Tính đa hình trong lập trình hướng đối tượng

KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> involved in dehydration- and cold-inducible gene expression. Biochem Biophys Res Commun<br /> 290:998-1009<br /> 9. Tamura K, Peterson D, Peterson N, Stecher G, Nei M, Kumar S. 2011. MEGA5: molecular<br /> evolutionary genetics analysis using maximum likelihood, evolutionary distance, and maximum<br /> parsimony methods. Mol Biol Evol 28:2731-9<br /> 10. Wind JJ, Peviani A, Snel B, Hanson J, Smeekens SC. 2013. ABI4: versatile activator and<br /> repressor. Trends in Plant Science 18:125-32<br /> 11. Wu GA, Prochnik S, Jenkins J, Salse J, Hellsten U, et al. 2014. Sequencing of diverse<br /> mandarin, pummelo and orange genomes reveals complex history of admixture during citrus<br /> domestication. Nat Biotech 32:656-62<br /> 12. Yamaguchi-Shinozaki K, Shinozaki K. 2006. Transcriptional regulatory networks in cellular<br /> responses and tolerance to dehydration and cold stresses. Annu. Rev. Plant Biol. 57:781-803<br /> 13. Zhang ZW, Feng LY, Cheng J, Tang H, Xu F, et al. 2013. The roles of two transcription<br /> factors, ABI4 and CBFA, in ABA and plastid signalling and stress responses. Plant Mol Biol 83:445-58<br /> <br /> SUMMARY<br /> IDENTIFICATION OF A DREB3 GENE<br /> FROM CLEMENTINE (CITRUS CLEMENTINA) BY IN SILICO METHOD<br /> Bui Thi Hai Yen, Nguyen Thi Anh, Cao Phi Bang<br /> Hung Vuong University<br /> DREB3 belong to DREB (dehydration-responsive element binding) transcription factor family which<br /> plays an important role in plants. In this work, we identified a DREB3 gene in Clementine by using in<br /> silico method. CclDREB3 is similarity to other DREBs belonging to A3 subgroup in many plant species.<br /> The full-length genomic sequence of CclDREB3 gene includes 1050 pb. This gene encodes a protein<br /> containing 349 amino acid which is weekly basic with pI value of 7.10. 3D modeling structure shows<br /> that the AP2 conserved domain of CclDREB3 has a α helix and three-stranded antiparallel β sheet.<br /> Keywords: Clementine, DREB3, physico-chemical properties, in silico, 3D modeling, gene<br /> dentification.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÍNH ĐA HÌNH TRONG LẬP TRÌNH<br /> HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG<br /> Nguyễn Đình Như<br /> Trường Đại học Hùng Vương<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đa hình là một trong bốn tính chất đặc trưng của lập trình hướng đối tượng, đây cũng chính là tính<br /> chất khó hiểu nhất, khó phân biệt trong khi lập trình. Trong bài báo này, tôi tập trung vào các yếu tố<br /> tạo nên tính đa hình cho đối tượng trong lập trình. Tính đa hình thường liên quan đến kiểu dữ liệu được<br /> truyền vào đối tượng và phương thức truyền tham số. Kiểu dữ liệu được thể hiện ở giao diện, phương<br /> thức truyền tham số được thể hiện ở việc nạp chồng.<br /> Từ khóa: Đa hình, lập trình hướng đối tượng, nạp chồng.<br /> <br /> <br /> 94 KHCN 2 (31) - 2014<br />  KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Khi đề cập đến lập trình hướng đối tượng người ta hay nhắc đến bốn tính chất căn bản (hay<br /> còn gọi là bốn nguyên lý) đó là: tính trừu tượng (Abstraction), tính kế thừa (Inheritance), tính đóng<br /> gói (Encapsulation), tính đa hình (Polymorphism). Tuy nhiên, việc nắm rõ cả bốn tính chất này để<br /> vận dụng linh hoạt trong việc lập trình vào các bài toán phức tạp là không hề đơn giản. Trong đó,<br /> tính đa hình ít được chú ý hơn vì nó khó nhận biết và ít được thể hiện trong lập trình.<br /> Đa hình: đa là nhiều, hình là hình thái. Đa hình nghĩa là có nhiều hình thái. Ở đây đang nói<br /> đến một đối tượng nhưng lại có nhiều hình thái khác nhau. Chúng ta quan tâm đến việc khi nào, tại<br /> sao đối tượng đó lại có nhiều hình thái.<br /> Trong thực tế, một đối tượng có thể có những vai trò khác nhau khi đặt vào những hoàn cảnh<br /> khác nhau. Ví dụ 1: Một đối tượng người là X khi ở trường học sẽ đóng vai trò là học sinh, sinh viên<br /> có nhiệm vụ là học tập, thi cử. Khi về nhà lại đóng vai trò là một người con hoặc người anh, người<br /> chị trong gia đình có nhiệm vụ giúp đỡ gia đình. Khi ra chợ lại đóng vai trò là người mua hàng và<br /> có thể mua, bán hàng hóa. Đi làm lại đóng vai trò là nhân viên có nhiệm vụ làm việc. Với mỗi vai<br /> trò như vậy, đối tượng X sẽ có những hành vi khác nhau phù hợp với từng vai trò của mình. Do<br /> vậy, ta có thể hiểu tính đa hình của đối tượng là trong từng trường hợp, hoàn cảnh khác nhau, đối<br /> tượng có khả năng thực thi các hành vi, ứng xử khác nhau.<br /> Ví dụ 2: Một đội bóng đá gồm các cầu thủ chơi ở những vị trí khác nhau: tiền đạo, tiền vệ,<br /> hậu vệ, thủ môn,… Mỗi người có cách “đá bóng” khác nhau tùy vào vị trí của mình nhưng chung<br /> quy lại thì các cầu thủ đều hiểu được thế nào là đá bóng. Mỗi khi có hiệu lệnh đá bóng thì các cầu<br /> thủ đều biết phải đá như thế nào.<br /> Đó là các ví dụ đối với con người, còn với các đối tượng (Object) trong lập trình thì sao? Liệu<br /> các đối tượng có hiểu những hoàn cảnh khác nhau của mình để đưa ra các hành vi phù hợp hay<br /> không? Việc này sẽ dẫn đến những thiết kế tăng cường sự đa hình cho các đối tượng khi lập trình.<br /> Lúc này giao diện (Interface) sẽ đóng vai trò quan trọng.<br /> Tính đa hình thường liên quan đến kiểu dữ liệu (Data Type) được truyền vào và phương thức<br /> (Method) truyền tham số cho đối tượng. Kiểu dữ liệu được thể hiện ở giao diện, phương thức truyền<br /> tham số được thể hiện ở việc nạp chồng (Overloading).<br /> 2. CÁC YẾU TỐ TẠO NÊN TÍNH ĐA HÌNH<br /> 2.1. Kiểu dữ liệu<br /> Giao diện giúp ta xây dựng được tính đa hình cho đối tượng.<br /> Ta xét ví dụ sau: Có 2 con vật là Mèo và Chó, 2 con vật này đều có hành động là Kêu nhưng<br /> ở mỗi con thì có tiếng kêu khác nhau. Ta xây dựng một giao diện Động vật như sau:<br /> Code:<br /> public interface DongVat<br /> {<br /> void Keu();<br /> }<br /> public class Meo : DongVat<br /> {<br /> void DongVat.Keu()<br /> {<br /> <br /> KHCN 2 (31) - 2014 95<br /> KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> Console.WriteLine(«Meo meo...»);<br /> }<br /> }<br /> public class Cho : DongVat<br /> {<br /> void DongVat.Keu()<br /> {<br /> Console.WriteLine(«Gau gau...»);<br /> }<br /> }<br /> class Program<br /> {<br /> static void Main(string[] args)<br /> {<br /> DongVat dv = new NewDongVat.Meo();<br /> dv.Keu();<br /> dv = new NewDongVat.Cho();<br /> dv.Keu();<br /> }<br /> }<br /> <br /> Như vậy 2 lớp Chó và Mèo khi cài đặt giao diện Động vật thì buộc phải cài đặt hành động là<br /> Kêu và việc cài đặt cần tuân theo quy định là không tham số, kiểu dữ liệu trả về là void. Bây giờ<br /> trên hàm Main ta chỉ cần một đoạn code sau là đã gọi được tiếng kêu của tất cả các con vật:<br /> Code:<br /> static void Main(string[] args)<br /> {<br /> DongVat[] dv = { new Cho(), new Meo()};<br /> for (int i = 0; i < dv.Length; i++)<br /> {<br /> dv[i].Keu();<br /> }<br /> }<br /> <br /> Quay lại với ví dụ 1 về đối tượng người X, ta xây dựng 4 giao diện tương ứng:<br /> Code:<br /> interface SinhVien <br /> {<br /> void Hoc(); <br /> void Thi(); <br /> }<br /> interface Con<br /> {<br /> void Quetnha();<br /> void Nauan();<br /> }<br /> interface KhachHang<br /> {<br /> void Mua();<br /> void Ban();<br /> }<br /> interface NhanVien<br /> <br /> 96 KHCN 2 (31) - 2014<br />  KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> {<br /> void Lamviec();<br /> }<br /> Như vậy, nếu một lớp (Class) cài đặt 4 giao diện trên thì các đối tượng tạo ra từ lớp này sẽ<br /> có được tính đa hình.<br /> Code:<br /> class Nguoi implement SinhVien, Con, KhachHang, NhanVien<br /> {<br /> void Hoc()<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> void Thi()<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> void NauCom()<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> void Mua()<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> …<br /> }<br /> Nguoi X = new Nguoi();<br /> Đối tượng người X đã được tạo ra, tuy nhiên chưa có cách thức để thực hiện hành vi. Cách<br /> thức thực hiện sẽ do chính lớp cài đặt quy định. Với mỗi yêu cầu về hình thái của đối tượng, X sẽ<br /> được truyền vào tương ứng. Ví dụ chỉ chấp nhận đối tượng là Sinh viên thì khi đó X sẽ được truyền<br /> vào.<br /> Code:<br /> class TruongHoc<br /> {<br /> void Them(SinhVien sv);<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> }<br /> TruongHoc sv1;<br /> sv1.Them(X);<br /> <br /> Khi chỉ chấp nhận đối tượng là Khách hàng, khi đó X được truyền vào.<br /> Code:<br /> <br /> KHCN 2 (31) - 2014 97<br /> KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> class Cho //Chợ<br /> {<br /> void Them(KhachHang kh);<br /> {<br /> //code<br /> }<br /> }<br /> Cho kh1;<br /> kh1.Them(X);<br /> <br /> Như vậy, đối tượng X đã thể hiện được trong những hoàn cảnh khác nhau thì đóng vai trò<br /> khác nhau, có hành vi khác nhau. X đã có được tính đa hình.<br /> 2.2. Phương thức<br /> Các dữ liệu và chỉ thị được kết hợp vào một đơn vị đầy đủ tạo nên một đối tượng. Đơn vị<br /> này tương đương với một chương trình con và vì thế các đối tượng sẽ được chia thành hai bộ phận<br /> chính: phần các phương thức và phần các thuộc tính. Trong thực tế, các phương thức của đối tượng<br /> là các hàm và các thuộc tính của nó là các biến, các tham số hay hằng nội tại của một đối tượng.<br /> Các phương thức là phương tiện để sử dụng một đối tượng trong khi các thuộc tính sẽ mô tả đối<br /> tượng có những tính chất gì.<br /> Ở đây ta quan tâm tới phương thức nên chỉ đề cập tới các yếu tố để xác định một phương thức.<br /> Đầu tiên là yếu tố tên (Name), đương nhiên tên khác nhau thì sẽ xác định các phương thức khác<br /> nhau (mặc dù có thể hai phương thức đều có cấu trúc như nhau).<br /> Code:<br /> interface SinhVien<br /> {<br /> void Hoc();<br /> void Thi();<br /> }<br /> Tiếp đến là tham số truyền vào (Parameter), các tham số truyền vào khác nhau (không phải<br /> là giá trị các tham số khác nhau) thì dẫn đến phương thức sẽ khác nhau.<br /> Có 3 dạng khác nhau khi truyền tham số vào:<br /> a. Hai phương thức cùng tên nhưng một phương thức có 3 tham số truyền vào, một phương<br /> thức có 4 tham số truyền vào thì thì dẫn đến phương thức sẽ khác nhau. Đó là sự khác nhau đối với<br /> số lượng tham số truyền vào. Ví dụ:<br /> Code:<br /> <br /> void Hoc(string a, string b, string c);<br /> void Hoc(string a, string b, string c, string d);<br /> b. Hai phương thức cùng tên, cùng số lượng tham số nhưng không giống nhau về kiểu dữ<br /> liệu thì dẫn đến phương thức sẽ khác nhau. Đây là sự khác nhau đối với kiểu dữ liệu của tham số<br /> truyền vào. Ví dụ:<br /> <br /> 98 KHCN 2 (31) - 2014<br />  KHOA HỌC CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG<br /> <br /> Code:<br /> <br /> void Hoc(int a, int b, int c);<br /> void Hoc(string a, string b, string c);<br /> Hoặc<br /> Code:<br /> <br /> Overload x1 = new Overload(5);<br /> Overload x2 = new Overload((byte)5);<br /> c. Hai phương thức cùng tên, cùng số lượng tham số, cùng kiểu dữ liệu nhưng thứ tự truyền<br /> tham số khác nhau sẽ dẫn đến phương thức khác nhau (Lưu ý là phương thức phải có tối thiểu 2<br /> tham số trở lên thì mới có sự phân biệt này). Đây là sự khác nhau đối với thứ tự của tham số truyền<br /> vào.<br /> Ví dụ:<br /> Code:<br /> <br /> void Hoc(string a, int b);<br /> void Hoc(in a, string b);<br /> Việc khai báo trong một lớp nhiều phương thức có cùng tên nhưng khác tham số (khác kiểu<br /> dữ liệu, khác số lượng tham số, khác thứ tự truyền tham số) gọi là khai báo chồng phương thức hay<br /> còn gọi là nạp chồng. Nạp chồng cũng chính là một kiểu đa hình của đối tượng vì nó thể hiện được<br /> các hành vi khác nhau tùy thuộc các tham số đầu vào.<br /> 3. KẾT LUẬN<br /> Bài báo đã minh họa và phân tích các yếu tố tạo nên tính đa hình cho đối tượng trong lập<br /> trình, cụ thể là: kiểu dữ liệu được truyền vào và phương thức truyền tham số cho đối tượng. Từ các<br /> yếu tố trên, ta có thể tăng cường tính đa hình trong khi thiết kế chương trình giúp cho việc thể hiện<br /> các hình thái của đối tượng được phong phú hơn, toàn diện hơn.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Phạm Văn Ất (2005), C++ và Lập trình hướng đối tượng, Nhà xuất bản Giao thông vận<br /> tải.<br /> 2. Trần Đức Quang (2005), Lập Trình Hướng Đối Tượng - Những Khái Niệm Chung, Nhà<br /> xuất bản Thống kê.<br /> <br /> SUMMARY<br /> POLYMORPHISM IN OBJECT-ORIENTED PROGRAMMING<br /> Nguyen Dinh Nhu<br /> Hung Vuong University<br /> Polymorphism is one of the four characteristics of object-oriented programming, it is also the most<br /> confusing characteristic, difficult to distinguish in programming. In this paper, I focus on the elements<br /> that create the polymorphism of object in programming. Polymorphism is often related to the data<br /> type to be transmitted into the object and the method to transmit parameters. Data type is shown in the<br /> interface, the method to transmit parameters is shown in the overloading.<br /> Keyword: Polymorphism, Object-oriented Programming, Overloading.<br /> <br /> <br /> KHCN 2 (31) - 2014 99<br />