TIỂU LUẬN: THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA THỨC ĂN

Chia sẻ: Võ Thị Khánh Linh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:36

Thêm vào BST

Báo xấu

131
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong cơ thể động vật nước chiếm từ 60 – 75%. Tuỳ theo độ tuổi, tỷ lệ này giảm dần từ 75 – 80% lúc mới sinh xuống còn 45 - 60% khi trưởng thành. Nước phân bố trong cơ thể chia thành ba nhóm: Nước nội bào (chiếm 2/3 tổng số nước của cơ thể), nước ngoại bào (huyết tương – chiếm 1/5), nước gian bào (chiếm 1/5)

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TIỂU LUẬN: THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA THỨC ĂN

TIỂU LUẬN: THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA THỨC ĂN 1
CHƯƠNG 1 ĐẶT VẤN ĐỀ .1 CHƯƠNG 2 CỞ SỞ LÝ LUẬN .2 2.1 Sơ lược về giống cừu Phan Rang .2 2.2. Đặc điểm sinh lý tiêu hoá của cừu Phan Rang 4 2.2.1 Bộ máy tiêu hoá: .4 2.2.2 Sự nhai lại 5 2.2.3 Hệ sinh thái vi sinh vật dạ cỏ . .5 2.2.4 Sự tiêu hoá thức ăn của gia súc nhai lại 7 2.2.5 Sự hấp thu các dưỡng chất ở gia súc nhai lại . .8 2.3 Nhu cầu dinh dưỡng của cừu .10 2.3.1 Nhu cầu vật chất khô 10 2.3.3 Nhu cầu nước .10 2.4 Sơ lược về tỉ lệ tiêu hoá trên gia súc nhai lại .11 2.4.1 Hệ số tiêu hoá biểu kiến . .11 2.4.2 Hệ số tiêu hoá thật 11 2.5 Đánh giá tỉ lệ tiêu hoá bằng phương pháp in vivo 11 2.6 Thức ăn trong thí nghiệm .12 2.6.1 Cỏ lông tây (Brachiaria mutica) 12 2.6.2 Bánh dầu đậu nành 12 2.6.3 Urê 12 2.6.4 Bánh dầu dừa .12 2.6.5 Lục bình .13 CHƯƠNG 3 PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .14 3.1 Địa diểm và thời gian thí nghiệm .14 3.2 Vật liệu thí ngiệm .14 3.3 Phương pháp thí nghiệm . 14 3.3.1 Bố trí thí nghiệm . 14 3.3.2 Phương pháp tiến hành .16 3.3.3 Qui trình ủ chua lục bình .16 3.3.4 Các chỉ tiêu theo dõi và thu thập số liệu 16 3.3.5 Phương pháp xử lý số liệu 18 2
CHƯƠNG 4 KẾT QỦA VÀ THẢO LUẬN .19 4.1 Thành phần hoá học của thức ăn sử dụng trong thí nghiệm (%DM) .19 4.2 Lượng thức ăn, dưỡng chất và năng lượng tiêu thụ của cừu ở các nghiệm thức .20 4.3 Hàm lượng N-NH3, axít béo bay hơi và pH dịch dạ cỏ của cừu trong thí nghiệm 21 4.4 Các chỉ tiêu theo dõi về tỷ lệ tiêu hóa dưỡng chất, nitơ tích luỹ và tăng trọng của cừu trong thí nghiệm . 23 CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 25 TÀI LIỆU THAM KHẢO Ch−¬ng I: Thμnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n I . N−íc 1. Vai trß cña n−íc víi c¬ thÓ vËt nu«i Trong c¬ thÓ ®éng vËt n−íc chiÕm tõ 60 – 75%. Tuú theo ®é tuæi, tû lÖ nμy gi¶m dÇn tõ 75 – 80% lóc míi sinh xuèng cßn 45 - 60% khi tr−ëng thμnh. N−íc ph©n bè trong c¬ thÓ chia thμnh ba nhãm: N−íc néi bμo (chiÕm 2/3 tæng sè n−íc cña c¬ thÓ), n−íc ngo¹i bμo (huyÕt t−¬ng – chiÕm 1/5), n−íc gian bμo (chiÕm 1/5) Vai trß cña n−íc trong c¬ thÓ vËt nu«i: - Lμ dung m«i hoμ tan c¸c chÊt dinh d−ìng ®Ó c¬ thÓ dÔ hÊp thu. - VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh d−ìng tíi c¸c m« vμ c¬ quan. - ChuyÓn vËn chÊt cÆn b·, chÊt th¶i ra ngoμi - §iÒu hoμ th©n nhiÖt. - Gi÷ thÓ h×nh con vËt - Can thiÖp vμo nhiÒu ph¶n øng ho¸ häc trong c¬ thÓ. 2. N−íc trong thøc ¨n Tû lÖ n−íc trong mét sè thøc ¨n: 3
Tû lÖ n−íc Tû lÖ chÊt kh« Tªn thøc ¨n (%) (%) Rau xanh vμ cñ qu¶: - Rau muèng 89,2 10,8 - Rau khoai lang 92,2 7,8 - Qu¶ bÝ ®á 85,2 14,8 C¸c lo¹i h¹t vμ phô phÈm; - H¹t ng« 12,5 87,5 - H¹t ®Ëu t−¬ng 13,0 87,0 - C¸m g¹o 14,0 86,0 - Kh« dÇu ®Ëu t−¬ng 13,9 86,1 Thøc ¨n nguån gèc ®éng vËt: - Bét c¸ 7,7 92,3 - Bét thÞt - x−¬ng 8,3 91,7 3. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi nhu cÇu n−íc cña vËt nu«i Nhu cÇu n−íc cña vËt nu«i phô thuéc vμo ba yÕu tè c¬ b¶n sau: Sè l−îng thøc ¨n ¨n vμo, nhiÖt ®é m«i tr−êng, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. - Tæng l−îng n−íc mμ con vËt thu nhËn ®−îc (n−íc uèng + n−íc trong thøc ¨n) cã liªn quan chÆt chÏ víi l−îng chÊt kh« con vËt ¨n vμo. VÝ dô : Víi bß, cø 1kg chÊt kh« khÈu phÇn cÇn cung cÊp: Bß sinh tr−ëng vμ vç bÐo: 3,5kg n−íc Bß chöa cuèi kú: 4 – 4,5kg n−íc Bß tiÕt s÷a: 4,2 – 4,5kg n−íc Tuy nhiªn trong mét vμi tr−êng hîp, nhu cÇu n−íc ®éc lËp víi l−îng chÊt kh« thu nhËn (khi con vËt nhÞn ®ãi nh−ng vÉn tiÕp tôc uèng, khi nhiÖt ®é m«i tr−êng cao l−îng thøc ¨n gi¶m nh−ng t¨ng uèng n−íc) Ngoμi ra thμnh phÇn dinh d−ìng cña thøc ¨n còng ¶nh h−ëng tíi nhu cÇu n−íc. KhÈu phÇn giμu protein cÇn nhu cÇu n−íc lín h¬n so víi khÈu phÇn giμu bét ®−êng. 4
- Nhu cÇu n−íc cña vËt nu«i t¨ng khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¨ng. VÝ dô: Víi bß, ë nhiÖt ®é 40C cÇn cung cÊp 3kg n−íc/1kg VCK khÈu phÇn (VCK – vËt chÊt kh«), ë 26 -270C lμ 5,2kg n−íc/1kg VCK khÈu phÇn, ë 320C lμ 7,3kg n−íc/1kg VCK khÈu phÇn. Ngoμi ra, nhiÖt ®é n−íc uèng còng ¶nh h−ëng tíi nhu cÇu n−íc. VÝ dô: Gμ gi¶m uèng n−íc khi nhiÖt ®é n−íc ë 320C vμ ngõng uèng n−íc khi nhiÖt ®é n−íc 450C. - Khi vËt nu«i s¶n xuÊt cμng nhiÒu s¶n phÈm th× nhu cÇu n−íc cμng t¨ng v× n−íc ch÷a trong c¸c s¶n phÈm trøng, thÞt, s÷a kh¸ cao. V× vËy, bß s÷a cao s¶n nhu cÇu n−íc cao h¬n bß s÷a thÊp s¶n, bß ®ang tiÕt s÷a cÇn nhiÒu n−íc h¬n bß ®· c¹n s÷a, con vËt non cÇn nhiÒu n−íc h¬n con vËt tr−ëng thμnh. II- Protein vμ axitamin 1. Axitamin a, §Þnh nghÜa Axitamin lμ nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬ vßng hoÆc dÞ vßng, trong ph©n tö cã Ýt nhÊt mét nhãm amin (-NH2) vμ mét nhãm cacboxil (-COOH). C«ng thøc tæng qu¸t R-CHNH2-COOH Trong c¸c hîp chÊt tù nhiªn ng−êi ta t¸ch ®−íc h¬n 100 a.a, trong ®ã cã 20 -22 a.a quan träng trong dinh d−ìng vËt nu«i. b, Ph©n lo¹i Trong dinh d−ìng vËt nu«i ng−êi ta chia a.a thμnh ba nhãm: - Nhãm a.a cÇn thiÕt hay nhãm a.a thay thÕ ®−îc mét phÇn: - Nhãm a.a rÊt cÇn thiÕt hay nhãm a.a kh«ng thay thÕ. (chØ cã lizin vμ treonin kh«ng thay thÕ ®−îc theo ®óng nghÜa cña nã, c¸c a.a cßn l¹i c¬ thÓ cã thÓ tù tæng hîp nh−ng kh«ng ®ñ nhu cÇu, ph¶i bæ sung b»ng con ®−êng thøc ¨n - Nhãm a.a kh«ng cÇn thiÕt hay nhãm a.a thay thÕ toμn phÇn. Nhãm a.a Nhãm a.a Nhãm a.a thay thÕ mét phÇn kh«ng thay thÕ thay thÕ toμn phÇn Arginin Lyzin Alanin Tyrozin Triptophan Xerin 5
Cystein Histidin Axits aspartic Phenylalanin Axit glutamic L¬zin Hydro prolin Izol¬zin Ornitin Methionin Cirtrulin Valin Treonin (ChuyÓn ho¸: phenylalanin → Tyrozin, Methionin → Cystin) c, §Æc ®iÓm nhu cÇu axitamin cña vËt nu«i Nhu cÇu a.a cña vËt nu«i phô thuéc vμo c¸c yÕu tè nh−: - Tuæi vμ loμi: ViÖc cung cÊp a.a cho lo¹i nhai l¹i kh«ng quan träng do vi sinh vËt d¹ cá cã thÓ tæng hîp c¸c a.a cÇn thiÕt. Con vËt non cã nhu cÇu a.a chøa L−u huúnh cao h¬n con vËt tr−ëng thμnh. - Chøc n¨ng s¶n xuÊt: Lîn h−íng n¹c cÇn nhiÒu Lizin h¬n lîn h−íng mì, gμ ®Î cÇn nhiÒu axit glutamic. - Møc n¨ng l−îng trong khÈu phÇn: Møc n¨ng l−îng trong khÈu phÇn t¨ng th× nhu cÇu a.a còng t¨ng. VÝ dô: 1kg thøc ¨n cã 1900Kcal th× nhu cÇu lizin lμ 0,53% (protein th« trong khÈu phÇn), khi 1kg thøc ¨n cã 2300Kcal th× nhu cÇu vÒ lizin lμ 0,71%. - Møc protein th« trong khÈu phÇn: Nhu cÇu a.a t¨ng khi protein th« trong khÈu phÇn gi¶m. - Nhu cÇu a.a ¶nh h−ëng bëi vitamin d, ý nghÜa cña mèi quan hÖ c©n b»ng axitamin trong khÈu phÇn -ý nghÜa: C¬ thÓ vËt nu«i chØ cã thÓ tæng hîp nªn protein cña nã theo mét tû lÖ c©n ®èi vÒ a.a. Nh÷ng a.a nμo n»m ngoμi c©n ®èi sÏ ®−îc «xy ho¸ cho n¨ng l−îng. Do vËy, nÕu cung cÊp a.a theo tû lÖ c©n ®èi sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông protein, tiÕt kiÖm ®−îc protein thøc ¨n. - Nguyªn nh©n lμm mÊt c©n ®èi a.a do: + KhÈu phÇn thiÕu mét sè a.a nμo ®ã. + KhÈu phÇn thõa mét sè a.a nμo ®ã: Do lμm thay ®æi c©n b»ng a.a trong khÈu phÇn, t¹o ra yÕu tè h¹n chÕ míi lμm gi¶m hiÖu suÊt sö dông 6
protein. + Sù cã mÆt cña c¸c a.a ®èi kh¸ng: C¸c cÆp a.a ®èi kh¸ng nh− lizin – arginin, valin – l¬zin – izol¬zin. Khi c¸c cÆp a.a ®èi kh¸ng cã mÆt trong khÈu phÇn sÏ lμm mÊt c©n b»ng a.a trong khÈu phÇn, gi¶m gi¸ trÞ sinh häc cña protein. + Sù cã mÆt kh«ng ®ång thêi c¸c a.a trong khÈu phÇn: Cã mét a.a nμo ®ã ®−îc gi¶i phãng chËm h¬n c¸c a.a kh¸c trong khÈu phÇn, tõ ®ã lμm mÊt c©n ®èi a.a. VÝ dô: Khi cho ¨n ®Ëu t−¬ng sèng, Methionin ®−îc gi¶i phãng chËm h¬n nªn kh«ng cã mÆt ®ång thêi víi c¸c a.a kh¸c trong khÈu phÇn. 2. Protein a, Kh¸i niÖm chung - §Þnh nghÜa: Protein lμ hîp chÊt h÷u c¬ cao ph©n tö, bao gåm c¸c axitamin trïng hîp mμ thμnh. (hay protein lμ s¶n phÈm trïng hîp cña nhiÒu axitamin) b, Sù trao ®æi protein ë ®éng vËt Protein trong thøc ¨n ®−îc hÖ thèng men tiªu ho¸ ph©n gi¶i thμnh c¸c a.a hoÆc c¸c ®o¹n peptit. C¸c s¶n phÈm nμy tham gia vμo c¸c qu¸ tr×nh sau: - Nguyªn liÖu tæng hîp nªn c¸c albumin cña huyÕt t−¬ng. - Nguyªn liÖu tæng hîp nªn c¸c protein ®Æc hiÖu cña tÕ bμo. - Dïng lμm nguyªn liÖu n¨ng l−îng. - PhÇn d− thõa ®−îc bμi xuÊt ra ngoμi c¬ thÓ. III. Vitamin 1. §Þnh nghÜa Vitamin lμ nh÷ng hîp chÊt ph©n tö nhá mμ c¬ thÓ (ng−êi vμ) vËt nu«i kh«ng thÓ tù tæng hîp ®−îc vμ rÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña chóng. 2. Ph©n lo¹i Tªn th−êng dïng Tªn ho¸ häc Tªn kh¸c Vitamin tan trong dÇu mì Vitamin A Retinol Axeroptol Vitamin D Canxipherol Vitamin E Tocoferol 7
Vitamin K Filloquinon Vitamin Q Ubiquinon C¸c vitamin hoμ tan trong n−íc Vitamin B1 Thiamin Aneurin Vitamin B2 Riboflavin Lactoflavin Vitamin B3 Axit pantotenic Niacin Vitamin B5 Axit nicotinic PP Vitamin B6 Pyridoxin Adermin, pyridoxal Vitamin H Biotin Vitamin C Axit ascobic Vitamin B12 Xiancobalamin Vitamin Bc Axit folic 3. Vai trß cña vitamin Trong c¬ thÓ vËt nu«i, vitamin cã vai trß nh− c¸c coenzim cña c¸c enzim xóc t¸c cho c¸c ph¶n øng quan träng diÔn ra trong c¬ thÓ. C¸c vitamin hoμ tan trong n−íc thùc hiÖn chøc n¨ng n¨ng l−îng cña c¬ thÓ. C¸c vitamin hoμ tan trong chÊt bÐo tham gia c¸c ph¶n øng x©y dùng nªn c¸c chÊt, x©y dùng cÊu tróc c¸c m«, c¸c c¬ quan. Sù v¾ng mÆt mét vitamin nμo ®ã trong khÈu phÇn thøc ¨n sÏ dÉn ®Õn sù rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña vËt nu«i, lμm gi¶m s¶n l−îng ch¨n nu«i. * Vitamin A: - Nguån cung cÊp: Cã trong thøc ¨n ®éng vËt nh− gan (90% Vitamin dù tr÷ trong gan), trøng, s÷a, dÇu c¸. Trong thøc ¨n thùc vËt chØ cã caroten (trong gan, carotenaza chuyÓn ho¸ caroten thμnh Vitamin A). Caroten cã nhiÒu trong thùc vËt cã mÇu vμng, ®á nh− ng«, gÊc, ít.. - Chøc n¨ng: Vitamin A gióp th−îng b× sinh tr−ëng b×nh th−êng, tham gia duy tr× thÞ gi¸c, xóc t¸c qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña ®éng vËt non, ®¶m b¶o ho¹t ®éng hÖ thèng thÇn kinh. ThiÕu Vitamin A sÏ dÉn tíi c¸c triÖu chøng sau: + Da kh« ®ãng v¶y tõng líp, gia sóc ®ùc mÊt kh¶ n¨ng giao phèi (nÕu thiÕu Vitamin A kÐo dμi) do dÞch hoμn tho¸i ho¸, con c¸i niªm m¹c ©m ®¹o 8
bÞ kh« g©y xÈy thai, ®Î non, chÕt l−u + G©y kh« m¾t vμ bÖnh qu¸ng gμ. + Mì bÞ tiªu biÕn, c¬ néi t¹ng teo. + Tho¸i ho¸ tæ chøc thÇn kinh, ch©n con vËt bÞ tª liÖt * Vitamin D (D2, D3) - Nguån cung cÊp: Thùc vËt xanh chøa Ýt Vitamin D, trong cá kh« chøa nhiÒu Vitamin D2 (200 – 1700UI/kg VCK. 1UI ) H¹t ngò cèc, c¸c lo¹i cñ kh«ng cã Vitamin D, S÷a ®éng vËt chøa nhiÒu Vitamin D. Trong thùc vËt chñ yÕu chøa tiÒn Vitamin D2. Trong da, l«ng ®éng vËt chøa tiÒn Vitamin D3. D−íi t¸c dông tia tö ngo¹i tiÒn Vitamin D2 vμ D3 chuyÓn ho¸ thμnh D2 vμ D3. - Chøc n¨ng: Tham gia qu¸ tr×nh trao ®æi Ca vμ P ë ®éng vËt. ThiÕu Vitamin D hÊp thu Ca, P gi¶m dÉn ®Õn mÒm, xèp x−¬ng, s−ng khíp x−¬ng gèi, tø chi cong. §ñ Vitamin D gia sóc ph¸t triÓn x−¬ng tèt, sinh tr−ëng nhanh, gia cÇm t¨ng s¶n l−îng trøng, vá trøng cøng. * Vitamin E - Nguån cung cÊp: Vitamin E cã nhiÒu trong thøc ¨n t−¬i xanh (300 - 400 mg/kg). Khi sÊy kh« cã 30 – 50% Vitamin E bÞ ph¸ huû. Khi ph¬i kh« th× tíi 90 – 95% Vitamin E bÞ ph¸ huû. ñ xanh th× 10 – 60% Vitamin E bÞ ph¸ huû. Thøc ¨n giμu ®¹m ®Òu chøa Ýt Vitamin E. - Chøc n¨ng: + Chèng «xy ho¸ c¸c axit bÐo ch−a no (axit bÐo ch−a no bÞ oxy ho¸ bëi oxy ph©n tö t¹o ra peroxit, peroxit ®Çu ®éc mμng ty thÓ, øc chÕ enzim cña ty thÓ, ng¨n c¶n trao ®æi n¨ng l−îng vμ tæng hîp ATP). + Chèng oxy ho¸ β - caroten, vitamin A. + Tham gia vËn chuyÓn ®iÖn tö trong ph¶n øng oxy ho¸ - khö (tham gia chuçi h« hÊp cña ty thÓ). + CÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh photphoryl ho¸. + Vitamin E chèng bÖnh c¬ tr¾ng, teo c¬ ë dª, cõu ThiÕu Vitamin E gia sóc ®ùc bÞ tho¸i ho¸ tinh hoμn, s¶n sinh tinh trïng 9
kÐm, gia sóc c¸i thai bÞ tiªu biÕn trong c¬ thÓ mÑ do liªn hÖ gi÷a mμng tö cung vμ thai kh«ng chÆt chÏ. * Vitamin B1 - Nguån cung cÊp: Cã nhiÒu trong h¹t ngò cèc vμ phô phÈm cña nã, nÊm men vμ bét l¸ thùc vËt, trong s÷a, trøng, gan. B1 §−îc tæng hîp bëi vi sinh vËt trong d¹ cá, trong trùc trμng lîn, gμ. - Chøc n¨ng: + Lμm coenzim trong chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng, chuyÓn ho¸ gluxit. + ¶nh h−ëng truyÒn xung ®éng thÇn kinh: B1 gióp tæng hîp axetylcholin – chÊt dÉn truyÒn xung thÇn kinh, øc chÕ ho¹t ®éng cña cholinesteraza – enzim ph©n huû axetylcholin. ThiÕu B1 lμm gi¶m ®−êng huyÕt, viªm thÇn kinh, g©y bÖnh tª phï do c¸c chÊt trung gian bÞ ø ®äng, con vËt hèc h¸c, kÐm ¨n, ngõng sinh tr−ëng, x−¬ng ch©n yÕu ®i kh«ng v÷ng. ThiÕu nghiªm träng mÊt kh¶ n¨ng sinh dôc, buång trøng teo. * Vitamin B2 - Nguån cung cÊp: Cã nhiÒu trong thøc ¨n xanh, men bia, thøc ¨n cã nguån gèc ®éng vËt nh− bét thÞt, s÷a ®−îc tæng hîp trong d¹ cá ®éng vËt nhai l¹i. - Chøc n¨ng: + Tham gia cÊu t¹o h¬n 12 enzim cÇn thiÕt cho chuyÓn ho¸ protein, lipit, hydratcacbon. + Tham gia cÊu t¹o hai coenzim cña c¸c enzim h« hÊp lμ Flavin mononucleotit (FMN) vμ Flavin Adenin Dinucleotit (FAD), cã vai trß quan träng trong chuyÓn ho¸ protein. ThiÕu B2 viÖc tæng hîp mét sè enzim oxy ho¸ bÞ ngõng trÖ, ¶nh h−ëng qu¸ tr×nh t¹o n¨ng l−îng cña c¬ thÓ. + Tham gia thu nhËn ¸nh s¸ng, mμu s¾c cña m¾t (cïng vitamin PP, A), dinh d−ìng niªm m¹c m¾t, da vμ c¸c biÓu m«. ThiÕu B2 h« hÊp m« bμo gi¶m, hçn lo¹n trao ®æi chÊt, søc khoÎ gia sóc gi¶m, søc ®Ò kh¸ng gi¶m, vËt nu«i bÞ viªm lîi, loÐt miÖng, bong da, viªm gi¸c mÆt. 10
* Vitamin C - Nguån cung cÊp: Cã nhiÒu trong thøc ¨n xanh, qu¶ cam quýt. - Chøc n¨ng: + Vitamin C lμ chÊt vËn chuyÓn hydrro trong qu¸ tr×nh h« hÊp cña tÕ bμo. + Chèng ho¹i huyÕt, t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ ThiÕu C g©y s−ng c¸c ®Çu khíp, ch©n r¨ng, lîi s−ng, r¨ng dÔ rông, gi¶m søc ®Ò kh¸ng, søc khoÎ. Ng−êi ta thÊy r»ng, ho¹t tÝnh tinh dÞch bß ®ùc tû lÖ thuËn víi hμm l−îng vitamin Cã trong tinh dÞch. Ngoμi c¸c vitamin trªn, B6 cã chøc n»n chuyÓn amin cho 4a.a lμ tyrozin, lizin, arginin, tryptophan. B12 tham gia trao ®æi a.a vμ a.bÐo, liªn quan ®Õn viÖc t¹o thμnh a.nucleic, cã t¸c dông chèng thiÕu m¸u ¸c tÝnh. B3 lμ thμnh phÇn cña coenzim A, xóc t¸c qu¸ tr×nh axetyl ho¸ vμ oxy ho¸, tham gia chuyÓn ho¸ chÊt bÐo vμ ®−êng. IV C¸c chÊt kho¸ng 1. Kho¸ng ®a l−îng a, Canxi (Ca) - Trong c¬ thÓ vËt nu«i non Ca chiÕm 0,7 – 1,1% vËt chÊt kh«, vËt nu«i tr−ëng thμnh 1,2 – 1,8%. Kho¶ng 99% tæng sè Ca trong c¬ thÓ n»m trong x−¬ng. - Vai trß Ca: Ca lμ nguyªn tè tham gia cÊu t¹o x−¬ng, tham gia duy tr× ho¹t ®éng hÖ thÇn kinh, tham gia ®iÒu hoμ ho¹t ®éng cña tim, Ca lμ yÕu tè ®«ng m¸u. (trao ®æi Ca trong c¬ thÓ g¾n liÒn ho¹t ®éng cña tuyÕn gi¸p tr¹ng. Khi Ca trong m¸u gi¶m, tuyÕn nμy kÝch thÝch huy ®éng Ca tõ x−¬ng chuyÓn vμo m¸u. Khi Ca trong m¸u cao th× hoocmon tuyÕn gi¸p øc chÕ VitaminÖc huy ®éng Ca tõ x−¬ng vμo m¸u). ThiÕu Ca vËt nu«i bÞ cßi x−¬ng, mÒm, xèp x−¬ng, gi¶m tÝnh thÌm ¨n, gia sóc non sinh tr−ëng chËm, gia sóc s¶n xuÊt gi¶m cho s¶n phÈm. b, Photpho (P) 11
- Trong c¬ thÓ vËt nu«i non P chiÕm 0,4 – 0,6% VCK, vËt nu«i tr−ëng thμnh 0,7 – 0,9% VCK. P chñ yÕu n»m trong x−¬ng. Tû lÖ Ca:P (2:1) trong x−¬ng hÇu nh− kh«ng ®æi. Trong m« mÒm P > Ca tíi 20 lÇn. - Photpho lμ chÊt cÊu t¹o x−¬ng, cã mÆt trong hμng lo¹t c¸c hîp chÊt h÷u c¬ quan träng nh− axit nucleic, photpholipit, photpho protein, trong c¸c enzim. P tham gia vμo qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt, trao ®æi n¨ng l−îng. ThiÕu P, gia sóc gi¶m s¶n phÈm, gi¶m l−îng thøc ¨n ¨n ®−îc. Gia sóc non thiÕu P l©u dμi sÏ bÞ mÒm, xèp x−¬ng (viÖc thiÕu P chØ nghiªm träng khi thiÕu c¶ Ca vμ Vitamin D). Thõa P dÉn tíi kh¶ n¨ng sö dông Ca, Mn gi¶m, lμm cho gia sóc lín bÞ yÕu x−¬ng, gia sóc non bÞ cßi x−¬ng, g©y tÝch luü P ë m« mÒm (®Æc biÖt víi con ®ùc), tû lÖ chÕt cao. Thõa Ca, P g©y sái thËn. Khi t¨ng Mg trong thøc ¨n, ¶nh h−ëng xÊu ®Õn hÊp thu, sö dông P. c, L−u huúnh (S) - Nguån cung cÊp: Trong thùc vËt hμm l−îng S kho¶ng 0,5 – 18 g/kg VCK. 85 – 90% S trong thùc vËt n»m trong c¸c a.a chøa S nh− Met, Cystin, Cystein. Trong c¬ thÓ ®éng vËt, S cã kho¶ng 1,5 g/kg thÓ träng, 50% S n»m trong c¬, sè cßn l¹i n»m trong l«ng, gan, da. Trong c¬ thÓ ®éng vËt S n»m trong nhiÒu hîp chÊt quan träng nh−: a.a, Vitamin B1,6,H, insulin, axit mËt, coenzim A. - Chøc n¨ng: Vai trß S g¾n liÒn víi vai trß cña c¸c hîp chÊt h÷u c¬ chøa S. ThiÕu c¸c hîp chÊt nμy, gia sóc sÏ gi¶m tæng hîp Protein, gi¶m cho s−a, trøng, thÞt, gi¶m søc ®Ò kh¸ng, t¨ng mì gan. Ngoμi c¸c nguyªn tè trªn, nhãm kho¸ng ®a l−îng cßn cã Mg, Na, Cl còng lμ nh÷ng chÊt kho¸ng rÊt quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng chøc n¨ng vμ trao ®æi chÊt, trao ®æi n¨ng l−îng cña c¬ thÓ vËt nu«i. 2. Kho¸ng vi l−îng a, S¾t (Fe) - Nguån cung cÊp: Trong ®Êt, Fe chiÕm 2 – 4%, trong thøc ¨n xanh, cá kh« 150 -200 mg/kg VCK. H¹t ngò cèc cã kho¶ng 40 – 70 mg/kg VCK. Thøc ¨n ®éng vËt nh− bét c¸, bét thÞt, bét x−¬ng cã tíi 2000 mg/kg VCK, s÷a 12
chØ cã 5 – 7mg/kg VCK. Trong c¬ thÓ vËt nu«i tr−ëng thμnh Fe cã kho¶ng 40 – 50 mg/kg thÓ träng. 60 – 70% Fe trong c¬ thÓ n»m trong hemoglobin, 2 – 20% n»m trong mioglobin, 16 – 26% dù tr÷ trong gan, m« x−¬ng. - Vai trß: Fe tham gia cÊu t¹o hemoglobin vμ mét lo¹t c¸c enzim. Nã tham gia nhiÒu qu¸ tr×nh sinh häc quan träng vμ liªn quan ®Õn h« hÊp cña m« bμo. ThiÕu Fe sÏ dÉn tíi gi¶m hemoglobin, vËt nu«i sinh tr−ëng chËm, cho s¶n phÈm thÊp, sö dông thøc ¨n kÐm. Thõa Fe g©y ngé ®éc: 2000 – 2400mg/kg VCK víi ®éng vËt nhai l¹i, 4000 – 5000 mg/kg VCK ®èi víi lîn, > 1600 ®èi víi gia cÇm. b, §ång (Cu) - Nguån cung cÊp: Trong thùc vËt Cu cã tõ 0,5 – 30 mg/kg vËt chÊt kh«. C©y, h¹t hä ®Ëu chøa nhiÒu ®ång h¬n c©y, h¹t hoμ th¶o. Trong c¬ thÓ ®éng vËt, Cu cã tõ 1,6 – 2,8 mg/kg khèi l−îng sèng. - Vai trß: Cu cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o m¸u, thiÕu Cu trong thøc ¨n sÏ gi¶m hÊp thu s¾t vμ sö dông s¾t trong viÖc tæng hîp hemoglobin. Cu tham gia qu¸ tr×nh t¹o x−¬ng vμ c¸c chøc n¨ng b¶o vÖ c¬ thÓ. Cu lμ nh©n tè ho¹t ®éng cña nhiÒu enzim. ThiÕu Cu ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh t¹o m¸u, t¹o l«ng (biÕn mμu l«ng), rèi lo¹n x−¬ng, thÇn kinh. Khi hμm l−îng Cu trong thøc ¨n tõ 30 – 50 mg/kg vËt chÊt kh« ®èi víi bß, 100 – 250 mg/kg vËt chÊt kh« ®èi víi lîn vμ gia cÇm sÏ g©y ngé ®éc. c, KÏm (Zn) - Nguån cung cÊp: Zn cã nhiÒu trong x−¬ng, gan, l«ng, sõng, mãng, tuyÕn s÷a, tinh trïng, trøng. - Chøc n¨ng: Zn tham gia trao ®æi protein, lipit, gluxit, tham gia ®iÒu hoμ chøc n¨ng sinh dôc, h« hÊp vμ t¹o m¸u, Zn lμ nh©n tè ho¹t ®éng cña mét sè enzim quan träng (arginaza, tripeptidaza, aminopeptidaza..). Zn cã t¸c dông t¨ng hiÖu qu¶ cña insulin. ThiÕu Zn g©y sõng ho¸, da mÈn ®á, gia sóc sinh tr−ëng chËm, ph¸ huû 13
qu¸ tr×nh t¹o m¸u, rèi lo¹n x−¬ng, trøng chÝn chËm. Ngoμi ra, trong nhãm kho¸ng vi l−îng cßn cã Coban, Mangan, Iod, Selen (Se) lμ nh÷ng chÊt cã vai trß quan träng víi c¬ thÓ, chóng cã thÓ lμ c¸c nh©n tè ho¹t ®éng cña nhiÒu enzim quan träng còng nh− cã thÓ lμ thμnh phÇn cña c¸c hoocmon cña c¸c tuyÕn néi tiÕt cã t¸c dông ®iÒu hoμ ho¹t ®éng cña c¬ thÓ. 14
Ch−¬ng II – Nhu cÇu dinh d−ìng cña vËt nu«i I. Nhu cÇu dinh d−ìng duy tr× 1. Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn ho¸ c¬ b¶n (CHCB) ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n (trao ®æi c¬ b¶n) lμ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸, trao ®æi xÈy ra trong c¬ thÓ con vËt khi ®ãi. Nhu cÇu trao ®æi c¬ b¶n lμ nhu cÇu dinh d−ìng cÇn thiÕt ®ñ ®Ó con vËt sèng , tøc lμ khi con vËt nghØ ng¬i hoμn toμn, n¨ng l−îng chØ cung cÊp võa ®ñ ®Ó cho tim ®Ëp, thËn bμi tiÕt vμ cho ho¹t ®éng h« hÊp, kh«ng vËn c¬, kh«ng tiªu ho¸ thøc ¨n, kh«ng ®iÒu tiÕt th©n nhiÖt (chØ ®ñ ®Ó duy tr× sù sèng). CHCB lμ n¨ng l−îng cÇn thiÕt ®Ó duy tr× sù sèng ®éng vËt trong ®iÒu kiÖn nhÞn ®ãi, hoμn toμn nghØ ng¬i vμ nhiÖt ®é m«i tr−êng sèng thÝch hîp. §ã lμ møc n¨ng l−îng tèi thiÓu ®Ó duy tr× c¸c chøc n¨ng sinh lý c¬ b¶n nh− tuÇn hßa m¸u, h« hÊp, ho¹t ®éng tuyÕn néi tiÕt, duy tr× th©n nhiÖt. Ng−êi ta quy ®Þnh thêi gian sau khi ¨n vμ nhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó con vËt kh«ng ph¶i ®iÒu hoμ th©n nhiÖt, con vËt ë tr¹ng th¸i trao ®æi c¬ b¶n nh− sau: + Thêi gian sau khi ¨n: Gia cÇm 48 giê, lîn 12 – 48 giê, ®éng vËt nhai l¹i 3 – 4 ngμy. + NhiÖt ®é thÝch hîp: Lîn 210C, tr©u bß 15,5 – 18 0C, gμ m¸i 16 – 250C. Ý nghÜa cña x¸c ®Þnh CHCB ®Ó chuÈn ®o¸n bÖnh cña tuyÕn gi¸p. TuyÕn gi¸p chi phèi nhiÒu ho¹t ®éng cña c¬ thÓ nh− chuyÓn hãa n¨ng l−îng, chuyÓn hãa c¸c chÊt, ph¸t triÓn c¬ thÓ vμ trÝ tuÖ, nã liªn quan chÆt chÏ víi c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c. VÝ dô bÖnh c−êng gi¸p: CHCB tõ + 25% trë lªn, nÆng +100%, BÖnh suy gi¸p: CHCB tõ -20% trë xuèng, nÆng -50% hay -60%. 2. Nhu cÇu dinh d−ìng cho duy tr× - Tr¹ng th¸i duy tr× lμ tr−êng hîp ®Æc biÖt trong ®êi sèng con vËt, khi ®ã chóng kh«ng ph¶i lμm viÖc, kh«ng sinh s¶n, kh«ng t¨ng, gi¶m träng, c¬ thÓ ë tr¹ng th¸i nghØ ng¬i. - Nhu cÇu duy tr× lμ nhu cÇu dinh d−ìng ë møc thÊp nhÊt, ®¶m b¶o con vËt sinh sèng b×nh th−êng nh−ng kh«ng nu«i thai, kh«ng cho con bó hay phèi 15
gièng, kh«ng t¨ng träng, kh«ng gi¶m träng. Qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ë tr¹ng th¸i c©n b»ng. KhÈu phÇn duy tr× th−êng ¸p dông víi ®ùc gièng tr−ëng thμnh thêi kú nghØ ng¬i, c¸i gièng ë thêi kú ®Çu cai s÷a con, duy tr× vËt nu«i qua vô ®«ng thiÕu thøc ¨n hoÆc duy tr× vËt nu«i khi tiÕn hμnh thÝ nghiÖm trao ®æi chÊt. ý nghÜa cña viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu duy tr× lμm c¬ së ®Ó ®¶m b¶o ®Þnh ra nhu cÇu dinh d−ìng cho sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vμ cho n¨ng suÊt cao. 2.1. Mét sè ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh nhu cÇu n¨ng l−îng cho duy tr× - Nhu cÇu n¨ng l−îng cho duy tr× ë gμ nu«i thÞt tõ 0 – 7 tuÇn tuæi lμ 128,5 Kcalo ME/kg0,75/ngμy - Nhu cÇu n¨ng l−îng cho duy tr× ë lîn: 100 – 125 Kcalo ME/kg0,75/ngμy - Ph−¬ng tr×nh −íc tÝnh nhu cÇu ME (n¨ng l−îng trao ®æi) cho duy tr× hμng ngμy cña lîn tõ 5 – 200kg khèi l−îng Mem = 458 kJ W0.75; trong ®ã w lμ träng l−îng c¬ thÓ (kg) 2.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu protein cho duy tr× - Nhu cÇu protein cho duy tr× ë lîn: 20kg x 0.0012 80kg x 0.0007 30kg x 0.0011 90kg x 0.0006 40kg x 0.0010 100kg x 0.0006 50kg x 0.0009 110kg x 0.0005 60kg x 0.0008 120kg x 0.0005 70kg x 0.0008 VÝ dô tÝnh nhu cÇu protein duy tr× cña lîn 50kg: Protein cho duy tr×: 0.0009x50kg = 0.045kg protein = 45g protein. NÕu BV cña protein thøc ¨n lμ 65% th× l−îng protein hÊp thu cÇn lμ: 45g/0.65 = 69.23g NÕu tû lÖ tiªu hãa cña protein khÈu phÇn lμ 80% th× nhu cÇu protein thøc ¨n cho duy tr× lμ: 69.23/0.8 = 86.53g. - Nhu cÇu protein cho duy tr× ë gia cÇm(g) = 0.0016 x khèi l−îng ¬ thÓ (g)/0.55 II . Nhu cÇu dinh d−ìng cho sinh tr−ëng 16
1. §Æc ®iÓm cña gia sóc sinh tr−ëng - Qu¸ tr×nh ®ång ho¸ lu«n m¹nh h¬n qu¸ tr×nh dÞ ho¸, thÓ hiÖn ë sù lín lªn vÒ khèi l−îng c¬ thÓ. - C¸c bé phËn, c¸c tæ chøc cña c¬ thÓ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, sù tÝch luü chÊt dinh d−ìng trong c¬ thÓ còng kh«ng gièng nhau. Qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña con vËt, x−¬ng ph¸t triÓn ®Çu tiªn råi ®Õn c¬ vμ cuèi cïng lμ mì. Trong thêi kú ph«i thai vμ tõ s¬ sinh ®Õn tr−ëng thμnh th× t¨ng träng nhanh, sau chËm l¹i, ®Õn khi ®¹t khèi l−îng tr−ëng thμnh th× t¨ng rÊt chËm vμ sau ®ã ngõng h¼n. Trong qu¸ tr×nh con vËt lín lªn, khèi l−îng vμ kÝch th−íc c¸c c¬ quan bé phËn t¨ng lªn mét c¸ch kh«ng ®Òu ®Æn. Qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña con vËt chÞu sù chi phèi cña c¸c hoocmon néi tiÕt tè – hoocmon sinh tr−ëng. C¸c hoocmon nμy cã t¸c dông lμm t¨ng qu¸ tr×nh ®ång ho¸, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¬ vμ x−¬ng (thuú tr−íc tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p) 2. Nhu cÇu protein cho sinh tr−ëng - Víi gia sóc: Khi gia sóc cßn non, qu¸ tr×nh sinh tr−ëng g¾n chÆt víi trao ®æi protein cña c¬ thÓ. Qu¸ tr×nh ®ã tu©n theo quy luËt: Con vËt cμng non trao ®æi chÊt cμng m¹nh, kh¶ n¨ng tÝch luü protein cμng lín, khi tr−ëng thμnh, kh¶ n¨ng tÝch luü protein gi¶m dÇn, hμm l−îng protein trong c¬ thÓ còng gi¶m dÇn. Nh− vËy, víi gia sóc cßn non cho ¨n ®Çy ®ñ protein th× chóng sÏ lín nhanh, rót ng¾n thêi gian sinh tr−ëng, khi gia sóc ®· tr−ëng thμnh cho ¨n nhiÒu protein dÉn tíi l·ng phÝ. VÒ chÊt l−îng protein, gia sóc non ®ßi hái protein chÊt l−îng cao, cã ®Çy ®ñ c¸c a.a thiÕt yÕu. Víi ®éng vËt d¹ dμy ®¬n ®ßi hái cung cÊp ®Çy ®ñ 10 laäi a.a thiÕt yÕu trong suèt thêi kú sinh tr−ëng. Víi ®éng vËt nhai l¹i, khi bé m¸y tiªu ho¸ ®· ph¸t triÓn hoμn thiÖn, hÖ vi sinh vËt d¹ cá ®· hoμn chØnh th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cung cÊp c¸c a.a thiÕt yÕu n÷a. - Víi gia cÇm: Nhu cÇu protein cho sinh tr−ëng bao gåm nhu cÇu cho duy tr×, nhu cÇu cho t¨n gträng vμ nhu cÇu cho ph¸t triÓn l«ng. 17
0,0016.P +Nhu cÇu protein duy tr× (g) = 0,55 Trong ®ã: ®Ó duy tr× 1g thÓ träng cÇn 0,0016g protein, P lμ thÓ träng (g). HiÖu qu¶ sö dông protein thøc ¨n ®Ó tæng hîp thμnh protein c¬ thÓ lμ 55%. 0,18.ΔP + Nhu cÇu protein t¨ng träng (g) = 0,55 Trong ®ã: 0,18 lμ hμm l−îng protein trong c¬ thÓ gia cÇm kho¶ng 18%. ΔP lμ t¨ng träng (g). ΔP.0,04.0,82 + Nhu cÇu protein cho ph¸t triÓn l«ng (g) = 0,55 Trong ®ã: 0,04 lμ tû lÖ l«ng gia cÇm so víi khæi l−îng c¬ thÓ khi gia cÇm nhá h¬n 4 tuÇn tuæi, hoÆc 0,07 khi gia cÇm lín hoen 4 tuÇn tuæi, 0,82 lμ hμm l−îng protein trong l«ng (82%). - Ngoμi nhu cÇu protein cho sinh tr−ëng ph¶i quan t©m ®Õn nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng, vÒ c¸c chÊt kho¸ng, vÒ vitamin vμ c¸c chÊt dinh d−ìng kh¸c (lipit) ®Ó ®¶m b¶o cho vËt nu«i sinh tr−ëng tèt, cho n¨ng suÊt cao. III . Nhu cÇu dinh d−ìng cho gia sóc sinh s¶n 1. Nhu cÇu dinh d−ìng cña ®ùc gièng - Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ®ùc gièng ®−îc thÓ hiÖn b»ng sè l−îng vμ chÊt l−îng tinh dÞch thu ®−îc tõ chóng. Khi ch¨m sãc hîp lý bß ®ùc cho 3 – 10ml, lîn ®ùc cho 250 – 350ml, ngùa cho 60 – 80 ml tinh dÞch mçi lÇn khai th¸c. - §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ®ùc gièng cÇn cung cÊp ®Çy ®ñ, liªn tôc n¨ng l−îng, protein, kho¸ng, vitamin. Cho ®ùc gièng ¨n thõa hoÆc thiÕu kÐo dμi ®Òu ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn chÊt l−îng tinh dÞch. ThiÕu n¨ng l−îng, ®ùc gièng non chËm lín, chËm tiÕt testosterol lμm hÑp èng dÉn tinh, ®ùc gièng tr−ëng thμnh ¶nh h−ëng ®Õn vÖc h×nh thμnh tinh trïng. Thõa n¨ng l−îng, c¸c c¬ quan néi t¹ng ®ùc gièng bÞ ho¸ mì, chøc 18
n¨ng c¸c tuyÕn néi tiÕt vμ sinh dôc bÞ ph¸ ho¹i, gi¶m tÝnh h¨ng vμ cã thÓ ngõng s¶n xuÊt tinh trïng. §ùc gièng qu¸ bÐo, d©y ch»ng ch©n sau yÕu, kh¶ n¨ng giao phèi gi¶m. - C¸c chÊt dinh d−ìng ¶nh h−ëng nhiÒu tíi phÈm chÊt tinh dÞch lμ protein (c¸c a.a thiÕt yÕu), vitamin vμ kho¸ng. Khi cho ¨n thiÕu protein hoÆc c¸c a.a thiÕt yÕu lμm ph¸ huû chøc n¨ng t¹o men vμ tr¹ng th¸i hoocmon cña c¬ thÓ, ®ùc gièng xuèng cÊp nhanh chãng. Cho ¨n thõa protein kÐo dμi sÏ lμm t¨ng sù t¹o thμnh amoniac, rèi lo¹n tæng hîp c¸c axit h÷u c¬ trong cã thÓ, ¶nh h−ëng xÊu ®Õn trao ®æi chÊt cña toμn bé c¬ thÓ. CÇn cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c chÊt kho¸ng cho ®ùc gièng, ®Æc biÑt lμ P, Ca, Na, Mg, Zn, Co, Mo (tr¸nh thõa Mo g©y tæn th−ëng biÓu m« mÇm, sù h×nh thμnh tinh trung suy yÕu) C¸c vitamin cÇn thiÕt ®Õn sinh s¶n lμ A, D, E. 2. Nhu cÇu dinh d−ìng cho gia sóc mang thai §Ó bμo thai ph¸t triÓn tèt, sau khi sinh sinh tr−ëng nhanh, cho n¨ng suÊt cao ë giai ®o¹n ph«i thai vμ tiÒn bμo thai cÇn cung cÊp cho gia sóc c¸i ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng. Lóc nμy nhu cÇu n¨ng l−îng, protein kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng chót Ýt nh−ng cÇn chó ý tíi chÊt l−îng protein vμ nh÷ng chÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt nh− men, vitamin. Giai ®o¹n bμo thai nhu cÇu dinh d−ìng ngμy cμng t¨ng, lóc nμy kh«ng chØ cÇn ®¶m b¶o vÒ chÊt l−îng mμ c¶ vÒ sè l−îng chÊt dinh d−ìng. IV. Nhu cÇu dinh d−ìng cho gia sóc tiÕt s÷a 1. Thμnh phÇn ho¸ häc cña s÷a Thμnh phÇn ho¸ häc cña s÷a thay ®æi tuú thuéc vμo loμi, gièng, giai ®o¹n tiÕt s÷a, thøc ¨n. Trong s÷a cã c¸c thμnh phÇn c¬ b¶n sau: protein, vitamin, chÊt kho¸ng, gluxit, lipit. Sè l−îng vμ chÊt l−îng s÷a phô thuéc vμo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña con vËt vμ ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng. §Ó t¹o thμnh c¸c chÊt dinh d−ìng cã trong s÷a, c¸c chÊt dinh d−ìng do m¸u ®−a vμo tuyÕn s÷a ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi phøc t¹p. §Ó t¹o thμnh 1kg s÷a ph¶i cã 500 – 600 lÝt m¸u ®i qua tuyÕn vó. 19
- Sè l−îng vμ chÊt l−îng s÷a phô thuéc vμo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña con vËt vμ ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng con mÑ. - Thμnh phÇn chñ yÕu cña s÷a lμ n−íc chiÕm 82% c¸c chÊt hoμ tan trong ®ã gåm axit amin, cazein, ure, enzym, vitamin: A, B, C; kho¸ng, s¾c tè, ®−êng mì . Nh− vËy s÷a lμ lo¹i thøc ¨n chøa ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d−ìng vμ lμ thøc ¨n kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®èi víi gia sóc non trong giai ®o¹n bó s÷a, ®Æc biÖt lμ s÷a ®Çu, s÷a cña con mÑ tiÕt ra trong tuÇn lÔ ®Çu sau khi ®Î. - S÷a ®Çu cña bß gi¸ trÞ dinh d−ìng cao h¬n s÷a th−êng rÊt nhiÒu: Hμm l−îng vitamin A gÊp 10 lÇn s÷a th−êng §−êng gluco gÊp 6 lÇn s÷a th−êng Mì s÷a gÊp 6 lÇn s÷a th−êng Vitamin D gÊp 3 lÇn s÷a th−êng Vitamin C gÊp 2.5 lÇn s÷a th−êng MtgSO4 gÊp 2 lÇn s÷a th−êng Hμm l−îng γ globumin cao h¬n s÷a th−êng - S÷a ®Çu mÇu vμng s¸nh, cã mïi th¬m ngon ®Æc biÖt khi ®un s«i th−êng ng−ng kÕt thμnh t¶ng. - Tõ nh÷ng chØ tiªu trªn cña s÷a th× nhu cÇu dinh d−¬ngc cho gia sóc tiÕt s÷a lμ rÊt quan träng. 2. Nhu cÇu dinh d−ìng cña gia sóc tiÕt s÷a - Víi lîn tiÕt s÷a: Sau khi ®Î vμ b¾t ®Çu tiÕt s÷a, c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi trong c¬ thÓ t¨ng lªn, nhu cÇu n¨ng l−îng vμ protein còng t¨ng lªn. Ng−êi ta tÝnh ®−îc r»ng cÇn cung cÊp 1,5 ®¬n vÞ thøc ¨n (3750 Kcal) cho 100kg khèi l−îng lîn mÑ. Mçi lîn con bæ sung thªm 0,33 – 0,38 ®¬n vÞ thøc ¨n. Trung b×nh mçi ngμy lîn tiÕt ra theo s÷a 300 – 350g protein. V× vËy cÇn cung cÊp ®Çy ®ñ l−îng protein cã gi¸ trÞ cao. NÕu cho ¨n thiÕu protein hoÆc protein gi¸ trÞ thÊp th× s¶n l−îng s÷a mÑ gi¶m, lîn mÑ hao mßn nhanh chãng. Nhu cÇu kho¸ng cho lîn mÑ rÊt cao. Mçi ngμy tiÕt ra theo s÷a trung 20