Tình hình sử dụng máu và chế phẩm máu tại Bệnh viện Chợ Rẫy 6 tháng đầu năm 2012 (1/2012-6/2012)

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌNH HÌNH SỬ DỤNG MÁU VÀ CHẾ PHẨM MÁU<br /> TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2012 (1/2012 – 6/2012)<br /> Lê Hoàng Oanh*, Nhữ Thị Dung*, Phan Thị Thanh Lộc*, Hồ Trọng Hiếu*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Hàng ngày, nhu cầu máu và chế phẩm máu tại bệnh viện Chợ Rẫy rất cao khoảng 200 đơn vị.<br /> Mục tiêu xác định các khoa có nhu cầu sử dụng máu cao, tỷ lệ sử dụng, hiệu suất sử dụng máu và chế phẩm máu.<br /> Phương pháp: Với phương pháp hồi cứu, chúng tôi tiến hành khảo sát tình hình sử dụng máu và chế phẩm<br /> máu của tất cả khoa, phòng tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 1/2012 đến tháng 6/2012.<br /> Kết quả và kết luận: Có 4 khoa sử dụng máu nhiều > 500 đơn vị máu/tháng là Huyết học, Phòng mổ, Cấp<br /> cứu và Phẫu thuật tim. Tỷ lệ sử dụng máu toàn phần 0,14%. Tỷ lệ sử dụng chế phẩm máu: hồng cầu lắng<br /> (HCL) 58,7%, huyết tương 19,6%, khối tiểu cầu 14,2%, khối bạch cầu 0,06%, tủa lạnh 7,3%. Hiệu suất sử<br /> dụng HCL 55,3%, huyết tương 20,7%.<br /> Từ khóa: Máu, chế phẩm máu, truyền máu.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE UTILIZATION OF THE BLOOD AND BLOOD COMPONENT<br /> AT CHO RAY HOSPITAL FROM 1/2012 TO 6/2012<br /> Le Hoang Oanh, Nhu Thi Dung, Phan Thi Thanh Loc, Ho Trong Hieu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 220-222<br /> Objectives: The demand for blood and blood component at Chợ Rẫy Hospital everday is very high – about<br /> 200 units. The purpose is to figure out the the demand for blood, the rate and the efficiency of blood and blood<br /> component usage in the departments.<br /> Method: With all the information collected, we are able to create the statistics of the blood and blood<br /> component consumption of the departments at Chợ Rẫy Hospital from 1/2012 to 6/2012.<br /> Results and conclusion: There are 4 departments that use more than 500 blood units/month. They are the<br /> Hematology, Operation, Emergency and Heart Surgery. The rate of the whole blood usage is 0.14%. The rate of<br /> the blood component usage consists of the red blood cells (RBCs) 58.7%, plasma 19.6%, platelet 14.2%, white<br /> blood cell 0.06%, cryoprecipitate 7.3%. The efficiency of RBCs usage is 55.3%, plasma 20.7%.<br /> Keywords: Blood, blood component, transfusion.<br /> máu và chế phẩm máu rất cao.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh viện Chợ Rẫy là bệnh viện đa khoa<br /> hàng đầu hỗ trợ cho 37 tỉnh, thành khu vực phía<br /> Nam kể cả thành phố Hồ Chí Minh. Bệnh viện có<br /> nhiều chuyên khoa sâu và các đơn vị kỹ thuật cao<br /> như: ghép thận, TOCE, Tim mạch học can thiệp,<br /> phẫu thuật tim, điều trị ung thư và năm 2012<br /> bệnh viện đã tiến hành ghép gan. Do đó, nhu cầu<br /> <br /> Truyền máu là sử dụng máu và các chế phẩm<br /> máu để trị liệu, một phương pháp điều trị quí mà<br /> chưa có gì thay thế được. Tuy nhiên, truyền máu<br /> là đưa vào cơ thể các yếu tố lạ (tế bào máu và<br /> huyết tương) nên có thể xem như một loại ghép<br /> cơ quan cho nên truyền máu đôi khi có thể gây ra<br /> tai biến hoặc chết người hay có hậu quả lâu dài(2,3).<br /> <br /> * Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Lê Hoàng Oanh<br /> <br /> 220<br /> <br /> ĐT: 0903688480<br /> <br /> Email: lhoanh480@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> Thực hành truyền máu là bảo đảm hai tiêu chuẩn:<br /> an toàn và hiệu quả(3).<br /> Hiện nay, với các trang thiết bị hiện đại Trung<br /> tâm Truyền máu Chợ Rẫy đã thực hiện việc tiếp<br /> nhận máu, chiết tách các chế phẩm máu như<br /> hồng cầu lắng, hồng cầu rửa, hồng cầu<br /> phenotype, huyết tương tươi đông lạnh, tủa lạnh,<br /> khối bạch cầu, khối tiểu cầu gạn tách (apheresis)<br /> trực tiếp từ người hiến máu, đáp ứng nhu cầu của<br /> truyền máu lâm sàng.<br /> <br /> Sử dụng từ 100 – 500 đơn vị: có 12 khoa 3B1,<br /> 5B1, 6B1, 7B1, 7B3, 8B1, 9B3, Nội tiết, Chấn<br /> thương sọ não, Phẫu thuật mạch máu, Giảm đau,<br /> Ung bướu.<br /> Sử dụng từ 15 - 100 đơn vị: có 9 khoa 3B3, 6B3,<br /> 9B1, 10B1, 10B3, Trại 6 yêu cầu, Nội khớp , Viêm<br /> gan, Tim mạch can thiệp.<br /> Bảng 1: Tỷ lệ sử dụng máu và chế phẩm máu tại<br /> bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Sản phẩm<br /> Máu toàn phần<br /> Khối tiểu cầu Apheresis<br /> Hồng cầu lắng<br /> Khối bạch cầu<br /> Plasma<br /> Tủa lạnh<br /> Cộng<br /> <br /> Nhằm đánh giá tình hình sử dụng máu lâm<br /> sàng, chúng tôi tiến hành khảo sát “Tình hình sử<br /> dụng máu và chế phẩm máu tại bệnh viện Chợ<br /> Rẫy 6 tháng đầu năm 2012 từ tháng 1/2012 –<br /> 6/2012”.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các đơn vị máu và chế phẩm máu đạt tiêu<br /> chuẩn kiểm tra chất lượng của Trung tâm Truyền<br /> máu Chợ Rẫy như máu toàn phần, hồng cầu lắng,<br /> khối tiểu cầu gạn tách, khối bạch cầu, huyết tương<br /> tươi đông lạnh, tủa lạnh (giàu yếu tố VIII) được<br /> cấp phát tại bộ phận cấp phát máu Trung tâm<br /> Truyền máu từ 1/2012 – 6/2012.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Sử dụng phương pháp hồi cứu các số liệu tại<br /> bộ phận cấp phát máu của Trung tâm Truyền<br /> máu từ tháng 1/2012 – 6/2012.<br /> Kết quả tính theo phương pháp thống kê y<br /> học.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Tổng cộng có 36 khoa, phòng sử dụng máu<br /> và chế phẩm. Cụ thể:<br /> Sử dụng trên 3000 đơn vị: có 4 khoa Huyết<br /> Học, Phòng mổ, Cấp cứu và Phẫu thuật tim.<br /> Sử dụng từ 2000 – 3000 đơn vị: có 3 khoa 8B3,<br /> Phỏng, Săn sóc đặc biệt.<br /> Sử dụng từ 1000 – 2000 đơn vị: có 3 khoa 4B1,<br /> Nội thận, Hồi sức Ngoại thần kinh.<br /> Sử dụng từ 500 – 1000 đơn vị: có 5 khoa Thận<br /> nhân tạo, 5B3, U gan, 4B3, Nhiệt đới.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Sử dụng<br /> 56<br /> 5371<br /> 22129<br /> 26<br /> 7414<br /> 2764<br /> 37760<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> 0,14%<br /> 14,2%<br /> 58,7%<br /> 0,06%<br /> 19,6%<br /> 7,3%<br /> 100%<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ sử dụng máu toàn phần giảm<br /> chỉ còn 0,14%. Tỷ lệ sử dụng máu thành phần<br /> tăng cao 99,86% chứng tỏ trong những năm qua<br /> Ban An toàn truyền máu bệnh viện Chợ Rẫy đã<br /> làm rất tốt vai trò của mình, giúp truyền máu lâm<br /> sàng thực hiện đúng nguyên tắc “bệnh nhân<br /> thiếu gì truyền nấy”, truyền máu hiệu quả và tiết<br /> kiệm chi phí nhưng bên cạnh đó tỷ lệ sử dụng<br /> huyết tương còn quá thấp so với chế phẩm hồng<br /> cầu lắng (19,6% /58,7%). Như thế, chúng ta sẽ còn<br /> một lượng lớn huyết tương dư thừa chưa sử dụng.<br /> Bảng 2: Tình hình sử dụng máu và chế phẩm của<br /> các khoa Huyết học, Phòng mổ, Cấp cứu, Phẫu<br /> thuật tim<br /> Sản phẩm<br /> Máu toàn phần<br /> Hồng cầu lắng<br /> Tiểu cầu Apheresis<br /> Khối bạch cầu<br /> Plasma<br /> Tủa lạnh<br /> Cộng<br /> <br /> Huyết<br /> học<br /> 00<br /> 2934<br /> 2371<br /> 26<br /> 980<br /> 1888<br /> 8199<br /> <br /> Phòng<br /> mổ<br /> 03<br /> 3632<br /> 222<br /> 00<br /> 845<br /> 150<br /> 4852<br /> <br /> Cấp<br /> Phẫu<br /> cứu thuật tim<br /> 00<br /> 00<br /> 2060<br /> 1702<br /> 542<br /> 338<br /> 00<br /> 00<br /> 923<br /> 889<br /> 146<br /> 243<br /> 3671<br /> 3172<br /> <br /> Nhận xét:<br /> -Hiện nay, máu toàn phần hầu như các khoa<br /> không sử dụng. Thực hiện nguyên tắc bệnh nhân<br /> “ Thiếu gì truyền nấy” các khoa chỉ sử dụng chế<br /> phẩm máu. Hiện nay, Huyết học thực hiện chuẩn<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> 221<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> các phác đồ điều trị cho bệnh nhân giảm tiểu cầu<br /> đặc biệt hóa trị liệu cho bệnh nhân ung thư máu<br /> nên sử dụng rất nhiều khối tiểu cầu đậm đặc<br /> apheresis (2371 khối/ tổng số 5371 khối tiểu cầu<br /> đậm đặc cả bệnh viện Chợ Rẫy sử dụng, chiếm tỷ lệ<br /> 44%). Việc ứng dụng kỹ thuật cao trong ghép cơ<br /> quan, phẫu thuật tim cộng với sự gia tăng dân số,<br /> tai nạn giao thông, tai nạn lao động... nên Phòng<br /> mổ, Cấp cứu, Phẫu thuật tim sử dụng rất nhiều<br /> hồng cầu lắng.<br /> -Ở đây, chúng tôi chỉ thống kê theo khoa sử<br /> dụng mà chưa thể thống kê theo từng loại bệnh lý<br /> do đó chưa thể phản ánh hết tình hình sử dụng<br /> các chế phẩm máu một cách chính xác được.<br /> Bảng 3: Hiệu suất sử dụng chế phẩm máu<br /> Sản<br /> phẩm<br /> <br /> Điều<br /> chế BVCR Tỷ lệ<br /> <br /> Sử dụng<br /> Hiệu<br /> suất<br /> Bv<br /> Bao Tỷ lệ Cộng sử<br /> dụng<br /> Phủ<br /> <br /> Tiểu cầu<br /> 5472 5371 98,2% 101 1,8% 5472 100%<br /> Aperesis<br /> Hcl<br /> 39985 22129 55,3% 12699 31,8% 34828 87,1%<br /> Plasma 35805 7414 20,7% 890 2,5% 8304 23,2%<br /> <br /> các chế phẩm chiết tách từ huyết tương như yếu<br /> tố VIII đông khô, Albumin, Globulin thay vì phải<br /> nhập khẩu(1,3).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Hầu hết các khoa lâm sàng đều sử dụng máu<br /> và chế phẩm máu (36 khoa) trong đó 4 khoa sử<br /> dụng máu và chế phẩm nhiều nhất là Huyết học,<br /> Phòng mổ, Cấp cứu và Phẫu thuật tim.<br /> Trung tâm Truyền máu đã sản xuất được<br /> HCL, huyết tương tươi, kết tủa lạnh, khối tiểu cầu,<br /> khối bạch cầu tuy nhiên hiệu suất sử dụng:<br /> Khối tiểu cầu: tại BV Chợ Rẫy là 98,2%, BV<br /> bao phủ các tỉnh là 1,8%.<br /> HCL: tại BV Chợ Rẫy là 55,3%, BV bao phủ<br /> các tỉnh là 31,8%<br /> Huyết tương tươi: tại BV Chợ Rẫy là 20,7%,<br /> BV bao phủ các tỉnh là 2,5%. Hiệu suất sử dụng<br /> huyết tương là thấp nhất so với các chế phẩm<br /> khác.<br /> <br /> KIẾN NGHỊ<br /> <br /> Nhận xét: Hiện nay, Trung tâm Truyền máu<br /> Chợ Rẫy đã sản xuất các chế phẩm máu đạt tiêu<br /> chuẩn quốc gia(1,3) cung cấp cho bệnh viện Chợ<br /> Rẫy, một số bệnh viện tại thành phố Hồ Chí Minh<br /> và các bệnh viện bao phủ thuộc 5 tỉnh miền Đông<br /> Nam bộ Bình Dương , Bình Phước, Đồng Nai, Tây<br /> Ninh và Bà Rịa – Vũng Tàu.<br /> <br /> Do hiệu suất sử dụng huyết tương rất thấp<br /> nên lượng huyết tương còn tồn đọng rất lớn. Kiến<br /> nghị các khoa lâm sàng tăng cường sử dụng<br /> huyết tương khi có chỉ định đồng thời sử dụng<br /> huyết tương tươi để sản xuất yếu tố VIII đông khô,<br /> Albumin, Globulin…phục vụ nhu cầu điều trị<br /> bệnh nhân.<br /> <br /> Hiệu suất sử dụng hồng cầu lắng 87,1% (riêng<br /> tại BV Chợ Rẫy là 55,3%) như thế vẫn còn thừa 13%<br /> chưa sử dụng hết. Có nên chăng chúng ta hướng<br /> tới việc sản xuất hồng cầu đông lạnh nhất là đối<br /> với nhóm máu hiếm(1,3).<br /> <br /> Xây dụng tiêu chuẩn GMP cho Trung tâm<br /> Truyền máu để có thể đạt được các sản phẩm có<br /> chất lượng cao hơn.<br /> <br /> Hiệu suất sử dụng plasma 23,2% (riêng tại bệnh<br /> viện Chợ Rẫy là 20,7%) vẫn còn thừa 77% chưa sử<br /> dụng hết. Do việc sử dụng huyết tương tập trung ở<br /> một số nhóm bệnh nên tỷ lệ sử dụng huyết tương<br /> không cao. Lượng huyết tương dư thừa hàng năm<br /> sẽ gia tăng do lượng máu tiếp nhận ngày càng<br /> nhiều. Để khắc phục tình trạng thừa huyết tương,<br /> thiết nghĩ chúng ta nên hướng tới việc sản xuất<br /> <br /> 222<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> AABB (1999), Technical Manual, 161 – 191, 451 - 481.<br /> Trần Văn Bé (2003) Thực hành Huyết học và Truyền máu, Nhà<br /> xuất bản Y học, 199 -209, 287 - 303.<br /> WHO (2001), The clinical use of blood, 21 - 35.<br /> <br /> Ngày nhận bài:<br /> <br /> 11/04/2013<br /> <br /> Ngày phản biện đánh giá bài báo:<br /> <br /> 26/08/2013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 30/05/2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br />