Tình hình điều trị rối loạn thái dương hàm tại khoa răng hàm mặt - Đại học Y Dược TP.HCM từ 2008 đến 2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌNH HÌNH ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN THÁI DƯƠNG HÀM<br /> TẠI KHOA RĂNG HÀM MẶT – ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP.HCM TỪ 2008 ĐẾN 2010<br /> Lương Thảo Nguyên*, Trần Thị Nguyên Ny**, Nguyễn Thị Kim Anh**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát các đặc điểm dịch tễ học và lâm sàng của bệnh nhân Rối loạn thái dương hàm (RLTDH)<br /> và tổng kết tình hình điều trị RLTDH tại Khoa Răng Hàm Mặt từ năm 2008 đến năm 2010.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu hồi cứ trên. 539 hồ sơ bệnh án của bệnh nhân RLTDH được điều trị tại Bộ môn<br /> Nha khoa Cơ sở từ năm 2008 đến năm 2010. Thu thập các thông tin có liên quan đến những đặc điểm về dịch tễ<br /> học, lâm sàng, phương pháp điều trị và theo dõi.<br /> Kết quả: Tỷ lệ nữ: nam có các dấu hiệu và triệu chứng của RLTDH xấp xỉ 2:1. RLTDH tập trung cao nhất<br /> ở nhóm tuổi 18-24 và 25-44. Lý do đến khám chủ yếu là đau (52,69%), kế tiếp là mỏi (18,74%). Dấu hiệu và triệu<br /> chứng chiếm tỷ lệ cao nhất là tiếng kêu khớp (66,6%), kế đến là đau (57,7%). Có mối liên quan có ý nghĩa giữa<br /> RLTDH với giới tính, các cản trở cắn khớp và tình trạng mất nâng đỡ phía sau của bộ răng. Bệnh nhân được điều<br /> trị bằng kết hợp nhiều phương pháp, trong đó máng nhai và mài chỉnh khớp cắn được sử dụng nhiều nhất. Có<br /> 47,12% bệnh nhân không tái khám, 52,88% bệnh nhân tái khám sau 1 tuần, ít bệnh nhân tái khám từ 1 tháng trở<br /> lên. Trong các bệnh án của bệnh nhân có tái khám thì hiệu quả của điều trị được ghi nhận là: 62,82% giảm đau,<br /> 32,05% giảm mỏi, 19,23% tăng biên độ vận động, 15,38% giảm tiếng kêu khớp.<br /> Từ khóa: Rối loạn thái dương hàm (RLTDH), điều trị, máng nhai, mài chỉnh khớp cắn<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SITUATION OF TEMPOROMANDIBULAR DISORDERS TREATMENTS AT FACULTY OF<br /> ODONTOSTOMATOLOGY, HO CHI MINH UNIVERSITY OF MEDECINE AND PHARMACY FROM<br /> 2008 TO 2010<br /> Lương Thao Nguyen, Tran Thi Nguyen Ny, Nguyen Thi Kim Anh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 2 - 2013: 66 - 71<br /> Objective: To examine the clinical and epidemiological characteristics of temporomandibular disorders<br /> (TMD) patients and to review the situation of TMD treatments at Faculty of Odontostomatology, Ho Chi Minh<br /> University of Medecine and Pharmacy from 2008 to 2010.<br /> Methods: This retrospective study examined 539 clinical documents of TMD patients having received<br /> treatment in the clinic of Department of Fundamental Dentistry at Faculty of Odontostomatology from 2008 to<br /> 2010. The clinical and epidemiological characteristics, the methods of treatments and the follow-up of TMD<br /> treatments were collected and analysis.<br /> Results: The female-to-male ratio of patients with signs and symptoms of TMD was 2:1. TMD was highest<br /> in the group of 18 to 24 of age and in the group of 25 to 44 of age. The reasons for seeking in our clinic were<br /> mainly by pain (52.69%), followed by fatigue of the jaws (18.74%. The signs and symptoms occupied highest<br /> proportion were joints sounds (66.6%), followed by pain (57.7%). There was a significant relationship between<br /> TMD with gender, occlusal inteferences and loss of posterior occlusal support. TMD patients were treated by a<br /> <br /> * Khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện đa khoa Quảng Ngãi. ** Khoa RHM, Đại Học Y Dược TP HCM;<br /> Tác giả liên lạc: TS Nguyễn Thị Kim Anh<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> ĐT: 0902206163<br /> <br /> Email: drkimanh@gmail.com.<br /> <br /> 65<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> combination of methods. Among the methods for management of TMD, occlusal splint and occlusal adjustment<br /> were two most widely used methods. 47.12% of TMD patients didn’t follow-up visits, 52.88% of TMD patients<br /> had follow-up visits after 1 week, few of TMD patients had follow-up after treatment 1 mounth. In clinical<br /> documents of patients with follow-up visits that have recognized the effectiveness of treatment: 62.82% decrease of<br /> pain, 32.05% decrease of fatigue, 19.23% increase of jaw motion, 15.38% decrease of joint sounds.<br /> Key words: temporomandibular disorders (TMD), treatment, occlusal splint, occlusal adjustmen.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> <br /> Hiện nay, RLTDH khá phổ biến ở người<br /> trưởng thành, khoảng một phần ba người<br /> trưởng thành được ghi nhận có một hay nhiều<br /> các triệu chứng, bao gồm đau ở cổ hoặc hàm,<br /> tiếng kêu lục cục hay lạo xạo ở trong tai. Có<br /> nhiều phương pháp điều trị nhằm kiểm soát<br /> bệnh nhưng không có một phương pháp nào<br /> là tốt nhất mà thường cần phối hợp nhiều<br /> phương pháp khác nhau để đạt hiệu quả tối<br /> ưu(16). Tại Việt Nam, đã có một số nghiên cứu<br /> khảo sát tình hình RLTDH trong cộng đồng<br /> như của Võ Đắc Tuyến và Hồ Thị Ngọc Linh(20)<br /> trên nhóm công nhân dệt may, của Đoàn<br /> Hồng Phượng(2) trên người trưởng thành<br /> Tp.HCM, của Nguyễn Thị Kim Anh và Đoàn<br /> Hồng Phượng(11) trên trẻ vị thành niên. Tuy<br /> nhiên, chưa có nghiên cứu khảo sát về vấn đề<br /> điều trị bệnh nhân RLTDH. Khoa Răng Hàm<br /> Mặt, ĐH Y Dược Tp.HCM là trung tâm điều<br /> trị lớn của cả nước, đặc biệt là trong việc điều<br /> trị và kiểm soát bệnh RLTDH. Với mong<br /> muốn khảo sát tình hình điều trị RLTDH,<br /> chúng tôi tiến hành nghiên cứu hồi cứu trên<br /> bệnh án của bệnh nhân tại Khoa Răng Hàm<br /> Mặt từ năm 2008 đến năm 2010 nhằm các mục<br /> tiêu sau:<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Xác định đặc điểm về dịch tễ học, về lâm<br /> sàng của các bệnh nhân RLTDH đã được điều<br /> trị tại Khoa Răng Hàm Mặt từ năm 2008 đến<br /> năm 2010.<br /> Tổng kết về tình hình điều trị bệnh nhân<br /> RLTDH tại Khoa Răng Hàm Mặt từ năm 2008<br /> đến năm 2010 về phương pháp điều trị, việc theo<br /> dõi, tái khám và đánh giá hiệu quả điều trị.<br /> <br /> 66<br /> <br /> Nghiên cứu hồi cứu, không có nhóm chứng,<br /> không có nhóm so sánh.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả hồ sơ bệnh án của bệnh nhân điều trị<br /> RLTDH tại Khoa Răng Hàm Mặt - ĐH Y Dược<br /> Tp.HCM từ 2008 đến 2010. Tiêu chí loại trừ: (i)<br /> Hồ sơ bệnh án bệnh nhân không điền đầy đủ<br /> thông tin ở những phần hành chính, hỏi bệnh sử<br /> hoặc khám lâm sàng; (ii) Hồ sơ bệnh án bệnh<br /> nhân không theo hết các bước điều trị.<br /> <br /> Phương pháp thu thập dữ liệu<br /> Đặc điểm về dịch tễ học và lâm sàng của bệnh<br /> nhân RLTDH điều trị tại Khoa<br /> Về dịch tễ : Giới tính: nam, nữ ; Tuổi: được<br /> chia làm các nhóm theo phân loại của Helkimo(8):<br /> 64 ; Nơi sinh sống: ghi<br /> nhận theo 2 nơi: ở Tp.HCM và ở các tỉnh. Về lâm<br /> sàng : Lý do đến khám: đau, tiếng kêu khớp, mỏi<br /> cơ/hàm, hạn chế vận động, kẹt hàm, nghiến<br /> răng, lý do khác. Bệnh sử: ghi nhận các triệu<br /> chứng và thời gian xuất hiện để xác định tính<br /> chất cấp hay mãn của bệnh. Trong đó, triệu<br /> chứng cấp là triệu chứng xuất hiện trong vòng 6<br /> tháng trước lần khám đầu của bệnh nhân, triệu<br /> chứng mãn là triệu chứng đã xuất hiện trên 6<br /> tháng(9). Các dấu hiệu và triệu chứng RLTDH<br /> được ghi nhận bao gồm: Đau (đau ở khớp, đau ở<br /> cơ) ; Tiếng kêu ở khớp (1 bên hay 2 bên; lục cục<br /> hay lạo xạo) ; Loạn năng (giới hạn vận động<br /> hàm: bệnh nhân há miệng hạn chế khi biên độ<br /> há tối đa 2mm ; kẹt hàm ; mỏi hàm/cơ ; triệu<br /> chứng ở tai: đau vùng trong tai, ù tai ; đau đầu) ;<br /> Khớp cắn (Ghi nhận các đặc điểm khớp cắn : xếp<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> hạng Angle: I, II, III ; cắn sâu : độ cắn phủ<br /> >4mm ; cắn chìa : độ cắn chìa >4mm; cản trở<br /> khớp cắn ở các tư thế: lui sau, lồng múi tối đa,<br /> đưa hàm sang bên, đưa hàm ra trước ; mất nâng<br /> đỡ phía sau: không có sự tiếp xúc răng phía sau<br /> ở cả 2 bên hàm, từ răng 4 trở ra sau). Thói quen<br /> xấu: ghi nhận 2 thói quen xấu là: nghiến răng và<br /> nhai một bên.<br /> <br /> Tình hình điều trị bệnh nhân RLTDH tại Khoa<br /> Răng Hàm Mặt<br /> Ghi nhận các phương pháp điều trị RLTDH<br /> được áp dụng tại Khoa. Ghi nhận thông tin về<br /> thời gian tái khám của bệnh nhân theo 4 mốc:<br /> không tái khám, tái khám sau 1 tuần, tái khám<br /> sau 1 tháng, tái khám sau 2 tháng; về hiệu quả<br /> điều trị: giảm đau, giảm mỏi, tăng biên độ vận<br /> động hàm và giảm tiếng kêu khớp hay không…<br /> <br /> Xử lý và phân tích số liệu<br /> Bằng SPSS 16.0. Sử dụng phép kiểm định<br /> Chi - Bình phương nhằm xác định mối tương<br /> quan giữa RLTDH với giới tính và một số yếu<br /> tố khớp cắn.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm về dịch tễ học và lâm sàng của mẫu<br /> Dịch tễ học<br /> Giới tính<br /> Trong tổng số 539 hồ sơ bệnh án được<br /> khảo sát, số lượng bệnh nhân nữ (367 người;<br /> 68,09%) trội hơn số lượng bệnh nhân nam (172<br /> người; 31,91%), tỷ lệ nam: nữ xấp xỉ là 1:2.<br /> Điều này phù hợp với kết quả của các nghiên<br /> cứu khác như của Võ Đắc Tuyến(19), của Locker<br /> và Slader, và của Szentpetery(8). Điều này có<br /> thể được giải thích bởi sự khác nhau về đặc<br /> điểm của hai giới: nữ giới thường nhạy cảm<br /> hơn nam giới và có ngưỡng đau thấp hơn, nữ<br /> giới cũng quan tâm đến vấn đề sức khỏe hơn<br /> nam giới, khả năng chịu áp lực tâm lý ở nữ<br /> kém hơn nam…(2).<br /> Tuổi<br /> Phân bố từ độ tuổi nhỏ nhất là 13 tuổi (4<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> người) đến độ tuổi lớn nhất là 73 tuổi (2<br /> người). Tuy nhiên, tập trung nhiều nhất ở độ<br /> tuổi từ 18 đến 24 tuổi (236 người - 43,78%) và<br /> độ tuổi từ 25 đến 44 tuổi (209 người - 38,78%).<br /> Các nghiên cứu trong cộng đồng cũng cho<br /> thấy tỷ lệ các triệu chứng và dấu chứng cao<br /> hơn ở nhóm tuổi thanh niên và trung niên so<br /> với các lứa tuổi khác như nghiên cứu của: Von<br /> Korff, LeResche, Mohlin, Agerberg và<br /> Bergenholtz, Locker(8), Goulet(6), Đoàn Hồng<br /> Phượng(2) và Võ Đắc Tuyến(19).<br /> Nơi sinh sống : 74,03% bệnh nhân điều trị tại khoa<br /> Răng Hàm Mặt sống ở Tp.HCM. 140 bệnh nhân<br /> đến khám từ các tỉnh khác (25,97%). Điều này chỉ<br /> ra rằng có một số lượng đáng kể bệnh nhân có<br /> nhu cầu điều trị RLTDH tại các tỉnh nhưng lại<br /> phải đến Tp.HCM. Tình trạng này có thể do<br /> công tác y tế tại các tỉnh chưa đáp ứng được việc<br /> điều trị RLTDH, vì vậy chúng tôi đề nghị cần có<br /> các chương trình đào tạo chuyên sâu cho các bác<br /> sĩ Răng Hàm Mặt tại các địa phương nhằm tạo<br /> điều kiện thuận lợi cho bệnh nhân trong việc<br /> chữa trị RLTDH.<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Lý do đến khám: nhiều nhất là đau (52,69%), như<br /> đau ở cơ, đau ở khớp khi vận động, đau ở khớp<br /> khi sờ, đau dai dẳng...; tiếp theo là mỏi (18,74%),<br /> có thể là mỏi ở cơ hay mỏi hàm khi vận động; tỷ<br /> lệ bệnh nhân đến khám vì tiếng kêu khớp là<br /> 14,29%. Bệnh sử : Về bệnh sử, các bệnh nhân có<br /> các triệu chứng cấp như đau (38,03%), tiếng kêu<br /> khớp (17,63%), khó khăn khi vận động hàm<br /> (22,45%); và các triệu chứng mãn như: đau<br /> (24,85%), tiếng kêu khớp (22,26%), khó khăn khi<br /> vận động hàm (14,5%). Đặc biệt có tỷ lệ đáng kể<br /> các bệnh nhân có xuất hiện các triệu chứng này<br /> trên 3 năm (21 bệnh nhân có các triệu chứng<br /> RLTDH xuất hiện từ 5 đến 10 năm trước). Rõ<br /> ràng, các triệu chứng của RLTDH xuất hiện đã<br /> lâu, nhưng có một lượng đáng kể bệnh nhân vẫn<br /> chưa điều trị, chỉ khi nào các triệu chứng trên trở<br /> nên trầm trọng hơn thì người bệnh mới có nhu<br /> cầu điều trị.<br /> <br /> 67<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Dấu hiệu và triệu chứng của RLTDH<br /> Tỷ lệ các dấu hiệu và triệu chứng<br /> Trong số các dấu hiệu và triệu chứng khi<br /> khám lâm sàng thì tiếng kêu khớp có tỷ lệ cao<br /> nhất (66,6%), kế đến là đau (57,7%). Bên cạnh đó,<br /> các dấu hiệu và triệu chứng khác cũng chiếm tỷ<br /> lệ cao. Như vậy, mặc dù bệnh nhân đến khám<br /> với lý do đau là chiếm chủ yếu nhưng khi khám<br /> lâm sàng cho thấy tiếng kêu khớp vẫn là triệu<br /> chứng- dấu hiệu chiếm tỷ lệ cao nhất. Vì nghiên<br /> cứu này được tiến hành trên thông tin của nhóm<br /> bệnh nhân điều trị RLTDH nên tỷ lệ dấu hiệu và<br /> triệu chứng cao hơn so với những nghiên cứu<br /> trong cộng đồng như các nghiên cứu của<br /> Nguyễn Thị Kim Anh và Đoàn Hồng Phượng(11)<br /> trên trẻ vị thành niên với tiếng kêu khớp là 7,8%,<br /> đau là 2,1%; nghiên cứu của Đoàn Hồng<br /> Phượng(2) trên người trưởng thành với tiếng kêu<br /> khớp là 24,62%, đau là 22,7%...Về tiếng kêu<br /> khớp, bệnh nhân có dấu hiệu – triệu chứng tiếng<br /> kêu khớp 1 bên nhiều hơn tiếng kêu khớp 2 bên<br /> <br /> (38,4% và 28,2%), với tiếng kêu lục cục là chủ yếu<br /> (62,52%) (bảng 1). Kết quả này tương tự với<br /> nghiên cứu của Võ Đắc Tuyến(19) với tỷ lệ tiếng<br /> kêu lục cục là 70% và tiếng kêu lạo xạo là 5%.<br /> Trong cộng đồng, nghiên cứu cuả Đoàn Hồng<br /> Phượng(2) cho thấy tỷ lệ tiếng kêu lục cục<br /> (24,62%) nhiều hơn tiếng kêu lạo xạo (0,38%).<br /> Triệu chứng – dấu chứng tiếng kêu lục cục và lạo<br /> xạo được thống kê theo nghiên cứu của Helkimo<br /> là 21,5% và 11,5%(8). Về triệu chứng đau, đau<br /> khớp khi vận động hàm (50,28%) nhiều hơn đau<br /> khớp khi sờ (34,32%), trong đó, đau 1 bên khớp<br /> nhiều hơn đau 2 bên khớp (bảng 1). Kết quả này<br /> cũng phù hợp với nghiên cứu của Đoàn Hồng<br /> Phượng: đau khớp thường gặp ở một bên so với<br /> đau khớp ở hai bên(2). Ngoài ra, các triệu chứng<br /> khác như triệu chứng ở tai, đau đầu đều khá cao.<br /> Theo LeResche và cs(8) cho rằng hầu hết các đối<br /> tượng có đau ở vùng hàm mặt khi hàm nghỉ đều<br /> có các triệu chứng đi kèm như đau đầu, ù tai,<br /> chóng mặt và đau vùng cổ vai.<br /> <br /> Bảng 1. Tỷ lệ các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng<br /> Khám lâm sàng<br /> ðau khớp<br /> ðau khớp khi vận ñộng hàm<br /> ðau 1 bên khớp<br /> ðau 2 bên khớp<br /> ðau khớp khi sờ nắn<br /> ðau 1 bên khớp<br /> ðau 2 bên khớp<br /> ðau cơ khi sờ nắn<br /> ðau cơ thái dương<br /> ðau cơ cắn<br /> Tiếng kêu ở khớp<br /> Tiếng kêu 1 bên khớp<br /> Tiếng kêu 2 bên khớp<br /> Lục cục<br /> Lạo xạo<br /> Giới hạn vận ñộng hàm<br /> Lệch hàm khi há<br /> Kẹt hàm<br /> Mỏi hàm<br /> Triệu chứng ở tai<br /> ðau ñầu<br /> <br /> Nam<br /> n<br /> 89<br /> 70<br /> 54<br /> 16<br /> 46<br /> 35<br /> 11<br /> 42<br /> 15<br /> 27<br /> 109<br /> 68<br /> 41<br /> 102<br /> 7<br /> 31<br /> 34<br /> 49<br /> 59<br /> 21<br /> 40<br /> <br /> Nữ<br /> %<br /> 51,74<br /> 40,70<br /> 31,39<br /> 9,30<br /> 26,74<br /> 20,35<br /> 6,39<br /> 24,42<br /> 8,72<br /> 15,70<br /> 63,37<br /> 39,53<br /> 23,84<br /> 59,30<br /> 4,07<br /> 18,02<br /> 19,77<br /> 28,49<br /> 34,30<br /> 12,21<br /> 23,26<br /> <br /> n<br /> 222<br /> 201<br /> 153<br /> 48<br /> 139<br /> 112<br /> 27<br /> 131<br /> 39<br /> 92<br /> 250<br /> 139<br /> 111<br /> 235<br /> 15<br /> 104<br /> 71<br /> 144<br /> 112<br /> 130<br /> 144<br /> <br /> %<br /> 60,49<br /> 54,77<br /> 41,69<br /> 13,08<br /> 37,87<br /> 30,52<br /> 7,36<br /> 35,70<br /> 10,63<br /> 25,07<br /> 68,12<br /> 37,87<br /> 30,25<br /> 64,03<br /> 4,09<br /> 28,34<br /> 19,34<br /> 39,24<br /> 30,52<br /> 35,42<br /> 39,24<br /> <br /> p<br /> <br /> Chung Nam- Nữ<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> ns<br /> 0,01<br /> ns<br /> ns<br /> 0,04<br /> ns<br /> ns<br /> 0,006<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> 0,02<br /> ns<br /> 0,02<br /> ns<br /> 0,009<br /> 0,001<br /> <br /> 311<br /> 271<br /> 207<br /> 64<br /> 185<br /> 147<br /> 38<br /> 173<br /> 54<br /> 119<br /> 359<br /> 207<br /> 152<br /> 337<br /> 22<br /> 135<br /> 105<br /> 193<br /> 171<br /> 151<br /> 184<br /> <br /> 57,70<br /> 50,28<br /> 38,40<br /> 11,88<br /> 34,32<br /> 27,27<br /> 7,05<br /> 32,10<br /> 10.02<br /> 22,08<br /> 66,60<br /> 38,40<br /> 28,20<br /> 62,52<br /> 4,08<br /> 25,05<br /> 19,48<br /> 35,81<br /> 31,73<br /> 28,01<br /> 34,14<br /> <br /> Phép kiểm định Chi – Bình phương; ns: p>0,05<br /> <br /> Tỷ lệ các dấu hiệu và triệu chứng theo giới tính<br /> <br /> 68<br /> <br /> Theo kết quả nghiên cứu, có mối liên quan<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> có ý nghĩa thống kê ở một số triệu chứng dấu<br /> hiệu RLTDH với giới tính như: đau (đau khớp<br /> khi vận động hàm, đau khớp khi sờ nắn, đau cơ<br /> khi sờ nắn), khó khăn khi thực hiện chức năng,<br /> kẹt hàm, triệu chứng ở tai, triệu chứng ở đầu của<br /> nữ thì cao hơn nam. Nhiều nghiên cứu tình<br /> trạng RLTDH trong cộng đồng cũng cho thấy:<br /> nữ có biểu hiện nhiều hơn nam đối với các tỷ lệ<br /> các triệu chứng hay dấu chứng mỏi hàm, há hạn<br /> chế, đau cơ khi sờ, đau khớp khi sờ(2).<br /> <br /> Khớp cắn<br /> Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết bệnh<br /> nhân điều trị RLTDH tại Khoa có khớp cắn<br /> Angle I (74,4%), trong đó có khoảng 6% bệnh<br /> nhân có cắn sâu và cắn chìa, và không có mối<br /> liên quan có ý nghĩa giữa loại khớp cắn theo<br /> Angle, cắn sâu, cắn chìa với tình trạng RLTDH.<br /> Theo nghiên cứu của Gesch và cs, 2004(5) khảo sát<br /> trên 4310 người từ 20-81 tuổi thì không có mối<br /> liên quan giữa độ cắn chìa và độ cắn phủ với<br /> tình trạng RLTDH. Tuy nhiên, nghiên cứu của<br /> Thilander và cs, 2002(18) lại cho thấy có mối liên<br /> quan giữa cắn chìa, Angle III với tình trạng<br /> RLTDH, nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Anh<br /> và Đoàn Hồng Phượng(11) cũng cho thấy có mối<br /> liên quan giữa cắn sâu và tiếng kêu khớp. Đặc<br /> biệt, có đến 83,11% tổng số bệnh nhân có cản trở<br /> ở các tiếp xúc cắn khớp với cản trở ở tư thế<br /> tương quan trung tâm là cao nhất 58,81% và có<br /> mối liên quan có ý nghĩa giữa cản trở cắn khớp<br /> với đau khớp và đau đầu (bảng 2). Mặc dù có<br /> nhiều nghiên cứu cho thấy không có sự liên<br /> quan có ý nghĩa giữa một khớp cắn xấu với tình<br /> trạng RLTDH(12), cũng không tìm thấy bằng<br /> chứng cản trở cắn khớp là yếu tố gây RLTDH(1).<br /> Kết quả của nghiên cứu này khác với kết quả của<br /> các nghiên cứu nói trên vì mẫu nghiên cứu của<br /> chúng tôi là hồ sơ bệnh án của những bệnh nhân<br /> đã được chẩn đoán là RLTDH. Chúng tôi còn ghi<br /> nhận thông tin về mất nâng đỡ phía sau của<br /> khớp cắn, kết quả cho thấy 33 người có mất nâng<br /> đỡ phía sau chiếm tỷ lệ 6,12%. Theo nghiên cứu<br /> của Tallents(17), có mối liên quan giữa sự mất<br /> răng sau hàm dưới với sự dời đĩa khớp, theo<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nghiên cứu của Wang(21), những người mất răng<br /> sau có tỷ lệ % RLTDH cao hơn, ở đây, chúng tôi<br /> cũng thấy có mối liên quan có ý nghĩa với tình<br /> trạng RLTDH ở các triệu chứng khó khăn khi<br /> thực hiện chức năng (p=0,002).<br /> Bảng 2. Mối liên quan giữa cản trở cắn khớp và dấu<br /> hiệu, triệu chứng RLTDH<br /> Triệu chứng &<br /> dấu hiệu RLTDH<br /> ðau khớp<br /> ðau cơ<br /> Tiếng kêu khớp<br /> Há hạn chế<br /> Lệch hàm<br /> Kẹt hàm<br /> Mỏi<br /> Tr/c ở tai<br /> ðau ñầu<br /> <br /> n<br /> 263<br /> 148<br /> 297<br /> 116<br /> 86<br /> 160<br /> 140<br /> 125<br /> 162<br /> <br /> Cản trở cắn khớp<br /> Có<br /> Không<br /> %<br /> n<br /> %<br /> 58,71<br /> 48<br /> 52,71<br /> 33,04<br /> 25<br /> 27,47<br /> 66,29<br /> 62<br /> 68,13<br /> 25,89<br /> 19<br /> 20,88<br /> 19,20<br /> 19<br /> 20,88<br /> 35,79<br /> 33<br /> 36,26<br /> 31,25<br /> 31<br /> 34,07<br /> 27,90<br /> 26<br /> 28,57<br /> 36,16<br /> 22<br /> 24,18<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,01<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> ns<br /> 0,005<br /> <br /> Phép kiểm định Chi- Bình phương, ns: p>0,05<br /> <br /> Thói quen xấu<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy các thói quen<br /> xấu chiếm tỷ lệ khá cao: nhai một bên<br /> (63,27%), nghiến răng (46,38%). Theo Oral(13),<br /> nghiến răng được coi là yếu tố khởi đầu hay<br /> duy trì RLTDH, là yếu tố nguy cơ gây ra<br /> những triệu chứng và dấu hiệu của đau miệng<br /> mặt, đau khớp TDH, cơ hàm. Tuy nhiên, trong<br /> nghiên cứu này, thực tế có một số bệnh nhân<br /> không nhận biết được họ có thói quen xấu<br /> như: không biết mình có siết chặt răng, không<br /> biết mình có nghiến răng khi ngủ… nên thông<br /> tin ghi nhận từ việc hỏi bệnh nhân có thể chưa<br /> chính xác. Vì vậy, chúng tôi không tìm mối<br /> liên quan giữa thói quen xấu và tình trạng<br /> RLTDH. Chúng tôi hy vọng có thêm một số<br /> nghiên cứu về vấn đề này trong tương lai.<br /> <br /> Tình hình điều trị RLTDH tại khoa<br /> Các phương pháp điều trị<br /> Các phương pháp điều trị RLTDH được áp<br /> dụng tại Khoa rất đa dạng và được thực hiện<br /> phù hợp trên mỗi bệnh nhân. Trong đó, máng<br /> nhai và mài chỉnh khớp cắn là hai phương<br /> pháp được áp dụng nhiều nhất. Bên cạnh đó,<br /> <br /> 69<br /> <br />