhiều quốc gia như: Kenya, Angieri, Etiopia, Colombia, Philippin, Thailand… Tại Nam phi : đã thiết lập đồ án quy hoạch mặt bằng ở c ấp quốc gia do chính phủ thiết kế với sự tham gia của chính quyền các tỉnh (cấp trung gian ), m ột dự án chỉ dẫn cấp quốc gia cho thấy sự phân bố hợp lý các khu vực sử dụng đất đai. Tại Thái Lan việc quy hoạch sử dụng đất đai được phân theo ba cấp: Cấp quốc gia, cấp vùng và cấp địa phương. Quy hoạch đ ất đai nh ằm th ực hi ện c ụ th ể hóa các chương trình phát triển kinh tế xã hội của Hoàng gia, g ắn li ền v ới t ổ ch ức hành chính và quản lý Nhà nước, phối hợp với Chính ph ủ và chính quy ền đ ịa phương. Dự án phát triển của Hoàng gia đã xác định vùng nông nghi ệp chi ếm m ột vị trí quan trọng về kinh tế, xã hội và chính trị ở Thái Lan. Các d ự án đ ều t ập trung vào các vấn đề quan trọng của đất nước như: đất đai,thị trường, lao động, nguồn nước… Tại Trung Quốc, Lào, Campuachia công trác quy hoạch đất đai đã bắt đầu phát triển, nhưng mới dừng lại ở tổng thể các ngành không tiến hành làm quy hoạch ở các cấp nhỏ như Việt Nam. 10
Để có một phương án chung làm cơ sở khoa học cho công tác quy hoạch đất đai ở phạm vi toàn thế giới. Năm 1992, tổ chức Nông lương Liên h ợp qu ốc (FAO) đã đưa ra quan điểm phát triển quy hoạch đất đai nhằm sử dụng đất một cách có hiệu quả, bền vững đáp ứng tốt nhất những yêu cầu của hiện tại và đảm bảo an toàn cho tương lai, chú trọng đến hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường. 2.3.2. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất trong nước. Nước ta là nước đang phát triển, vì vậy lịch sử của công tác quy hoạch s ử dụng đất ở nước ta còn mới mẻ, thiết bị máy móc ph ục vụ cho công tác quy ho ạch còn thiếu và lạc hậu, kinh nghiệm thực tế ít. Đứng trước tình hình phát tri ển kinh tế xã hội của đất nước hiện nay, đòi hỏi những nhà làm quy hoạch, nhà quản lý sử dụng đất phải từng bước khắc phục khó khăn, đồng thời phải biết kế th ừa, vận dùng kinh nghiệm của các nước tiên tiến trên thế giới vào thực tiễn nước ta. Hiện nay, công tác quy hoạch sử đụng đất các cấp đã và đang đ ược tri ển khai thực hiện rộng rãi trên phạm vi cả nước. Tổng cục Địa chính đã tiến hành triển khai xây dựng công tác quy hoạch s ử dụng đất trên toàn quốc giai đoạn 1996-2010 nhằm thực hiện công tác quy hoạch sử dụng đất và được Quốc hội khóa IX tại kỳ họp th ứ 11 thông qua và nh ất trí, Quốc hội đã có Nghị định số 01/1997, Nghị định này thông qua kế hoạch sử dụng đất cả nước giai đoạn 1996-2000. Nhằm hoàn thiện quy trình, nội dung và phương pháp lập quy hoạch sử dụng đất phục vụ cho việc chỉ đạo công tác quy hoạch sử dụng đất trên ph ạm vi cả nước, Tổng cục Địa chính đã từng bước tiến hành xây dựng các dự án quy hoạch sử dụng đất theo trình tự cấp lãnh thổ hành chính. Dự án này đã thu được kết quả khá khả quan, một số vùng đồng bằng Sông Cửu Long, đồng b ằng ven Sông Hồng, vùng Tây Nguyên, duyên hải miền trung do việc Quy hoạch và thi ết kế nông nghiệp thực hiện trong hai năm 1994-1996. Trong giai đoạn tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường kết hợp với Cục đo đạc bản đồ tiến hành lập quy hoạch chi tiết các cấp trong c ả n ước nh ằm đ ưa qu ỹ đ ất đai vào quản lý và khai thác sử dụng một cách có hiệu quả cao hơn. 11
2.3.2.1. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn t ỉnh Hà Nam Nội dung của công tác quy hoạch,kế hoạch sử dụng đất rất phức tạp song có vai trò và vị trí quan trọng trong quá trình phát tri ển kinh t ế xã h ội c ủa toàn t ỉnh Hà Nam Hòa theo sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước, thu hút đầu tư từ bên ngoài, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh Hà Nam đã có nh ững chính sách ưu tiên thu hút đầu tư thông thoáng. Từ thực tế của điạ ph ương là t ỉnh phát tri ển kinh t ế nông nghiệp là chính, trong những năm gần đây Hà Nam đã xây dựng quy hoạch t ổng thể phát triển kinh tế xã hội với mục tiêu chuyển đổi nền kinh t ế theo h ướng công nghiệp hóa với cơ cấu nông - lâm, công nghiệp và dịch vụ thương mại. Thực hiện các văn bản chỉ đạo xây dựng quy hoạch sử dụng dất cấp huy ện, đến năm 2000 đã hoàn thành tất cả quy hoạch các huyện trong tỉnh Hà Nam. Hiện nay UBND tỉnh đã giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường ch ỉ đ ạo đi ều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2006-2010 và lập quy hoạch sử dụng đất cấp xã theo tinh thần Luật đất đai 2003, Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật đất đai và thông t ư 30/2004/TT- BTNMT về việc hướng dẫn lập, điều chỉnh, thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Tỉnh đã chỉ đạo xây dựng kế hoạch sử dụng đất và phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hàng năm từ năm 2001 đến năm 2010. 2.3.2.2. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử d ụng đ ất trên đ ịa bàn huy ện Thanh Liêm Từ năm 1994, thực hiện các văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh, huyện Thanh Liêm đã triển khai lập quy hoạch sử dụng đất cho các xã và thị trấn, đến năm 1996 tất cả các xã đã lập xong quy hoạch và được UBND huyện tổ chức th ẩm định và phê duyệt. 12
Thực hiện Luật đất đai 2003, Nghị định 181/2004/NĐ-CP của Chính ph ủ v ề thi hành Luật đất đai và thông tư 30/2004/TT-BTNMT về việc h ướng dẫn l ập, điều chỉnh, thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, huyện Thanh Liêm đang chỉ đạo điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất của huyện thời kì 2006-2010 và đ ịnh hướng tới năm 2020. Đồng thời huyện đã chỉ đạo xây dựng quy hoạch sử dụng đất cấp xã thời kì 2006-2015, đến nay đã có 11 xã đã hoàn thành ph ương án quy ho ạch được UBND huyện thẩm định và phê duyệt, các xã còn l ại đang ti ếp t ục tri ển khai lập quy hoạch. Từ năm 2001 đên nay, huyện Thanh Liêm đã ch ỉ đạo và phê duy ệt xây d ựng kế hoạch sử dụng đất cấp xã cho tất cả các xã và thị trấn. 2.3.2.3. Tình hình nghiên cứu quy hoạch sử d ụng đ ất trên đ ịa bàn xã Thanh Nguyên Bằng nguồn kinh phí do địa phương tự túc ,UBND huyện và phòng Địa chính đã chỉ đạo xã Tân Liễu lập quy hoạch sử dụng đất giai đo ạn 1996-2010 ,đ ược UBND huyện phê duyệt. Thực hiện công văn của Sở Tài nguyên và phòng Địa chính huyện Thanh Liêm, UBND xã Thanh Nguyên đã triển khai công tác lập quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2006-2015. Công tác quy hoạch sử dụng đất ở Xã Thanh Nguyên còn mới mẻ song Đảng ủy, HĐND, UBND xã đã thống nhất lập quy hoạch sử dụng đ ất và ti ến hành tri ển khai đạt hiệu quả cao. 2.4. Đặc điểm của quy hoạch sử dụng đất cấp xã Xã là đơn vị hành chính cấp cơ sở bao gồm xã, phường, th ị trấn. Luật đất đai đã quy định quy hoạch sử dụng đất cấp xã có thời h ạn 10 năm. Trong quy hoạch sử dụng đất cấp xã, vấn đề sử dụng đất đai được giải quy ết rất c ụ th ể, gắn chặt với các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội. Quy hoạch sử dụng đất cấp xã đóng vai trò quan trọng trong quá trình quy hoạch sử dụng đất. Luật đất đai quy định tiến hành lập quy hoạch sử dụng đất ở 4 13
cấp: Cả nước, tỉnh, huyện, xã. Lập quy hoạch tiến hành theo trình tự từ trên xuống và sau đó bổ sung, hoàn chỉnh từ dưới lên. Đây là quá trình có mối liên hệ ngược, trực tiếp và chặt chẽ giữa tổng thể và cụ thể, giữa vĩ mô và vi mô, gi ữa trung ương và điạ phương trong hệ thống chính thể. Quy hoạch sử dụng đất cấp xã giải quyết được những tồn tại về ranh giới hành chính, ranh giới sử dụng đất, làm cơ sở vững chắc để lập quy hoạch phân bổ đất đai cho các ngành, quy hoạch phân bổ đất đai theo lãnh th ổ. Mặt khác quy hoạch sử dụng đất cấp xã còn là cơ sở để ch ỉnh lý quy ho ạch sử d ụng đ ất đai c ủa cấp cao hơn. Phần 3 Nội Dung và Phương Pháp Nghiên cứu 3.1. Nội dung nghiên cứu Trong quá trình quy hoạch sử dụng đất cấp xã thì việc xây dựng n ội dung và trình tự quy hoạch có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Trình tự và nội dung của quy hoạch sử dụng đât cấp xã là không gi ống nhau qua từng giai đoạn, nó có thể được chỉnh lý, thay đổi để hoàn thi ện cùng v ới s ự thay đổi của điều kiện từ nhiên kinh tế xã hội, phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên song vẫn đảm bảo đạt được hiệu quả cao nhất. 3.1.1. Nghiên cứu đánh giá điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội 3.1.1.1. Điều tra về điều kiện tự nhiên Mỗi địa phương có những điều kiện tự nhiên khác nhau, vì vậy quá trình làm quy hoạch sử dụng đất cần điều tra vị trí địa lý, địa hình, th ời ti ết khí h ậu, th ủy văn, thổ nhưỡng, thảm thực vật và các yếu tố sinh thái khác. Từ đó đánh giá chung 14
về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và môi trường tạo những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của xã. 3.1.2.2. Điều tra về điều kiện kinh tế - xã hội Theo xu thế phát triển chung của đất nước, điều kiện về kinh t ế xã h ội c ủa địa phương cũng thay đổi theo từng giai đoạn quy hoạch sử dụng đất, do đó cần điều tra cụ thể thực trạng cơ cấu kinh tế của xã về giá trị sản xuất ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ. Ngoài ra cần đi ều tra nắm rõ về : - Tình hình dân số,lao động và việc làm - Hiện trạng phát triển khu dân cư - Hiện trạng cơ sở hạ tầng: giao thông, thủy lợi, các công trình xây d ựng c ơ bản, văn hóa – xã hội, mạng lưới điện, hệ thống bưu chính viễn thông, tình hình giáo dục, y tế . - Nhận xét về thực trạng nền kinh tế của xã, từ đó đánh giá mặt thuận lợi và khó khăn để làm cơ sở xây dựng định hướng phát triển cho tương lai. 3.1.2. Nghiên cứu hiện trạng sử dụng đất và biến động đất đai Mỗi một giai đoạn quy hoạch đã vạch ra những kế hoạch sử dụng đât đai phù hợp với tình hình phát triển kinh tế. Do quá trình quản lý và s ử d ụng đ ất có những phát sinh, vì vậy quy hoạch sử dụng đất cần : - Điều tra, đánh giá tình hình quản lý đất đai của xã. - Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp: Đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy san và đất nông nghiệp khác. - Hiện trạng sử dụng đất phi nông nghiệp: Đất ở, đất chuyên dùng, đất tôn giáo tín ngưỡng, đất nghĩa trang – nghĩa địa, đất sông su ối mặt n ước chuyên dùng, đất phi nông nghiệp khác. - Hiện trạng tổ chức và quản lý đất chưa sử dụng. - Tình hình biến động đất đai của xã qua một số năm. Từ đó nhận xét chung về tình hình quản lý và sử dụng đất đai của xã. 15
3.1.3. Xây dựng phương án quy hoạch ,kế hoạch sử d ụng đ ất xã Thanh Nguyên đến năm 2015 - Việc điều tra, phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên – kinh tế xã hội và tình hình quản lý – sử dụng đất đai giúp ta vạch ra được ph ương án quy ho ạch, k ế hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên giai đoạn 2007-2015. - Việc sử dụng đất phải gắn liền với định hướng phát triển kinh tế xã h ội của địa phương giai đoạn 2007-2015 như: Phương hướng tổng quát phát triển kinh tế xã hội, các mục tiêu cụ thể phát triển kinh tế xã hội đến năm 2015. - Lập phương án quy hoạch sử dụng đất: Cần xác định hoàn ch ỉnh ranh gi ới hành chính xã, ranh giới giữa các loại hình sử dụng đất. Từ đó xây dựng ph ương án quy hoạch sử dụng đất cho các loại đất: đất nông nghi ệp, đ ất phi nông nghi ệp, quản lý đất chưa sử dụng và đưa vào sử dụng. - Kế hoạch sử dụng đất: Kế hoạch sử dụng đất xã Thanh Nguyên huy ện Thanh Liêm được chia làm hai giai đoạn: giai đoạn năm 2006-2010 và giai đo ạn 2011-2015. - Đánh giá hiệu quả của đồ án và giải pháp th ực hiện: Đánh giá v ề hiệu qu ả sử dụng đất, hiệu quả kinh tế xã hội gắn liền với hiệu quả vè môi trường sinh thái. Từ đó đưa ra các giải pháp thực hiện sao cho quy ho ạch – k ế ho ạch s ử d ụng đất có tính khả thi cao nhất. 3.2. Phương pháp nghiên cứu 3.2.1. Phương pháp điều tra khảo sát Phương pháp này được áp dụng nhằm : - Thu thập thông tin về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, địa hình, thổ nh ưỡng, thủy văn. - Thu thập tài liệu thông tin về kinh tế -xã hội như: Cơ cấu kinh t ế, giá trị sản xuất của các ngành, dân số, lao động, cơ sở hạ tầng các công trình xây dựng cơ bản, giáo dục, y tế. Thu thập tài liệu về tình hình quản lý và sử dụng đất đai: hiện trạng sử dụng các loại đất, biến động đất đai qua một số năm, điều tra các 16
loại bản đồ, báo cáo tổng kết hàng năm, phương h ướng phát triển kinh t ế -xã h ội những năm tới của địa phương. 3.2.2. Phương pháp thống kê Phương pháp này được áp dụng để xây dựng phương pháp quy hoạch và k ế hoạch sử dụng đất của xã Thanh Nguyên đến năm 2015. Từ các số liệu thu th ập được qua điều tra khảo sát nhằm thâu tóm toàn bộ các đối tượng đi ều tra có cùng một chỉ tiêu, xác định các giá trị trung bình của chỉ tiêu, phân tích tương quan gi ữa các yếu tố về đối tượng nghiên cứu. Thống kê các chỉ tiêu kinh tế, tình hình quản lý sử dụng đất v ề cơ c ấu đất, các đặc tính về lượng và chất. Từ đó đánh giá các mối quan hệ và sự ph ụ thuộc lẫn nhau giữa các chỉ tiêu kinh tế. 3.2.3. Phương pháp minh họa trên bản đồ Tất cả các thông tin cần thiết được biểu diễn trên bản đồ có tỷ lệ thích h ợp, tạo thành tập bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bản đồ quy hoạch sử dụng đất. 3.2.4. Phương pháp tính toán theo định mức Phương pháp này nhằm dự đoán và tạo ra các hình thức t ổ ch ức lãnh th ổ mới dựa vào các định mức tính toán về thời gian chi phí vật ch ất, lao đ ộng, th ức ăn, nhiên liệu. Thu thập các chỉ tiêu định mức kinh tế kỹ thuật về vi ệc s ử d ụng đất, thu thập các chỉ tiêu kỹ thuật chuyên ngành có liên quan đ ến ph ẩn b ổ s ử d ụng đất. 3.2.5. Phương pháp chuyên gia Phương pháp này được áp dụng trong suốt báo cáo nhằm tham khảo các loại tài liệu có giá trị pháp lý, tiếp thu ý kiến của các chuyên gia và cán b ộ có nhi ều kinh nghiệm. 17
PhẦn 4 KẾt quẢ nghiên cỨu 4.1. Nghiên cứu kết quả tự nhiên 4.1.1. ĐIều Kiện tự nhiên –Tài Nguyên MôI Trường 4.1.1.1. Vị trí địa lý Xã Thanh Nguyên là một xã nằm ở phía nam của huyện Thanh Liêm, t ỉnh Hà Nam Xã Thanh Nguyên có đường ranh giới hành chính như sau: -Phía bắc giáp xã Thanh Hương và xã Thanh Tâm -Phía đông giáp xã Thanh Tâm và xã Yên Thanh ,huyện Ý Yên -Phía nam giáp xã Thanh Hải và Xã Yên Thọ huyện Ý Yên -Phía tây giáp xã Thanh Nghị. Xã Thanh Nguyên có sông Nguyệt Đức chảy qua với chiều dài 2,3km và quốc lộ 1A đi qua phía tây của xã với 2,5km. Trên địa bàn xã có thị trấn, thị tứ (Phố Cà), là trung tâm giao lưu trao đổi hàng hóa của ng ười dân trong xã và vùng lân cận. Với những lợi thế và thuận lợi trên nên trong những năm qua kinh tế của xã phát triển với tốc độ cao, tuy nhiên do nền sản xuất vẫn mang tính thu ần nông, ngành nghề có nhưng chưa phát triển mạnh nên chưa phát huy được hết những l ợi thế do vị trí đem lại. 18
4.1.1.2. Địa hình địa mạo Xã Thanh Nguyên là xã vùng đồng bằng của huy ện Thanh Liêm, đ ịa hình tương đối bằng phẳng và thấp dần từ bắc xuống đông nam, có di ện tích đ ất trũng ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp nhưng lại rất thuận lợi trong sản xuất đa canh lúa, cá cây kết hợp. Nhìn chung địa hình của xã là phù h ợp v ới s ản xu ất nông nghiệp lúa màu và các mô hình cây con kết hợp. 4.1.1.3. Khí hậu Khí hậu xã Thanh Nguyên mang đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió màu, khí hậu phân thành hai mùa chính mùa mưa và mùa khô. - Mùa mưa:Nóng ẩm mưa nhiều, kéo dài từ tháng 4 đến tháng 10. - Mùa khô :Khô lạnh, lạnh bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. - Nhiệt độ trung bình trong năm là 23 độ C vào các tháng 6, 7. Nhi ệt đ ộ th ấp khoảng 9 độ C vào các tháng 1, 2. - Độ ẩm trung bình trong năm khoảng 84%. - Lượng mưa trung bình trong năm khoảng 1700mm, lượng mưa phẩn b ổ không đều, tập trung vào các tháng 5,6,7,8 chiếm 70% lượng mưa cả năm. Đây cũng là nguyên nhân gây ra các trận lũ lụt ảnh hưởng đến sản xuất, mùa màng. Các tháng còn lại lượng mưa không đáng kể, thậm chí có tháng không có mưa gây ra hạn hán ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt cũng như môi trường của nhân dân. Tổng số giờ nắng trong năm khoảng 1.780 giờ . - Hướng gió thịnh hành là gió mùa đông nam và gió mùa đông bắc, gió mùa đông nam mang theo không khí nóng bốc hơi th ường gây ra m ưa vào và giông. Gió mùa đông bắc mang theo không khí lạnh và mưa phùn. Độ ẩm trung bình trong năm khoảng 84%. Tính chất khí hậu của xã diễn biến theo hai mùa rõ r ệt, l ượng m ưa phân b ố không đều, khi gây lũ lụt, khi gây hạn hán gây ảnh h ưởng không nh ỏ đến sản xu ất cây trồng cũng như đời sống của nhân dân trong xã. 19
4.1.1.4. Thủy văn Mạng lưới thủy văn của xã Thanh Nguyên nhìn chung khá phong phú, xã có sông Nguyệt Đức chảy qua với chiều dài 2,3km. Ngoài ra còn có sông Hợp Nhất và Kênh cấp 1 KNT chảy qua với chiều đến hàng ch ục km. Đồng th ời xã cũng đã xây dựng được hệ thống kênh mương thủy lợi nội đồng tương đối hoàn chỉnh để phục vụ tưới tiêu cho cây trồng. Nhìn chung nguồn nước mặt và nguồn nước ngầm của xã là dồi dào đủ cung cấp phục vụ cho sản xuất nông nghiệp cũng như chăn nuôi và sinh hoạt của ng ười dân trong xã. 4.1.1.5. Tài nguyên đất Thanh Nguyên có các loại đất chính sau : -Đất phù sa không được bồi phân bổ trong đê không glây hoặc glây y ếu, đ ất từ trung tính, ít chua đến chua, sử dụng trồng lùa màu. -Đất phù sa không được bồi, chua, glây, úng nước do địa hình th ấp y ếm khí. Các loại đất trên muốn sử dụng có hiệu quả cần bón thêm nhiều phân lân, vôi, kali . Trên đất này chủ yếu là trồng lúa. 4.1.1.6. Tài Nguyên nhân văn Thanh Nguyên chỉ có một dân tộc Kinh, xã ch ỉ có 1 tôn giáo chính đó là Đ ạo Phật, xã có 8 thôn. Hiện nay đã có 7/8 thôn đ ạt tiêu chu ẩn làng văn hóa, xã cũng đã xây dựng quỹ khuyến học, quỹ vì người nghèo, quỹ tình thương vì một mục tiêu hỗ trợ tương thân tương ai cho nhau lúc khó khăn hoạn nạn. Nhân dân trong xã cần cù chịu khó, thực hành tiết kiệm, thực hiện nếp sống văn mình lành m ạnh, xóa b ỏ những tục lệ cổ hủ, tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè bị đẩy lùi. Người dân trong xã phấn khởi tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và nhà nước. 4.1.1.7. Cảnh quan môi trường 20