Tổ chức và điều hành sản xuất trong xây dựng giao thông Phần 1

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giao thông công cộng là hệ thống giao thông trong đó người tham gia giao thông không sử dụng các phương tiện giao thông thuộc sở hữu cá nhân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức và điều hành sản xuất trong xây dựng giao thông Phần 1

PGS. TS PH M VĂN V NG (CH BIÊN) ThS. LÊ MINH C N T CH C VÀ ðI U HÀNH S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG NHÀ XU T B N GIAO THÔNG V N T I HÀ N I – 2008
L I NÓI ð U Do nhu c u th c t s n xu t, nghiên c u, gi ng d y và h c t p, chúng tôi ti n hành biên so n m t cách có h th ng v T ch c và ñi u hành s n xu t trong xây d ng. Tài li u do PGS. TS. Ph m Văn V ng ch biên và biên so n: t chương 1 ñ n chương 7, chương 9, chương 11 và chương 12. Tham gia biên so n có ThS. Lê Minh C n biên so n các chương 8 và chương 10. Các tác gi chân thành c m ơn s giúp ñ c a các ñ ng nghi p và các tác gi c a tài li u tham kh o. Trong tài li u này ch c không kh i s khi m khuy t, mong ñ c gi thông c m. M i s góp ý xin g i v : B môn KTXD Trư ng ðHGTVT- Hà N i. Xin c m ơn. Tác gi 3 TC&§HSX •
4 • TC&§HSX
CHƯƠNG 1 NH NG V N ð CHUNG V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG . . 1.1. NH NG KHÁI NI M V S N XU T VÀ T CH C S N XU T 1.1.1. KHÁI NI M V S N XU T Trư c kia thu t ng s n xu t ch bao hàm vi c t o ra s n ph m h u hình. Sau này nó ñư c m r ng và bao hàm c vi c t o ra các d ch v . Ngày nay, nói ñ n s n xu t có nghĩa là không k vi c nó t o ra s n ph m h u hình hay d ch v . Th c t , s n xu t d ch v ngày càng chi m t tr ng l n các nư c phát tri n. Như v y, các h th ng s n xu t ñư c chia làm hai d ng ch y u: d ng s n xu t ch t o và s n xu t không ch t o hay là s n xu t d ch v . D ng s n xu t ch t o là d ng s n xu t th c hi n các quá trình v t lý, hoá h c ñ bi n ñ i nguyên v t li u thành s n ph m h u hình. Nói cách khác: s n xu t ch t o là lo i hình s n xu t mà s n ph m c a nó có hình dáng, kích thư c c th , có th s th y ñư c, ño ñ m ñư c và có giá tr . D ng s n xu t d ch v là d ng s n xu t không t o ra s n ph m h u hình t c là d ng s n xu t không ch t o. Nói cách khác: S n xu t d ch v là lo i hình s n xu t mà s n ph m c a nó không có hình dáng, kích thư c c th , không s th y ñư c mà ch có giá tr . Các ñ c tính chung c a h th ng s n xu t H th ng s n xu t ch t o cung c p s n ph m cho xã h i hay s n xu t d ch v ñ u có ñ c tính chung: – H th ng s n xu t ch u trách nhi m cung c p s n ph m hay d ch v cho nhu c u xã h i. – Các hình th c s n xu t khác nhau có th có ñ u vào khác nhau, ñ u ra khác nhau, các d ng chuy n hoá khác nhau, song ñ c tính chung c a nó là chuy n hoá các y u t ñ u vào thành các k t qu ñ u ra có tính h u d ng cho ñ i s ng c a con ngư i. Như v y d ng s n xu t ch t o và d ng s n xu t d ch v có ñ c ñi m chung là ñ u s d ng các y u t ñ u vào và thông qua ho t ñ ng s n xu t mà có s chuy n hoá các y u t ñ u vào thành các ñ u ra ph c v ñ i s ng c a con ngư i. Các ñ u vào c a h th ng s n xu t là nguyên v t li u, lao ñ ng, các phương ti n s n xu t, kĩ năng qu n tr ... Các ñ u ra là s n ph m hay d ch v và các nh hư ng khác ñ n ñ i s ng xã h i. 5 TC&ðHSX •
1.1.2. CÁC HÌNH TH C S N XU T Các hình th c s n xu t ch t o Các hình th c s n xu t ch t o ñư c chia theo nhi u cách khác nhau, tuỳ vào m c ñích nghiên c u. a. Căn c theo phương pháp t ch c qu n lý ho t ñ ng s n xu t Khi nghiên c u các hình th c s n xu t, ngư i ta l y các ñ c trưng c a ñi u ki n s n xu t và phương pháp s n xu t làm ñ i tư ng chính. Các ñ c trưng này liên quan r t ch t ch ñ n phương pháp t ch c qu n lý các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Hình th c s n xu t ch t o làm ra các s n ph m h u hình có th lưu tr t n kho trong kho ng th i gian c n thi t nên s khác nhau c a các hình th c s n xu t ch t o, trư c h t có th xét trong ph m vi th i gian mà doanh nghi p l p k ho ch lưu tr trong kho, k ho ch mua s m nguyên v t li u, k ho ch ch bi n thành s n ph m cu i cùng. Căn c vào các ñ c trưng này mà ngư i ta có th chia h th ng s n xu t ch t o thành ba lo i: – S n xu t ñ d tr ð c ñi m c a hình th c s n xu t này là doanh nghi p ch t o s n các s n ph m hoàn ch nh và ñưa vào d tr trư c khi nh n ñơn ñ t hàng. Các s n ph m này ñư c s n xu t theo tiêu chu n thi t k ñ nh trư c c a doanh nghi p ho c trên cơ s c a k t qu ñi u tra nhu c u th trư ng. – S n xu t theo ñơn ñ t hàng S n xu t theo ñơn ñ t hàng hay theo h p ñ ng là hình th c s n xu t mà doanh nghi p ti n hành s n xu t m t lo i s n ph m duy nh t theo yêu c u c a khách hàng v s lư ng, kích thư c, m u mã. ð ti n hành s n xu t, doanh nghi p ph i l p k ho ch v th i gian mua s m nguyên v t li u và ch bi n. Lo i hình s n xu t này thư ng ph c v cho s n xu t s n ph m ñơn chi c, s n ph m ña d ng, không có thi t k ñ nh hình trư c. – S n xu t l p ráp theo ñơn ñ t hàng Là hình th c s n xu t gi a hai lo i nêu trên, doanh nghi p ch ñ ng s n xu t ch t o trư c các chi ti t, các ki u m u mã, moñun tiêu chu n, và s l p ráp nh ng chi ti t s n có ñ t o nên s n ph m theo yêu c u c a khách hàng. b. Căn c theo quá trình s n xu t Xét theo quá trình s n xu t, ngư i ta chia ra: – S n xu t liên t c: Là hình th c s n xu t ñư c s d ng khi s n xu t v i nhu c u l n, s n ph m c a h th ng s n xu t này là s n ph m theo tiêu chu n ñ nh trư c, các tuy n công vi c, các máy móc thi t b ñư c s p ñ t khá n ñ nh khi chuy n t ch t o s n ph m này sang s n ph m khác. – S n xu t gián ño n: 6 • TC&ðHSX
Là hình th c s n xu t có s gián ño n trong quá trình s n xu t, s n xu t v i nhu c u riêng bi t v i qui mô nh v i kh i lư ng s n ph m không l n, không liên t c, tính l p l i c a quá trình s n xu t th p ñ c bi t trong s n xu t ñơn chi c. c. Căn c theo ñ i tư ng s n xu t Xét theo ñ i tư ng s n xu t, ngư i ta chia ra: – S n xu t theo d án: Là lo i hình s n xu t theo m t d án ñ u tư xây d ng công trình hay m t nhóm công trình như: xây d ng c u, ñư ng, ñ p nư c, nhà c a. Ho t ñ ng s n xu t theo d án thư ng ñư c th c hi n trong m t th i gian tương ñ i dài, kh i lư ng công tác l n. – S n xu t ñơn chi c: Là s n xu t cho khách hàng riêng bi t v i s n ph m riêng bi t, kh i lư ng không l n. Trong xây d ng nói chung và xây d ng giao thông nói riêng, có khi s n xu t ñơn chi c ñ ng th i là s n xu t theo d án, nhưng cũng có khi s n xu t ñơn chi c ch là m t công trình ho c c m công trình trong m t d án. – S n xu t hàng lo t: Là hình th c s n xu t theo thi t k ñ nh hình trư c c a doanh nghi p ho c theo yêu c u c a khách hàng v i kh i lư ng s n ph m tương ñ i l n. Doanh nghi p ph i t ch c s n xu t liên t c trong kho ng th i gian nh t ñ nh. Các hình th c s n xu t d ch v S n xu t d ch v không t o ra s n ph m có hình d ng v t ch t c th mà t o ra s n ph m vô hình – các d ch v . Các d ch v có th phân bi t d a trên m c ñ tiêu chu n hoá c a nó: D ch v d án – D ch v tiêu chu n – D ch v ch bi n – D ch v có th tr i qua các d án như các chương trình qu ng cáo, t o ra m t – ph n m m. – Các d ch v không t o ra s n ph m h u hình như: v n t i, buôn bán, bán l . – Có h th ng d ch v v a t o ra s n ph m h u hình v a t o ra s n ph m d ch v như: restaurant, các hãng máy tính... S n xu t d ch v khác v i s n xu t ch t o là nó khó ño lư ng vì nó cung c p các s n ph m không có hình d ng v t ch t c th , tiêu chu n ch t lư ng s n ph m c a nó khó thi t l p và khó ki m soát. Ngoài ra, trong s n xu t d ch v có s ti p súc gi a ngư i s n xu t v i ngư i tiêu dùng nên các khía c nh quan h gi a s n xu t và marketing thư ng ch ng lên nhau. 1.1.3. KHÁI NI M V T CH C S N XU T Quá trình s n xu t là quá trình k t h p h p lý các y u t c a s n xu t ñ t o nên s n ph m cung c p cho nhu c u c a xã h i. B ph n quan tr ng c a quá trình s n xu t 7 TC&ðHSX •
ch t o là quá trình công ngh , ñó là quá trình tác ñ ng vào ñ i tư ng ñ làm thay ñ i hình dáng, kích thư c, tính ch t v t lý, hoá h c c a ñ i tư ng ch bi n. Quá trình công ngh l i chia thành nhi u giai ño n công ngh khác nhau, căn c vào phương pháp ch bi n khác nhau, s d ng máy móc thi t b khác nhau. Thí d : quá trình d t v i g m giai ño n chu n b , giai ño n công ngh s i, giai ño n d t, giai ño n hoàn t t. S n xu t cơ khí l i bao g m giai ño n t o phôi, giai ño n gia công cơ khí, giai ño n l p ráp. S n xu t xây d ng ñư ng bao g m giai ño n chu n b xây d ng, giai ño n công ngh thi công n n ñư ng, giai ño n công ngh thi công m t ñư ng, giai ño n xây d ng các công trình nhân t o, giai ño n hoàn thi n. M i giai ño n công ngh l i có th bao g m nhi u bư c công vi c khác nhau hay còn g i là nguyên công. Bư c công vi c là ñơn v cơ b n c a quá trình s n xu t ñư c th c hi n t i nơi làm vi c, do m t công nhân ho c m t nhóm công nhân cùng ti n hành trên m t ñ i tư ng nh t ñ nh. Thí d : giai ño n công ngh thi công n n ñư ng ñ p ngư i ta có th chia ra thành các bư c công vi c như: ñào b ñ t h u cơ, ñào và v n chuy n ñ t ñ p, san ñ t ñ p và ñ m lèn, công tác hoàn thi n. Khi xét bư c công vi c chúng ta c n ph i căn c vào c ba y u t : nơi làm vi c, công nhân (l c lư ng lao ñ ng), ñ i tư ng lao ñ ng. Ch c n thay ñ i m t trong ba y u t thì bư c công vi c cũng thay ñ i. Vi c phân chia quá trình công ngh thành các bư c công vi c có ý nghĩa r t l n trong vi c t ch c và qu n lí s n xu t. Trư c h t là vi c xác l p ñ nh m c hao phí lao ñ ng, hao phí máy móc, hao phí v t tư trong ñi u ki n nh t ñ nh, ph thu c vào vi c nó ñư c s d ng máy móc gì, lo i lao ñ ng nào, và trên ñ i tư ng lao ñ ng gì. Như v y vi c áp d ng ñ nh m c lao ñ ng trư c h t ph i ph thu c vào vi c phân chia bư c công vi c. Phân chia bư c công vi c còn nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng, ch t lư ng s n ph m và kh năng nâng cao hi u qu s d ng máy móc thi t b . Phân chia bư c công vi c còn có ý nghĩa ñ n vi c ng d ng ti n b k thu t vào s n xu t. Trong giai ño n hi n nay, t s n xu t th công lên cơ gi i hoá, t ñ ng hoá quá trình s n xu t, cùng v i kh năng s n xu t các máy móc hi n ñ i và s liên hi p c a các máy móc thi t b , ngư i ta có xu hư ng g p nhi u bư c công vi c nh thành bư c công vi c l n hơn. N u coi s n xu t là m t quá trình thì t ch c s n xu t là các bi n pháp, các phương pháp, các th thu t ñ duy trì m i liên h và ph i h p ho t ñ ng c a các cá nhân, các b ph n cùng tham gia vào quá trình s n xu t ñó m t cách h p lý theo th i gian. Theo quan ni m này thì n i dung t ch c s n xu t bao g m: – L a ch n phương pháp t ch c quá trình s n xu t. – Nghiên c u chu kì s n xu t và tìm cách rút ng n chu kì s n xu t. – L p k ho ch ñi u ñ s n xu t và t ch c công tác ñi u ñ s n xu t. 8 • TC&ðHSX
N u coi s n xu t là m t tr ng thái thì t ch c s n xu t là các phương pháp, các th thu t nh m hình thành các b ph n s n xu t có m i liên h ch t ch v i nhau và phân b chúng m t cách h p lý v m t không gian. N u theo quan ni m này thì n i dung c a t ch c s n xu t bao g m: – Hình thành cơ c u s n xu t h p lí, – Xác ñ nh lo i hình s n xu t và nơi làm vi c c a các b ph n, trên cơ s ñó xây d ng nên các cơ s s n xu t. Như v y mu n t ch c s n xu t t o ra s n ph m, ñ u tiên c n ph i phân chia quá trình s n xu t t o nên s n ph m thành các quá trình công ngh thành ph n. Căn c vào phương pháp s n xu t, ch t o khác nhau, s d ng lao ñ ng máy móc thi t b khác nhau, l a ch n phương pháp t ch c quá trình s n xu t, t ñó hình thành nên lo i hình s n xu t, cơ c u s n xu t, b trí nơi làm vi c h p lý, xác ñ nh chu kì s n xu t, l p k ho ch ti n ñ và t ch c công tác ñi u ñ s n xu t. V y t ch c s n xu t là vi c phân chia quá trình s n xu t ph c t p thành các quá trình thành ph n (các bư c công vi c), trên cơ s ñó áp d ng nh ng hình th c công ngh , các bi n pháp t ch c phân công lao ñ ng và các phương ti n, công c lao ñ ng thích h p, ñ ng th i tìm bi n pháp ph i h p m t cách hài hoà gi a các b ph n tham gia vào quá trình s n xu t theo không gian và th i gian ñ quá trình s n xu t ñ t ñư c hi u qu kinh t cao nh t. Như v y, b t kỳ ho t ñ ng s n xu t hay ho t ñ ng d ch v nh m ph c v ñ i s ng c a con ngư i, ngư i làm công tác t ch c s n xu t mu n ñ t k t qu mong mu n ñ u ph i hi u qúa trình s n xu t t o nên s n ph m t khâu chu n b s n xu t ñ n khi t o nên s n ph m hoàn ch nh ñ ñi u ki n ñưa vào s d ng bao g m nh ng quá trình thành ph n nào? M i quá trình c n s d ng công ngh như th nào, có th s d ng máy móc thi t b , phương ti n gì, trình ñ lao ñ ng ra sao cho phù h p v i yêu c u công ngh ? T ch c lao ñ ng như th nào ñ ñ t ñư c m c tiêu c a s n xu t. Trên cơ s ñó tìm bi n pháp t ch c lao ñ ng sao cho h p lý theo không gian và th i gian sao cho ho t ñ ng s n xu t ñ t ñư c m c tiêu ñ ra v i hi u qu cao nh t. Có th chia công tác t ch c s n xu t thành hai giai ño n: - Giai ño n th nh t: C n tìm bi n pháp h p lý v k thu t s n xu t cho t ng quá trình thành ph n. - Giai ño n hai: C n tìm bi n pháp h p lý v m t t ch c l c lư ng s n xu t theo không gian và th i gian. Công tác t ch c s n xu t ñư c ti n hành d a trên ki n th c c a công ngh h c, khoa h c t ch c, và tâm lý lãnh ñ o. 1.2. T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG 1.2.1. T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG T ch c s n xu t trong xây d ng bao g m toàn b các bi n pháp t ch c s n xu t c a các ñơn v xây d ng thu c ngành, ñư c ti n hành t giai ño n chu n b xây d ng, giai ño n xây d ng công trình ñ n khi k t thúc và bàn giao công trình ñưa vào khai thác. 9 TC&ðHSX •
T ch c s n xu t xây d ng g n li n v i quá trình xây d ng bao g m ba giai ño n: chu n b xây d ng, th c hi n xây d ng, k t thúc xây d ng ñưa công trình vào khai thác. Các doanh nghi p xây d ng thu c ngành b t ñ u tham gia vào quá trình ñ u tư và xây d ng k t th i ñi m tham gia ñ u th u xây d ng giai ño n th c hi n ñ u tư. T th i ñi m này, quá trình t ch c s n xu t c a doanh nghi p xây d ng bao g m các công vi c sau: Giai ño n chu n b xây d ng bao g m các công vi c: - T ch c tham gia ñ u th u xây l p. - Kí k t h p ñ ng xây l p sau khi th ng th u. Giai ño n t ch c th c hi n xây d ng công trình bao g m các công vi c: - Chu n b thi công xây d ng: Công vi c quan tr ng c a doanh nghi p xây d ng là ph i ti n hành thi t k l i phương án t ch c thi công xây d ng ñã làm giai ño n tranh th u. giai ño n này, yêu c u c a phương án t ch c thi công xây d ng công trình c n ph i g n li n v i k ho ch năm c a doanh nghi p. - T ch c xây d ng công trình: bao g m công vi c tri n khai thi công xây d ng các h ng m c công trình theo thi t k , công vi c hư ng d n k thu t và ki m tra ch t lư ng xây d ng. - Nghi m thu, bàn giao công trình xây d ng. - T ch c b o hành công trình xây d ng. T ch c s n xu t trong doanh nghi p xây d ng là vi c t ch c, qu n lý các ho t ñ ng s n xu t xây l p, ho t ñ ng s n xu t ph , và t ch c các ho t ñ ng ph c v thi công xây l p, ph c v s n xu t ph như: t ch c cung ng v t tư, t ch c ñ i máy thi công, t ch c lao ñ ng... Cũng có khi trong th i kỳ nào ñó, doanh nghi p ch ñ m nhi m thi công m t công trình, ho c ch có ho t ñ ng xây l p, không có ho t ñ ng s n xu t khác. Như v y v n ñ t ch c s n xu t xây d ng có th xem xét trên góc ñ t ch c ho t ñ ng s n xu t c a doanh nghi p xây d ng ho c theo góc ñ t ch c thi công xây d ng m t công trình c th . 1.2.2. T CH C THI CÔNG XÂY D NG CÔNG TRÌNH Khái ni m này ñư c hi u là t ch c s n xu t xây d ng c a doanh nghi p xây d ng nhưng nghĩa h p hơn, c th hơn trên ph m vi m t công trình xây d ng c th . Trong khi ñó, t ch c s n xu t trong doanh nghi p xây d ng ñư c xét trên ph m vi r ng hơn, vì cùng m t th i ñi m doanh nghi p xây d ng có th ñ m nhi m thi công xây d ng nhi u công trình khác nhau các ñ a ñi m xây d ng khác nhau. M t khác, ngoài ho t ñ ng xây l p, doanh nghi p xây d ng còn có các ho t ñ ng s n xu t khác như s n xu t v t li u xây d ng, s n xu t công nghi p, s n xu t d ch v v.v... V y: T ch c thi công xây d ng công trình là vi c t ch c, s p x p, gi a nh ng ngư i lao ñ ng, v i công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng cũng như gi a nh ng ngư i lao ñ ng v i nhau, t o nên s ph i h p ăn kh p nh p nhàng theo không gian và th i gian trên ph m vi m t công trư ng ñ hoàn thành xây d ng m t công trình c th ñáp ng theo yêu c u c a ch ñ u tư và mang l i hi u qu cao nh t cho doanh nghi p. 10 • TC&ðHSX
1.2.3. Ý NGHĨA V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG Các công trình giao thông là b ph n k t c u h t ng k thu t c a xã h i, có tính quy t ñ nh ñ n quá trình phát tri n kinh t xã h i c a m t qu c gia. Theo quy lu t, ngành s n xu t này ph i s d ng s n ph m c a ngành kia và ngư c l i. M t khác, m i con ngư i t lúc sinh ra và l n lên, ñ n khi ch t ñi ñ u ph i di chuy n nên ñã t o ra s lưu thông t t y u gi a các cơ s s n xu t và các khu v c dân cư. Vì v y, giao thông v n t i ñã tr thành m ch máu c a m i s ho t ñ ng và s t n t i c a con ngư i. Chúng ta cũng không ng c nhiên khi th y r ng các nư c kinh t phát tri n, xã h i văn minh ñ u có h th ng giao thông hi n ñ i và hoàn h o. nư c ta trong nh ng năm g n ñây Nhà nư c ñã dành s v n ñ u tư l n cho xây d ng các công trình giao thông. Hàng năm lư ng v n cho xây d ng giao thông (chi m t 2% ñ n 3% GDP, hay 15–20% t ng v n ñ u tư xây d ng cơ b n). M t khác ngành xây d ng giao thông s d ng m t l c lư ng lao ñ ng, máy móc thi t b cho xây d ng l n. Vì v y vi c t ch c và qu n lý s n xu t không t t s gây ra lãng phí l n. Xây d ng các công trình giao thông luôn luôn là nhu c u thi t y u và là ti n ñ cho m i s phát tri n c a xã h i. ði u ñó ñ t ra cho ngành giao thông v n t i nói chung và xây d ng giao thông nói riêng nh ng nhi m v h t s c n ng n và ph c t p. Trong th i kỳ phát tri n kinh t hi n nay, xây d ng giao thông càng có vai trò ñ c bi t quan tr ng, nó t o ra s thúc ñ y m nh m ñ phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c và giao lưu v i qu c t . T ch c s n xu t xây d ng giao thông là m t b ph n quan tr ng c a ho t ñ ng xây d ng cơ b n. Vì hi u qu và ch t lư ng c a công trình ñã ñư c thi t k có ñư c th hi n ñúng hay không còn tùy thu c vào khâu s n xu t xây d ng quy t ñ nh. T ch c s n xu t xây d ng giao thông là m t trong nh ng ho t ñ ng c a quá trình s n xu t xã h i trong xây d ng, nó ñòi h i ph i ñư c nghiên c u ñ y ñ và hoàn thi n. Nh t là trong công cu c ñ i m i qu n lý kinh t nư c ta hi n nay ñòi h i ph i luôn hoàn thi n m t cách khoa h c v t ch c s n xu t nói chung và t ch c s n xu t xây d ng nói riêng v i t t c nh ng nét ñ c thù c a nó. Trong giai ño n hi n nay, khi cơ s v t ch t k thu t nư c ta còn non y u, vi c t ch c và qu n lý s n xu t nh m ti t ki m chi phí xã h i trong xây d ng s mang ý nghĩa to l n cho xã h i, ñ ng th i mang l i hi u qu kinh t cho chính t ch c xây d ng. 1.3. NH NG ð C ðI M KINH T K THU T C A S N XU T XÂY D NG GIAO THÔNG M i s v t hay m t s vi c ñ u có nh ng ñ c ñi m riêng c a nó, song ñ ng trên các góc ñ khác nhau thì cách nhìn nh n s v t hay s vi c cũng khác nhau, tuỳ thu c vào m c ñích và quan ñi m ñánh giá. Là m t chuyên ngành xây d ng, xây d ng giao thông v a mang nh ng ñ c ñi m chung c a xây d ng cơ b n, v a mang nh ng ñ c ñi m riêng c a mình. ð ng trên góc ñ v t ch c và ñi u hành s n xu t trong xây d ng chúng ta xem xét nh ng ñ c ñi m này trên hai góc ñ : góc ñ s n ph m xây d ng và góc ñ quá trình s n xu t xây d ng, ñ t ñó chúng ta tìm ra nh ng bi n pháp t ch c s n xu t phù h p 11 TC&ðHSX •
nh m phát huy nh ng l i th , kh c ph c nh ng khó khăn, vư ng m c ñ nâng cao hi u qu c a ho t ñ ng xây d ng và hi u qu kinh t c a doanh nghi p. a. ð c ñi m v s n ph m xây d ng – S n ph m xây d ng ñư c mua trư c theo yêu c u ñ nh trư c Khác v i s n ph m công nghi p và s n ph m tiêu dùng, s n ph m xây d ng ñư c mua trư c khi s n xu t theo yêu c u ñ nh trư c c a ngư i mua hàng. Yêu c u c a ngư i mua là yêu c u c a Ch ñ u tư ñ i v i ngư i s n xu t trên quan h h p ñ ng kinh t . Các yêu c u c a ngư i mua (Ch ñ u tư) thư ng là: + S lư ng s n ph m hay kh i lư ng công tác xây d ng và ch t lư ng s n ph m. + Th i gian s n xu t và th i h n giao n p s n ph m. v.v... + Giá c (giá tr h p ñ ng), hình th c thanh toán và th i h n thanh toán,... C ba yêu c u này ñ u ñư c th hi n trên văn b n h p ñ ng kinh t ñã ký k t gi a các bên. Trong xây d ng công trình, s lư ng s n ph m hay kh i lư ng công tác và ch t lư ng s n ph m ñư c th hi n b ng h sơ thi t k k thu t mà Ch ñ u tư ñưa ra. Ngoài ra, ch t lư ng s n ph m còn ñư c th hi n b ng các bi n pháp thi công xây d ng và bi n pháp ñ m b o ch t lư ng xây d ng mà Nhà th u ñưa ra trong h sơ d th u. Do yêu c u ñ nh trư c c a ngư i mua v m t kh i lư ng s n ph m và ch t lư ng s n ph m, th i h n s n xu t và giao n p s n ph m mà ñơn v s n xu t trư c khi s n xu t ñã kh ng ñ nh ñư c là s n ph m c a mình s bán ñư c theo giá ñ nh trư c n u h hoàn thành ñúng theo h p ñ ng ñã ký k t. Cũng do ñ c ñi m này mà ñơn v xây d ng c n ph i ñ c bi t chú ý ñ n bi n pháp k thu t xây d ng ñ ñ m b o ch t lư ng xây d ng công trình, vì ch có ñ m b o ch t lư ng xây d ng theo h sơ thi t k ñư c duy t thì s n ph m xây d ng c a doanh nghi p m i tiêu th ñư c theo giá ñ nh trư c. N u s n ph m xây d ng không ñ m b o ch t lư ng theo yêu c u k thu t thì doanh nghi p không th bán cho ngư i khác, bán nơi khác ho c bán v i giá th p hơn. Khác v i các ngành s n xu t khác, s n ph m xây d ng ñư c bán trư c khi s n xu t theo giá ñ nh trư c nên ñơn v xây d ng không th nh n ñư c kho n ti n lãi l n hơn d ki n do s tác ñ ng c a các y u t cung c u mà giá bán có th tăng lên. Song ngư i s n xu t kinh doanh luôn l y l i nhu n làm m c tiêu c a mình, t c là s n xu t ph i có lãi, lãi ñ t n t i và phát tri n. Vì v y ñơn v xây d ng mu n có lãi ch còn cách duy nh t là s n xu t s n ph m xây d ng v i ch t lư ng t t, giá thành h , trên cơ s h p lý hoá quá trình s n xu t, ti t ki m chi phí s n xu t. – S n ph m xây d ng ñư c s n xu t t i nơi tiêu th Do s n ph m xây d ng ñư c s n xu t t i nơi tiêu th nên s n ph m xây d ng ch có th bán cho ngư i ñ t hàng t i v trí s n xu t ch không th bán cho ngư i khác th trư ng khác. Vì v y ngư i s n xu t (t ch c xây d ng) mu n bán ñư c s n ph m c a mình ch còn cách duy nh t là tìm bi n pháp t ch c s n xu t và giám sát quá trình s n xu t ñ ñ m b o ch t lư ng công trình xây d ng, tránh phá ñi làm l i làm tăng chi phí s n xu t và lãng phí ñ t xây d ng. 12 • TC&ðHSX
M t khác do s n ph m ñư c s n xu t t i nơi tiêu th nên quá trình s n xu t di n ra ngoài tr i, l c lư ng s n xu t ph i di ñ ng, quá trình s n xu t b ph thu c nhi u vào s tác ñ ng c a các y u t t nhiên và xã h i làm gi m năng xu t lao ñ ng. Vì v y, trong quá trình t ch c thi công ph i h t s c h n ch tác ñ ng này b ng cách tìm m i bi n pháp rút ng n th i gian thi công và ch n th i ñi m thi công phù h p. Cũng do ñ c ñi m này, mà quá trình t ch c thi công xây d ng ph thu c r t nhi u vào ñ a ñi m xây d ng, các công trình có cùng thi t k k thu t nhưng ñư c thi công các ñ a ñi m khác nhau, ñ c ñi m m t b ng xây d ng khác nhau thì s ñư c t ch c xây d ng theo các phương pháp khác nhau. Vì v y, trư c khi ti n hành thi công xây d ng, c n ph i ti n hành thi t k t ch c thi công nh m ch n ra phương án t ch c thi công h p lý nh t. T c là phương án ñư c ch n ñ thi công ph i xét ñ y ñ các ñi u ki n liên quan ñ n công tác t ch c thi công (các y u t khách quan và các ñi u ki n ch quan). – S n ph m xây d ng t n t i lâu dài, g n ch t v i ñ t ñai Vì s n ph m xây d ng có yêu c u v th i gian khai thác s d ng dài nên Ch ñ u tư và ñơn v xây d ng ph i ñ c bi t chú ý ñ n ch t lư ng công trình xây d ng ñ s n ph m xây d ng có th t n t i lâu dài, kéo dài th i gian khai thác s d ng. S n ph m xây d ng l i g n ch t v i ñ t ñai xây d ng nên nâng cao ch t lư ng xây d ng công trình ñ tránh phá ñi làm l i, kéo dài th i gian khai thác s d ng còn góp ph n cho vi c s d ng ti t ki m ñ t ñai xây d ng, m t tài s n vô cùng quý giá c a xã h i. – S n ph m riêng l , ñơn chi c, kh i lư ng công tác l n, tr i dài trên tuy n Do s n ph m riêng l , ñơn chi c nên vi c nâng cao năng su t lao ñ ng trong xây d ng r t khó khăn vì khó công nghi p hóa công tác xây d ng, c n ti n t i thi t k ñ nh hình, thi công l p ghép ñ có th công nghi p hoá t i ña ngành xây d ng. Kh i lư ng công tác l n d n ñ n chu kỳ s n xu t dài, t ch c xây d ng mu n th c hi n s n ph m xây d ng c n ph i s v n s n xu t l n trong kho ng th i gian dài, gây ñ ng v n làm gi m hi u qu c a ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. ð h n ch như c ñi m này, trong công tác t ch c xây d ng, c n nghiên c u l a ch n phương án rút ng n th i gian thi công, t ch c thi công d t ñi m t ng công trình ñ công trình s m ñưa vào khai thác s d ng, gi m ñ ng v n. b. ð c ñi m quá trình s n xu t xây d ng – Quá trình s n xu t di n ra ngoài tr i, quá trình s n xu t luôn di ñ ng, chu kỳ s n xu t kéo dài, l c lư ng thi công phân tán, tr i dài trên tuy n. Vì ho t ñ ng s n xu t xây d ng ph i ti n hành ngoài tr i nên trong vi c t ch c s n xu t xây d ng ph i ñ c bi t chú ý ñ n các y u t t nhiên, xã h i t i khu v c xây d ng. ð c bi t chú ý ñ n các y u t th i ti t, khí h u khi l p k ho ch ti n ñ thi công cũng như công tác t ch c cung c p, d tr v t tư, an toàn lao ñ ng và bi n pháp ñ m b o ch t lư ng xây d ng công trình. Ph i tìm m i bi n pháp t ch c s n xu t sao cho có th h n ch t i ña s tác ñ ng x u c a các y u t t nhiên, xã h i ñ n quá trình thi công xây d ng nh m gi m thi t h i s n xu t ñ n m c cao nh t có th ñư c, ñ ng th i ph i ñ c bi t chú ý ñ n vi c c i thi n ñi u ki n làm vi c và sinh ho t cho ngư i công nhân. Quá trình s n xu t luôn di ñ ng, chu kỳ s n xu t kéo dài, l c lư ng thi công phân tán, tr i dài trên tuy n ñòi h i cao v năng l c t ch c và s linh ho t c a cán b thi công. Công tác t ch c cung c p v t tư ph i nh p nhàng, phù h p v i ti n ñ thi công. 13 TC&ðHSX •
L c lư ng thi công ph i g n nh , trình ñ công nhân ph i thành th o, m t ngư i ph i bi t nhi u ngh , nhi u vi c. ðơn v thi công ph i ñư c trang b máy móc thi t b tiên ti n, g n nh , cơ ñ ng. Ph i t n d ng t i ña phương pháp t ch c thi công theo phương pháp dây chuy n, ph i ti n hành công nghi p hóa trong xây d ng giao thông. T nh ng ñ c ñi m cơ b n trên ñây, chúng ta th y r ng công tác t ch c xây d ng giao thông r t ña d ng và ph c t p, yêu c u ngư i làm công tác t ch c thi công ph i năng ñ ng, sáng t o, linh ho t. Tùy t ng ñ i tư ng thi công, tùy t ng ñi u ki n thi công mà v n d ng sáng t o các phương pháp thi công h p lý nh t, mang l i hi u qu kinh t cao nh t. 1.4. NH NG NGUYÊN T C V T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG M c ñích c a t ch c s n xu t là thu ñư c lãi thông qua ho t ñ ng s n xu t và tiêu th s n ph m, t c là s n xu t kinh doanh ph i có lãi. Lãi ñ s n xu t t n t i và phát tri n. Khác v i các ngành s n xu t khác, ngành xây d ng giao thông có ñ c thù riêng, vì s n ph m c a nó không th bán b t kỳ th trư ng nào, mà s n ph m c a nó ñư c mua trư c v i giá ñ nh trư c. Vì v y lãi c a ñơn v xây d ng ñ ng nghĩa v i ti t ki m chi phí trong s n xu t xây d ng. Mu n cho s n xu t kinh doanh trong xây d ng giao thông có hi u qu , vi c t ch c s n xu t kinh doanh ph i tuân th nh ng nguyên t c chung sau ñây: a. Ph i ñ m b o tính cân ñ i c a quá trình s n xu t Có nhi u cách hi u khác nhau v cân ñ i. Cân ñ i gi a s n xu t và tiêu dùng, cân ñ i gi a nhu c u và ti m năng. Xét theo quá trình s n xu t t o nên s n ph m xây d ng thì tính cân ñ i bao g m: Cân ñ i bên ngoài và cân ñ i bên trong c a quá trình s n xu t. Cân ñ i bên ngoài c a quá trình s n xu t ñư c th hi n s cân ñ i gi a s n xu t và tiêu th s n ph m. N u ñ m b o tính cân ñ i này thì s n ph m s n xu t ra ch c ch n s tiêu th ñư c. Do ñ c ñi m c a s n xu t xây d ng là s n ph m xây d ng ñư c mua trư c khi s n xu t nên trong lĩnh v c nghiên c u v t ch c s n xu t trong xây d ng, chúng ta ch ñi sâu v tính cân ñ i c a các y u t bên trong c a quá trình s n xu t. T c là cân ñ i gi a nhu c u c a s n xu t và kh năng cung c p các ngu n l c c a t ch c xây d ng cho quá trình s n xu t, cân ñ i gi a l c lư ng lao ñ ng v i kh i lư ng công tác c a các b ph n tham gia trong quá trình s n xu t, cân ñ i v chi phí có liên quan gi a lao ñ ng s ng và lao ñ ng quá kh c n thi t cho m i công vi c c a quá trình s n xu t... Các cân ñ i bên trong bao g m: cân ñ i v th i gian lao ñ ng, cân ñ i v s lư ng lao ñ ng theo trình ñ và tay ngh , cân ñ i v chi phí tư li u lao ñ ng trong cơ c u c a quá trình s n xu t. Các cân ñ i này luôn luôn thay ñ i do s tác ñ ng c a ti n b khoa h c k thu t trong t ch c và qu n lý quá trình s n xu t ñ t o ra s n ph m. Vì v y, mu n t ch c s n xu t t t luôn luôn ph i ñ m b o tính cân ñ i này. 14 • TC&ðHSX
Tính cân ñ i còn th hi n tính hi n th c c a gi i pháp t ch c s n xu t, t c là thông qua vi c tính toán các yêu c u v cân ñ i, ngư i ta có th tin tư ng r ng nh ng gi i pháp nêu ra có th th c hi n ñư c. Trong công tác t ch c xây d ng, các cân ñ i ph i th hi n: cân ñ i theo không gian và cân ñ i theo th i gian. – Cân ñ i theo không gian: Tính cân ñ i theo không gian là s s p x p h p lý nơi làm vi c c a các b ph n tham gia trong quá trình s n xu t, s s p x p h p lý m t b ng thi công: Kho, bãi t p k t v t li u và nơi làm vi c c a các b ph n, ñ ng th i ph i cân ñ i v kh năng s n xu t ñ t o ra s n ph m khác nhau t ng ñ a ñi m khác nhau. ðó là s b trí h p lý nơi làm vi c c a các máy móc thi công và nh ng ngư i lao ñ ng làm nh ng công vi c khác nhau các v trí khác nhau ñ ñ m b o cho ngư i và máy móc thi t b phát huy t i ña năng l c ho t ñ ng c a mình nh m nâng cao năng su t lao ñ ng c a h và hoàn thành nhi m v s n xu t c a toàn ñơn v . T c là t o ra s s p x p h p lý gi a l c lư ng lao ñ ng, công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng, t o ra s ph i h p nh p nhàng gi a các b ph n tham gia vào quá trình s n xu t trong ph m vi m t b ng h n ch , sao cho h phát huy t i ña kh năng c a mình ñ hoàn thành nhi m v s n xu t v i k t qu và hi u qu cao nh t. ð m b o tính cân ñ i theo không gian không nh ng t o ñi u ki n nâng cao năng su t lao ñ ng mà còn d n ñ n ti t ki m chi phí chu n b m t b ng thi công, m t b ng xây d ng công trư ng, ti t ki m chi phí v n chuy n trong xây d ng... – Cân ñ i theo th i gian: Là s h p lý v ti n ñ th c hi n các công vi c khác nhau c a các b ph n khác nhau cùng tham gia vào quá trình s n xu t ñ t o nên s n ph m. Thí d như s h p lý gi a ti n ñ cung c p v t tư, xe máy v i ti n ñ thi công xây d ng công trình, ti n ñ thi công c a quá trình trư c v i ti n ñ tri n khai thi công c a quá trình thi công sau. ð m b o tính cân ñ i v th i gian th c hi n các công vi c c a các b ph n s d n ñ n gi m th i gian ng ng s n xu t không c n thi t, làm tăng năng su t lao ñ ng ñ ng th i còn làm gi m chi phí xây d ng m t b ng, chi phí kho bãi và b o qu n v t tư,... Ch ñ m b o tính cân ñ i v th i gian m i có th ñ m b o ti n ñ thi công công trình th c hi n theo ñúng k ho ch ñ ra. b. ð m b o tính song song c a quá trình s n xu t Tính song song c a quá trình s n xu t là các công vi c c n thi t khác nhau các nơi làm vi c khác nhau ñư c ti n hành ñ ng th i ho c các h ng m c công trình khác nhau hay các chi ti t khác nhau c a s n ph m ñ ng th i ñư c các ñơn v khác nhau ti n hành thi công hay ch t o. ð m b o tính song song c a quá trình s n xu t s góp ph n rút ng n th i gian xây d ng ñ s n ph m xây d ng s m ñưa vào bàn giao, thanh toán. c. ð m b o tính nh p nhàng c a quá trình s n xu t 15 TC&ðHSX •
S nh p nhàng c a quá trình s n xu t là vi c ph i h p ăn kh p gi a nh ng ngư i, nh ng b ph n tham gia vào quá trình s n xu t theo th i gian và không gian, s ăn kh p v kh i lư ng công tác và ti n ñ th c hi n gi a nh ng t , ñ i s n xu t trong toàn doanh nghi p. Phá v s nh p nhàng c a s n xu t s làm sai ch ñ công ngh , t o ra s r i lo n trong quá trình s n xu t d n ñ n th i gian ng ng s n xu t, làm gi m hi u qu c a quá trình s n xu t. d. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t Quá trình s n xu t ñư c coi là liên t c khi bư c công vi c k sau ñư c b t ñ u th c hi n ngay sau khi bư c công vi c k trư c ñư c k t thúc. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t s không x y ra s gián ño n s n xu t, rút ng n th i gian s n xu t t o ra s n ph m. ð m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t s t n d ng ñư c l c lư ng lao ñ ng và th i gian lao ñ ng, lo i tr nh ng r i lo n trong quá trình s n xu t. ð ñ m b o tính liên t c c a quá trình s n xu t, chúng ta c n áp d ng ch ñ m t ngư i có th th c hi n ñư c nhi u công vi c khác nhau và v n hành ñư c nhi u máy khác nhau. ð i v i tư li u lao ñ ng ph i xây d ng k ho ch khai thác s d ng, k ho ch b o dư ng, s a ch a, ñ ng th i ph i có k ho ch cung c p nhiên li u... ñ nâng cao hi u qu s d ng. Ngoài nh ng nguyên t c cơ b n trên, trong công tác t ch c s n xu t xây d ng c n chú ý nh ng ñ c ñi m riêng sau: – T ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn ñư c phát tri n và hoàn thi n hơn n a trên cơ s công nghi p hóa ngành xây d ng. Ch có ti n hành công nghi p hóa ngành xây d ng m i t o nên nh ng ti n ñ c n thi t ñ gi i quy t nh ng khó khăn c a t ch c s n xu t xây d ng do nh ng ñ c ñi m c a ngành xây d ng, cũng như ñ gi i quy t t n g c nh ng v n ñ năng su t, ch t lư ng và hi u qu nói chung. – ðơn v s n xu t xây d ng luôn luôn thay ñ i ñ a ñi m và phân tán trên nhi u vùng lãnh th , nên trong t ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn hư ng t i ñ m b o tính ch t cơ ñ ng và linh ho t cao nh t. Tính cơ ñ ng và linh ho t th hi n vi c t ch c b máy qu n lý, t ch c cơ c u s n xu t, t ch c cơ s v t ch t – k thu t, t ch c ñ i ngũ lao ñ ng, t ch c trang b công c lao ñ ng cho xây d ng. – L c lư ng s n xu t xây d ng ñư c b trí trên nh ng ph m vi lãnh th r ng l n nên trong vi c t ch c b máy qu n lý và t ch c cơ c u s n xu t ph i ñ c bi t chú ý ñ n vi c k t h p t t nh t gi a qu n lý t p trung và phân c p qu n lý. Gi a qu n lý theo ngành và theo ñ a phương cũng như vùng lãnh th . ð n vi c phân chia khu v c ho t ñ ng và xác ñ nh quy mô h p lý cho các t ch c xây d ng. – Ho t ñ ng s n xu t xây d ng ph thu c vào ñi u ki n t nhiên, ñi u ki n xã h i t i ñ a ñi m xây d ng công trình nên phương án t ch c xây d ng r t ña d ng, ph c t p và khó ñ m b o tính th ng nh t c a t ch c và qu n lý s n xu t. 16 • TC&ðHSX
Vì v y, trong t ch c s n xu t xây d ng ph i k t h p t t nh t gi a vi c ñ m b o tính th ng nh t c a t ch c và qu n lý (ph n c ng) và vi c b o ñ m s phù h p c a phương án t ch c qu n lý v i hoàn c nh c th c a t ng ñ a ñi m xây d ng (ph n m m). – Vì th i gian xây d ng công trình kéo dài, nên trong t ch c s n xu t xây d ng ph i luôn luôn chú ý ñ n nhân t th i gian trong m i lĩnh v c ho t ñ ng như: trong vi c xác ñ nh trình t xây d ng và quy mô v n theo th i gian, trong l p và qu n lý ti n ñ xây d ng, t ch c t ng m t b ng xây d ng, t ch c d tr , v.v... ð c bi t ph i chú ý ñ n các phương án t ch c xây d ng có th s m ñưa t ng b ph n công trình vào ho t ñ ng. Ph i t p trung thi công d t ñi m t ng công trình, t ng h ng m c công trình. Ch tiêu ñưa công trình hoàn thành vào ho t ñ ng ph i ñư c coi là ch tiêu quan tr ng ñ ñánh giá k t qu c a phương án t ch c xây d ng. – Cơ c u s n xu t c a quá trình s n xu t xây d ng r t ph c t p, s lư ng các ñơn v tham gia xây d ng công trình thư ng l n. Các ñơn v này ph i cùng nhau ñ n m t ñ a ñi m ñ h p tác thi công xây d ng trên m t m t b ng thi công h n ch . M t khác, quá trình t ch c xây d ng l i ch u s tác ñ ng c a r t nhi u nhân t ng u nhiên, nên trong t ch c và qu n lý s n xu t xây d ng ph i ñ c bi t coi tr ng vi c h p ñ ng ho t ñ ng c a các ñơn v cùng tham gia xây d ng theo trình t th i gian và không gian. ð c bi t coi tr ng công tác ñi u ñ thi công. 1.5. CÁC CÔNG TÁC CH Y U TRONG XÂY D NG CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG Các công tác ch y u trong xây d ng giao thông có th xét theo hai góc ñ sau: 1.5.1. THEO GIAI ðO N C A QUÁ TRÌNH XÂY D NG Quá trình xây d ng bao g m ba giai ño n: Chu n b xây d ng, thi công xây d ng công trình, k t thúc xây d ng. Tương ng v i ba giai ño n xây d ng, công tác ch y u bao g m: Công tác chu n b xây d ng Công tác chu n b cho xây d ng m t công trình giao thông g m nh ng vi c sau: giai ño n ñ u: Do Ch ñ u tư (Bên A) th c hi n g m các công vi c sau: – Th c hi n kh o sát thi t k xây d ng; – Th m ñ nh thi t k và l p t ng d toán, d toán công trình xây d ng; – Xin c p ñ t xây d ng, xin phép xây d ng; – L a ch n ñơn v thi công xây d ng (thông qua ñ u th u); – Ký k t h p ñ ng xây d ng; – Th c hi n ñ n bù gi i phóng m t b ng xây d ng; – Bàn giao tài li u thi t k và m t b ng xây d ng cho ñơn v nh n th u. giai ño n sau: Do ñơn v trúng th u (bên B) ñ m nhi m công tác chu n b t ch c, chu n b k thu t ph c v tr c ti p ñ n công tác thi công xây d ng, Bao g m các công vi c: – Th c hi n ký k t h p ñ ng xây d ng; 17 TC&ðHSX •
– Ti p nh n h sơ thi t k và m t b ng thi công do bên A bàn giao; – Nghiên c u h sơ thi t k k thu t và thi t k t ch c thi công ch ñ o; – Nghiên c u ñ a ñi m và m t b ng thi công, các ñi u ki n t nhiên, xã h i khu v c xây d ng; – L p thi t k t ch c thi công th c hi n; – Tuỳ vào quy mô công trình, kh i lư ng công tác chu n b mà t ch c l c lư ng th c hi n công tác chu n b v ñi u ki n k thu t cho thi công như: san i m t b ng thi công, ti n hành xây d ng các công trình c u t m, ñư ng t m, kho bãi, lán tr i, ñ t h th ng ñư ng dây thông tin liên l c, chu n b h th ng cung c p ñi n nư c, hơi khí nén ph c v thi công. – Th c hi n công tác chu n b v t ch c cho thi công như: Xác ñ nh nh ng ñơn v , b ph n và l c lư ng tham gia thi công xây d ng; Tho thu n v i các cơ quan h u quan có liên quan v các m t: ký k t h p ñ ng cung c p v t tư, lao ñ ng, thuê máy móc thi công (n u có)... Công tác thi công xây d ng Các công tác ch y u trong giai ño n này bao g m: Công tác xây d ng chính, công tác xây l p ph . Công tác xây d ng chính: Công tác xây d ng chính bao g m nh ng ho t ñ ng tr c ti p xây d ng và l p ñ t t o nên th c th công trình, là công tác thi công xây d ng các h ng m c tr c ti p t o nên th c th công trình như xây d ng móng, m , d m, m t c u, n n, m t ñư ng... Nh ng công tác này chi m m t t tr ng l n nh t v ti n v n, th i gian. K t qu ho t ñ ng c a giai ño n này có tính quy t ñ nh ñ n ch t lư ng m thu t công trình, ñ n th i gian xây d ng công trình, ñ ng th i quy t ñ nh ñ n k t qu và hi u qu ho t ñ ng s n xu t c a ñơn v xây d ng. Công tác xây l p ph : Là toàn b nh ng công tác xây l p ph c v cho ho t ñ ng xây d ng công trình chính như ghép c t pha ñ bê tông, l p ñ t giàn giáo, làm ñư ng di chuy n búa ñóng c c, l p ñ t d m d n ñ lao l p d m c u chính v.v... Trong quá trình thi công xây d ng, ñơn v nh n th u xây d ng ph i th c hi n các công vi c ch y u: – T ch c ti n hành thi công xây d ng các h ng m c công trình; – T ch c giám sát n i b và ki m tra ch t lư ng v t li u, ch t lư ng thi t b ch t lư ng xây d ng. – Ch u s giám sát ch t lư ng c a bên A, giám sát thi t k ; – T ch c nghi m thu t ng ph n, cùng v i bên A ti n hành nghi m thu t ng giai ño n theo quy ñ nh và theo h p ñ ng xây l p ñã ký k t; Công tác k t thúc xây d ng: Bao g m các công vi c sau: – ðơn v xây l p làm ñ y ñ các th t c v h sơ hoàn công theo quy ñ nh; 18 • TC&ðHSX
– Th c hi n t ng nghi m thu và bàn giao công trình; – Th c hi n b o hành công trình theo qui ñ nh. 1.5.2. THEO TÍNH CH T VÀ KH I LƯ NG CÔNG TÁC C A ðƠN V NH N TH U XÂY L P N u xét theo tính ch t và kh i lư ng công tác c a ñơn v nh n th u xây l p, các công tác ch y u bao g m: Công tác chu n b xây d ng Bao g m công tác chu n b k thu t và chu n b v t ch c như ñã nêu trên Công tác xây l p, bao g m: – Công tác xây l p chính – Công tác xây l p ph – Công tác giám sát và qu n lý ch t lư ng v t li u, ch t lư ng thi t b , ch t lư ng xây d ng. Trong công tác xây l p, ngư i ta còn có th chia ra: Công tác xây l p t p trung (trong ñó các kh i lư ng công tác t p trung t i m t ñi m nào ñó như làm m c u...) Và công tác xây l p tr i dài theo tuy n (các công vi c ti n hành tr i dài trên nhi u cây s như thi công ñư ng b , ñư ng s t...). Công tác v n chuy n Là công tác ñi u ph i nguyên v t li u, bán thành ph m, các k t c u t nơi cung c p ho c nơi s n xu t ñ n ñ a ñi m thi công xây l p ho c v n chuy n chúng trong ph m vi n i b công trư ng. Công tác v n chuy n có th chia ra: Công tác v n chuy n ngoài ph m vi công trư ng Là công tác v n chuy n v t li u, các c u ki n, bán thành ph m t nơi cung c p ho c s n xu t ñ n công trư ng. ð c ñi m c a công tác v n chuy n ngoài ph m vi công trư ng là: – C ly v n chuy n tương ñ i l n, – S d ng phương th c v n t i công c ng, phương ti n s d ng ch y u là: ô tô, tàu h a ho c b ng tàu th y. – Chi phí cho công tác v n chuy n này ñư c tính vào chi phí v t li u ñ n chân công trình. Công tác v n chuy n n i b công trư ng Là công tác v n chuy n ph c v tr c ti p cho thi công xây l p như: v n chuy n v t li u t kho c a công trư ng ñ n nơi ñang xây l p có nhu c u s d ng v t li u, ho c ñi u ph i s n ph m, bán thành ph m trong ph m vi công trư ng. ð c ñi m công tác v n chuy n n i b trong ph m vi công trư ng: – V n chuy n trong n i b công trư ng thư ng s d ng phương ti n v n chuy n thô sơ, ô tô, băng t i ho c các phương th c v n t i ñ c bi t khác. – Chi phí cho công tác v n chuy n n i b ñư c tính tr c ti p vào ñơn giá xây l p. 19 TC&ðHSX •
Công tác v n chuy n n i b trong ph m vi công trư ng thư ng v n chuy n theo phương ngang (v n chuy n trên m t b ng thi công c a công trư ng), ho c theo phương ñ ng (v n chuy n v t li u theo hư ng ñi lên, xu ng theo phương th ng ñ ng ho c phương xiên). 1.6. N I DUNG CÔNG TÁC T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG T ch c s n xu t trong xây d ng giao thông là s k t h p s c lao ñ ng v i tư li u s n xu t cho phù h p v i các ñòi h i khách quan c a quá trình s n xu t nh m t o ra nh ng ti n trình t i ưu c a quá trình s n xu t t o ra s n ph m. N i dung cơ b n c a t ch c s n xu t trong xây d ng giao thông bao g m nh ng v n ñ ch y u sau: – T ch c nghiên c u nh ng v n ñ v qu n lý s n xu t xây d ng như: Xây d ng các nguyên t c, ch c năng và phương pháp qu n lý; t ch c b máy qu n lý s n xu t trong xây d ng giao thông; l a ch n các phương pháp t ch c s n xu t trong xây d ng giao thông; – T ch c kh o sát ph c v xây d ng, t ch c nghiên c u l a ch n phương pháp xây d ng giao thông; – T ch c công tác chu n b xây d ng các công trình giao thông như: Chu n b m t b ng xây d ng; T ch c xây d ng công trình t m ph c v thi công; T ch c cung c p ñi n, nư c, hơi nén v.v...; – T ch c công tác xây l p công trình, bao g m: l a ch n các phương pháp t ch c xây d ng, l p và qu n lý k ho ch ti n ñ xây d ng; – T ch c lao ñ ng khoa h c, t , ñ i xây d ng và trên ph m vi toàn b doanh nghi p; – T ch c cung ng v t tư k thu t và kho bãi ñ ph c v xây d ng; – T ch c qu n lý s d ng và s a ch a xe máy thi công; – T ch c v n chuy n trong xây d ng; – T ch c cơ s s n xu t ph và ph tr ; – T ch c ki m tra ch t lư ng xây d ng; – T ch c nghi m thu và bàn giao thanh toán. 1.7. H TH NG CÁC PHƯƠNG PHÁP T CH C S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG Như ñã nêu trên, công tác t ch c s n xu t là s l a ch n và s p x p m t lo t các bi n pháp t h p v : l c lư ng lao ñ ng, máy móc, v t tư và các ngu n l c c n thi t khác cho vi c xây d ng các công trình giao thông. ð ng th i xác ñ nh rõ th t s d ng và m i quan h tương h gi a chúng trong su t th i kỳ s n xu t ñ t o nên s n ph m xây d ng ñ t tiêu chu n ch t lư ng v i hi u qu kinh t t t nh t. Nghĩa là: T o ñi u ki n nâng cao năng su t lao ñ ng, ti t ki m các chi phí s n xu t ñ nâng cao hi u qu c a s n xu t kinh doanh. Mu n s n xu t kinh doanh trong xây d ng có hi u qu t t c n ph i ñưa ra phương án t ch c và qu n lý xây d ng, phù h p v i ñi u ki n c a t ch c xây l p và ñi u ki n 20 • TC&ðHSX
th c t trong khu v c xây d ng. ð i v i m i phương án t ch c xây d ng khác nhau s gi i quy t v n ñ t ch c l c lư ng thi công khác nhau, ph i h p các khâu trong s n xu t theo không gian và th i gian cũng theo cách khác nhau, yêu c u v t ch c cung ng các ngu n l c cho s n xu t cũng khác nhau và d n ñ n k t qu và hi u qu c a s n xu t cũng khác nhau. Chính vì v y cùng m t ñ i tư ng thi công n u chúng ta nghiên c u k các ñi u ki n liên quan ñ n t ch c xây d ng, t ñó l a ch n phương pháp t ch c thi công h p lý s d n ñ n k t qu t t c a công tác xây d ng công trình. Các phương pháp t ch c s n xu t cơ b n thư ng ñư c s d ng trong s n xu t xây d ng giao thông g m: Phương pháp tu n t , phương pháp song song, phương pháp dây chuy n và phương pháp h n h p. 1.7.1. PHƯƠNG PHÁP THI CÔNG TU N T B n ch t c a phương pháp thi công tu n t là: Quá trình s n xu t t o ra s n ph m ñư c phân chia ra nhi u quá trình thành ph n theo trình t công ngh . M t ñơn v s n xu t s ti n hành l n lư t t quá trình công ngh này ñ n quá trình công ngh ti p theo. Khi ñơn v th c hi n hoàn thành quá trình công ngh cu i cùng ñ t o ra s n ph m hoàn thi n thì ñơn v này chuy n sang s n xu t s n ph m khác. ð i v i ho t ñ ng xây d ng, ngư i ta cũng thư ng s d ng phương pháp này, b ng cách: Chia ñ i tư ng thi công công trình ra nhi u quá trình thành ph n, (cũng có th công trình thi công ñư c chia ra nhi u khu v c thi công ho c nhi u h ng m c công trình). Trên m t khu v c thi công ho c m t h ng m c công trình, b trí m t ñơn v thi công l n lư t ti n hành th c hi n t t c các công vi c t khâu chu n b ñ n khâu hoàn thi n. Khi m i công vi c c a khu v c này (ho c h ng m c công trình) ñư c hoàn thành thì ñơn v chuy n ñ n th c hi n khu v c ho c h ng m c ti p theo. Khi công vi c cu i cùng khu v c cu i cùng (ho c h ng m c cu i cùng) ñư c hoàn thành thì quá trình thi công k t thúc. Phương pháp t ch c thi công tu n t ñư c mô t hình 1.1. T ch c s n xu t xây d ng theo phương pháp tu n t có nh ng ñ c ñi m sau: – Ti n ñ xây d ng trên m i khu v c hoàn toàn ñ c l p v i nhau. – Th i gian thi công xây d ng công trình kéo dài; T \\\\\\\\ (3)\\\\\\\\\\ t3 (2) (1)///////////// /////// \\\\\\ (3) \\\\\\\\\\ t2 ( 2) /////(1) //////////// / \\\\\\\ (3)\\\\\\\\\\ \ t1 ( 2) Km (1) ///// ///////////// ðo n 1 ðo n 2 ðo n 3 21 TC&ðHSX • Hình 1.1. T ch c thi công tu n t