Tìm hiểu các kỹ thuật nhân giống cây trồng - Gieo hạt - Chiết cành - Giâm cành - Ghép cành (Tập 1): Phần 1

Chia sẻ: Lộ Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 cuốn sách "Cẩm nang kỹ thuật nhân giống cây trồng (Tập 1)" giới thiệu về các dụng cụ và thiết bị, vật liệu phục vụ cho công việc nhân giống. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu các kỹ thuật nhân giống cây trồng - Gieo hạt - Chiết cành - Giâm cành - Ghép cành (Tập 1): Phần 1

Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn thÕ kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn Duy Hïng Thμnh viªn ts. NguyÔn an tiªm Ts. KhuÊt duy kim h¶i NguyÔn vò thanh h¶o 2
Lêi nhμ xuÊt b¶n Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê ®−îc h−ëng lîi tõ c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i, nhÊt lμ vay vèn, ®Êt ®ai, khoa häc kü thuËt,... nªn khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n nãi chung vμ n«ng d©n nãi riªng ®· cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Çu t− ph¸t triÓn m¹nh c¸c m« h×nh kinh tÕ v−ên, ®em l¹i thu nhËp cho ng−êi d©n. Tuy nhiªn, cßn mét sè ng−êi d©n ch−a cã nhiÒu kiÕn thøc còng nh− am hiÓu s©u vÒ kü thuËt nh©n gièng c©y trång nh−: gieo h¹t, chiÕt cμnh, gi©m cμnh vμ ghÐp cμnh, mμ hoμn toμn ®ang khai th¸c tõ tù nhiªn lμm c¹n kiÖt nguån tμi nguyªn, bÞ ®éng vÒ nguyªn liÖu,... ChÝnh v× vËy, viÖc h−íng dÉn kü thuËt nh©n gièng c©y trång cho bμ con n«ng d©n hiÖn nay lμ yªu cÇu mang tÝnh thùc tiÔn vμ cÊp thiÕt. Nh»m gióp b¹n ®äc còng nh− bμ con n«ng d©n cã thªm tμi liÖu vÒ c¸c kü thuËt nh©n gièng c©y trång, Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt phèi hîp víi Nhμ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp xuÊt b¶n 5
cuèn s¸ch CÈm nang kü thuËt nh©n gièng c©y trång: Gieo h¹t - ChiÕt cμnh - Gi©m cμnh - GhÐp cμnh do PGS.TS. NguyÔn Duy Minh biªn so¹n. Cuèn s¸ch gåm 7 ch−¬ng ®−îc chia thμnh hai tËp: TËp 1 - tõ Ch−¬ng I ®Õn Ch−¬ng III vμ TËp 2 - tõ Ch−¬ng IV ®Õn Ch−¬ng VII, giíi thiÖu vÒ c¸c dông cô vμ thiÕt bÞ, vËt liÖu phôc vô cho c«ng viÖc nh©n gièng; c¸ch nh©n gièng tõ rÔ, th©n, l¸; h−íng dÉn c¸ch ghÐp c©y vμ c¸ch ch¨m sãc c©y trång... §Ó b¹n ®äc tiÖn theo dâi, TËp 1 cña cuèn s¸ch ®−îc s¾p xÕp theo tr×nh tù sau: - Ch−¬ng I: Dông cô vμ chuÈn bÞ vËt liÖu; - Ch−¬ng II: Nh©n gièng tõ h¹t gièng; - Ch−¬ng III: Nh©n gièng tõ rÔ c©y; Xin giíi thiÖu TËp 1 cña cuèn s¸ch víi b¹n ®äc. Th¸ng 10 n¨m 2012 Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - sù thËt 6
LêI NãI §ÇU Kinh tÕ v−ên (v−ên gia ®×nh, v−ên −¬m) gi÷ vai trß quan träng trong nÒn n«ng, l©m nghiÖp n−íc ta. V−ên ®· mang l¹i nguån kinh tÕ thu nhËp ®¸ng kÓ cho ng−êi lμm v−ên. C¸c lo¹i qu¶ lμ nguån dinh d−ìng, nguån vitamin quý gi¸; c¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh gãp phÇn t« ®Ñp ®êi sèng h»ng ngμy cña con ng−êi; c¸c c©y trong v−ên cßn cung cÊp gç cho x©y dùng vμ nguyªn liÖu cho nhiÒu ngμnh s¶n xuÊt kh¸c... C¸c kü thuËt nh©n gièng c©y trång: gieo h¹t, chiÕt cμnh, gi©m cμnh vμ ghÐp cμnh... lμ c¸c biÖn ph¸p truyÒn thèng vÉn ®−îc sö dông lμm c¬ së ®¶m b¶o më réng nguån gièng c©y míi, c¶i thiÖn chÊt l−îng vμ n©ng cao s¶n l−îng c©y trång. Tuy nhiªn, ®Ó hiÓu vμ n¾m v÷ng c¸c kü thuËt ®ã trªn c¬ së khoa häc còng nh− cñng cè vμ ph¸t triÓn c¸c kinh nghiÖm nh©n gièng c©y trång, cÇn ®i s©u vμ bæ sung cho ngμy cμng hoμn thiÖn lμ mét yªu cÇu vμ ®ßi hái cña ng−êi lμm v−ên. Cuèn s¸ch gåm 7 ch−¬ng vμ chia thμnh 2 tËp: TËp 1: tõ ch−¬ng I ®Õn ch−¬ng III; TËp 2: tõ ch−¬ng IV ®Õn ch−¬ng VII. 7
Ch−¬ng I giíi thiÖu vÒ c¸c dông cô vμ thiÕt bÞ vËt liÖu phôc vô cho c«ng viÖc nh©n gièng c©y trång; c¸c ch−¬ng II, III, IV, V,... giíi thiÖu c¸ch nh©n gièng tõ rÔ, th©n, l¸, ghÐp cμnh... Hy väng r»ng víi néi dung nh− trªn, cuèn s¸ch cã thÓ gióp cho c¸c kü thuËt viªn n«ng, l©m nghiÖp, c¸c b¹n yªu thÝch nghÒ lμm v−ên, bμ con n«ng d©n vμ b¹n ®äc t×m hiÓu vμ thùc hiÖn s¸ng t¹o nh©n vμ lai t¹o gièng míi, trao ®æi kinh nghiÖm vμ lμm phong phó c¸c kiÕn thøc vÒ nghÒ lμm v−ên. Cuèn s¸ch biªn so¹n lÇn ®Çu, cßn cã nhiÒu ®iÓm cÇn ®Ò cËp vμ bæ sung. RÊt mong b¹n ®äc ®ãng gãp ý kiÕn cho cuèn s¸ch ngμy mét hoμn thiÖn vμ thùc sù cã Ých cho ng−êi lμm v−ên. T¸c gi¶ 8
Ch−¬ng I DôNG Cô Vμ CHUÈN BÞ VËT LIÖU 1. DôNG Cô Vμ THIÕT BÞ §Ó nh©n gièng c©y cÇn cã mét diÖn tÝch lμm viÖc s¹ch sÏ vμ ng¨n n¾p, ®ñ c¸c dông cô vμ thiÕt bÞ tèt vμ phï hîp víi c«ng viÖc, thùc hiÖn c¸c quy tr×nh mét c¸ch nghiªm ngÆt. NÕu kh«ng sÏ mÊt kh¸ nhiÒu thêi gian t×m kiÕm dông cô vËt liÖu, lμm h¹n chÕ hiÖu qu¶ lμm viÖc. Phôc vô cho thao t¸c nh©n gièng nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c lo¹i dao, kÐo c¾t c©y, giÇm trång ®ñ s¾c; ph©n ñ thÝch hîp; mét sè chËu trång c©y víi kÝch cì kh¸c nhau, cïng mét lo¹t c¸c dông cô, phô tïng ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc víi sù chÝnh x¸c, kh«ng nhÇm lÉn khi xö lý vμ tiÕn hμnh nh©n gièng. §Ó tr¸nh kh«ng lμm t−íc r¸ch c©y khi nh©n gièng, ph¶i chó ý dïng dao c¾t, dao c¹o s¾c, tiÕn hμnh c«ng viÖc trªn mét tÊm kÝnh s¹ch sÏ. Kh«ng c¾m th¼ng ®o¹n cμnh vμo ®Êt ph©n mμ ph¶i dïng giÇm hay mét c¸i dïi t¹o lç råi míi ®Æt cμnh c©y vμo lç ®ã. C¸c giÇm, dïi ph¶i cã kÝch th−íc phï hîp víi kÝch th−íc ®o¹n th©n, cμnh c©y muèn nh©n gièng. 9
CÇn chuÈn bÞ mét bμn lμm viÖc thÝch hîp víi c«ng viÖc cña ng−êi lμm v−ên: chiÒu cao hîp lý cña bμn ph¶i thÊp h¬n bμn tay khi ®Ó c¸nh tay vu«ng gãc víi th©n ®Ó tay lμm viÖc trªn mÆt bμn ®−îc dÔ dμng. N¬i lμm viÖc ph¶i ®Çy ®ñ ¸nh s¸ng. Sau khi lμm viÖc, dông cô ph¶i lμm s¹ch vμ ®Ó ®óng vμo vÞ trÝ quy ®Þnh. C¸c dông cô vμ thiÕt bÞ th−êng dïng: - Dao (1), c¸c l−ìi dao c¹o cì lín (2), kÐo c¾t c©y (3). - §¸ mμi (4) - DÇu b«i tr¬n (5) - GiÎ lau s¹ch (6) - ChÊt hoμ tan (7) - GiÊy nh¸m (8) - TÊm gç nÐn chÆt ®Êt c¸c lo¹i (9) - C¸c lo¹i giÇm (10) - C¸c sμng r©y ®Êt, ph©n cã lç 3mm (11) - C¸c nh·n, bót ch× ghi vμ tÊm thiÕc máng (12) 10
- Sæ ghi chÐp (13) - Tói ni l«ng c¸c lo¹i (14) - C¸c lo¹i d©y buéc (15) - C¸c que b»ng tre dμi 30-40 cm lμm chç tùa (cäc) cho cμnh c©y (16) - B×nh phun n−íc lμm −ít l¸, th©n (b×nh phun s−¬ng) (17) 11
- B×nh t−íi (18) - ChÊt diÖt nÊm (19) - ChÊt diÖt cá (20) - C¸c chÊt kÝch thÝch ra rÔ (21) - C¸c b¶n kÝnh ®Ó che phñ chËu gieo hay chËu −¬ng c©y (22) vμ (23) - C¸c lo¹i chËu ®Ó gieo h¹t hay −¬ng c©y (24) vμ (25) - Ph©n vμ ®Êt trén lÉn (26) - Ph©n bãn d¹ng láng (dung dÞch) (27). 2. §IÒU CHØNH M¤I TR¦êNG Muèn nh©n gièng mét lo¹i c©y nμo ®ã, tr−íc hÕt cÇn b¶o ®¶m cho cho bé phËn c©y ®ã (h¹t, hom c©y...) ®−îc sèng cho ®Õn khi t¹o nªn c©y míi. Ngay tõ lóc ®Çu nÕu ta ®Æt c¸c bé phËn c©y tèt trong m«i tr−êng ®−îc ®iÒu chØnh thÝch hîp, quy tr×nh t¸i t¹o vμ h×nh thμnh bé phËn c©y míi sÏ ®−îc nhanh chãng, tr¸nh ®−îc c¸c rñi ro. Khi nh©n c©y hay gieo h¹t, th−êng chó ý 2 lo¹i m«i tr−êng: (1) m«i tr−êng khÝ cÇn quan t©m 4 yÕu tè: ®é Èm, nhiÖt ®é, c©n b»ng khÝ vμ ¸nh s¸ng mμ c©y thu nhËn; (2) m«i tr−êng ®Êt hay ph©n trén ®Êt (®Êt - ph©n) còng cÇn chó ý 4 yÕu tè: nhiÖt ®é, ®é Èm, sù tho¸ng khÝ cña ®Êt vμ c¸c ph¶n øng ho¸ häc ®Êt (axit hay kiÒm). 12
Mét m«i tr−êng lý t−ëng cho c©y bao gåm c¸c ®Æc tÝnh sau: ®é Èm bÞ hao hôt tèi thiÓu; nhiÖt ®é kh«ng khÝ lu«n duy tr× m¸t; ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ ®Ó c©y cã thÓ quang hîp tèt; ®¶m b¶o c©n b»ng khÝ gi÷a m«i tr−êng ®Êt vμ kh«ng khÝ; tho¸t n−íc tèt; nhiÖt ®é cña ®Êt vμ ®Êt - ph©n Êm; ®Êt mang ®Æc ®iÓm axit/kiÒm = trung tÝnh. 2.1. C¸c khung l¹nh (hép l¹nh) Ta cã thÓ ®iÒu chØnh b−íc ®Çu trong mét m«i tr−êng l¹nh: lμ khung kÝnh kh«ng ®¸y, cã n¾p che b»ng kÝnh (hay nil«ng trong suèt) óp trªn ®Êt b×nh th−êng. Víi d¹ng hép nμy lμm t¨ng nhiÖt ®é ®Êt, h¹n chÕ c¸c biÕn ®éng nhiÖt ®é, duy tr× ®−îc ®é Èm vμ ®¶m b¶o ¸nh s¸ng lät vμo. Víi hÖ thèng nμy cã thÓ ®¶m b¶o nh©n gièng mét sè l−îng lín c¸c hom c©y. Sù bÊt lîi chñ yÕu cña kiÓu khung nμy lμ khi ¸nh s¸ng chiÕu m¹nh (lóc n¾ng to), m«i tr−êng kÝn dÔ t¨ng nhiÖt ®é, do ®ã ph¶i th«ng khÝ (n©ng cao c¸c n¾p ®Ëy) ®Ó gi¶m nhiÖt ®é, ®é Èm do ®ã còng bÞ gi¶m mÊt mét phÇn. ViÖc ®iÒu chØnh cÇn cho qu¸ tr×nh quang hîp. Trong thùc tÕ kiÓu khung l¹nh "Hμ Lan" lμ thÝch hîp. §ã lμ khung kÝnh cã kÝch th−íc 1,50  0,75m. Cã thÓ ®Æt trªn nÒn ®Êt ph¼ng cao 30cm víi ®é nghiªng vÒ phÝa nam (nÒn thÊp ®i cßn 22,5cm). C¸c khung ®Æt c¸ch nhau 1,45m. 13
2.2. Nhμ kÝnh §Ó gãp phÇn b¶o ®¶m m«i tr−êng sèng cña c©y, ta dïng nhμ kÝnh víi c¸c thiÕt bÞ t−¬ng ®èi hoμn chØnh ®Æt trªn mÆt ®Êt hay treo trªn kh«ng. Nã bao gåm c¸c khung gç hay khung kim lo¹i ®−îc lμm ch¾c ch¾n ®Ó chèng ®æ khi giã to. Bªn trong nhμ kÝnh cã thÓ ®Æt c¸c hép phñ kÝnh, cã thiÕt bÞ ®Ó lμm Êm, t¨ng nhiÖt ®é khi cÇn nh©n gièng c©y, c¸c khu trång c©y trang trÝ cho néi thÊt nhμ ë (dïng c¸c ®iÖn trë n»m trong ®Êt, phñ líp c¸t lªn trªn... cã bé ®iÒu nhiÖt gióp ®iÒu chØnh chÝnh x¸c nhiÖt ®é khi cÇn). 2.3. M¸y phun s−¬ng mï Dïng ®Ó ®iÒu chØnh tù ®éng ®é Èm mong muèn. 14
Cô thÓ lμ khi mÆt trêi chiÕu s¸ng, nhiÖt ®é kh«ng khÝ lªn cao nh−ng nhiÖt ®é ®Êt vμ nhiÖt ®é ®Êt - ph©n vÉn kh«ng thay ®æi. Nguån n−íc ®Æt ë n¬i nh©n gièng cã nguån ®iÖn chiÕu s¸ng vμ m¸y phun s−¬ng mï ®iÒu chØnh ®é Èm. 2.4. C¸c nhμ kÝnh mini (nhá) Nhμ kÝnh nhá lo¹i nμy cã d¹ng c¸c lång, c¸c chuång thuû tinh x¸ch tay dïng bªn trong nhμ, ®Æt ë n¬i ®Çy ®ñ ¸nh s¸ng. Th−êng dïng mét ®¸y b»ng b«ng thuû tinh, bªn trong ®Ó c¸c sîi d©y ®iÖn lμm nãng vμ mét bé phËn ®iÒu nhiÖt. Trªn m¸i lîp c¸c chÊt liÖu chèng thÊm. Khi −¬m hay trång c©y trong c¸c nhμ kÝnh nhá nμy vμo mïa ®«ng nhiÖt ®é thÊp vÉn b¶o ®¶m c©y sinh tr−ëng tèt. 2.5. C¸c lång, hép b»ng chÊt dÎo Lo¹i hép, lång nμy cã gi¸ thμnh thÊp, kh«ng qu¸ tèn kÐm, l¹i ®¬n gi¶n... mμ vÉn b¶o ®¶m ®−îc kÕt qu¶ 15
−¬m hay nh©n gièng. Dïng polyetylen trong suèt trïm lªn c¸c khung (b»ng tre, kim lo¹i) ®· lμm s½n, óp lªn c¸c chËu hay miÕng ®Êt −¬m, gieo c©y. Cã thÓ bao tõng chËu hay óp lªn tõng c©y tuú theo kÝch th−íc, c©y. C¸c khung s¾t lμm thμnh khung d¹ng c¸c lång, lÒu, sau ®ã chôp polyetylen råi buéc hai ®Çu l¹i ®¶m b¶o ®é Èm vμ nhiÖt ®é. Khi cÇn ®iÒu chØnh, chØ cÇn th¸o hë tÊm polyetylen. 3. DAO C¾T §©y lμ dông cô quan träng trong nh©n gièng c©y. Tuú lo¹i c«ng viÖc mμ chän lo¹i dao c¾t thÝch hîp. Trong trång v−ên, th−êng chän lo¹i dao cã träng l−îng trung b×nh, l−ìi thÐp s¾c. Nh−ng khi dïng trong ghÐp c©y th× chän dao nÆng h¬n. ë cuèi c¸n dao cã mét l−ìi tï dïng t¸ch vá c©y khi ®Æt m¾t ghÐp. Víi c¸c hom c©y cøng th× dïng lo¹i dao c¹o. Muèn c¾t mét cμnh cøng, ®Ó cμnh bªn tay tr¸i, l−ìi dao ®Ó d−íi cμnh vμ ngãn c¸i phÝa trªn cμnh. C¾t nghiªng cμnh vμ gi÷ qu·ng c¸ch cÇn c¾t n»m gi÷a ngãn c¸i vÒ l−ìi dao. L−ìi dao cã thÓ s¾c mét bªn hoÆc c¶ 2 bªn. Th−êng mét con dao cã gi¸ ®¾t th× chÊt l−îng l−ìi dao cμng tèt. Mét l−ìi dao thÐp tèt dïng ®−îc trong thêi gian dμi. 16
C«ng dông cña dao rÊt nhiÒu: "Cã tíi hμng ngμn c«ng dông". Mét con dao nhÝp ®èi víi lμm v−ên cã thÓ lμm ®−îc kh¸ nhiÒu viÖc. Khi dïng dao c¾t mét cμnh c©y, nhùa c©y vμ c¸c chÊt hoμ tan trong c©y sÏ tiÕt ra, ph¶i lμm s¹ch b»ng mét giÎ s¹ch tÈm c¸c dung m«i hoμ tan nh− Ðt x¨ng, tetraclorua, cacbon hay giÊy mÞn. - C¸c lo¹i dao hay dïng: (1) (2) (3) (1). Lo¹i dao cã thÓ gËp vµo ®−îc; (2). Lo¹i dao cã l−ìi cè ®Þnh ë c¸n; (3). Lo¹i dao ghÐp cã phÇn ®u«i ng¾n ®Ó t¸ch vá. - Mμi dao s¾c: (1a). §æ mét Ýt dÇu trªn mÆt nh¸m cña ®¸ mμi. L−ìi dao nghiªng ®−îc gi÷ mét gãc x¸c ®Þnh so víi mÆt ®¸ mμi. 17
(1b). §−a nhÑ nhμng l−ìi dao trªn mÆt nh½n cña ®¸ mμi nhiÒu l−ît ®¶m b¶o l−ìi dao ph¼ng, mÞn, s¾c. (2). L−ìi dao 2 mÆt b»ng: ®−a ®Òu trªn mÆt ®¸ mμi nhiÒu lÇn. §−a chuyÓn l−ìi dao khi mμi suèt chiÒu dμi cña ®¸ mμi ®Ó ®¶m b¶o sù ®ång ®Òu bÒ mÆt l−ìi dao. Trªn thÞ tr−êng còng cã c¸c lo¹i ®¸ mμi mÆt h¬i cong, kÝch cì bÐ nh−ng sö dông khã h¬n, do ®ã theo tËp qu¸n th−êng dïng lo¹i ®¸ mμi cã bÒ mÆt ph¼ng. (1a) (1b) (2) 4. KÐO C¾T CμNH C¢Y Con dao s¾c lμ mét dông cô tèt cho ng−êi lμm v−ên. Tuy vËy kÐo c¾t cμnh c©y ®−îc sö dông cã 18