Tiểu luận Khả năng xuất khẩu dệt may Việt Nam sang thị trường Mỹ

Chia sẻ: Dương Thuỳ Dung | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

249
lượt xem 70
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'tiểu luận khả năng xuất khẩu dệt may việt nam sang thị trường mỹ', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận Khả năng xuất khẩu dệt may Việt Nam sang thị trường Mỹ

Tiểu luận Khả năng xuất khẩu dệt may Việt Nam sang thị trường Mỹ 1
MỤC LỤC Trang CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ XUẤT KHẨU VÀ ĐÔI 2 NÉT XUẤT KHẨU HÀNG VIỆT NAM SANG MỸ I. Khái niệm mục đích-các hình thức - vai trò của xuất khẩu 2 1. Khái niệm và mục đích 2 2. Các hình thức xuất khẩu chủ yếu 2 3. Sự cần thiết của xuất khẩu nói chung và xuất khẩu hàng dệt may nói riêng đối 4 với Việt Nam II. Các nhân tố ảnh hưởng tới xuất khẩu 6 1. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp 6 2. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp 10 III. Đôi nét xuất khẩu hàng Việt Nam sang Mỹ 11 1. Những gặt hái ban đầu 11 2. Quan hệ bước sang trang mới 12 CHƯƠNG II: TRIỂN VỌNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY VIỆT NAM 14 SANG MỸ I. Thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam 14 1. Tình hình sản xuất 14 2. Thị trường xuất khẩu 14 II. Những thuận lợi và khó khăn của ngành dệt may Việt Nam 17 1. Những thuận lợi và triển vọng 17 2. Những khó khăn 19 CHƯƠNG III: NHỮNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY VÀ THÁO GỠ KHÓ KHĂN 23 CHO DNVN KHI XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY SANG MỸ. I. Về phía các doanh nghiệp 23 1. Doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa trong việc xâm nhập thị trường Mỹ. 23 2. Tìm hiểu kỹ hệ thống luật pháp phức tạp của Mỹ 24 3. Các doanh nghiệp Việt Nam cần áp dụng hệ thống quản lý chất lượng quốc tế 24 II. Về phía nhà nước 25 1. Có những chính sách ưu đãi và cơ chế quản lý thông thoáng 25 2. Đầu tư hơn nữa cho ngành dệt may 25 2
Lời nói đầu Đại hội Đảng VI đã mở ra một bước phát triển mới cho nền kinh tế nước ta. Với quá trình đổi mới không ngừng của nền kinh tế thì hoạt động kinh doanh Quốc tế cũng ngày càng phát triển ở Việt Nam. Ngày nay, dưới sự tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thế giới, đặc biệt là sự tác động ngày càng tăng của xu hướng khu vực hoá và toàn cầu hoá, kinh doanh quốc tế phát triển là một tất yếu. Khi đề cấp tới kinh doanh quốc tế chúng ta không thể không nhắc tới lĩnh vực xuất khẩu bởi vì nó là hình thức kinh doanh cơ bản nhất và là một trong những nguồn thu ngoại tệ chủ yếu của quốc gia, xuất khẩu của công nghiệp những năm gần đây đã có nhiều thành tựu to lớn mà một trong những mặt hàng có phần đóng góp không nhỏ trong thành tựu đó chính là mặt hàng dệt may. Trong những năm trước đây xuất khẩu dệt may Việt Nam sang 1 số thị trường truyền thống như các nước Đông Âu, Liên Xô cũ đã có những thành tựu to lớn. Ngày nay những thị trường này đã bị thu hẹp đáng kể nhưng xuất khẩu dệt may Việt Nam lại đang đứng trước những thị trường tiềm năng mới mà một trong những thị trường đó là Mỹ. Cùng với sự phát triển tốt đẹp trong quan hệ thương mại Việt –Mỹ chắc chắn xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang Mỹ sẽ nhiều triển vọng. Xuất phát từ những lý luận trên và bằng vốn kiến thức đã học em quyết định chọn đề tài của đề án môn học là: Khả năng xuất khẩu dệt may Việt Nam sang thị trường Mỹ-. Đề án được chia thành 3 phần chính như sau: Chương I: Những vấn đề lý luận cơ bản về xk và đôi nét xuất khẩu hàng Việt Nam sang Mỹ. Chương II: Triển vọng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang Mỹ. Chương III :Những giải pháp thúc đẩy và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp khi xuất khẩu hàng dệt may sang Mỹ. 3
Chương I NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ XUẤT KHẨU VÀ ĐÔI NÉT XUẤT KHẨU HÀNG VIỆT NAM SANG MỸ I. KHÁI NIỆM VÀMỤC ĐÍCH – CÁC HÌNH THỨC – VAI TRÒ CỦA XUẤT KHẨU 1. Khái niệm và mục đích Quốc gia cũng như cá nhân không thể sống một cách riêng rẽ mà có được đầy đủ mọi thứ hàng hoá. Việc bán hàng hoá của một quốc gia này sang một quốc gia khác đã cho phép một nước tiêu dùng tất cả các mặt hàng với số lượng nhiều hơn mức có thể tiêu dùng. Vởy xuất khẩu là việc bán hàng hoá hoặc cung cấp dịch vụ cho một quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán. Mục đích của hoạt động xuất khẩu là khai thác được lợi thế của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Dựa trên cơ sở là sự phát triển hoạt động mua bán hàng hoá trong nước, hơn bao giờ hết xuất khẩu đang diễn ra mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, trong tất cả các ngành các lĩnh vực, dưới mọi hình thức đa dạng phong phú và không chỉ với hàng hoá hữu hình mà còn cả hàng hoá vô hình. Nhưng cho dù thế nào thì mục tiêu của xuất khẩu vẫn nhằm đem lại lợíich cho tất cả các bên tham gia. 2. Các hình thức xuất khẩu chủ yếu a. Xuất khẩu trực tiếp Là việc nhà sản xuất trực tiếp tiến hành các giao dịch với khách hàng nước ngoài thông qua các tổ chức của mình. Hình thức này được áp dụng khi nhà sản xuất đã đủ mạnh để tiến tới thành lập tổ chức bán hàng riêng của mình và kiểm soát trực tiếp thị trường. Tuỳ rủi ro kinh doanh có tăng lên song nhà sản xuất có cơ hội thu lợi nhuện nhiều hơn nhờ giảm bớt các chi phí trung gian và nắm bắt kịp thời những thông tin về biến động thị trường để có biện pháp đối phó. b. Xuất khẩu gián tiếp. Là việc nhà sản xuất thông qua dịch vụ của các tổ chức độc lập đặt ngay tại nước xuất khẩu để tiến hành xuất khẩu các sản phẩm của mình ra nước ngoài. Hình thức này thường được các doanh nghiệp mới tham gia vào thị trường quốc tế áp dụng. Ưu điểm của nó là doanh nghiệp không phải đầu tư nhiều cũng như không phải triển khai lực lượng bán hàng, các hoạt động xúc tiến, khuyếch trương ở nước ngoài. Hơn nữa rủi ro cũng hạn chế vì trách nhiệm bán hàng thuộc về các tổ chức trung gian. Tuy nhiên phương thức này làm giảm lợi nhuận của doanh 4
nghiệp do phải chia sẻ với các tổ chức tiêu thụ, không liên hệ trực tiếp viứu nước ngoài, vì thế nên việc nắm bắt thông tin về thị trường cũng bị hạn chế, dẫn đến chậm thích ứng các biến động của thị trường. c)Xuất khẩu theo nghị định thư (XK trả nợ) Đây là hình thức xuất khẩu mà doanh nghiệp tiến hành xuất khẩu theo chỉ tiêu nhà nước giao cho về một hoặc một số hàng hoá nhất định theo chính phủ nước ngoài trên cơ sở nghị định thư đã ký kết giữa hai chính phủ. Hình thức này cho phép doanh nghiệp tiết kiệm được các khoản chi phí cho nghiên cứu thị trường, tìm kiếm bạn hàng, tránh sự rủi ro trong thanh toán. d) Xuất khẩu tại chỗ Là hình thức kinh doanh xuất khẩu đang có xu hướng phát triển và phổ biến rộng rãi bởi những ưu điểm của nó mang lại. Đặc điểm của loại hình này là hàng hoá không phải vượt qua biên giới quốc gia mà khách hàng vẫn có thể mua được. Do vậy xuất khẩu không cần đích thân ra nước ngoài đàn phán với người mua mà người mua tự tìm đến với họ. Mặt khác doanh nghiệp sẽ tránh được những rắc rối hải quan, khồng phải thuê phương tiện vận chuyển mua bảo hiểm hàng hoá …Nên giảm được lượng chi phí khá lớn. Đồng thời hình thức này cho phép doanh nghiệp thu hồi vốn nhanh, lợi nhuận cao. e)Gia công quốc tế. Là một hình thức kinh doanh, theo đó một bên nhập nguyên vật liệu, hoặc bán thành phẩm (bên nhận gia công) của ꗬÁGЉ_ ႔ ¿__ __Ѐ_ ꗿ _ 5
nhỏ bé, tăng trưởng thấp. Từ đó, sản xuất và chuyển dịch cơ cấu sẽ diễn ra rất chậm chạp . Hai là: Coi thị trường mà đặc biệt là thị trường thế giới là hướng quan trọng là để tổ chức sản xuất. Điều này tác động đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà nó thể hiện ở chỗ : +Xuất khẩu tạo điều kiện cho các nghành khác có cơ hội phát triển . +xuất khẩu tạo khả năng để mở rộng thị trường tiêu thụ . +xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế, kỹ thuật nhằm cải tạo và nâng cao năng lực sản xuất trong nước. Điều này có nghĩa là xuất khẩu là phương tiện quan trọng để đưa vốn, kỹ thuật công nghệ tiên tiến vào Việt Nam để công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước . +Thông qua xuất khẩu, hàng hoá Việt Nam sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về mặt giá cả cũng như chất lượng. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải luôn luôn thay đổi để thích ứng với thị trường . - xuất khẩu có tác động tích cực đến giải quyết công ăn việc làm và cải tiến đời sống nhân dân. -xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại . b. Vai trò của xuất khẩu hàng may mặc đối với nền kinh tế Việt Nam Như chúng ta đã biết, ngành dệt may có vị trí quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân bởi vì nó vừa đảm bảo nhu cầu tiêu dùng nội địa lại vừa là nguồn thu ngoại tệ chủ yếu của quốc gia nhờ việc xuất khẩu những sản phẩm của ngành . Hiện nay, hàng dệt may Việt Nam được xuất khẩu sang hơn 40 thị trường trên thế giới và tính đến năm 1999 tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt 1700 tr USD đứng thứ 3 sau dầu thô và nông sản . Cho đến nay ngành dệt may đã có quan hệ buôn bán với 200.000 công ty thuộc hơn 40 nước trên thế giới và khu vực và giờ đây hàng dệt may Việt Nam lại có thêm thị trường Mỹ rộng lớn, sức mua cao. Trong tương lai gần ngành may sẽ còn phát triển không ngừng và sẽ đóng góp một phần không nhỏ cho nền kinh tế quốc dân. Biểu 1: Mục tiêu xuất khẩu của ngành dệt may đến năm 2010 Đơn vị : triệu USD Chỉ tiêu Thực hiện Kế hoạch Kế hoạch Kế hoạch 1995 2000 2005 2010 Kim ngạch XK 750 2000 3000 4000 2
Trong đó :hàng may mặc 500 1630 2200 3000 Tỷ lệ 66,67% 81,5% 73,3% 75% (Nguồn: quy hoạch tổng thể phát triển ngành công ty dệt may đến năm 2010 _ Bộ Việt Nam). II. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI XUẤT KHẨU 1. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp -Các yếu tố cạnh tranh 3
Sơ đồ 1: Mô hình cạnh tranh 5 nhân tố của Michael E.Porter. Những người mới bước vào kinh doanh nhưng có khả năng tiềm tàng rất lớn Người Người Cạnh tranh giữa các công ty hiện tại cung cấp mua Sản phẩm, dịch vụ thay thế Mỗi doanh nghiệp , mỗi ngành kinh doanh hoạt động trong môi trường và điều kiện cạnh tranh không giống nhau. Hơn nữa, môi trường này luôn thay đổi khi chuyển từ nước này sang nước khác. Khi tiến hành hoạt động kinh doanh xuất khẩu sang nước ngoài, một số doanh nghiệp có khả năng nắm bắt nhanh cơ hội và biến thời cơ thuận lợi thành thắng lợi nhưng cũng không có ít doanh nghiệp gặp phải những khó khăn, thử thách, rủi ro cao vì phải đương đầu cạnh tranh với nhiều công ty quốc tế có nhiều lợi thế và tiềm năng hơn. Các yếu tố cạnh tranh mà một doanh nghiệp xuất khẩu có thể gặp phải bao gồm: + Sự đe doạ của các đối thủ cạnh tranh tiềm năng: đó là sự xuất hiện các công ty mới tham gia vào thị trường nhưng có khả năng mở rộng sản xuất, chiếm lĩnh thị trường, thị phần của các công ty khác. +Khả năng mặc cả của các nhà cung cấp: là nhân tố phản ánh mối tương quan giữa nhà cung cấp với công ty ở khía cạnh sinh lợi, tăng giá hoặc giảm giá, giảm chất lượng hàng hoá khi tiến hành giao dịch với công ty. + Khả năng mặc cả của khách hàng : khách hàng có thể mặc cả thông qua sức ép giảm giá, giảm khối lượng hàng hoá mua từ công ty hoặc đưa ra yêu cầu chất lượng phải tốt hơn với cùng một mức giá. + Sự đe doạ của sản phẩm, dịch vụ thay thế: do giá cả của sản phẩm hiện tại tăng lên nên khách hàng có xu hướng tiêu dùng các sản phẩm, dịch vụ thay thế. Đây là nhân tố đe doạ sự mất mát thị trường của công ty. + Cạnh tranh trong nội bộ ngành: trong điều kiện này, các công ty cạnh tranh khốc liệt với nhau về giá cả, sự khách biệt hoá của sản phẩm hoặc việc đổi mới sản phẩm giữa các công ty hiện đang cùng tồn tại trong thị trường. 4
- Các yếu tố VH – XH Các yếu tố văn hoá tạo nên các loại hình khác nhau của nhu cầu thị trường là nền tảng cho sự xuất hiện thị hiếu tiêu dùng sản phẩm cũng như sự tăng trưởng của các đoạ thị trường mới. Do có sự khác nhau về nền văn hoá đang tồn tại ở các quốc gia nên các nhà kinh doanh phải sớm có những quyết định nên hay không nên tiến hành xuất khẩu sang thị trường đó. Điều này trong một chừng mực nhất định tuỳ thuộc vào sự chấp nhận của doanh nghiệp đối với môi trường văn hoá nước ngoài. Trong môi trường văn hoá, những nhân tố nổi nên giữ vị trí cực kỳ quan trọng là nối sống, tập quan ngôn ngữ, tôn giáo. Đây có thể coi như là những hàng rào chắn các hoạt động giao dịch kinh doanh xuất khẩu. -Các yếu tố kinh tế Muốn tiến hành hoạt động xuất khẩu thì các doanh nghiệp buộc phải có những kiến thức nhật định về kinh tế. Chúng sẽ giúp cho doanh nghiệp xác định được những ảnh hưởng của những doanh nghiệp đối với nền kinh tế nước chủ nhà và nước sở tại, đồng thời doanh nghiệp cũng thấy được ảnh hưởng của những chính sách kinh tế quốc gia đối với hoạt động kinh doanh xuất khẩu của mình. Tính ổn định hay không ổn định về kinh tế và chính sách kinh tế của một quốc gia nói riêng, các quốc gia trong khu vực và thế giới nói chung có tác động trực tiếp đến hiệu quả hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp sang thị trường nước ngoài. Mà tính ổn định trước hết và chủ yếu là ổn định nền tài chính quốc gia, ổn định tiền tệ, khống chế lạm phát. Có thể nói đây là những vấn đề mà doanh nghiệp luôn quan tâm hàng đầu khi tham gia kinh doanh xuất khẩu. - Các yếu tố chính trị. Các yếu tố chính trị đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong kinh doanh, đặc biệt là các hoạt động kinh doanh xuất khẩu. Tính ổn định về chính trị của các quốc gia sẽ là nhân tố thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu sang thị trường nước ngoài. Không có sự ổn định về chính trị thì sẽ không có điều kiện để ổn định và phát triển hoạt động xuất khẩu. Chính vì vậy, khi tham gia kinh doanh xuất khẩu ra thị trường thế giới đòi hỏi các doanh nghiệp phải am hiểu môi trường chính trị ở các quốc gia, ở các nước trong khu vực mà doanh nghiệp muốn hoạt động. -Các yếu tố luật pháp. Một trong những bộ phận của nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động 5
xuất khẩu của doanh nghiệp là hệ thống luật pháp. Vì vậy trong hoạt động xuất khẩu đòi hỏi doanh nghiệp phải quan tâm và nắm vững luật pháp luật quốc tế, luật quốc gia mà ở đó doanh nghiệp đang và sẽ tiến hành xuất khẩu những sản phẩm của mình sang đó, cũng như các mối quan hệ luật pháp đang tồn tại giữa các nước này. Nói một cách khác khái quát, luật pháp cho phép doanh nghiệp được quyền kinh doanh trong lĩnh vực ngành nghề, và dưới hình thức nào. Ngược lại, những mặt hàng, lĩnh vực nào mà doanh nghiệp bị hạn chế hay không được quyền kinh doanh. Như vậy, luật pháp không chỉ chi phối các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trên chính quốc gia đó mà còn ảnh hưởng đến cả các hoạt động kinh doanh xuất khẩu. -Các yếu tố khoa học công nghệ Các yếu tố khoa học công nghệ có quan hệ khá chặt chẽ với hoạt động kinh tế nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng. Ngày nay, nhờ có sự phát triển như hũ bão của khoa học, công nghệ đã cho phép các doanh nghiệp chuyên môn hoá cao hơn, quy mô sản xuất kinh doanh tăng lên, có khả năng đạt được lợi ích kinh tế nhờ quy mô. Ttừ đó, doanh nghiệp có thể chống chọi được với sự cạnh tranh gắt trên thị trường quốc tế. 2. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp. Các nhân tố thuộc doanh nghiệp là một trong các nhân tố có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nói chung hoạt động xuất khẩu nói riêng. Nó được hiểu như là nền văn hoá của tổ chức doanh nghiệp, được hình thành và phát triển cùng với quá trình vận hành doanh nghiệp. Nền văn hoá doanh nghiệp bao gồm nhiều yếu tố cấu thành: triết lý kinh doanh, tập quán, thói quen, truyền thống, phong cách sinh hoạt, lễ nghị được duy trì sử dụng trong doanh nghiệp. Tất cả các yếu tố này đã tạo nên bầu không khí, một bản sắc và tinh thần đặc trưng riêng cho từng doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp nào có nền văn hoá phát triển cao thì sẽ có khí thế làm việc hăng say, đề cao sự sáng tạo, chủ động trung thành. Ngược lại, một doanh nghiệp có nền văn hoá thấp sẽ là sự bàng quan, bất lực hoá đội ngũ lao động của doanh nghiệp. Do các nhân tố bên trong có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, nên ngày nay hầu hết mọi doanh nghiệp đều chú trọng đầu tư đến những yếu tố này. 6
Các yếu tố bên trong bao gồm: - Ban lãnh đạo doanh nghiệp: đây là bộ phận đầu não của doanh nghiệp. Ban lãnh đạo là người đề ra mục tiêu, xây dựng những chiến lược, kiểm tra giám sát việc thực hiện các kế hoạch. Vì vậy, trình độ quản lý của ban lãnh đạo có ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp. - Cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp: một cơ cấu tổ chức phù hợp sẽ phát hu y được trí tuệ của các thành viên trong doanh nghiệp, phát hu y tinh thần đoàn kết, sức mạnh tập thể đồng thời vẫn đảm bảo cho việc ra quyết định, truyền tin và thực hiện sản xuất kinh doanh nhanh chóng hơn nữa, với cơ cấy tổ chức đúng đắn sẽ tạo ra sự phối hợp nhịp nhàng, linh hoạt giữa các bộ phận, từ đó có thể giải quyết kịp thời mọi vấn đề nảy sinh. -Đội ngũ cán bộ công nhân viên: Hầu hết các doanh nghiệp đều nhấn mạnh tầm quan trọng của những nhân viên có năng lực và trình độ trong việc đạt các mục tiêu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sở dĩ như vậy là vì các hoạt động xuất khẩu chỉ có thể tiến hành khi đã có sự nghiên cứu kỹ lưỡng về thị trường, đối tác, phương thức giao dịch, đàm phán và ký kết hợp đồng… muốn vậy, doanh nghiệp phải có được đội ngũ cán bộ kinh doanh am hiểu luật pháp quốc tế, có khả năng phân tích, dự báo những biến đổi của thị trường, thông thạo các phương thức thanh toán quốc tế, có nghệ thuật giao dịch đàm phán kỹ kết hợp đồng. - Các nguồn lực khác: đấy là ht cơ sở vật chất kỹ thuật để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như: + Văn phòng làm việc + Hệ thống nhà xưởng, nhà kho cùng các thiết bị vận tải. + Máy móc thiết bị. + Tình hình tài chính của doanh nghiệp. III. ĐÔI NÉT XUẤT KHẨU HÀNG VIỆT NAM SANG MỸ 1. Những gặt hái ban đầu Ngày 3/2/1994 Mỹ đã huỷ bỏ cấm vận thương mại với Việt Nam và sau đó Mỹ cho phép các công ty Mỹ được xuất khẩu các nhu cầu thiết yếu cho con người: lương thực, thực phẩm, y tế, giáo dục… lúc này, quan hệ giữa Bộ Thương mại Việt Nam với đại diện thương mại Mỹ và Bộ Thương mại Mỹ đã có những tiếp xúc, thoả thuận cùng nhau giữ mối liên lạc thường xuyên hỗ trợ cho các nhà doanh nghiệp hai nước đẩy mạnh buôn bán XNK và đầu tư hoạt động thương mại Việt – Mỹ đã có những bước tiến quan trọng (xem biểu 2) 7
Biểu 2:Kim ngạch xuất khẩu Mỹ – Việt Đơn vị tính: Triệu USD Năm 1995 1996 1997 1998 1999 1-2000 Xuất khẩu 198,9 319,2 241,8 294,77 334,75 38,32 Nhập khẩu 252,9 720,3 464 453,62 504,04 48,25 Tổng 415,8 1039,5 705,8 748,39 80/8,79 86,48 Nguồn: Kinh tế và phát triển số 5+6 – 2000 Năm 1996, 4,8% hàng xuất khẩu của Việt Nam được vận chuyển sang Mỹ chiếm 0,04% tổng số hàng nhập khẩu của Mỹ ( ngân hàng thế giới 1998). Năm 1994 và 1995 “nông nghiệp và lâm nghiệp và chế biến lâm sản chiếm ưu thế hơn trong hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ. Năm 1996 các mặt hàng xuất khẩu: nhiên liệu và khai khoáng, chế tạo cơ bản, may mặc và chế tạo công nghiệp nhẹ tăng nhanh hơn các hàng hoá nông nghiệp đem đến cho Việt Nam một mô hình đa dạng hơn các mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ”. Kim ngạch XNK có chiều hướng gia tăng nhưng làm thế nào để cho gia tăng ổn định và bền vững thì đòi hỏi có sự nỗ lực cao hơn của cả hai quốc gia. 2. Quan hệ bước sang trang mới. Lần đầu tiên sau 8 năm vòng đàm phán song phương ngày 25/7/1999 tại Hà Nội hai bên đã thoả thuận được về nguyên tắc các điều khoản của hiệp định thương mại song phương. Hiệp định xử lý các vấn đề liên quan đến thương mại hàng hoá, dịch vụ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quan hệ đầu tư giữa hai nước. Ngày 13/7/2000 tại Washington, Bộ trưởng thương mại Việt Nam Vũ Khoan và bà Charleen Barshefski, đại diện thương mại thuộc phủ tổng thống Hoa Kỳ đã thay mặt Chính phủ hai nước ký hiệp định thương mại giữa nước CHXH chủ nghĩa Việt Nam và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, khép lại một quá trình đàm phán phức tạp kéo dài 4 năm ròng, đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Các doanh nghiệp Việt Nam rất mong chờ vào tương lai tốt đẹp của quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Mối quan hệ này được thiết lập trên cơ sở hai bên cùng có lợi. Đối với các doanh nghiệp Mỹ đã mở ra nhiều khả năng đầu tư buôn bán với Việt Nam, một cánh cửa để xâm nhập vào thị trường Đông Dương. Các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may Việt Nam sẽ có một thị trường mới để xuất khẩu hàng may mặc, một mặt hàng mà Việt Nam có rất nhiều thuận lợi, nhiều lợi thế như giá nhân công rẻ_ 8
Thị trường Mỹ đang hứa hẹn nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tuy nhiên cũng đầy những thử thách và khó khăn. 9
CHƯƠNG II TRIỂN VỌNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY VIỆT NAM SANG MỸ . I. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY VIỆT NAM . 1. Tình hình sản xuất. Trong những năm của thập kỷ 90, ngành dệt may có tốc độ phát triển không ổn định, tốc độ tăng trưởng đạt 13% năm 1994, sau giảm xuống dưới 1% vào năm 1995 và lại tăng lên 14% năm 1997. Tốc độ phát triển không đều nói trên một phần là do sự yếu kém của của ngành dệt trong việc chiếm lĩnh thị trường trong nước của các sản phẩm dệy may Việt Nam so với sản phẩm dệt ngoại, phần khác là do thiếu nguồn vốn nhập trang thiết bị và nguyên liệu cho sản xuất vào những năm 1995 và 1996. Đặc biệt là tỷ trọng giá trị tổng sản lượng ngành dệt trong GDP có xu hướng giảm dần, chiếm gần 4% GDP năm 1993 xuống còn gần 2% GDP năm 1998 và trong ngành dệt may cũng phản ánh xu hướng này. Mặc dù dệt vẫn chiếm t ỷ trọng cao trong ngành dệt may nhưng tỷ trọng của ngành dệt đã giảm đi rất nhiều từ gần 80% năm 1993 xuống còn 6% năm 1998. Tình trạng công nghệ lạc hậu đã làm cho ngành dệt không có khả năng đáp ứng được yêu cầu về chất lượng của nguyên liệu đầu vào cho ngành may, ngành may phải phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, và như vậy đất nước mất đi nhiều cơ hội cho sản xuất thay thế nhập khẩu trong khâu sử dụng khá nhiều lao động của ngành dệt. 2. Thị trường XNK Từ khi Việt Nam thực hiện quá trình đổi mới (từ năm 1989), giá trị xuất khẩu hàng dệt may có tăng lên. Trong đó ngành may có mức độ tăng cao hơn ngành dệt. Ngành dệt may đã chu yển từ thị trường Liên Xô cũ và Đông Âu sang thị trường phương Tây và châu Á. Thị trường xuất khẩu hàng dệt may hiện nay của Việt Nam bao gồm thị trường có quota và phi quota. Thị trường EU là thị trường xuất khẩu có Quota dệt may Việt Nam bắt đầu xâm nhập thị trường này từ năm 1993 khi hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa Việt Nam và EU được ký kết và có hiệu lực cho đến nay kim ngạch xuất khẩu hàng dệt vào thị trường EU tăng lên hàng năm. Thị trường xuất khẩu phi Quota được mở rộng mạnh trong những năm gần đây. Nhật 10
Bản là thị trường phi Quota lớn nhất. Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Hàn Quốc là những nước nhập khá nhiều hàng dệt của Việt Nam. Hiện nay Việt Nam vẫn tiếp tục xuất khẩu hàng dệt may sang Nga và các nước Đông Âu nhưng chủ yếu dưới hình thức đổi hàng và thanh toán nợ Đối với thị trường Mỹ, sản phẩm của ngành dệt may xuất khẩu vào thị trường này có xu hướng tăng nhưng không ổn định. Phần lớn xuất khẩu là hàng may mặc.Bắc Mỹ là một thị trường lớn của thế giới, kim ngạch nhập hàng dệt may hàng năm gần 40 tỷ USD. Dẫn đầu xuất hàng dệt may sang Mỹ là Trung Quốc rồi đến các nước ASEAN. Việt Nam xuất khẩu hàng dệt may sang Hoa Kỳ còn rất khiêm tốn. Năm 1994 Mỹ nhập khẩu 2,3 triệu USD sợi và quần áo đứng thứ 19 trong số những nước xuất khẩu hàng dệt may vào Mỹ và chiếm 0,05 thị phần thị trường Mỹ (nguồn Bộ Thương mại Mỹ). Sản phẩm dệt may xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ chiếm chủ yếu là quần áo, chiếm tới 98%. Còn hàng sợi dệt còn rất nhỏ. Thị trường Mỹ là một thị trường mới đối với các mặt hàng Việt Nam chính vì vậy mà đã phần nào tác động vào kim ngạch xuất khẩu của hàng hoá Việt Nam nói chung và của hàng dệt may nói riêng. Trong tương lai chúng ta có nhiều hy vọng vào quan hệ thương mại Việt Nam và Mỹ sẽ có bước phát triển và ngành dệt may Việt Nam cũng sẽ không nằm ngoài xu hướng đó. 2
Biểu 3: Những thị trường lớn nhập khẩu hàng dệt may Việt Nam Đơn vị: triệu USD Thị trường Năm 1997 Năm 1998 Năm 1999 Thị trường không Quota Nhật Bản 325 252 280 Đài Loan 198 200 160 Nga 42 52 53 Hàn Quốc 76 40 31 Singapore 56 26 38 Mỹ 23 24 23 Astralia 17 10 14 Hồng Kông 27 13 7 Mailaixia 8 4 6 Ba Lan 10 14 16 Lào 3 3 5 Thị trường cần Quota Đức 165 182 177 Pháp 32 55 40 Anh 32 55 40 Hà Lan 43 43 35 Bỉ 18 25 32 Italia 27 30 22 Tây Ban Nha 14 24 20 Canada 18 22 18 Thuỷ Điển 11 11 10 Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam số 10-1999. 3
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN CỦA NGÀNH DỆT MAY VIỆT NAM 1. Những thuận lợi và triển vọng Trong hơn 10 năm qua, nhờ thực hiện đường lối đổi mới và mở cửa của Đảng nhà nước, ngành công nghiệp dệt may đã không ngừng phát triển cả về qui mô, năng lực sản xuất, trình độ trang thiết bị, không ngừng đổi mới đầu tư công nghệ theo hướng gắn với thị trường xuất khẩu như thị trường EU, Nhật, Canada… đây là những thị trường mà ngành dệt may Việt Nam có được bước phát triển đáng khích lệ, sản xuất được những sản phẩm chất lượng cao, mẫu mã đa dạng đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu và tiêu dùng trong nước, đạt mức tăng trưởng bình quân hàng năm trên 14% cho thấy ngành công nghiệp dệt may đã trở thành một trong những ngành công nghiệp mũi nhọn. Hiện nay cả nước có khoảng 758 đơn vị tham gia sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may, trong đó tổng công ty dệt may Việt Nam - đơn vị chủ đạo của ngành dệt may, hiện nay có 39 đơn vị doanh nghiệp thành viên, chiếm trên 30% tổng giá trị xuất khẩu cả nước. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may tăng liên tục qua các năm mức tăng trưởng trung bình đạt trên 40%/ năm. Kim ngạch xuất khẩu từ chỗ vài trăm triệu rúp chuyển nhượng và USD đã vượt lên trên 1 tỷ USD từ năm 1997 đứng vị trí thứ hai về kim ngạch xuất khẩu sau dầu thô và là ngành xuất khẩu có tốc độ tăng trưởng ổn định trong một thời gian dài. 4
Biểu 4: Giá trị xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam Đơn vị: triệu USD Năm Kim ngạch xuất Tổng kim ngạch Tỷ trọng khẩu dệt may xuất khẩu /tổng số 1992 350 2985 11,7% 1994 550 4054 13,6% 1995 750 5200 14,4% 1996 1150 7255 15,2% 1997 1349 8759 15,4% 1998 1351 9361 14,4% 1999 1682 11523 14,6% Nguồn: Bộ Thương mại Qua số liệu trên, cho thấy xuất khẩu hàng dệt may chiếm một tỷ trọng càng tăng cơ cấu hàng xuất khẩu chung của cả nước, năm sau cao hơn năm trước, chứng tỏ sự lớn mạnh vượt bậc của ngành công nghiệp dệt may nước ta và càng thể hiện tính đúng đắn trong việc đầu tư xây dựng phát triển ngành dệt may thành một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Với thị trường Mỹ mặc dầu là 1 thị trường mới nhưng giá trị xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam vào Mỹ vẫn tăng. Biểu 5: Giá trị xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang Mỹ Đơn vị: Triệu USD Mặt hàng 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Hàng dệt 0,11 1,78 3,59 5,326 5,053 8,147 10,436 Hàng may 2,45 15,09 20,01 20,602 21,347 26,57 36,036 Cộng 2,56 16,87 23,6 25,928 26,40 34,717 46,466 Nguồn: Phát triển kinh tế số 98-1999. Với kết quả xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam vào thị trường Mỹ như trên tuy còn nhỏ bé nhưng là một nỗ lực đáng khen của các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh chưa có quy chế tối huệ quốc. Nhưng có một điều chắc chắn rằng, một khi có hiệp định thương mại song phương và quy chế tối huệ quốc (MFN ha y NTR) thì kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sẽ tăng nhanh và sẽ ở mức mà Việt Nam đã đạt được ở châ Âu và Nhật Bản. - Xét trên phương diện thuận lợi ở thị trường Mỹ các doanh nghiệp xuất 5
§Ò ¸n m«n häc khẩu hàng dệt may Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội. + Thị trường Mỹ được công nhận là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới về các sản phẩm dệt may (54 tỷ USD năm 1997). Mỹ có nhiều tầng lớp dân cư, đan sắc tộc cơ cấu thị trường Mỹ có sự phân tầng xã hội rất rộng: thượng lưu, trung lưu và tầng lớp bình dân. Tuy nhu cầu và thị hiếu khác nhau nhưng nhìn chung xu hướng tiêu dùng ở Mỹ là đơn giản, tiện dụng, không quá cầu kỳ. Tính đa dạng của thị trường là điểm thuận lợi cho các doanh nghiệp của ta có thể lựa chọn thâm nhập nhóm hàng nào cho phù hợp. +tại Mỹ hiện nay có một số đông việt kiều đang sinh sống, họ sẽ là những người đóng góp không nhỏ vào việc thúc đẩy cũng như tiêu dùng các sản phẩm may mặc của Việt Nam. + Quan niệm của người Mỹ về Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Trong quan niệm của họ đã có những thay đổi theo hướng tốt đẹp chắc chắn họ sẽ có mong muốn được trao đổi buôn bán với Việt Nam nhiều hơn. + Nhà nước ta đã có một số chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế vì giá nhân công rẻ có thể cạnh tranh với một số nước khác xuất khẩu hàng dệt may vào Mỹ. 2. Những khó khăn Triển vọng về quan hệ thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ sau khi kí hiệp thương mại Việt –Mỹ là rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay một trong những khó khăn để hàng dệt may thâm nhập vào thị trường Mỹ là do nước ta chưa được hưởng quy chế tối huệ quốc nên quan hệ thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ chưa phát triển đúng tiềm năng và nhu cầu của cả hai nước. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang thị trường này còn khá khiêm tốn chỉ đạt 26,4 triệuUSD, trong kho đó kim xuất khẩu hàng dệt may, của Trung Quốc sang Mỹ là 4,5 tỷ USD, Mexico là 6 tỷ USD. Trên thị trường Mỹ, hàng hoá của Việt Nam kém sức cạnh tranh do thuế nhập khẩu của Mỹ phân biệt rõ thuế suất tối huệ quốc và thuê suất đánh vào những nước không được hưởng quy chế tối huệ quốc. Thuế suất không có MFN thường cao hơn, rất nhiều so với thuế suất MNF nhất là so với hàng dệt may Việt Nam. Thuế nhập khẩu rất cao 45-50%. Mức thuế cao nhất đối với hàng của Việt Nam là 76% trong khi mức thấp nhất của các nước là 20,6% (xem biểu 6) Ngay cả khi hiệp định thương mại được ký kết các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần phải nỗ lực chuẩn bị rất nhiều mới có thể thâm nhập được thị trường này. Bởi lẽ thị trường Mỹ có nhu cầu tiêu dùng lớn hàng dệt may từ chất liệu 4