Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu thành phần hoá học tinh dầu và dịch chiết của cây riềng mép ngắn (Alpinia breviligulata) ở Đà Nẵng

1<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG<br /> <br /> TRỊNH THỊ HOA<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HOÁ HỌC TINH DẦU<br /> VÀ DỊCH CHIẾT CỦA CÂY RIỀNG MÉP NGẮN<br /> (ALPINIA BREVILIGULATA)<br /> Ở ĐÀ NẴNG<br /> Chuyên ngành : Hoá hữu cơ<br /> Mã số<br /> : 60-44-27<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC<br /> <br /> Đà Nẵng - 2011<br /> <br /> 2<br /> <br /> Công trình ñược hoàn thành tại<br /> ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Bích Tuyết<br /> <br /> Phản biện 1: PGS. TS. Lê Tự Hải<br /> Phản biện 2: TS. Trịnh Đình Chính<br /> <br /> Luận văn ñược bảo vệ trước Hội ñồng chấm luận văn tốt<br /> nghiệp thạc sĩ khoa học họp tại Đại học Đà Nẵng vào<br /> ngày 25 tháng 6 năm 2011.<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận văn tại:<br /> - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng<br /> - Thư viện trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng<br /> <br /> 3<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn ñề tài<br /> Trong những năm gần ñây, cùng với sự phát triển của khoa học<br /> và công nghệ nói chung, quá trình nghiên cứu cấu trúc và hoạt tính sinh<br /> học của các hợp chất tự nhiên ñã phát triển mạnh mẽ. Việc nghiên cứu<br /> các hợp chất tự nhiên ñóng vai trò quan trọng trong việc tìm tòi, nghiên<br /> cứu và sản xuất các vị thuốc quý không chỉ cho nền y học cổ truyền mà<br /> cả trong nền y học hiện ñại. Cũng trên cơ sở nghiên cứu ñó ñã xây dựng<br /> ñược các quy trình tổng hợp ra các hợp chất tự nhiên, ñó là con ñường<br /> hữu ích trong công nghệ hoá học cũng như các ngành công nghệ khác<br /> như ngành thực phẩm, hương liệu, mỹ phẩm, dược phẩm…<br /> Việt Nam là một nước thuộc vùng nhiệt ñới gió mùa ẩm, với hệ<br /> thống thảm thực vật phong phú và ña dạng, nhiều loại cây quý hiếm rất<br /> có giá trị trong ngành dược liệu và các ngành kinh tế khác [4]. Trong số<br /> ñó, phải kể ñến loài cây Alpinia breviligulata Gagnep. (Riềng mép ngắn,<br /> Riềng lưỡi ngắn) thuộc họ Gừng (Zing+`iberaceae) là cây thuốc dân<br /> gian, mọc hoang chủ yếu ở miền Trung nước ta (loài này chỉ mới ñược<br /> tìm thấy ở Việt Nam từ Thanh Hoá ñến Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Đà<br /> nẵng) trong các lùm bụi, ñất ẩm và râm mát [20]. Thân rễ (rhizome) và<br /> hạt thường ñược dùng chữa các bệnh: ñau bụng, ñau dạ dày, tá tràng...<br /> tinh dầu dùng chữa bệnh ñau răng... [3], [12], [15].<br /> Tuy nhiên, cho ñến nay cây Alpinia breviligulata Gagnep. chỉ<br /> mới ñược nhắc ñến trong các sách như là một cây thuốc dân gian. Việc<br /> nghiên cứu thành phần hoá học của nó vẫn chưa nhiều và chưa có hệ<br /> thống, ñặc biệt vẫn chưa có tài liệu nào công bố về thành phần hoá học<br /> của dịch chiết (phần thân rễ) cũng như việc tách và nghiên cứu hoạt tính<br /> của các cấu tử chính của nó. Vì vậy, chúng tôi chọn ñề tài<br /> “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC TINH DẦU<br /> VÀ DỊCH CHIẾT CỦA CÂY RIỀNG MÉP NGẮN<br /> <br /> 4<br /> (ALPINIA BREVILIGULATA) Ở ĐÀ NẴNG "<br /> Hy vọng rằng những kết quả nghiên cứu ñược của ñề tài cùng<br /> với những công trình nghiên cứu trước ñây sẽ làm bằng chứng khoa<br /> học cho việc sử dụng loại tài nguyên này vào các lĩnh vực sản xuất dược<br /> liệu, hương liệu, mỹ phẩm... Và từ ñó có hướng qui hoạch canh tác, khai<br /> thác và sử dụng loại thực vật này trên ñịa bàn Đà Nẵng nói riêng và cả<br /> nước nói chung.<br /> 2. Mục ñích nghiên cứu<br /> Nghiên cứu thành phần hoá học tinh dầu và dịch chiết, thử hoạt<br /> tính sinh học các dịch chiết của cây Alpinia breviligulata Gagnep.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> Nghiên cứu thành phần hóa học tinh dầu của: lá, thân cây, thân<br /> rễ. Nghiên cứu thành phần hóa học dịch chiết thân rễ trong các dung<br /> môi: Dung môi n-hexan; dung môi clorofom; dung môi etanol<br /> Xác ñịnh hoạt tính sinh học dịch chiết thân rễ. Tách và xác ñịnh<br /> thành phần hoá học từ dịch chiết n-hexan của thân rễ và tinh dầu (thân<br /> rễ, lá, thân) của cây Alpinia breviligulata Gagnep.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> * Nghiên cứu lý thuyết<br /> Thu thập, tổng hợp các tài liệu, tư liệu, sách báo trong và ngoài<br /> nước có liên quan ñến ñề tài.<br /> Nghiên cứu lí thuyết: Phương pháp nghiên cứu các hợp chất tự<br /> nhiên; tổng quan các tài liệu về ñặc ñiểm hình thái thực vật, thành phần<br /> hoá học của một số cây thuộc chi Riềng (Alpinia) nói chung và cây<br /> RMN (Alpinia breviligulata Gagnep.) nói riêng.<br /> * Phương pháp thực nghiệm<br /> Phương pháp tách tinh dầu bằng chưng cất lôi cuốn hơi nước.<br /> Phương pháp ngâm chiết bằng dung môi hữu cơ (metanol).<br /> <br /> 5<br /> Phương pháp xác ñịnh các hằng số vật lý và hóa học: Nhiệt ñộ<br /> nóng chảy, chỉ số khúc xạ, chỉ số axit, chỉ số este…<br /> Phương pháp tách và xác ñịnh thành phần hoá học của tinh dầu<br /> và dịch chiết: Sắc ký khí - khối phổ liên hợp (GC/MS)<br /> Phương pháp phổ xác ñịnh cấu trúc: phổ khối lượng (MS).<br /> 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài<br /> Từ các nghiên cứu trên, luận văn ñã thu ñược một số kết quả với<br /> những ñóng góp thiết thực sau:<br /> - Xác ñịnh ñược hàm lượng, các chỉ số vật lý, hoá học của tinh<br /> dầu các bộ phận cây RMN ở Đà Nẵng nhằm ñịnh hướng cho việc quy<br /> hoạch và khai thác sau này.<br /> - Xác ñịnh thành phần hoá học của tinh dầu : lá, thân cây, thân rễ<br /> và dịch chiết thân rễ.<br /> - Thử hoạt tính sinh học của các dịch chiết thân rễ ñể ñịnh hướng<br /> cho việc ứng dụng trong thực tế.<br /> 6. Cấu trúc của luận văn<br /> Ngoài phần mở ñầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục trong<br /> luận văn ñược chia thành ba chương như sau:<br /> Chương 1: Tổng quan<br /> Chương 2: Những nghiên cứu thực nghiệm<br /> Chương 3: Kết quả và bàn luận.<br /> CHƯƠNG 1<br /> TỔNG QUAN<br /> 1.1. Đặc ñiểm hình thái thực vật và thành phần hoá học của một số<br /> cây thuộc chi Riềng (Alpinia)<br /> 1.2. Alpinia breviligulata Gagnep. -Riềng mép (lưỡi) ngắn<br /> 1.2.1. Mô tả sơ lược ñặc ñiểm thực vật của cây Riềng mép ngắn<br /> (Alpinia breviligulata Gagnep.)<br /> <br />