Tiết 47: Ôn tập
I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU:
A. Trọng tâm: Ôn lại các chương trọng tâm: “Dao động cơ học”; “Dòng điện xoay
chiều”;
“Sự khúc xạ ánh sáng” (đến hết bài “gương cầu lồi”) (HS tự ôn tập)
B. Kỹ năng: - Củng cố kiến thức lý thuyết
-Vận dụng lý thuyết và giải một số loại bài toán.
C. Phương pháp: Ôn tập, pháp vấn.
II. CHUẨN BỊ: Học sinh tự ôn lại lý thuyết.
III. TIẾN HÀNH LÊN LỚP:
A. Ổn định:
B. Kiểm tra: thông qua nội dung ôn tập
C. Ôn tập
PHƯƠNG PHÁP NỘI DUNG
- Học sinh nhắc lại các khái
niệm:
+ Dao động là gì?
+ Dao động tuần hoàn?
Biểu thức liên hệ giữa
chu kỳ và tần số?
Chương I: Dao động Cơ học
I. DAO ĐỘNG CƠ HỌC:
- Dao động tuần hoàn:
Chu ky: T (s)
Tần số: f (Hz)
- Dao động điều hòa: x = Asin (wt + j)
f
1
T
+ Dao động điều hòa? Viết
phương trình? Giải thích
các đại lượng trong Biểu
thức?
+ Viết phương trình dao
động, Biểu thức tính w và T
của dao động của con lắc
đơn và con lắc lò xo.
- Dao động của con lắc lò xo: x = Asin (wt + j) với: m
k
w và
k
m
2T
- Dao động của con lắc đơn: s = S0sin(wt + j) với: l
g
w và
g
l
2T
Từ pt: x v = ?
bt: Et = ?
Eđ = ?
E = ? => Kết luận
về sự bảo toàn cơ năng
trong dao động điều hòa.
II. NĂNG LƯỢNG TRONG DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA:
Pt dao động tại thời điểm t:
)wtsin(Ax )wtcos(wAv
- Thế năng: 2
tkx
2
1
E
- Động năng: 2
mv
2
1
E
ñ
- Cơ năng: E = Et + Eđ = 222 Amw
2
1
kA
2
1= const.
Độ lệch pha là gì?
j được tính như thế
nào?
Nêu các trường hợp đặc
biệt của j?
III. ĐỘ LỆCH PHA:
Giả sử có hai dao động: x1 = A1 sin (wt + j1)
x2 = A2 sin (wt + j2)
=> j = j1 - j2
Nếu: * j = 2np 2 dao động cùng pha
Nếu: * j = (2n+ 1)p 2 dao động ngược pha
Nhắc lại phương pháp
vectơ quay? Từ đó áp
dụng biểu diễn cho sự tổng
hợp hai dao động x1 x2.
Bt tính A = ?
j = ?
IV. TỔNG HỢP 2 DAO ĐỘNG:
Giả sử có hai dao động:
x1 = A1 sin (wt + j1)
x2 = A2 sin (wt + j2)
thì pt dao động tổng hợp có dạng: x = A sin (wt +j)
Với: A2 = A12 + A22 + 2A1A2 cos (j1 - j2)
2211
2211 cosAcosA
sinAsinA
tg
Thế nào là dao động tắt
dần? Để dao động đó không
tắt dần ta phải làm gì? Khi
nào thì có hiện tượng cộng
hưởng?
V. DAO ĐỘNG TẮT DẦN:
* Dao động cưỡng bức: fcb
* Nếu fcb = f0 (tần số dao động riêng)
hiện tượng cộng hưởng.
Đề: Một con lắc lò xo gồm
một quả nặng có m = 0,4kg
và một lò xo có độ cứng k
= 40N/m. Kéo quả nặng ra
khỏi vị trí cân bằng một
đoạn x = 6cm rồi thả ra cho
Bài tập áp dụng:
a.Chọn hệ trục tọa độ theo phương của lò xo, chiều dương
như hình vẽ.
Gốc tọa độ tại vị trí cân bằng.Gốc thời gian t0 = 0 là lúc
buông vật
Pt dao động của quả nặng: x = A sin (wt + j)
nó dao động.
a. Viết phương trình của
quả nặng?
b. Tìm giá trị cực đại của
vận tốc?
c. Tính cơ năng của hệ?
d. Tính độ lệch pha giữa pt
li độ và pt vận tốc?
e. Giả sử cho con lắc dao
động trên mặt phẳng ngang
đao dao động với
pt: x’ = 8 sin 10t (cm)
hãy viết pt dao động tổng
hợp của hệ gồm 2 dao động
trên?
với )s/rad(10100
4,0
40
m
k
w
Khi: t = 0 x = 6cm, v = 0 (theo cách chọn trên)
Thay vào pt (1) ta có: 6 = A sin j (cm) (*)
Mặt khác, pt vận tốc: v = x’ = wAcos (wt + j) (2)
Thay các điều kiện vào pt(2), ta có: 0 = 10 Acosj (**)
Từ (**) => cos j = 0 => j1 =
2
và j2 = -
2
Thay: j1 vào pt (*) => A1 = 6cm.
j2 vào pt (*) => A2 = - 6cm. (loại)
x = 6sin (10t +
2
) (cm)
b. Để vmax thì: )/(6010.61)cos( max scmAvt
c. Cơ năng của hệ dao động điều hòa:
E = Eđ max = Et max =
2
1kA2.
Với: A = 6cm = 0,06m => E =
2
1.40.0,06 = 1,2 (J)
d.Tính độ lệc pha, từ pt li độ: x = 6sin (10t +
2
) (cm)
=> v = 60 sin (10t +
2
+
2
) = 60 sin (10t + p)
(cm/s)
=> Độ lệch pha: j = jv - jx =
2
> 0
Vậy dao động của vận tốc sớm pha hơn dao động của ly độ.
e. Ta có: pt dao động của con lắc: x = 60 sin (10t +
2
(cm)
pt dao đ
ộng của mp ngang: x’ = 8sin 10t
(cm)
và pt dao động tổng hợp có dạng: xth = A sin (10t + j)
với: A2 = A12 + A22 + 2A1A2 cos (j1 - j2)
= 62 + 82 + 2.6.8. cos (
2
- 0) = 100 => A = 10
(cm)
8
6
0cos8
2
cos6
0sin8
2
sin6
cosAcosA
sinAsinA
tg
2211
2211
=>
4
3
arctg
4
3
tg 
Vậy pt: x = 10 sin (10 t + arctg
4
3) (cm)
- Học sinh nhắc lại các giá
trị, biểu thức trong bảng
tổng kết sau:
Chương 2: Dao động điện – Dòng điện xoay chiều
Bảng tóm tắt: Giả sử dòng điện qua mạch có dạng: i = I0 sin
wt, ta có: